Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 443 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18633 przypisów.
podługowaty — podłużny. [przypis edytorski]
podług proporcji — podług ilości. [przypis redakcyjny]
podług — przestarz. wtedy. [przypis edytorski]
podług rachunków gwiazdziarskich za trzy tysiące lat wszystkie gwiazdy po wielkim okręgu na swoje miejsca powrócą (…) — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Trzytysięcznych lat zmartwychwstanie”. [przypis edytorski]
podług rodzajów swoich — hebr. מִשְׁפְּחֹתֵיהֶם (lemiszpechoteihem): dosł. 'według ich rodzin'. To uczy, że zwierzęta «zobowiązały się do łączenia się [w pary] tylko zgodnie ze swoimi gatunkami», zob. Raszi do 8:19. Jest to również najdłuższe słowo w Torze. [przypis tradycyjny]
podług słów waszych być powinno — «Rzeczywiście prawo jest takie, jak powiedzieliście, ale ja postąpię łagodniej», zob. Radak do 44:10. [przypis edytorski]
podług symetrii — [według] porządku. [przypis redakcyjny]
podług ustaw toru — według prawem wyznaczonego przebiegu sprawy sądowej. [przypis edytorski]
podłużnych, karmazynowych kwiatów (…) — storczyk samczy (Orchis masculus), którego „sprośność” kryła się nie w amarantowo-fioletowych kwiatach, lecz bulwach korzeniowych o kształcie jąder; sporządzano z nich substancje mające wzmagać popęd płciowy u mężczyzn, obok lubczyku dodawano też do naparów mających wzbudzić miłość ukochanego. [przypis edytorski]
podły (daw.) — niskiego stanu. [przypis edytorski]
podły gmin — nisko urodzeni, przedstawiciele ludu. [przypis edytorski]
podły — lichy, marny. [przypis redakcyjny]
podły (starop.) — niskiego stanu. [przypis redakcyjny]
podły — tu: marny, lichy. [przypis edytorski]
podły — tu: niskiego stanu. [przypis edytorski]
podlący — tu: przywodzący innych do podłych postępków a. podłego bytowania. [przypis edytorski]
podla (daw.) — [przysłówek:] podle; [według, wzdłuż]. [przypis redakcyjny]
pod la Roche l'Abeille — znaczna potyczka między wojskami admirała Coligny a księcia Anjou, w r. 1559. W tymże samym roku, bitwy pod Montcontour i Jarnac. [przypis tłumacza]
Podlasiak — mieszkaniec Podlasia, historycznej krainy położonej w centralnej Polsce. [przypis edytorski]
Podlasie — historyczna kraina położona w centralnej Polsce. [przypis edytorski]
podlata — dziś popr. forma: podlatuje. [przypis edytorski]
podlec — człowiek podły. [przypis edytorski]
podle czego (starop.) — obok czego. [przypis edytorski]
podle (daw., gw.) — obok, wzdłuż, pod. [przypis edytorski]
podle (daw., gw.) — wzdłuż, obok, nieopodal. [przypis edytorski]
podle (daw.) — obok. [przypis edytorski]
podle (daw.) — obok. [przypis edytorski]
podle (daw.) — obok, według. [przypis edytorski]
podle (daw.) — obok, w pobliżu. [przypis edytorski]
podle (daw.) — obok, wzdłuż. [przypis edytorski]
podle (daw.) — pod; wzdłuż. [przypis edytorski]
podle (daw.) — w pobliżu. [przypis edytorski]
podle (daw.) — wzdłuż, pod; tu: obok. [przypis edytorski]
podlegają rządom łakoci i łozowej rózgi — por. u Horacego, Satyrę I, 1 w. 25–26 „ut pueris olim dant crastula blandi doctores, elementa velint ut discere prima” — „Równie jak belfry czasami z dobrocią chłopcom łakocie/ Dają by chętniej się brali do pierwszych nauki początków.” (''Satyry i listy Horacego'', przeł. dr Paweł Popiel, Kraków 1903.). [przypis redakcyjny]
podlegała wówczas Radzie Regencyjnej w Warszawie, jako zwierzchniej władzy państwowej — Rada Regencyjna rozwiązała się dnia 14 listopada 1918 r., przekazując zwierzchnią władzę państwową Józefowi Piłsudskiemu. Ten sprawował tę władzę z początku jako Tymczasowy Naczelnik Państwa, aż do zebrania się Sejmu Ustawodawczego. Następnie Sejm uchwałą z 20 lutego 1919 r. powierzył mu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa, aż do czasu uchwalenia Konstytucji, która dopiero określiła przepisy o organizacji naczelnych władz w Państwie Polskim. [przypis autorski]
Podlega wielu nędz — dziś popr.: Podlega wielu nędzom; nędza (daw.): nieszczęście, niedola. [przypis edytorski]
podległości Dworowi Moskiewskiemu — w wydaniu z 1816 r.: w podległości obcym. [przypis edytorski]
podle (gw.) — wzdłuż, obok. [przypis edytorski]
podlejsześ losy znosiło [o, serce] — inaczej: podlejsze losy znosiłoś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, tu w rodzaju nijakim). [przypis edytorski]
podlejszy (daw.) — mniej wartościowy, gorszy. [przypis edytorski]
podlejszy (daw.) — niższego stanu, gorszy. [przypis edytorski]
podle — podług, wedle, obok. [przypis edytorski]
Podlesie — obecnie Wólka-Podlesie, polska wieś położona w województwie łódzkim, w powiecie skierniewickim, w gminie Lipce Reymontowskie. [przypis edytorski]
podle (starop.) — obok. [przypis edytorski]
podle (starop.) — obok, przy. [przypis edytorski]
podle (starop.) — pod, u (progu). [przypis edytorski]
podle — tu: podług, obok. [przypis edytorski]
podleżaszczeje (…) priedłożenii (ros.) — podmiotem nazywamy przedmiot, o którym mówi się w zdaniu. [przypis edytorski]
pod liczbą kładzie — numeruje, porządkuje zapisane „liście”, karty. [przypis edytorski]
podlotek — dorastająca dziewczyna. [przypis edytorski]
podlot, klapak — w gwarze myśliwskiej: młoda kaczka nie umiejąca jeszcze latać. [przypis redakcyjny]
podlot — nastolatek, człowiek dorastający. [przypis edytorski]
Pod lwa opieką leży Kallaroga (…) jak zwyciężony — W herbie królów kastylskich był lew w połowie jednej tarczy herbowej siedzący nad obronnym zamkiem, a w drugiej, u stóp jego. [przypis redakcyjny]
Pod Maiestatem bogini siedziała — mowa o Fortunie. [przypis redakcyjny]
podmalówka — pierwsza warstwa farby nakładana na zagruntowane płótno, nadająca ogólną tonację kolorystyczną; czasem służąca jako rodzaj szkicu malarskiego, często uproszczonego i jednobarwnego, który pozwala artyście przy wykonywaniu drugiej warstwy skoncentrować się na detalach i kolorystyce. [przypis edytorski]
podmalowane oczy — w Grecji podmalowywały oczy głównie kobiety, by nadać twarzy żywszy wyraz. Używano do tego proszku z przypalonego minerału zwanego stimmi, po łacinie stibium (ruda [siarczek] antymonu, po niemiecku Spiessglanzerz). Szminki z tego metalu używają w nowożytnych czasach Turczynki. [przypis tłumacza]
pod Maratonem — chodzi o bitwa pod Maratonem (490 p.n.e.), najważniejszą bitwę pierwszej inwazji perskiej na Grecję: wojska ateńskie pod dowództwem Miltiadesa pokonały w niej armię perską, która wylądowała w Attyce, 40 km od Aten. [przypis edytorski]
pod maską teozofii czy innej pseudoreligijnej bzdury — co innego jest wiara jako taka, a co innego wymyślona wiarka na małą skalę, która się za jedyną wiedzę (zdobytą nie wysiłkiem myśli i nie badaniem) podaje. [przypis autorski]
pod mauzoleum Cecylii Metelli — Zdaje się, że obok tego pomnika wystawionego żonie triumwira Krassusa, było ukryte miejsce do katakumb. Dotąd stoi obok kościół św. Sebastiana w Kampanii Rzymskiej, od którego schodzi się w tę resztę katakumb, po której chodzić można. [przypis autorski]
podmawiać (daw.) — namawiać, podjudzać. [przypis edytorski]
pod męką Pańską — tu: pod krzyżem. [przypis edytorski]
podmiesięczny (daw.) — podksiężycowy, tj. ziemski. [przypis edytorski]
podmiesięczny (daw.) — podksiężycowy; ziemski, dotyczący Ziemi. [przypis edytorski]
pod Mławą — bitwa pod Mławą, trwająca od 1 do 3 września 1939, stanowiła próbę powstrzymania niemieckiego natarcia z Prus Wschodnich. [przypis edytorski]
podmówić kogoś — namówić, podjudzić. [przypis edytorski]
podmówić — namówić, nakłonić kogoś do zrobienia czegoś; często: podburzyć do czegoś złego. [przypis edytorski]
Pod Moskwę, na gniazdo Carów, wiodłam Cezara Franków — wzmianka dotycząca wyprawy Napoleona I na Rosję w 1812 r. [przypis edytorski]
podmowa — podstępne namawianie. [przypis edytorski]
pod murem cmentarza — mowa o zabytkowym cmentarzu ewangelicko-augsburskim w dzielnicy Wola w Warszawie, przy ulicy Młynarskiej 54/58. [przypis edytorski]
pod mury miasta — w mieście był zamek warowny, otoczony murem (por. Akropolis w Atenach, Akrokorynt w Koryncie). Akropolis (wysoki zamek) lidyjskiego króla wznosiła się na wysokiej skale opodal rzeki Paktolos, dominując nad miastem rozciągającym się na równinie na zachód i na północ. [przypis tłumacza]
podmykać (starop.) — podchodzić. [przypis edytorski]
pod najwyższe kierownictwo woli powszechnej — po raz pierwszy mówi Russo o woli powszechnej i jej najwyższym kierownictwie, któremu się poddają stowarzyszeni. Właśnie konstrukcja woli powszechnej ma na celu uzgodnić interesy prywatne z interesem całości, zharmonizować dążące do rozbieżnych celów wole jednostek przez sprowadzenie ich do wspólnego mianownika powszechnej korzyści — w rezultacie pogodzić więzy społeczne z wolnością. Wola powszechna jest normą prawną zawierającą w sobie moment obiektywnie, racjonalnie ujętej korzyści całego społeczeństwa, korzyści będącej wskutek tego równocześnie także korzyścią każdego z poszczególnych członków, której każdy z nich jako rozumny człowiek musi logicznie chcieć. Dopiero dzięki temu swemu pojęciu woli powszechnej Russo zdobywa ostatni, brakujący mu jeszcze, a najgłówniejszy dowód ważności umowy społecznej, jej mocy obowiązującej, mianowicie dowód na zgodność jej z naturą człowieka. Człowiek w stanie społecznym pozostaje wolny, gdy słucha tylko woli powszechnej, a więc gdy idzie za głosem własnej swej racjonalnej korzyści, a przeto słucha tylko samego siebie, swej własnej racjonalnej woli. W ten sposób Russo uprawnia społeczeństwo i uzasadnia obowiązki społeczne. Analizę woli powszechnej odkłada jednak na później i daje ją dopiero w księdze II, rozdziale IV. [przypis tłumacza]
pod namiotem (starop.) — pod pawilonem łóżka. [przypis redakcyjny]
pod namiotem żywym (starop.) — pod ludzkim ciałem. [przypis edytorski]
pod namioty — dziś popr. forma N. lm: pod namiotami. [przypis edytorski]
podnaszać (daw.) — podnosić wielokrotnie. [przypis edytorski]
pod nazwiskiem — tu: imienia. [przypis edytorski]
podniebienie — tu: spodnia strona baldachimu. [przypis edytorski]
pod niebiosy (starop. forma) — dziś N.lm: pod niebiosami; pod niebem. [przypis edytorski]
podniebny — tu: dziejący się pod niebem, a więc na ziemi. [przypis edytorski]
podniecenie — w oryg. niem. eifrig: gorliwy, pilny, zapalony; Es war mir interessant zu sehen, wie du eifrig wurdest (Interesującym było dla mnie widzieć, w jaki wpadasz zapał); red. WL. [przypis edytorski]
pod niemi — dziś popr. forma N. lm: pod nimi. [przypis edytorski]
pod niepewnymi czasy — autor przyznaje się do niedokładnej chronologii, dalej tłumacząc ją zagubieniem dziennika. [przypis edytorski]
podnieść (pieniądze z banku) (daw.) — pobrać, wypłacić. [przypis edytorski]
podnieść — tu: podnieść się. [przypis edytorski]
Podnieś twą brodę — Tu broda, jak zobaczym niżej, wzięta jest za twarz, część za całość. Poeta użytym tu wyrazem zapewne chciał wysłowić, że człowiek, którego broda już porasta męskim włosem, jak ptak porosły w pierze i pióra, pierwszego postrzału marnej uciechy mógłby uniknąć. [przypis redakcyjny]
podniesienie — część mszy, następująca po konsekracji. [przypis edytorski]
Podniesienie — część mszy św., gdy kapłan ukazuje wiernym Ciało i Krew Chrystusa. [przypis edytorski]
podniesienie — najuroczystszy moment katolickiej mszy: podniesienie przez księdza celebrującego mszę i ukazanie zgromadzonym wiernym ciała i krwi Chrystusa pod postaciami chleba (w formie hostii) i wina. [przypis edytorski]
podniesienie — najuroczystszy moment katolickiej mszy św., w którym odprawiający obrzęd kapłan podnosi opłatek mający uobecniać ciało Chrystusa. [przypis edytorski]
podniesienie — najważniejszy moment mszy świętej, w którym zgodnie z doktryną katolicyzmu dokonuje się przemiana wina i chleba (pod postacią hostii) w krew i ciało Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]
podniesienie — w liturgii katolickiej część mszy następująca po konsekracji. [przypis edytorski]
podniesiesz [oblicze] — hebr. czasownik נָשָׂא (nasa): 'podnosić' może być także tłumaczony jako 'przebaczać'. [przypis edytorski]
podniesiesz — u Cylkowa 'pierwszeństwo twoje'; w oryginale jest tylko słowo שְׂאֵת (seet): bezokolicznik słowa 'podnosić' i odnosi się to do „zapadłego lica” w poprzednim wersecie, co Cylkow sam sugeruje w swoim komentarzu, nie ma tu mowy o żadnym 'pierwszeństwie'. [przypis edytorski]
podniesionym głosem i modulując w gardle oskarżał mnie rozpromieniony — sztuka wymowy przepisywała szeregi sposobów na wzbudzanie antypatii do przeciwnika. [przypis tłumacza]
podniesła (gw.) — podniosła. [przypis edytorski]
Pod niewinnym tytułem notatek obiektywisty (…) boleść człowieka spotykającego się z siostrą w burdelu — Żeromski Dzienniki II, s. 128 (15 II 1887). [przypis autorski]
podniósł oczy — gdy dwadzieścia lat wcześniej Josef po raz ostatni widział brata, Binjamin miał około dziesięciu lat. Bracia stali przed nim grupą, więc Josef wzrokiem poszukał wśród nich Binjamina, zob. Radak do 43:29. [przypis edytorski]
podniósł pięści obie, w każdej sterczała figa — gest wyrażający pogardę i szyderstwo. [przypis redakcyjny]
podniósł się wśród isthmijskich igrzysk, prosił o posłuchanie i chwalił synów Grecji — Przed wdaniem się jeszcze czynnym i zdobywczym do spraw greckich, poseł rzymski oświadczył publicznie na igrzyskach isthmijskich przed zgromadzonymi mieszkańcami wszystkich miast greckich, że senat i lud rzymski, wziąwszy na uwagę o ile niesprawiedliwe są żądania króla macedońskiego i o ile piękną i pożyteczną jest niepodległość Grecji, obiecują jej bronić wszelkimi siłami przeciwko napadom tegoż króla. [przypis autorski]
