Przypisy

Spartakus (ok.103–71 p.n.e.) — niewolnik, gladiator rzymski, przywódca największego i najgroźniejszego w historii Rzymu powstania niewolników (73–71 p.n.e.). [przypis edytorski]

Spartakus (zm. 71 p.n.e.) — niewolnik i gladiator rzymski,przywódca największego powstania niewolników w Rzymie. [przypis edytorski]

Spartakus (zm. 71 p.n.e.) — niewolnik rzymski, gladiator, przywódca krwawo stłumionego powstania niewolników. [przypis edytorski]

Spartanie — mieszkańcy starożytnego miasta Sparta, słynący z waleczności i surowego trybu życia. [przypis edytorski]

Spartanin — mieszkaniec starożytnego miasta Sparta; Spartaninie słynęli z surowego trybu życia. [przypis edytorski]

Spartanka — mieszkanka starożytnego miasta Sparta; Spartanie i Spartanki słynęli z surowego trybu życia. [przypis edytorski]

Sparta, Slavia — tu: nazwy klubów sportowych. [przypis edytorski]

sparteni, właśc. sparteini (łac.) — sparteina, substancja roślinna stosowana przy chorobach serca. [przypis edytorski]

Spartiata — pełnoprawny obywatel Sparty; zwalisty Spartiata, który zna tylko styl meldunków wojskowych: obawa buntu znacznie liczniejszej od nich ludności podbitej powodowała, że Spartiaci od dzieciństwa byli szkoleni do służby wojskowej, uczono ich również zwięzłego i treściwego wyrażania się. [przypis edytorski]

sparty (daw.) — oparty, wsparty. [przypis edytorski]

sparty (daw.) — oparty, wsparty; tu: leżący lub siedzący wygodnie. [przypis edytorski]

sparty (daw.) — tu: oparty. [przypis edytorski]

sparty — dziś: uparty. [przypis edytorski]

sparty — dziś: wsparty. [przypis edytorski]

sparzony — tu: dobrany w pary. [przypis edytorski]

sparzyć się — odbyć stosunek płciowy (zwykle w odniesieniu do zwierząt). [przypis edytorski]

sparzyć — tu: dobrać w pary. [przypis edytorski]

spaść z ciała — schudnąć. [przypis edytorski]

spaśny — gruby, tłusty. [przypis edytorski]

spasać — tu: pozwolić bydłu paść się zasiewami. [przypis edytorski]

spasać — tu: zawłaszczać. [przypis edytorski]

spasać — zużyć na paszę. [przypis edytorski]

Spasajtes! (z ukr.) — Ratujcie się! [przypis edytorski]

spasi Bih (ukr.) — uchowaj Boże. [przypis edytorski]

spasibo a. spasiba (ros.) — dziękuję. [przypis edytorski]

spasibo (ros.) — dziękuje. [przypis edytorski]

spasibo (ros., zniekszt.) — dziękuję. [przypis edytorski]

spasi Chryste (ukr.) — ratuj, Chryste. [przypis edytorski]

spasij nas (z ros.) — wybaw nas. [przypis edytorski]

spasiony (gw.) — tu: zjedzony przez zwierzęta. [przypis edytorski]

spasły — zjadły. [przypis edytorski]

Spasowicz, Włodzimierz (1829–1906) — krytyk literacki, publicysta, prawnik. [przypis edytorski]

Spasowicz, Włodzimierz (1829–1906) — polski prawnik, działacz społeczny, krytyk literacki i publicysta. [przypis edytorski]

Spas (ukr.) — Zbawiciel. [przypis edytorski]

Spasybi (…) położu (daw. gw. ukr.) — Dziękuję za waszą łaskawość, ale ani pić, ani jeść nie będę, póki nie zobaczę się z wojewodą. Bójcie się Boga, puśćcie, muszę zaraz jechać do Bociok. Zbudźcie pana, bo przysięgam Bogu, że on na was gniewać się będzie, kiedy się dowie, że wy mnie nie wpuściliście; a jeśli kłamię, to potem bijcie mnie na śmierć, sam się nawet położę. [przypis edytorski]

spaszować (daw.) — tu: zmizernieć. [przypis edytorski]

SPATiF — tu: jeden z klubów utworzonego w 1950 r. Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu (w miejsce rozwiązanego przedwojennego ZASP: Związku Artystów Scen Polskich; od 1952 funkcjonowała nazwa związku SPATiF-ZASP). [przypis edytorski]

spatrzać (starop.) — zobaczyć. [przypis edytorski]

spatrzyć (daw.) — sprawdzić. [przypis edytorski]

spaty budu (z ukr.) — spać będę. [przypis edytorski]

spauperyzowany — zubożały. [przypis edytorski]

spaźnia (daw.) — dziś popr.: spóźnia. [przypis edytorski]

spaźniam — celowo użyta gwarowa forma odmiany. [przypis edytorski]

spazmatyczny — nerwowy, kurczowy, konwulsyjny. [przypis edytorski]

spazmatyczny — tu: gwałtowny. [przypis edytorski]

spazm — gwałtowny płacz, któremu towarzyszy łkanie. [przypis edytorski]

spazm — gwałtowny płacz. [przypis edytorski]

spazm — mimowolny skurcz. [przypis edytorski]

spazmować — gwałtownie płakać, zachłystując się i łkając. [przypis edytorski]

spazmy — gwałtowny płacz, któremu towarzyszy łkanie. [przypis edytorski]

spazmy — gwałtowny płacz połączony z zachłystywaniem się, łkaniem. [przypis edytorski]

spécialement pour nous (fr.) — specjalnie dla nas; szczególnie dla nas. [przypis edytorski]

Spécialité pour les musiciens… (fr., niem., ang.) — specjalnie dla muzyków, wyostrza zmysł słuchu, zachwycająca wrażliwość na muzykę. [przypis edytorski]

spędzał po parę miesięcy w jednym z klasztorów francuskich — w XI w., w czasach przed najazdem Normanów, szlachta saksońska z Anglii często wysyłała synów na naukę do szkół klasztornych w Normandii. [przypis edytorski]

spędzanie płodu — aborcja, przerwanie ciąży; w Niemczech w tym czasie nielegalne, więc dla lekarza ryzykowne, ale przynoszące duży zysk. [przypis edytorski]

spędzić — tu: zrzucić. [przypis edytorski]

spętanych amorków — dziś: spętane amorki. [przypis edytorski]

speaker (ang.) — mówca. [przypis edytorski]

species facti (łac.) — stan naprawy. [przypis edytorski]

species (łac.) — rodzaj, gatunek. [przypis edytorski]

specjalna — tu: specjalistyczna. [przypis edytorski]

specjalnie — tu: szczególnie, głównie, najczęściej. [przypis edytorski]

specjalnie — tu: szczególnie. [przypis edytorski]

speckolona (ros. спецколонна, skrótowiec od специальная колонна) — kolumna specjalna; tu: karny oddział roboczy więźniów. [przypis edytorski]

spectra (łac.) — zjawy, widma. [przypis edytorski]

Spectrum albo nowy czyściec — wyd. 1540; zaginione dzieło M. Reja. [przypis edytorski]

spectrum (łac.) — zjawisko, widmo. [przypis edytorski]

speculum matricis — wziernik (stosowany w ginekologii). [przypis edytorski]

Speculum Saxonum (łac.) — Zwierciadło Sasów (a. saskie); średniowieczny spis prawa zwyczajowego Saksonii, obejmujący przepisy prawa ziemskiego, karnego, procesowego i prywatnego, elementy prawa kanonicznego i prawa lennego; stało się podstawą prawa miejskiego na Węgrzech, w Czechach i Polsce; w 1506 r. wydrukowane w tłumaczeniu na polski w Statucie Łaskiego, w 1535 r. decyzją króla Zygmunta Starego stało się prawem obowiązującym w sądach miejskich i wiejskich. [przypis edytorski]

specyał (daw.) — dziś: specjał; rarytas, rzecz wyborna. [przypis edytorski]

specyfik doktora Tronchin — był używany w leczeniu chorób wenerycznych. [przypis edytorski]

specyfik (z łac. specificus: swoisty) — tu: specyficzna, swoista cecha. [przypis edytorski]

specyjały (daw.) — dziś popr.: specjały, smakołyki. [przypis edytorski]

speech (ang.) — mowa, przemówienie. [przypis edytorski]

speed-up (ang.) — przyspieszenie. [przypis edytorski]

speedy (ang.) — szybki. [przypis edytorski]

Spee, Friedrich (1591–1635) — niemiecki jezuita, autor hymnów; zaciekły przeciwnik procesów o czary i stosowania tortur; jako naoczny świadek w książce Cautio Criminalis (wydana anonimowo w 1631) zebrał wiele szczegółowych opisów okrucieństwa i przykładów niewiarygodnych zeznań. [przypis edytorski]

Speisekarte (niem.) — karta dań; menu. [przypis edytorski]

speiszetel, popr. speisezettel (niem.) — jadłospis, menu. [przypis edytorski]

spektatorów — widzów, obserwatorów. [przypis edytorski]

spektator — widz; obserwator. [przypis edytorski]

spektator — widz. [przypis edytorski]

spektator (z łac. a. z fr.) — widz. [przypis edytorski]

spektator (z łac. spectare: patrzeć) — widz. [przypis edytorski]

spektator (z łac.) — widz. [przypis edytorski]

spektralny (fiz., z łac.) — widmowy, odnoszący się do widma światła powstałego z rozszczepienia. [przypis edytorski]

spektr — spektrum optyczne, widmo światła. [przypis edytorski]

spektrum — widmo, tj. obraz światła rozłożonego na częstotliwości. [przypis edytorski]

spektr (z łac.) — widmo. [przypis edytorski]

spekulacja — kupowanie i sprzedawanie czegoś po wyższej cenie, aby łatwo i szybko zarobić. [przypis edytorski]

spekulacja — transakcja kupna-sprzedaży zorientowana na szybki i pokaźny zysk, obarczona dużym ryzykiem. [przypis edytorski]

„Spekulacje Filozoficzne” — ang. „Philosophical Transactions of the Royal Society”, czasopismo naukowe wydawane od 1665. [przypis edytorski]

spełna — w pełni. [przypis edytorski]

spełna zostać (starop.) — pozostać nienaruszonym. [przypis edytorski]

spełnia miody i wino — spełnia toasty, pijąc miód i wino. [przypis edytorski]

spełniony czas mój — minęło tyle czasu, ile poleciła mu pozostać tam jego matka, zob. Raszi do 29:21. [przypis edytorski]

spełny (daw.) — pełny, zupełny, kompletny. [przypis edytorski]

spełzły — odbarwiony pod wpływem światła słonecznego. [przypis edytorski]

spełzły — wyblakły. [przypis edytorski]

spełznąć — (zwykle o tkaninie) wyblaknąć. [przypis edytorski]