Pieśń V (Wieczna sromota i nienagrodzona...) → ← Pieśń III (Nie wierz Fortunie, co siedzisz wysoko...)

Spis treści

Jan KochanowskiPieśni, Księgi wtórePieśń IV [1][2]

W twardej kamiennej wieży i za troistemi

Drzwiami siedząc Danae nieprzełomionemi,

Pod strażą nieuspionych spartańskich złajników [3],

Mogła wiecznie nie uznać [4] nocnych wszeteczników,

By była z Akryzego Wenus nie szydziła,

Stróża zamknionej panny; bo ta obaczyła [5],

Że Jowisz, w upominku złotym utajony,

Miał mieć bezpieczny przystęp i gmach otworzony [6].

Złoto śrzodkiem janczarów zbrojnych pójdzie snadnie [7],

A przez twardą opokę gwałtowniej przepadnie [8]

Niżli raz piorunowy: upadł nieszczęśliwy

Dom proroka greckiego [9], prze zysk niecnotliwy

Z gruntu wykorzeniony; przebił bramy twarde

Zacnych miast Macedończyk [10] i podkopał [11] harde

Tyranny datkiem; datkom hetmani hołdują,

Którzy daleko świetnym nawom rozkazują.

Wielkich pieniędzy wielka troska naszladuje [12];

A im człowiek w pokładzie [13] swoim więcej czuje,

Tym jeszcze więcej pragnie; słusznie moje oko

I nigdy przedtym, i dziś nie zmierza wysoko.

Im sobie człowiek więcej pomierny [14] ujmuje,

Tym mu więcej od Boga z łaski przystępuje [15];

Nic nie mając, z tymi, co nic nie chcą, przestaję,

A buntów dobrowolnie bogatych sie kaję [16].

Pan znaczniejszy, gdy państwem [17] wzgardzę, niżbych wszytki

Żóławskie [18] urodzaje i gdańskie pożytki

W jednym szpichlerzu zamknął, a sam, siedząc w cieniu [19],

Nie mógł sie chleba najeść, nędznik w dobrym mieniu [20].

Zdrój przeźroczystej wody, lasu średnia miara

I zasiewku mojego niepochybna wiara [21]

Rządźcy płodnej Afryki, szerokowładnemu,

Nie da sie znać, że w szczęściu przerównana jemu.

Acz mi miodu podolskie pasieki nie dają

Ani w mym lochu wina seremskie [22] stawają,

Ani bogate stada owiec niezliczonych

Strzygą [23] odrosłą trawę po górach zielonych;

Przedsię nazbyt ubóstwa nie znać w domu moim,

A by mi więcej trzeba, ufam w Bogu swoim;

Ale gdy niepotrzebne chciwości odprawię [24],

Lepiej daleko płatu sobie tym poprawię [25],

Niżbych bogate pola węgierskie z porządnym [26]

Państwem węneckim złączył. Ludziom wielożądnym

Wiela i nie dostawa; niech przyjmuje z dzięką,

Komu ścisłą [27], co dosyć, Bóg udzielił ręką.

Przypisy

[1]

Ks. 1, Pieśń IV — pieśń jest parafrazą ody Horacego (Carmina III 16) noszącej tytuł Ad C. Maecenatem (Do C. Mecenasa). [przypis redakcyjny]

[2]

W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

[3]

nieuspionych (…) złajników — sfory nie dających się uśpić psów; por. złaja (starop.): sfora. [przypis redakcyjny]

[4]

wiecznie nie uznać — nigdy nie poznać. [przypis redakcyjny]

[5]

obaczyć — tu: przewidzieć. [przypis redakcyjny]

[6]

W twardej kamiennej wieży (…) gmach otworzony — Danae została zamknięta w wieży przez swego ojca Akrisjosa („Akryzego”), pragnącego uchronić jej cnotę; Jowisz dostał się jednak do niej w postaci złotego deszczu, w wyniku czego została matką Perseusza. [przypis redakcyjny]

[7]

Złoto śrzodkiem janczarów zbrojnych pójdzie snadnie — złoto zwojuje nawet zbrojnych żołnierzy. [przypis redakcyjny]

[8]

przepadnie — tu: przeniknie. [przypis redakcyjny]

[9]

prorok grecki — tu: chodzi o Amfiaraosa, króla Argos, który wybrał się na wyprawę przeciw Tebom, choć jako prorok wiedział, że znajdzie tam śmierć; schowanego w kryjówce zdradziła żona przekupiona złotym naszyjnikiem. [przypis redakcyjny]

[10]

Macedończyk — wg popularnej anegdoty Filip Macedoński mawiał, że nie ma muru tak wysokiego, by nie przeskoczył go osioł objuczony złotem. [przypis redakcyjny]

[11]

podkopać — tu: doprowadzić do upadku. [przypis redakcyjny]

[12]

Wielkich pieniędzy (…) naszladuje — idzie za wielkimi pieniędzmi. [przypis redakcyjny]

[13]

pokład (daw.) — skarbiec. [przypis redakcyjny]

[14]

pomierny (daw.) — skromny. [przypis redakcyjny]

[15]

przystępować* (daw.) — przybywać. [przypis redakcyjny]

[16]

A buntów dobrowolnie bogatych sie kaję — wystrzegam się związków z bogatymi. [przypis redakcyjny]

[17]

państwo — tu: status wielkiego pana. [przypis redakcyjny]

[18]

żóławski (daw.; dziś popr.: żuławski) — pochodzący z urodzajnych Żuław koło Gdańska. [przypis redakcyjny]

[19]

siedząc w cieniu — żyjąc na uboczu. [przypis redakcyjny]

[20]

nędznik w dobrym mieniu — biedak wśród bogactwa. [przypis redakcyjny]

[21]

zasiewku (…) niepochybna wiara — pewna wiara w to, co wyrośnie po zasianiu. [przypis redakcyjny]

[22]

seremskie — ze Sremu na Węgrzech. [przypis redakcyjny]

[23]

strzyc — tu: skubać. [przypis redakcyjny]

[24]

odprawić — tu: odpędzić. [przypis redakcyjny]

[25]

płatu (…) poprawię — zwiększę dochody; por. współcz.: płacić, płatność. [przypis redakcyjny]

[26]

porządny (daw.) — sprawnie rządzony. [przypis redakcyjny]

[27]

ścisły (daw.) — oszczędny. [przypis redakcyjny]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

Bez pomocy czytelników biblioteka przestanie się rozwijać. Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!

KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Wolne Lektury to biblioteka, która jest czynna 24 godziny na dobę i w dodatku można z niej korzystać bez wychodzenia z domu. No i można tam znaleźć mnóstwo klasycznych pozycji, również tych mniej oczywistych

Barbara Klicka

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Wolne Lektury rozwijają się dla Ciebie. A co ty zrobiłeś dla Wolnych Lektur? Wesprzyj nas!

Pamiętasz, jak w szkolnej bibliotece były dwa egzemplarze książki, którą trzeba było przeczytać na pojutrze? Dzięki Wolnym Lekturom każdy uczeń ma dostęp do wielu potrzebnych mu lektur! Wesprzyj nas! Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.