Przypisy

puścić cug — ustąpić. [przypis redakcyjny]

puścić na miecz goły (starop.) — wymordować. [przypis redakcyjny]

Puści (…) nity — rozpadnie się, nie przetrwa; nity: gwoździe. [przypis redakcyjny]

pusillus grex (łac.) — maleńka trzódka. Wedle nauki Kalwina ogromna większość ludzi jest już z góry skazana na męki piekielne, a tylko „maleńka trzódka” wybranych dostanie się do nieba. [przypis redakcyjny]

pustopas (starop.) — samopas, bez opasania, bez praw. [przypis redakcyjny]

pustopas (starop.) — samopas. [przypis redakcyjny]

pustułka — Najmniejszy rodzaj jastrzębia czyli sokoła Falco tinnunculus, było mniemanie, że okazywanie się jego nad kim, i ulatywanie zapowiada, jako ten bezpotomnie zejdzie z świata. W 10 roku życia młodego Zygmunta Augusta odbywał się jego koronacji obrządek, dostrzeżono krążącą jad nim pustułkę, i mówiono ze smutkiem na nim plemię Jagiełłów zgaśnie. Anegdota pomieniona jest w rękopismach Biblioteki Czackiego niegdyś w opisaniu tejże koronacji. [przypis redakcyjny]

pustułka — ptak z rodziny sokołowatych. [przypis redakcyjny]

pusza — puszka, tj. działo. [przypis redakcyjny]

Puszczał sie w ziemie — wyprawiał się w głąb ziemi, w drogę pod ziemię. [przypis redakcyjny]

puszczono na szrot (starop.) — [dziś forma przym. r.n.: puszczone (…); red. WL] zaniedbane, niedopełniane. [przypis redakcyjny]

Puszczyku — głos puszczyków, ptaków nocnych, był uważany za zapowiedź nieszczęścia. [przypis redakcyjny]

puszkarze — artylerzyści. [przypis redakcyjny]

puszkarzów — artylerzystów. [przypis redakcyjny]

puszkarz — tu: specjalista wyrabiający i puszczający ognie sztuczne. [przypis redakcyjny]

puszyć (daw.) — kryć (o futrze). [przypis redakcyjny]

puszyć się — nadymać się z dumy. [przypis redakcyjny]

puteal — wieko studzienne. [przypis redakcyjny]

Putoszyński — być może chodzi o rotmistrza Konstantego Putoszyńskiego z Wołynia; wg Wespazjana Kochowskiego był to jego przyjaciel, znany w wojsku rokoszańskim z ogromnej łysiny, długiej brody i ciętego dowcipu, prototyp Zagłoby, Sambor Młoszowski; użyte przez Paska nazwisko prof. Czubek uważa za zmyślone, zapisuje je jako „Pustoszyński” i wywodzi od pustoty, skłonności do obracania wszystkiego w żart. [przypis redakcyjny]

putredo (łac.) — zgnilizna. [przypis redakcyjny]

Puttkamerowie są spokrewnieni z Mickiewiczem — jest to oczywiście fantastyczna kombinacja Rzeckiego; Puttkamerów z Litwy, którzy nie byli krewnymi Mickiewicza, nic nie łączyło również z junkrami niemieckimi tegoż nazwiska. [przypis redakcyjny]

puzan — instrument muzyczny. [przypis redakcyjny]

puzan — rodzaj trąby, dziś puzon zwanej, ale Linde zna tylko puzan. [przypis redakcyjny]

puzdro — pudełko z przegródkami, futerał. [przypis redakcyjny]

puzdro — skrzynka lub pudło z przegródkami, zwykle z zamkiem, okuciami i uchwytami. [przypis redakcyjny]

Puzyna — kardynał i biskup krakowski (1894–1911). Aluzja do sporów artystycznych o katedrę wawelską. Wyrazem tych sporów były felietony L. Pugeta w Czasie. [przypis redakcyjny]

pycha jest skutkiem, czyli własnością, miłości własnej (philautia) — Zob. Przyp. do Tw. 55. [przypis redakcyjny]

pycha (superbia) — Zob. inne określenie w Przyp. do Tw. 57 Cz. IV. [przypis redakcyjny]

Pylades (…) Orestes — w legendzie greckiej para nierozłącznych przyjaciół. [przypis redakcyjny]

pyrrusowe zwycięstwo — zwycięstwo okupione zbyt wielkimi stratami, równające się klęsce. Określenie pochodzi od imienia króla Epiru Pyrrusa (319–272 p.n.e.), który w wojnie z Rzymianami (280 i 279 p.n.e.) w dwóch wygranych bitwach poniósł tak poważne straty, że miał wówczas zawołać: „Jeszcze jedno takie zwycięstwo, a jesteśmy zgubieni!”. [przypis redakcyjny]

pyskłać się (daw.) — babrać, mazać się. [przypis redakcyjny]

pyskłać (starop.) — opluskiwać. [przypis redakcyjny]

Pyszne — znamy dwie miejscowości tego nazwiska, ale leżące w okolicach bardzo odległych od tych, które wskazane są dosyć dokładnie w samym liście, jako pobliskie. J. Kaz. opowiada, że stoi obozem gdzieś między Jarosławiem a Sandomierzem. Otóż właśnie w powiecie niskim, nad potokiem Kościelnym, uchodzącym z prawego brzegu do Sanu, na połud. wschód od Sandomierza leży wioska Pysznica. Może i tu popełniona została omyłka?. [przypis redakcyjny]

pytanie zawdzięczyć — uszanować pytającą. [przypis redakcyjny]

pytel — worek muślinowy, przez który przesiewa się zmieloną mąkę. [przypis redakcyjny]

pytel (z niem. Beutel) — worek. [przypis redakcyjny]

pytki — tortury. [przypis redakcyjny]

pytlowany — z mąki przesianej, białej. [przypis redakcyjny]

pytyjski władca — główną świątynią Apollina była pytyjska wyrocznia w Delfach (pytia: kapłanka udzielająca proroczych odpowiedzi). Przed pałacem Agamemnona stoi posąg Apollina i do niego zwraca się poseł z powitaniem. [przypis redakcyjny]

Pyxida — puszka. [przypis redakcyjny]

quaedam secretiora (łac.) — niektóre większe sekrety. [przypis redakcyjny]

quaerulari (łac.) — żale rozwodzić. [przypis redakcyjny]

quae sunt mei muneris (łac.) — które należą do mego urzędu. [przypis redakcyjny]

qua intentione (łac.) — w jakim zamiarze. [przypis redakcyjny]

qualitatem (łac. forma B.) — własność. [przypis redakcyjny]

qualitates (łac.) —przymioty. [przypis redakcyjny]

qualitates (łac.) — przymioty. [przypis redakcyjny]

qualitates (łac.) — zalet. [przypis redakcyjny]

qualitates occultae — Scholastycy rozumieli przez to własności rzeczy niedające się wyprowadzić z przyjętych własności pierwotnych i będące rzekomo wynikiem tajemniczego wpływu ciał niebieskich. [przypis redakcyjny]

quam felicissime, diutissime regnet (łac.) — oby jak najszczęśliwiej i najdłużej panował. [przypis redakcyjny]

quam in adversis (łac.) — jako też i w niepomyślnych (okolicznościach). [przypis redakcyjny]

quamquam (łac.) — chociaż; tutaj w znaczeniu: zdanie, opinia. [przypis redakcyjny]

Quamvis iuxta leges humanas et divinas (…) solvat marcas etc. (łac.) — Chociaż według praw ludzkich i boskich wszelki mężobójca powinien być karany gardłem, jednak my Polacy, surowość tę łagodząc, postanawiamy, że szlachcic, zabójca szlachcica, zapłaci grzywien itd. [przypis redakcyjny]

quand'era in parte altr'uom da quel ch'io sono — kiedy byłem po części innym człowiekiem, niż dzisiaj; Petarca, Sonet I, w. 4. [przypis redakcyjny]

quand meme (fr.) — pomimo wszystko. [przypis redakcyjny]

quandoquidem (łac.) — jakkolwiek, aczkolwiek. [przypis redakcyjny]

quand veux tu (…) immondes — kiedyż mnie pogrzebiesz, Rozpusto o plugawych ramionach. [przypis redakcyjny]

quanti constitit (łac.) — jak wiele kosztowało. [przypis redakcyjny]

quantitatem (łac.) — iloczasu. [przypis redakcyjny]

Quanto plura recentium sive veterum revolvo (łac.) — im więcej wypadków z dziejów nowszych czy dawnych rozważam, tym jaśniej dostrzec się dają igraszki rzeczy ludzkich we wszystkich sprawach; wielu bowiem dzięki sławie, nadziei, czci, hojności powołanych było do władzy, a tymczasem los trzymał w ukryciu przyszłego władcę. [przypis redakcyjny]

quantum potui (łac.) — co mogłem. [przypis redakcyjny]

quantum praestitisset (łac.) — czego by dokonał. [przypis redakcyjny]

quantum privato licuit (łac.) — ile prostakowi godziło się. [przypis redakcyjny]

quantum satis (łac.) — ile potrzeba, podług potrzeby. [przypis redakcyjny]

quantum satis (łac.) — pod dostatkiem. [przypis redakcyjny]

quarta Februarii (łac.) — czwartego lutego. [przypis redakcyjny]

quasi (łac.) — niby. [przypis redakcyjny]

quasi supremum caput (łac.) — niejako najwyższą głową tj. naczelnym wodzem. [przypis redakcyjny]

quasi-uśmiech — niby-uśmiech. [przypis redakcyjny]

que diable (fr.) — u diabła; do czarta. [przypis redakcyjny]

que je garde certaines convenances (fr.) — żebym zachowywał przyjęte formy towarzyskie. [przypis redakcyjny]

Quelle idée (fr.) — cóż za pomysł. [przypis redakcyjny]

quem anto, castigo (łac.) — kogo miłuję, tego chłostam. [przypis redakcyjny]

que non publice, sed secreto cum quinque vel sex eorum exercent artificium (łac.) — które nie publicznie, lecz w tajemnicy z pięcioma czy sześcioma swoich praktyk dokonują. [przypis redakcyjny]

que sais-je (fr.) — czy ja wiem. [przypis redakcyjny]

Que veux tu, chere enfant? (fr.) — czegóż chcesz, drogie dziecko? [przypis redakcyjny]

Que votre nom soit beni à jamais… (fr.) — „Niech imię Twoje będzie błogosławione na wieki, mimo że chciałeś mnie doświadczyć przez to cierpienie.” [przypis redakcyjny]

Que votre règne d'amour arrive (fr.) — że wasze królestwo miłości zbliża się. [przypis redakcyjny]

quia aurum et argentum non sunt mihi, quod habeo hoc vobis do (łac.) — złota i srebra nie mam, co posiadam, to wam ofiaruję. [przypis redakcyjny]

Quia incertum est, quo loco te mors exspectet, tu eam omni loco exspecta (łac.) — Ponieważ nie ma pewności, w którym miejscu śmierć ciebie czeka, ty jej oczekuj w każdym miejscu (Seneka, Listy do Lucyliusza). [przypis redakcyjny]

quia (łac.) — dlaczego?; skąd to pochodzi? [przypis redakcyjny]

qui amat (łac.) — który kocha; w IV Serii Poezyj K. Tetmajera (1900 r.) znajdował się cykl wierszy pt. Qui amant. [przypis redakcyjny]

quibus deerat inimicus, per amicos opprimebature (łac.) — kto nie miał nieprzyjaciela, ulegał przemocy przyjaciół. [przypis redakcyjny]

qui cito dat, bis dat (łac.) — kto prędko daje, dwa razy daje. [przypis redakcyjny]

Quicquid id est (łac.) — czymkolwiek to [dzieło] jest. [przypis redakcyjny]

qui de droit (fr.) — ten, który jest od praw. [przypis redakcyjny]

quidem (łac.) — niby. [przypis redakcyjny]

quidem (łac.) — niby. [przypis redakcyjny]

quidem (łac.) — niby to. [przypis redakcyjny]

quidem — niby. [przypis redakcyjny]

qui Deum colat, qui kominem laedit (łac.) — jak może czcić Boga, kto bliźniego krzywdzi. [przypis redakcyjny]

quid mali feci (łac.) — cóż złego uczyniłem? (Mt. 27, 23). [przypis redakcyjny]

quidquid non discutitur, iustitia non putatur (łac.) — bez roztrząsania nie ma sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]

Quid sit amor (…) fallente — 1. Co to jest miłość i skąd bierze swe miano. 2. Jaki jest skutek miłości. 3. Między jakimi osobami może istnieć miłość. 4. W jaki sposób miłość zyskać, zachować, w jaki sposób zwiększa się ona, maleje i kończy. 5. O oznakach wzajemnej miłości i co ma czynić jedno z kochanków, gdy mu drugie nie dochowa wiary. [przypis redakcyjny]

qui facile credit, facile decipitur (łac.) — łatwowierny łatwo bywa oszukany. [przypis redakcyjny]

Qui facit (…) eam (łac.) — Kto dół kopie, sam weń pada. [przypis redakcyjny]

Qui facit veritatem (łac.) — fragment cytatu z Ewang. św. Jana, rozdz. 3. wers. 21. Qui facit veritatem, venit ad lucem: Kto czyni prawdę, idzie do światłości, aby się pokazały uczynki jego, iż w Bogu uczynione są. [red. WL]. [przypis redakcyjny]

Qui (…) levi (łac.) — Jeśliś mądry, mądrość swą w życiu okazuj; miej tylko czyste sumienie i nie trwóż się za lada szelestem. [przypis redakcyjny]

qui manum opponat (łac.) — kto by się oparł. [przypis redakcyjny]

qui me monte à la gorge (fr.) — to podchodzi mi do gardła, dusi. [przypis redakcyjny]