Przypisy

układli się — dziś popr.: ułożyli się. [przypis edytorski]

układ orograficzny — ukształtowanie gór; od: orografia (z gr. oros: góra, grapho: piszę), nauka zajmująca się opisem gór lub innych dużych form rzeźby powierzchni Ziemi (morfografia). [przypis edytorski]

układy — dziś popr. forma N. lm: układami. [przypis edytorski]

ukłaść (daw.) — ułożyć. [przypis edytorski]

ukłaść się (daw.) — dziś: ułożyć się, położyć się. [przypis edytorski]

ukląc — dziś: uklęknąć. [przypis edytorski]

u Kleszcza — zapewne chodzi o Zakopiańską, warszawską kawiarnię z dancingiem na ul. Niecałej, częściowo w Ogrodzie Saskim, własność firmy Erazm Kleszcz i S-ka. [przypis edytorski]

Ukochani przez bogów umierają młodo — cytat z gr. dramaturga Menandra (342–291 p.n.e.). [przypis edytorski]

ukoić — uspokoić, pocieszyć. [przypis edytorski]

ukoje — dziś popr.: ukojenia. [przypis edytorski]

ukojić (starop.) — tu: uspokoić. [przypis edytorski]

ukoju — D.lp; dziś: ukojenia. [przypis edytorski]

ukołysaj — dziś popr. forma 2 os. lp trybu rozkazującego: ukołysz. [przypis edytorski]

ukoleba — dziś popr. forma: ukolebie; ukolebać — ukołysać; tu: uspokoić. [przypis edytorski]

ukończyła pensją (daw.) — dziś: ukończyła pensję. [przypis edytorski]

ukonfederować się — stowarzyszyć się; konfederacja — regionalny lub ogólnokrajowy związek szlachty, dążącej do zrealizowania określonych celów. [przypis edytorski]

ukontentować (daw.) — zadowolić. [przypis edytorski]

ukontentować — zadowolić. [przypis edytorski]

ukontentowanie — daw. odczuć zadowolenie, satysfakcję. [przypis edytorski]

ukontentowanie (daw.) — zadowolenie. [przypis edytorski]

ukontentowanie (daw., z łac.) — zadowolenie. [przypis edytorski]

ukontentowanie — zadowolenie. [przypis edytorski]

ukontentowanie (z łac.) — zadowolenie. [przypis edytorski]

ukontentowanie (z łac.) — zadowolenie, radość. [przypis edytorski]

ukontentowan — ukontentowany (daw. krótka forma przym.), zadowolony. [przypis edytorski]

ukontentowany (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]

ukos — tu: pokos. [przypis edytorski]

ukować (starop. forma) — ukuć, wykuć. [przypis edytorski]

ukować — wykuć. [przypis edytorski]

ukowany — ukuty, wykuty. [przypis edytorski]

ukraiński (daw.) — kresowy, pograniczny. [przypis edytorski]

ukraina (daw.) — kresy, granica. [przypis edytorski]

ukraina (daw.) — kresy, pogranicze. [przypis edytorski]

ukraina — tu: kresy, granica. [przypis edytorski]

ukraina — tu: kresy. [przypis edytorski]

ukraina — tu: pogranicze. [przypis edytorski]

ukrajać — dziś popr.: ukroić. [przypis edytorski]

ukrajny — pograniczny. [przypis edytorski]

ukrasić (daw.) — ozdobić. [przypis edytorski]

ukrasić — upiększyć. [przypis edytorski]

ukrócić — tu: pohamować. [przypis edytorski]

ukróciciel — poskromiciel; ten, który ukrócił (siłą) czyjeś dążenia, aspiracje, plany. [przypis edytorski]

ukryć — tu: zakryć. [przypis edytorski]

ukryli byli — konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: ukryli wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

ukryte światło stanęło na korcu — por Mt 5,14-16: Wy jesteście światłem świata. 14 Nie może się ukryć miasto leżące na górze. 15 Ani nie zapalają lampy i nie kładą jej pod korcem, lecz na świeczniku, i świeci wszystkim w domu. 16 Niech tak świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i oddali chwałę Ojcu waszemu w niebie. [przypis edytorski]

ukryty — tu: zakryty. [przypis edytorski]

ukrzepiający (daw.) — pokrzepiający, wzmacniający. [przypis edytorski]

ukrzepić (daw.) — wzmocnić. [przypis edytorski]

ukrzepić — wzmocnić. [przypis edytorski]

ukrzepienie — umocnienie, pokrzepienie. [przypis edytorski]

ukrzywdzić (daw.) — skrzywdzić, wyrządzić krzywdę. [przypis edytorski]

ukrzyżowaliście i zgładzili (daw.) — konstrukcja, w której końcówka fleksyjna pierwszego czasownika ma zastosowanie również dla kolejnego (kolejnych); dziś: ukrzyżowaliście i zgładziliście. [przypis edytorski]

u księcia wojewody wileńskiego — u Janusza Radziwiłła herbu Trąby (1612–1655), hetmana wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego. [przypis edytorski]

ukształcenie (daw.) — ukształtowanie; wykształcenie. [przypis edytorski]

ukształcenie — ukształtowanie. [przypis edytorski]

ukształcony (daw.) — wykształcony. [przypis edytorski]

ukształtował — hebr. ויבן (wajiwen) dosł. 'zbudował', od בנה (bana): 'budować'. [przypis edytorski]

u któregom się (…) znajdował — u którego się znajdowałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

ukulturowany — dziś popr.: ukulturalniony a. kulturalny. [przypis edytorski]

ukusić (starop.) — ukąsić, ugryźć. [przypis edytorski]

ukusić — ugryźć, skosztować. [przypis edytorski]

ukwalifikowany (daw.) — wykwalifikowany. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop. forma) — skwapliwy. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — pospieszny; pochopny. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — skwapliwy, pochopny, prędki, szybko działający. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — skwapliwy, pochopny. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — skwapliwy, pośpieszny. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — skwapliwy; pospiesznie działający. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — skwapliwy, prędki, pospieszny. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — skwapliwy, skory (do czegoś), bardzo się śpieszący, pośpieszny. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — skwapliwy, skory; działający (zbyt) pospiesznie. [przypis edytorski]

ukwapliwy (starop.) — szybki, pochopny. [przypis edytorski]

ukwefiony — mający twarz zasłoniętą kwefem: chustą, zasłoną, welonem. [przypis edytorski]

uładzić — dojść do porządku. [przypis edytorski]

uładzić się (z czymś) (daw.) — uporać się. [przypis edytorski]

uładzić się (z kimś) (daw.) — dogadać się, dojść do porozumienia. [przypis edytorski]

ułakomić się (starop.) — połakomić się. [przypis edytorski]

ułańska lanca — broń ułanów, żołnierzy lekkiej jazdy, składająca się najczęściej z długiego drewnianego drążka zakończonego wąskim, ostrym grotem. [przypis edytorski]

Ułan Beliny — ułan Legionów Polskich, postać niewystępująca pierwotnie w dramacie Rydla, dodana wraz z rozwojem tradycji scenicznej. [przypis edytorski]

ułani — lekka jazda uzbrojona w lance, szable oraz broń palną, charakterystyczna głównie dla kawalerii polskiej. [przypis edytorski]

ułani, szwoleżerowie, kirasjerzy (wojsk.) — rozmaite formacje wojskowe lekkiej i ciężkiej jazdy. [przypis edytorski]

ułanka — czapka ułańska, czako. [przypis edytorski]

Ułan z 1831 r. — uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]

ułapić (daw.) — schwytać, złapać. [przypis edytorski]

ułapić (daw.) — złapać, schwytać. [przypis edytorski]

ułapi — złapie. [przypis edytorski]

ułaskawić się — tu: uspokoić się, spoglądać na sprawę bardziej łaskawie. [przypis edytorski]

ułaskawił dosyć dużo z naszych — zarządzeniem z 17 maja 1867 car Aleksander II umarzał wszystkie „sprawy polityczne” powstańców polskich i zezwalał zesłanym Polakom na powrót do kraju, z wyjątkiem osób, które były dodatkowo oskarżone o ciężkie przestępstwa kryminalne. [przypis edytorski]

ułaszczyć się — dziś: połaszczyć się, skusić się. [przypis edytorski]

uławiała — może powinno być: ułatwiała. [przypis edytorski]

ułoga (daw.) — ułomność. [przypis edytorski]

ułomek (daw.) — słabeusz. [przypis edytorski]

ułomek — kawałek. [przypis edytorski]

ułomek — ułamek, fragment, kawałek. [przypis edytorski]

ułomić (gw.) — złamać. [przypis edytorski]

ułomione ielca (starop.) — [tu: r.n.; dziś r.m.:] ułamany jelec. [przypis edytorski]

ułomy w okienkach — prawdopodobnie chodzi o lufciki, małe okienka dające się osobno otwierać. [przypis edytorski]

ułowić (daw.) — złowić, chwycić. [przypis edytorski]

ułowi rybę, jak młody syn Tobiasza i umierającej ojczyźnie natrze oczy — syn tytułowego bohatera biblijnej Księgi Tobiasza, również o imieniu Tobiasz (znaczenie: „Jahwe jest moim bogactwem”), który, idąc za radą archanioła Rafała, przyłożył ojcu na dotknięte bielmem oczy żółć ryby wyłowionej w czasie przeprawy przez rzekę Tygrys, co przywróciło Tobiaszowi seniorowi wzrok. [przypis edytorski]

ułożenie (daw.) — maniery, sposób zachowania. [przypis edytorski]