Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 162445 przypisów.
frygijska czapka — miękkie, wełniane, stożkowe nakrycie głowy, ściśle ją opasujące, z opadającym do przodu czubkiem; dla staroż. Greków ten rodzaj czapki (gr. pilos) był charakterystyczny dla ludów ze wschodu, np. z Frygii w Azji Mniejszej; w staroż. Rzymie takie nakrycie głowy otrzymywał wyzwoleniec, stąd czapka frygijska była symbolem wolności; w staroż. sztuce rzymskiej frygijkę nosiła bogini Roma, a także Mitra, bóstwo solarne czczone w epoce hellenistycznej; później, w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej czerwona czapka frygijska z trójkolorową kokardą (barwy flagi nowo powstałego państwa), początkowo czapka sankiulotów, nazywana była czapką wolności i stała się symbolem samej rewolucji: uosobienie wolności (Liberté), tzw. Marianna, przedstawiana była w czapce frygijskiej. [przypis edytorski]
frygijska czapka — stożkowe nakrycie głowy, ściśle ją opasujące, z opadającym do przodu czubkiem; dla staroż. Greków ten rodzaj czapki był charakterystyczny dla ludów ze wschodu, np. z Frygii w Azji Mniejszej; w staroż. Rzymie takie nakrycie głowy otrzymywał wyzwoleniec, stąd czapka frygijska była symbolem wolności; w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej czerwona czapka frygijska z trójkolorową kokardą (barwy flagi nowo powstałego państwa) nazywana była czapką wolności i stała się symbolem samej rewolucji. [przypis edytorski]
frygijska czapka — stożkowe nakrycie głowy, ściśle ją opasujące, z opadającym do przodu czubkiem; dla staroż. Greków ten rodzaj czapki był charakterystyczny dla ludów ze wschodu, np. z Frygii w Azji Mniejszej; w staroż. Rzymie takie nakrycie głowy otrzymywał wyzwoleniec, stąd czapka frygijska była symbolem wolności; w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej czerwona czapka frygijska z trójkolorową kokardą (barwy flagi nowo powstałego państwa), początkowo czapka sankiulotów, nazywana była czapką wolności i stała się symbolem samej rewolucji. [przypis edytorski]
frygijska skala (muz.) — jedna z trzech bazowych skal muzycznych używanych w starożytnej Grecji; jej nazwa pochodzi od spokrewnionego z Grekami ludu Frygijczyków (Frygów), osiadłego w Azji Mniejszej; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się od dźwięku D. [przypis edytorski]
frygijski kamień — lekki, gąbczasty kamień z Frygii w Azji Mniejszej, przypominający pumeks, używany przez starożytnych do farbowania, podobno mający działanie wysuszające i ściągające. [przypis edytorski]
frygijski (…) pasterz młody, / Kiedy na Idzie sądził trzech bogiń niezgody — zamiast: trojański (Troja sąsiadowała z Frygią), tj. Parys. [przypis redakcyjny]
fryjerka (daw.) — kochanka. [przypis edytorski]
fryjor (daw.) — spław wiosenny; przewożenie towarów rzeką na tratwach. [przypis edytorski]
fryjowny — chętny do zalotów. [przypis edytorski]
frykando z karczochów (wł. fricandò di carciofi) — włoska potrawa. [przypis edytorski]
frykas — wyszukana, smakowita potrawa. [przypis edytorski]
frykas — wyszukana, smakowita potrawa. [przypis edytorski]
fryko (gw.) — zapewne chodzi o lanie. [przypis edytorski]
frymarczę za sławę żywotem (starop.) — kupczyć żywotem za sławę; sprzedawać życie za sławę. [przypis redakcyjny]
frymarczono — handlowano, kupowano. [przypis redakcyjny]
frymarczyć (daw.) — handlować, kupczyć. [przypis edytorski]
frymarczyć (daw.) — kupczyć, handlować. [przypis edytorski]
frymarczyć (daw.) — kupczyć. [przypis edytorski]
frymarczyć (daw.) — targować się, handlować czymś, czym się nie powinno. [przypis edytorski]
frymarczyć — handlować, kupczyć. [przypis edytorski]
frymarczyć — handlować, kupczyć. [przypis redakcyjny]
frymarczyć — handlować. [przypis edytorski]
frymarczyć — handlować zamiennie bądź czymś, co nie powinno być przedmiotem handlu. [przypis edytorski]
frymarczyć (pogardl.) — kupczyć, handlować. [przypis edytorski]
frymarczyć (starop.) — kupczyć, handlować. [przypis edytorski]
frymarczyć — tu: odmieniać (zazwyczaj słowo to oznaczało: handlować, kupczyć). [przypis redakcyjny]
frymarczy na sławę żywotem — wymienia żywot na sławę (frymarczyć nie ma tu dzisiejszego pejoratywnego znaczenia). [przypis redakcyjny]
frymarka a. frymarka(daw.) — kupczenie, handlowanie. [przypis edytorski]
frymarka a. frymark (daw.) — kupczenie; handel czymś, czym się nie powinno. [przypis edytorski]
frymark (daw.) — nieuczciwy handel. [przypis edytorski]
frymark — handel, kupno. [przypis redakcyjny]
frymark — handel. [przypis edytorski]
frymark — interes, handel. [przypis edytorski]
frymark (przestarz.) — handel, kupczenie. [przypis edytorski]
Fryne (IV w. p.n.e.) — słynna hetera (kurtyzana grecka) z Aten, znana z licznych starożytnych anegdot; wg jednej z nich kiedy oskarżoną o bezbożność Fryne postawiono przed sądem, broniący jej mówca Hyperejdes miał odsłonić jej piersi, apelując do sędziów, aby darowali życie pięknej „kapłance Afrodyty”, czym uzyskał jej uniewinnienie. [przypis edytorski]
Fryne (IV w. p.n.e.) — słynna z piękności hetera (kurtyzana) grecka, modelka Praksytelesa (posąg Afrodyta Knidyjska) i Apellesa (obraz Afrodyta Anadyomene), znana z licznych starożytnych anegdot. [przypis edytorski]
Fryne miała już przegrać proces (…) — por. Sextus Empiricus, Adversus Mathematicos XI. [przypis tłumacza]
Fryne — słynna z piękności kurtyzana grecka z IV w. p.n.e. [przypis edytorski]
Fryne — właśc. Mnesarete (IV w. p.n.e.), słynna hetera grecka, kobieta lekkich obyczajów. Uważana była za wcielenie kobiecego piękna i wielokrotnie służyła jako model słynnym rzeźbiarzom i malarzom. [przypis redakcyjny]
Frynich — Frynichos tu wspomniany nie ma nic wspólnego z współzawodnikiem Arystofanesa w komedii, ani z Frynichosem, tragikiem starej szkoły sprzed Ajschylosa. Jest to Ateńczyk bardzo wpływowy, przewrotny demagog, przeciwnik Alkibiadesa, potem ogłoszony przez lud zdrajcą i na rynku w Atenach zabity. (Tukidydes, Wojna peloponeska 8, 92). [W wyniku spisku i zamachu stanu w 411 na krótko obalono demokrację; rządy przejęła oligarchiczna Rada Czterystu, w skład której wchodził radykał Frynichos; skrajni oligarchowie z Rady Czterystu za cenę utrzymania władzy byli gotowi poddać miasto Spartanom; red. WL]. [przypis tłumacza]
Frynich, Likis i Ameipsjas — współcześni komediopisarze. [przypis tłumacza]
Frynich, syn Polifradmona — należy do najstarszych tragików. Żył około r. 500. Dramaty jego miały budowę bardzo prostą: używał jednego tylko aktora; akcja ustępuje u niego całkowicie na plan drugi wobec partii chórowych. [przypis tłumacza]
fryska Macierz — frygijska Wielka Matka, bogini Cybele. [przypis edytorski]
fryski — frygijski; od: Frygia (kraj w zach. cz. Azji Mniejszej, gdzie miała znajdować się Troja). [przypis edytorski]
fryszerka (z niem.) — zakład hutniczy, w którym świeżono surówkę żelaza, czyli oczyszczano ją z domieszek. [przypis edytorski]
fryszt — czas. [przypis redakcyjny]
fryszt (daw.) — czas wolny, urlop. [przypis edytorski]
fryszt (daw., z niem.) — odłożenie sprawy, zawieszenie broni. [przypis edytorski]
fryszt (daw., z niem.) — tu: rozejm, pokój. [przypis edytorski]
fryszt (starop.) — zwłoka; [opóźnienie]. [przypis redakcyjny]
fryszt (z niem.) — czas wolny; odwłoka (termin sądowniczy). [przypis edytorski]
fryszt (z niem.) — czas wolny, wczas. [przypis redakcyjny]
frytura — mieszanina tłuszczów jadalnych odporna na działanie wysokich temperatur. [przypis edytorski]
frytur — mieszanina tłuszczów jadalnych odpornych na działanie wysokich temperatur. [przypis edytorski]
Fryt (z niem. Friede, pokój) — przerwanie walki, pardon. [przypis edytorski]
frywolność — swobodny i żartobliwy stosunek do spraw erotycznych. [przypis edytorski]
frywolny — wesoły, o lekkim zabarwieniu erotycznym. [przypis edytorski]
Fryz a. Fryzyjczyk — mieszkaniec Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii. [przypis edytorski]
fryz (a. koń fryzyjski) — ciężki koń maści karej, bardzo popularny w Średniowieczu, uważany za najlepszego konia bojowego; jedna z najstarszych ras w Europie. [przypis edytorski]
fryza — marszczony kołnierz; falbana noszona dawniej przy kobiecych kołnierzach i czepcach. [przypis edytorski]
fryz (daw.) — kosmate, grube sukno. [przypis edytorski]
fryz — dekoracyjny pas pod gzymsem budynku. [przypis edytorski]
fryz — dekoracyjny pas pod gzymsem. [przypis edytorski]
Fryzja — kraina nad M. Północnym, obecnie stanowiąca pogranicze Niemiec, Danii i Holandii. [przypis edytorski]
fryzka (daw.) — kołnierz zrobiony z mocno marszczonej tkaniny. [przypis edytorski]
fryzować — układać włosy. [przypis edytorski]
Fryzowie — lud germański z Fryzji, z wybrzeży Morza Północnego (dziś tereny Holandii, Danii i Niemiec). [przypis edytorski]
fryzowie — nazwa plemienia germańskiego, tu: ciężkie konie niemieckie. [przypis redakcyjny]
Fryzura twoja, pani, nadzwyczaj mi się podoba, gdyby tylko włosy okruszynę były ciemniejsze — w oryg. tire, tj. zdobiona, wykonana z drucików siateczka, będąca wyszukaną ozdobą głowy kobiecej; mogła zawierać splecione włosy jako uzupełnienie fryzury. [przypis edytorski]
fryzyjski — pochodzący z Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii. [przypis edytorski]
F. Schiller, cytat za: M. Woodmansee, The Genius and the Copyright: Economic and Legal Conditions of the Emergence of the 'Author', „Eighteenth-Century Studies”, Vol. 17, No. 4, Special Issue: The Printed Word in the Eighteenth Century (Summer 1984), s. 432. [przypis autorski]
„Ftiotydy”, „Peleus” — Sofoklesa Ftiotydy i Eurypidesa Peleus nie są nam znane. [przypis tłumacza]
Ftyja — czyli Ftiotis, południowa część Tesalii; od północy graniczy z krainą Tesaliotis, od południa z Zatoką Malijską. Mieszkańcy tej krainy zwą się ftiockimi Achajami, w przeciwieństwie do Achajów z północnego Peloponezu. Od imienia mieszkańców zwie się zachodnia część pasma gór Otrys Górami Achajskimi. [przypis tłumacza]
Ftyja — miasto lub region w starożytnej Tesalii, ojczyzna Achillesa, często wzmiankowana w Iliadzie. [przypis edytorski]
Ftyjoci — mieszkańcy położonej w Tesalii Ftyi, miasta, którym rządził Peleus, ojciec Achillesa. [przypis edytorski]
Ftyjoci — obywatele Ftyi, poddani Peleusa i rodacy Achillesa. [przypis edytorski]
Ftyjotowie — obywatele Ftyi, miasta, którym rządził Peleus, ojciec Achillesa. [przypis edytorski]
Ftyjoty — dziś popr. forma M. lm.: Ftyjoci; mieszkańcy Ftyi, miasta rządzonego przez Peleusa, ojca Achillesa. [przypis edytorski]
ftyżan (z fr. petits gens: służba domowa, czeladź dworska) — sługa, pokojowiec. [przypis redakcyjny]
Fù (…) ingegno (wł.) — „Czy się zwycięży przypadkiem czy zdradą, zwycięstwo zawsze pozostaje chlubne” (Ludovico Ariosto, Orlando furioso (Orland szalony), XV, 1; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Fucci de Lazeri — z Pistoi, fanatyczny zwolennik gwelfów czarnych. Przytrzymany za kradzież świętych naczyń kościelnych, zrzucił winę na notariusza Vanni della Mona, w którego mieszkaniu złożył był skradzione rzeczy. Notariusz, niewinna ofiara swej uprzejmości, powieszonym był zamiast rzeczywistego złodzieja. [przypis redakcyjny]
fuchs a. fuks— tu: początkujący student. [przypis edytorski]
fuchtel a. fukiel (z niem.) — płaz, uderzenie. [przypis redakcyjny]
Fucinus — jezioro w Apeninach; dziś: Lago di Celano. [przypis edytorski]
Fudźijama, właśc. Fudżi — także: Fudżi-san; góra Fudźi, będąca właśc. czynnym stratowulkanem, a zarazem najwyższym szczytem Japonii (o wys. 3776 m n.p.m.), położonym na wyspie Honsiu, na płd.-zach. od stolicy kraju, Tokio; tradycyjnie uznawana za miejsce święte. [przypis edytorski]
führabtarina a. firabtaryna — funkcyjna więźniarka w obozie koncentracyjnym. [przypis edytorski]
Führer (niem. wódz) — tytuł używany przez Adolfa Hitlera, przywódcę nazistowskich Niemiec po przejęciu władzy. [przypis edytorski]
Fünfzig (niem.) — pięćdziesiąt. [przypis edytorski]
für Deutsche (niem.) — dla Niemców. [przypis edytorski]
für die obere (właśc. oberen) zehn tausend kołtunen (niem.) — dla górnych (zapewne w znaczeniu pozycji społecznej) dziesięciu tysięcy kołtunów; ostatnie słowo jest połączeniem polskiego rdzenia i niemieckiej końcówki. [przypis edytorski]
Für elende Müssiggänger ist Opium geschaffen (niem.) — opium jest dla nędznych próżniaków. [przypis edytorski]
Für Führer, Volk und Vaterland (niem.) — za Führera, naród i ojczyznę. Slogan był używany w czasie III Rzeszy w okresie rządów Adolfa Hitlera. Miał podkreślać jedność narodu wokół wodza (Führera), lojalność i oddanie narodowi niemieckiemu oraz ojczyźnie. [przypis edytorski]
für Polen (niem.) — dla Polski. [przypis edytorski]
für Reclam — Bibliotheke (z niem.) — Reclam: wydawnictwo niemieckie; Reclam-Bibliothek, właśc. „Reclams Universal-Bibliothek”: popularna wówczas wysokonakładowa seria wydawnicza obejmująca wybitne dzieła literatury światowej, w formacie broszurowym i niskiej cenie. [przypis edytorski]
Fürstenstein (niem.) — zamek Książ, obecnie wraz z przyległymi budowlami stanowiący oficjalnie część miasta Wałbrzycha. [przypis edytorski]
Fuehrer (niem.) — dosł.: wódz, przywódca; tytuł używany przez Adolfa Hitlera po przejęciu władzy w Niemczech. [przypis edytorski]
fueros (hiszp.; lm) — przywileje prawne. [przypis edytorski]
Fuertaventurę i Lanzarote — wyspami mauretańskimi — w rzeczywistości Pliniusz za ustaleniami Juby jako Wyspy Szczęśliwe wymienia nie trzy, ale pięć wysp, nazywając je kolejno: Ombrion, Junonia (wraz Junonią mniejszą), Capraria, Nivaria i Canaria, i o każdej podaje krótką informację; zaś zacytowany fragment o „wyspach mauretańskich”, zwanych też Wyspami Purpurowymi, występuje wcześniej, przy czym w następującym bezpośrednio po nim zdaniu Pliniusz stwierdza: „Niektórzy mniemają, że za tymi [wyspami] są Wyspy Szczęśliwe i kilka innych”. [przypis edytorski]
fufajka a. kufajka (z ros. фуфайка, куфайка) — gruba, watowana, obustronnie pikowana kurtka; zwykle jako ciepła kurtka robocza szyta z drelichu. [przypis edytorski]
fuga (daw.) — szczelina. [przypis edytorski]
