Przypisy

soda — zwyczajowa nazwa różnych substancji chemicznych zawierających węglan, wodorowęglan lub wodorotlenek sodu; tu: soda kalcynowana, czyli węglan sodu, Na₂CO₃. [przypis edytorski]

Sodoma (bibl.) — biblijne miasto nad Morzem Martwym, które z powodu grzechu i zepsucia zostało zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki (Rdz 18–19). [przypis edytorski]

Sodoma — biblijne miasto, którego nazwa stanowi, wraz z Gomorą, symbol grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczone za karę przez Boga. [przypis edytorski]

Sodoma — biblijne miasto, którego nazwa stanowi, wraz z Gomorą, symbol grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczone za karę przez Boga; bratanek Abrahama, Lot, jako jedyny sprawiedliwy został ostrzeżony i wraz z żoną i córkami opuścił wcześniej miasto, jednak podczas ucieczki żona Lota mimo zakazu obejrzała się w stronę Sodomy i została zamieniona w słup soli za nieposłuszeństwo wobec Boga. [przypis edytorski]

Sodoma — biblijne miasto, którego nazwa stanowi, wraz z Gomorą, symbol grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczone za karę przez Boga. [przypis edytorski]

Sodoma — biblijne miasto nad Morzem Martwym, które z powodu grzechu i zepsucia zostało zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki (Rdz 18–19). [przypis edytorski]

Sodoma — biblijne miasto, położone nad Morzem Martwym, które Bóg spalił deszczem ognia i siarki, karząc mieszkańców za rozpustę. [przypis edytorski]

Sodoma — biblijne miasto, z powodu grzechu i zepsucia zniszczone przez Boga.. [przypis edytorski]

Sodoma — biblijne miasto, z powodu grzechu i zepsucia zniszczone przez Boga. [przypis edytorski]

Sodoma (bibl.) — mit. miasto nad Morzem Martwym, które Bóg zniszczył ogniem z nieba, karząc mieszkańców za rozpustę i brak bojaźni bożej. Według Biblii miało się to stać w XIX w. p.n.e. Jedynymi cnotliwymi ludźmi w Sodomie okazali się Lot, bratanek patriarchy Abrahama, i jego rodzina, zostali więc uprzedzeni przez anioła, ale podczas ucieczki żona Lota obejrzała się za siebie i zamieniła się w słup soli. Drugim zniszczonym wówczas miastem była Gomora, stąd dzisiejsze powiedzenie „Sodoma i Gomora”, opisujące chaos moralny lub bałagan. [przypis edytorski]

Sodomagomora — zbitka wyrazów „Sodoma” i „Gomora”, nazw biblijnych miast będących symbolami grzechu, rozpusty i bezbożności, zniszczonych przez Boga deszczem ognia i siarki. [przypis edytorski]

Sodoma i Gomora — biblijne miasta będące symbolami grzechu i zepsucia, zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki. [przypis edytorski]

Sodoma i Gomora — biblijne miasta, które zostały zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki (Rdz 19,24). Abraham po powrocie z Egiptu rozdzielił ziemie Kanaan między siebie a Lota, któremu przypadły zimie w okolicy Sodomy (Rdz 13,10). Asyryjczycy najechali na Sodomę i nałożyli na miasto wysoką daninę; kiedy sodomici się zbuntowali, Asyryjczycy ponownie zaatakowali miasto; w obronie miasta pomógł Abraham (Rdz 14,1–17). Sodoma podniosła się z upadku, ludność zyskała bogactwo i zaczęła wieść rozpustne życie. Bóg postanowił ukarać Sodomę: Abraham uprosił Boga, żeby ocalił miasto, jeśli uda mu się znaleźć chociaż dziesięciu dobrych ludzi. Nie udało mu się takowych znaleźć. Bóg od zagłady uchronił jedynie Lota, jego żonę i dwie córki; żona Lota odwróciła się w czasie ucieczki i została zamieniona w słup soli (Rdz 19,24). [przypis edytorski]

Sodoma i Gomora — biblijne miasta nad Morzem Martwym, które z powodu grzechu i zepsucia zostały zniszczone przez Boga deszczem ognia i siarki (Rdz 18–19). [przypis edytorski]

Sodoma i Gomora — biblijne miasta, zniszczone przez Boga na skutek niegodziwości ich mieszkańców. [przypis edytorski]

Sodoma — wg Biblii miasto, które wraz z drugim, Gomorą, zostało unicestwione z powodu nieposłuszeństwa wobec Boga, rozpusty, pychy i nieprzestrzegania prawa przez jej mieszkańców, spośród których nie udało się znaleźć nawet dziesięciu sprawiedliwych; aniołowie boży ocalili jedynie Lota i jego córki. [przypis edytorski]

sodomia (daw.) — pejoratywne określenie zachowań homoseksualnych. [przypis edytorski]

sodomia (daw.) — stosunki płciowe ze zwierzętami. [przypis edytorski]

sodomita — osoba odbywająca stosunki płciowe ze zwierzętami. [przypis edytorski]

sodomita — tu: homoseksualista (użycie w kontekście historycznym), obecnie przeważnie w odniesieniu do zoofila. [przypis edytorski]

sodomitka — mieszkanka biblijnej Sodomy, miasta znanego z rozwiązłości; osoba przejawiająca perwersyjne zachowania seksualne lub po prostu osoba bardzo grzeszna z chrześcijańskiego punktu widzenia. [przypis edytorski]

Sömmering, Samuel Thomas von (1755–1830) — niem. lekarz, anatom, paleontolog i wynalazca; badacz mózgu, systemu nerwowego, narządów zmysłów. [przypis edytorski]

soeben angekommen (niem.) — właśnie przybył. [przypis edytorski]

so ein Halunke (niem.) — taki to łajdak. [przypis edytorski]

so ein Lump, so ein Strizzi (niem.) — taki śmieć, taki alfons. [przypis edytorski]

Soervik, norw. Sørvik — miasto położone na norweskiej wyspie Hinnøya. [przypis edytorski]

soeur chérie (fr.) — ukochana siostra. [przypis edytorski]

soeur (fr.) — siostra; souffrance (fr.) — cierpienie. [przypis edytorski]

sofer — pisarz, skryba. [przypis edytorski]

sofia (gr.) — mądrość. [przypis edytorski]

sofi — dawne europejskie określenie władcy Persji (szacha), powstałe przez zniekształcenie nazwy perskiej dynastii Safawidów (1501–1736). [przypis edytorski]

sofiści — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]

sofiści — greccy filozofowie i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania. [przypis edytorski]

sofiści — greccy filozofowie i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczący sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]

sofiści — greccy filozofowie i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]

sofiści (z gr.) — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]

sofiści (z gr.) — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za wysoką opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]

sofista — nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego poprzez naukę retoryki, polityki, etyki i filozofii. [przypis edytorski]

sofista (pot.) — filozof uczący fałszywej a skutecznej argumentacji bądź osoba stosująca ją. [przypis edytorski]

sofista — tu: człowiek rozmyślnie używający nieuczciwej argumentacji w celu udowodnienia fałszywej tezy. [przypis edytorski]

sofista — w staroż. Grecji: nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego poprzez naukę retoryki, polityki, etyki i filozofii; pot.: filozof uczący fałszywej, ale skutecznej argumentacji bądź osoba stosująca ją. [przypis edytorski]

sofista — w staroż. Grecji: nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego poprzez naukę retoryki, polityki, etyki i filozofii. [przypis edytorski]

sofista — w starożytnej Grecji: nauczyciel przygotowujący obywateli do życia publicznego i kariery politycznej, uczący sztuki przemawiania i przekonywania; pot.: filozof uczący fałszywej, ale skutecznej argumentacji bądź osoba stosująca ją. [przypis edytorski]

sofisteria — dowodzenie za pomocą sofizmatów, czyli sformułowań pozornie logicznych i prawdziwych, ale zawierających ukryty błąd w rozumowaniu. Schopenhauer w swej Erystyce podaje jako jeden z przykładów rozumowanie: „Każde światło można zgasić. Rozum jest światłem. Każdy rozum można zgasić”. [przypis edytorski]

sofistyczny — taki jak stosowany przez sofistów, staroż. greckich nauczycieli sztuki skutecznego przemawiania i przekonywania, którzy głosili względność prawdy; wykrętny, niezważający na poprawność i uczciwość argumentacji. [przypis edytorski]

sofistyczny — tu: oparty na fałszywej argumentacji. [przypis edytorski]

sofistyczny — tu: taki jak stosowany przez sofistów, staroż. greckich nauczycieli sztuki skutecznego przemawiania i przekonywania, którzy głosili względność prawdy; wykrętny, niezważający na poprawność i uczciwość argumentacji. [przypis edytorski]

sofisty (daw. forma) — dziś: sofiści. [przypis edytorski]

sofistyka (filoz.) — nurt filozoficzny o orientacji humanistycznej i relatywistycznej, rozwijany w V i IV w. p.n.e. w Grecji. [przypis edytorski]

sofistyka — rozmyślne używanie nieuczciwej argumentacji w celu udowodnienia fałszywej tezy. [przypis edytorski]

Sofi, właśc. Safawidzi — szyicka dynastia wywodząca się ze wschodniej Anatolii, panująca w Iranie w latach 1501–1736. [przypis edytorski]

sofizmat — fałszywy argument oparty o błąd w rozumowaniu. [przypis edytorski]

sofizmat — pozornie poprawne rozumowanie rozmyślnie dowodzące nieprawdziwej tezy, w rzeczywistości opierające się na zatajonym błędzie. [przypis edytorski]

sofizmat — rozumowanie pozornie poprawne, ale w istocie zawierające rozmyślnie utajone błędy logiczne. [przypis edytorski]

sofizmat — rozumowanie z rozmysłem zbudowane fałszywie, a pozornie wyglądające na poprawne. [przypis edytorski]

sofizmat — w logice: niepoprawne rozumowanie. [przypis edytorski]

sofizm — właśc. sofizmat, fałszywy dowód, błędne rozumowanie. [przypis edytorski]

Sofokles (496–406 p.n.e.) — Ateńczyk, jeden z trzech największych (obok Ajschylosa i Eurypidesa) tragików greckich; zachowane sztuki łączone są w dwa cykle: trojański (Ajas, Filoktet, Elektra) i tebański (Król Edyp, Edyp w Kolonie, Antygona), ponadto Trachinki stanowią dramat ukazujący śmierć Herkulesa. [przypis edytorski]

Sofokles (496—406 p.n.e.) — jeden z trzech największych tragików greckich. [przypis edytorski]

Sofokles (496–406 p.n.e.) — jeden z trzech największych tragików greckich. [przypis edytorski]

Sofokles (496–406 p.n.e.) — wielki tragediopisarz gr., autor m.in. Antygony. [przypis edytorski]

Sofokles (ok. 496–406 p.n.e.) — jeden z największych tragików starożytnej Grecji. [przypis edytorski]

Sofokles — podobnie jak w Antygonie, tak i u Słowackiego występuje typ oddanej córki oraz motyw oślepienia ojca. [przypis edytorski]

Sofokl, właśc. Sofokles — jeden z trzech największych tragików greckich. [przypis edytorski]

Sofonisba — sztuka teatralna renesansowego włoskiego poety i dramaturga Giana Giorgia Trissina, opowiadająca o córce wodza kartagińskiego Hazdrubala. [przypis edytorski]

Sofortprogramm — program materialnego wsparcia dla gospodarki i kultury w landach wschodnich Niemiec, przyjęty przez Reichstag w 1925 roku. [przypis edytorski]

Sofron (ok. 470–ok. 400 p.n.e.) — grecki mimograf, czyli autor mimów, scenek z życia codziennego, z udziałem zarówno postaci męskich, jak i kobiecych, z krótkimi dialogami, wspieranymi mimiką i gestykulacją. [przypis edytorski]

So halt ich's endlich denn in meinen Handen… (niem.) — Więc wreszcie trzymam go w swych rękach / I w pewnym sensie mogę nazwać swoim (Goethe, Torquato Tasso, akt I, scena 3). [przypis edytorski]

so help me God (ang.) — tak mi dopomóż Bóg. [przypis edytorski]

Sohn einer Dienstmagd — Syn posługaczki; tytuł oryg.: Tjiinstekvinnanson; autobiograficzna powieść Augusta Strindberga, wyd. w 1892 r. [przypis edytorski]

Soho — centralna część dzielnicy West End w Londynie; w XIX w. gęsto zaludniona przez napływających imigrantów, mająca fatalną reputację jako miejsce rozpusty i występku. [przypis edytorski]

Sokal — miasto nad Bugiem, w płn.-zach. części Ukrainy; w czasach rozbiorowych najbardziej na północ wysunięte miasto Galicji, bliskie granicy z Rosją. [przypis edytorski]

Sokal — miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim. [przypis edytorski]

Sokal — miasto w płn.-zach. części Ukrainy, nad Bugiem. [przypis edytorski]

Sokka — może: Loja w Granadzie. [przypis edytorski]

Sokół, Lech (ur. 1942) — historyk teatru, badacz twórczości Witkacego. [przypis edytorski]

„Sokół” — organizacja gimnastyczna o programie patriotycznym, funkcjonująca w Polsce od końca XIX w. [przypis edytorski]

„Sokół” — organizacja gimnastyczna o programie patriotycznym, funkcjonująca w Polsce od końca XIX w., wzorowana na czeskiej organizacji noszącej tę samą nazwę. [przypis edytorski]

sokoł — dziś popr. pisownia: sokół. [przypis edytorski]

Sokołe jasnyj… Ty dałeko widajesz. (ukr.) — Sokole jasny, Bracie mój rodzony, Ty wysoko latasz, Daleko sięga twoja wiedza i władza. [przypis edytorski]

Sokołe jasnyj… Ty dałeko widajesz. (ukr.) — Sokole jasny, Bracie mój rodzony, Ty wysoko latasz, Daleko sięga twoja wiedza. [przypis edytorski]

Sokołem padał, odlatał sokołem — spadał (na wrogów) jak sokół i jak sokół szybko się oddalał. [przypis edytorski]

sokolém — dziś popr. forma N. lp r.n.: sokolim. [przypis edytorski]

sokoli — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Sokół (rys. W. Jarocki) z „Liberum Veto”. [przypis edytorski]