Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24152 przypisów.
pociecha (gaudium) (…) zgryzota (conscientiae morsus) — Zob. Przyp. 2 do Tw. 18. [przypis redakcyjny]
pociecho — do dziś określa się dziecko jako pociechę. [przypis redakcyjny]
Pociecho moja ty, książeczko… — wiersz ten zamieszczony był w „Chimerze” w r. 1905. Jest to jedyny utwór liryczny, który Wyspiański sam zgodził się oddać do druku. [przypis redakcyjny]
po ciemnie — po ciemku (por. ciemno). [przypis redakcyjny]
pocieno — tj. pójdź jeno. [przypis redakcyjny]
pocieszny (daw.) — przynoszący pocieszenie. [przypis redakcyjny]
pocieszny — tu: pocieszający. [przypis redakcyjny]
począł — zaczął. [przypis redakcyjny]
Początek rozdziału Pierwsze ostrzeżenie, skreślony przez cenzurę carską z wydania książkowego Lalki. Fragmentu tego nie włączono do tekstu, gdyż w scenie zastępczej Prus wprowadził szereg nowych szczegółów, które później w toku powieści odgrywają pewną rolę. [przypis redakcyjny]
poczci a. poćci (starop. forma) — przeczytaj. [przypis redakcyjny]
poczciwość czynić czemu (starop.) — cześć oddawać. [przypis redakcyjny]
poczciwość (starop.) — cześć, poszanowanie. [przypis redakcyjny]
poczciwość (starop.) — zaszczyt. [przypis redakcyjny]
poczciwość — tu: uznanie godności osobistej, honoru. [przypis redakcyjny]
poczciwość uczynić (starop.) — [okazać] cześć, łaskę. [przypis redakcyjny]
poczciwy (starop.) — szlachetny (godny czci), dobry. [przypis redakcyjny]
poczęty człowiek żył i zmarł bez zmazy — Jezus Chrystus, którego święte imię poeta w piekle tylko przez peryfrazę wspomina. [przypis redakcyjny]
poczedszy (starop.) — [forma imiesłowowa] przeczytawszy. [przypis redakcyjny]
poczet — czeladź pocztowa, szeregowi. [przypis redakcyjny]
poczet — tu: rachunek. [przypis redakcyjny]
pocznimy — pocznijmy, zacznijmy. [przypis redakcyjny]
Poczobutt-Odlanicki, Marcin (1728–1810) — astronom i matematyk, jezuita, profesor Akademii Wileńskiej, współzałożyciel obserwatorium astronomicznego w Wilnie. [przypis redakcyjny]
poczta — poczesne, podarunek. [przypis redakcyjny]
pocztarskie — pocztowe. [przypis redakcyjny]
pocztarz — poczciarz, jadący z pocztą. [przypis redakcyjny]
pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis redakcyjny]
pocztowy — wpisany w poczet, zwykły żołnierz. [przypis redakcyjny]
poczt — poczet; tu: oddział, zastęp. [przypis redakcyjny]
poczty — straże, warty. [przypis redakcyjny]
Poczułem jakby od skrzydeł powiewu wiatr na mym czole — Wiatr, jaki poeta poczuł na swoim czole, pochodził od skrzydła anioła, który tym skrzydłem znowu jedno P zmiótł z jego czoła. [przypis redakcyjny]
poczuwać się — tu: czuwać, mieć się na baczności. [przypis redakcyjny]
poczwarę — mowa o Adamie Ponińskim. [przypis redakcyjny]
poczyść (starop.) — poczytać. [przypis redakcyjny]
poczytać — zaliczyć. [przypis redakcyjny]
podać głowę* — dać głowę, stracić życie. [przypis redakcyjny]
podać na obrót — zwrot myśliwski: nagnać, w bok zapędzić. [przypis redakcyjny]
podagryk — chory na podagrę (dzisiejsza nazwa: dna moczanowa, artretyzm a. skaza moczanowa), przewlekłą chorobę związaną z zaburzeniem metabolizmu kwasu moczowego, objawiającą się opuchlizną i zaczerwienieniem stawów (najczęściej wielkiego palca u stopy) lub tkanek miękkich oraz szarpiącym, napadowym bólem. [przypis redakcyjny]
podarza (daw.) — podarunki. [przypis redakcyjny]
poda sztychy — cios wymierzy (w domyśle: żołnierz). [przypis redakcyjny]
podatek szlachecki, to jest, Grosz Dziesiąty, nigdy nie wyniesie więcej nad 10 albo 12 milionów — według obliczenia Deputacji Koekwacyjnej 10 555 000 złotych polskich. [przypis redakcyjny]
podatek właściwy — podatek bezpośredni; podatek niewłaściwy — podatek pośredni. [przypis redakcyjny]
podatk pogłówny — podatek od głowy, zwłaszcza od Żydów za opiekę prawną. [przypis redakcyjny]
podawać — tu: przekazywać. [przypis redakcyjny]
podchodzi miecz (starop.) — zbliża się popod miecz. [przypis redakcyjny]
podczas powinności — w służbie. [przypis redakcyjny]
Podczaszy — Lubomirski. [przypis redakcyjny]
podczaszy — Lubomirski. [przypis redakcyjny]
pod Częstochową — starcie 4 września 1665. [przypis redakcyjny]
poddałoby Polaków pod jarzmo [dziedzicznej monarchii], które dźwigają wszystkie narody, a od którego oni jedni są wolni; bo Szwecji już nie liczę — możliwe, że tu mieści się aluzja do monarchicznego zamachu stanu, dokonanego przez Gustawa III (1771–1792). W Szwecji po śmierci Karola XII sejm i senat ujęły w swe ręce całą władzę rządową, pozbawiając króla wszelkiego wpływu. W dniu 19 sierpnia 1772 r. Gustaw III otoczył sejm wojskiem i podyktował mu nową konstytucję. Oddawała ona królowi całą władzę rządową, ograniczając sejm, zbierający się tylko na wezwanie królewskie, do uchwalania wniosków przedłożonych mu przez króla. [przypis redakcyjny]
poddaństwo pruskie, niewola chłopa pomorskiego u swoich panów (…) — Georg Friedrich Knapp, Die Landarbeiter in Knechtschaft und Freiheit (Robotnicy rolni pańszczyźniani i wolni), 1891, s. 33, 80 i nast. [przypis redakcyjny]
poddanym cnej dziewicy — Pallas-Ateny, dziewiczej bogini. [przypis redakcyjny]
Podejmowali to podanie o Edypie późniejsi pisarze (…) żaden z nich nie sprostał zadaniu — por. dzieło Karola Heinemanna: Die tragischen Gestalten der Griechen in der Weltliteratur, Lipsk 1920. Tom II, str. 29 i n. [przypis redakcyjny]
Podejrzewam (…) przywdziać go aż wraz z suknią — Próby, ks. I, rozdz. XXI, O potędze wyobraźni. [przypis redakcyjny]
podesta — naczelnik w miastach włoskich w XII–XVI w., mający władzę administracyjną i wojskową. [przypis redakcyjny]
podesta — w republikach włoskich urzędnik miejskich stojący na czele policji i sądownictwa. [przypis redakcyjny]
pod Gnieznem — bitwa stoczona 7 maja 1656 r. [przypis redakcyjny]
podgolić — tu: uciąć szyję. [przypis redakcyjny]
Podhajce — miasto na płd.-zach. od Tarnopola nad rzeką Koropiec. [przypis redakcyjny]
podium — galerja cyrku lub amfiteatru, celniejsze miejsce, gdzie podczas przedstawień zasiadał Cezar, pretorowie, konsulowie. [przypis redakcyjny]
podjąwszy — podniósłszy. [przypis redakcyjny]
podjadek (daw.) — pochlebca, podjudzacz. [przypis redakcyjny]
podjezdek — koń pod pachołkiem, małej wartości. [przypis redakcyjny]
podkanclerzy litewski — Aleksander Naruszewicz. [przypis redakcyjny]
podkanclerzy — mowa o Hieronimie Radziejowskim (1612–1667), wygnanym za spiskowanie przeciwko królowi. [przypis redakcyjny]
podkomorzyc sandomierski — Stanisław Oleśnicki, później starosta radziejowski. [przypis redakcyjny]
podkomorzy koronny — tu: Teodor Denhof. [przypis redakcyjny]
podkomorzy koronny — tu: Teodor Denhof, starosta wiślicki i urzędowski. [przypis redakcyjny]
podkopać — tu: doprowadzić do upadku. [przypis redakcyjny]
pod kotarą — pod zasłoną. [przypis redakcyjny]
podkreśla Kartezjusz bezpośredniość podmiotu (…) a Schopenhauer pośredniość przedmiotu (…) wyrażają obaj to samo z dwóch różnych stron — Schopenhauer, Werke IV, 16. [przypis redakcyjny]
podkróli (daw.) — namiestnik, wicekról. [przypis redakcyjny]
pod kruchtą — przed kościołem. [przypis redakcyjny]
podkurek — posiłek podawany na zakończenie nocnej zabawy (gdy już pieją koguty). [przypis redakcyjny]
podkurek — śniadanie nad ranem, kiedy kur pieje. [przypis redakcyjny]
podłabić (daw.) — pognieść. [przypis redakcyjny]
podłe polowanie — tu: niegodne orła polowanie na małe ptaszki. [przypis redakcyjny]
podłość — tu: uniżoność. [przypis redakcyjny]
podług ceny anszlagowej — według otaksowania, kosztorysu. [przypis redakcyjny]
podług lustracyji regimentu — wyd. lwow[skie] ma: podczas. [przypis redakcyjny]
podług okazji — podług okoliczności. [przypis redakcyjny]
podług proporcji — podług ilości. [przypis redakcyjny]
podług symetrii — [według] porządku. [przypis redakcyjny]
podły — lichy, marny. [przypis redakcyjny]
podły (starop.) — niskiego stanu. [przypis redakcyjny]
podla (daw.) — [przysłówek:] podle; [według, wzdłuż]. [przypis redakcyjny]
podlegają rządom łakoci i łozowej rózgi — por. u Horacego, Satyrę I, 1 w. 25–26 „ut pueris olim dant crastula blandi doctores, elementa velint ut discere prima” — „Równie jak belfry czasami z dobrocią chłopcom łakocie/ Dają by chętniej się brali do pierwszych nauki początków.” (''Satyry i listy Horacego'', przeł. dr Paweł Popiel, Kraków 1903.). [przypis redakcyjny]
podlot, klapak — w gwarze myśliwskiej: młoda kaczka nie umiejąca jeszcze latać. [przypis redakcyjny]
Pod lwa opieką leży Kallaroga (…) jak zwyciężony — W herbie królów kastylskich był lew w połowie jednej tarczy herbowej siedzący nad obronnym zamkiem, a w drugiej, u stóp jego. [przypis redakcyjny]
Pod Maiestatem bogini siedziała — mowa o Fortunie. [przypis redakcyjny]
pod namiotem (starop.) — pod pawilonem łóżka. [przypis redakcyjny]
Podnieś twą brodę — Tu broda, jak zobaczym niżej, wzięta jest za twarz, część za całość. Poeta użytym tu wyrazem zapewne chciał wysłowić, że człowiek, którego broda już porasta męskim włosem, jak ptak porosły w pierze i pióra, pierwszego postrzału marnej uciechy mógłby uniknąć. [przypis redakcyjny]
podniósł pięści obie, w każdej sterczała figa — gest wyrażający pogardę i szyderstwo. [przypis redakcyjny]
podniosłem brodę z jej rozkazu — Beatrycze stała wyżej od poety. Dlatego musiał on, ażeby na nią spojrzeć, oczy, a zatem i brodę, podnosić w górę. Moralne znaczenie tego alegorycznego gestu dość jest jasne: człowiek świadomy swojej winy upornie i nieśmiało wzrok podnosi do nieba. [przypis redakcyjny]
podniosłem oczy na te góry — Wyrażenie symboliczne, to jest, apostołowie, którzy tak wysoko jak góry wznosili się w wierze i w łasce. [przypis redakcyjny]
podnosić — zaciągać, dokonywać poboru (kalka z fr. lever une armée). [przypis redakcyjny]
podobieństwo* — możliwość, prawdopodobieństwo. [przypis redakcyjny]
podobieństwo — pozór. [przypis redakcyjny]
podobne do dwoistego wieńca Aryjadny — Wieniec Ariadny umieszczony przez Bachusa między gwiazdami (Patrz: Przemiany Owidiusza). [przypis redakcyjny]
Podobne pokusy przeżywa Manfred Byrona, za nim zaś Kordian Słowackiego, kiedy znajdują się na szczytach alpejskich. Tu obraz urwiska skalnego połączony został z obrazem wzburzonych bałwanów. Scena ta jest jakby zapowiedzią innej, w której hrabia Henryk, stojąc na odłamku baszty nad przepaścią, w chwilę przed skokiem mówi o otchłani wieczności. [przypis redakcyjny]
Podobniejsza niebiankom niż córkom Adama — W prozie mówimy, częściej: podobny do kogo. [przypis redakcyjny]
