Przypisy

Appenszlak, Jakub (1894–1950) — krytyk literacki i teatralny, tłumacz i prozaik, scenarzysta filmowy, współpracownik wielu czasopism polsko-żydowskich. [przypis edytorski]

appetit — dziś popr. pisownia: apetyt. [przypis edytorski]

appetition de la monade — apetyt monady. [przypis edytorski]

appetyt (daw.) — dziś: apetyt. [przypis edytorski]

appetyt — dziś: apetyt; tu: podwojenie spółgłosek charakterystyczne dla stylu XVII w. [przypis edytorski]

Appiusz Klaudiusz (ok. IV w. p.n.e. – ok. III w. p.n.e.) — polityk i prozaik rzymski, pod koniec życia ślepy. [przypis edytorski]

appolinowy (daw.) — poetycki. [przypis edytorski]

A prawie nie wiem etc. — por. J 8, 34. [przypis edytorski]

apré (fr.) — po. [przypis edytorski]

aprês (fr.) — później. [przypis edytorski]

après moi le déluge (fr.) — po mnie choćby potop; przen.: po mojej śmierci niech się dzieje, co chce. [przypis edytorski]

aprés moi le déluge (fr.) — po mnie już tylko potop. [przypis edytorski]

aprehensja (daw.) — smutek, rozpacz. [przypis edytorski]

aprehensja (tu z ang., z łac.) — postrzeganie, pojmowanie; pojęcie, idea. [przypis edytorski]

apreikšt — čia: pranešti. [przypis edytorski]

aprendować a. aprehendować — zważać na coś lub kogoś, przejmować się. [przypis edytorski]

aprensja — troska, smutek. [przypis edytorski]

aprenuledelużyzm (neol.) — ponaschoćbypotopizm, z fr. apres nous le deluge: po nas choćby potop. [przypis edytorski]

aprenuledelużyzm (neol.) — rzeczownik ukuty od wyrażenia après nous le déluge (fr.): po nas choćby potop. Było ono popularne w okresie na przełomie wieków, w kręgach dekadenckich i odnosiło się do postawy używania życia bez oglądania się na to, co będzie później, co się zostawi w spadku przyszłym pokoleniom. [przypis edytorski]

Apresento vos o Sr. Adolf Dygasiński (…) para isto che facelitareis os passagems (port.) — Przedstawiam wam pana Adolfa Dygasińskiego, korespondenta rosyjsko-polskiego magazynu „Kurier Warszawski”, przybywającego ze Stolicy Federalnej z rekomendacją Głównego Inspektoratu w celu odwiedzenia głównych kolonii pod zarządem tej komisji; proszę o ułatwienie mu podróży. [przypis edytorski]

apres moi le déluge (fr.) — po mnie [choćby] potop. [przypis edytorski]

apretura — substancja, którą nasycane są tkaniny na ostatnim etapie obróbki. [przypis edytorski]

apretura — wykańczanie, uszlachetnianie tkanin. [przypis edytorski]

apretura (z fr. appreter: wykańczać) — wykańczalnia, gdzie się wykańcza i uszlachetnia materiały, m. in. zmiękczając je przez nasycanie substancjami zw. apretami. [przypis edytorski]

apretura (z fr. appreter: wykańczać) — wykańczanie, uszlachetnianie tkanin, m. in. przez nasycanie substancjami zmiękczającymi; tu: miejsce, gdzie te czynności się wykonuje. [przypis edytorski]

apretura (z fr. appreter: wykańczać) — wykańczanie, uszlachetnianie tkanin, m. in. przez nasycanie substancjami zmiękczającymi; tu: dział fabryki włókienniczej, w którym te czynności się wykonuje. [przypis edytorski]

apretura (z fr.) — proces wykańczania i uszlachetniania materiału, przede wszystkim tkanin, skór, papieru i drewna; poprzez apreturowanie uzyskują one cechy podnoszące ich właściwości użytkowe (jak np. tkaniny w wyniku krochmalenia itp.). [przypis edytorski]

a priori (łac.) — z góry, z założenia. [przypis edytorski]

a priori (łac.) — z góry, z założenia. [przypis edytorski]

a priori (łac.) — z góry, z założenia. [przypis edytorski]

a priori (łac.: z góry, z założenia) — tu: bez dalszych badań, przez wnioskowanie z tego, co się już wie. [przypis edytorski]

a priori (łac.) — z założenia. [przypis edytorski]

a priori (łac.: z założenia) — tu: intuicyjnie. [przypis edytorski]

a priori (łac.) — z założenia, z góry. [przypis edytorski]

aprioryczny — przyjęty z góry, z założenia; z łac.: a priori. [przypis edytorski]

aprobacja (z łac.) — zgoda, poparcie; aprobacją — dziś popr. forma B. lp: aprobację. [przypis edytorski]

aproksymatywny — przybliżony. [przypis edytorski]

A propos (fr.) — a jeżeli chodzi o… [przypis edytorski]

a propos (fr.) — przy okazji, w związku z; wyrażenie wprowadzające nowy temat w nawiązaniu do czegoś, o czym była mowa wcześniej. [przypis edytorski]

aprosza — rów oblężniczy, który umożliwia dotarcie pod zdobywaną pozycję. [przypis edytorski]

aprosz — rodzaj rowu obronnego. [przypis edytorski]

aprowizacja — zaopatrzenie w żywność. [przypis edytorski]

aprowizacja — zaopatrzenie, zwł. w prowiant. [przypis edytorski]

aprubežiavimas — apribojimas, suvaržymas. [przypis edytorski]

aprutultas — apjuostas. [przypis edytorski]

a przecie jeszcze nie wieczór — sens: a przecież rodzice jeszcze są młodzi. [przypis edytorski]

A przetoż sam Chrystus nam rozkazuje — Mt 5, 24-25. [przypis edytorski]

A przetoż wszyscy, którzy uczniami Chrystusowymi chcą być, mają się o to pilnie starać, aby się zwad, nieprzyjaźni i waśni wystrzegali, a pokój i zgodę ze wszystkimi w całości zachowali a, jako mogąc, pomnażali — por. Rz 12, 18. [przypis edytorski]

apsalti — pasidaryti saldžiam. [przypis edytorski]

apsalti — pasidaryti saldžiam, saldesniam. [przypis edytorski]

apsiblausęs — apsnūdęs. [przypis edytorski]

apsieiti (lenk.) — pasielgti. [przypis edytorski]

apsieiti (sl.) — pasielgti. [przypis edytorski]

apsijautoti — sužinoti. [przypis edytorski]

apsirėdęs — asirengęs, pasipuošęs. [przypis edytorski]

apsireiškia — pasireiškia. [przypis edytorski]

apskulstė — sumušė. [przypis edytorski]

apspisti — apstoti iš visų pusių, apgulti. [przypis edytorski]

apspitęs — apstotas iš visų pusių. [przypis edytorski]

aptapnojusi — nuo: aptapnoti - apžiūrėti, patvarkyti. [przypis edytorski]

aptekarczyk — pomocnik w aptece; również ekspresywne określenie aptekarza. [przypis edytorski]

aptekarz z Mantui, który tak zadziwił tego szaleńca Romea — mowa o Aptekarzu z dramatu Romeo i Julia Shakespeare'a, opisanym przez tytułowego bohatera tymi słowami: Tak bardzo jesteś biedny, tak cię srodze / Los upośledza i boisz się umrzeć? (tłum. J. Paszkowski). Romeo chce skłonić Aptekarza do nielegalnej sprzedaży trucizny, za co zagraża kara śmierci. [przypis edytorski]

aptieka (lenk.) — apteka. [przypis edytorski]

aptykti — nutilti, nurimti. [przypis edytorski]

Apuchtin, Aleksandr Lwowicz (1822–1904) — rosyjski kurator warszawskiego okręgu szkolnego w latach 1879–1897, twórca zrusyfikowanego systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim. [przypis edytorski]

Apud Polonos nunquam sine clamore et strepitu gaudia fiunt (łac.) — u Polaków radość nie może obyć się bez krzyku i wrzawy. [przypis edytorski]

Apud Polonos nunquam sine clamore et strepitu gaudia fiunt (łac.) — u Polaków radość nie obejdzie się bez krzyków i hałasu (cytat z Pana Wołodyjowskiego H. Sienkiewicza). [przypis edytorski]

Apulejusz z Madaury (ok. 125–po 170) — rzymski filozof, retor i pisarz; autor m.in. satyryczno-fantastycznej powieści obyczajowej Metamorfozy, znanej też pod tytułem Złoty osioł. [przypis edytorski]

apulski — od Apulia, kraina historyczna w starożytnej Italii, w jednym z apulskich miast urodził się Horacy. [przypis edytorski]

apuokas — toks pelėdų šeimos paukštis. [przypis edytorski]

Apure, Río Apure — rzeka w Wenezueli, dopływ Orinoko, liczy 1580 km długości. [przypis edytorski]

apvadas — aplink ko einantis kelias. [przypis edytorski]

apveikti — imtis kokių veiksmų, priemonių. [przypis edytorski]

Apveizda — šventė penktą sekmadienį po Velykų. [przypis edytorski]

apveizdėti – apžiūrėti. [przypis edytorski]

apykaimija — tam tikra apylinkė, parapija. [przypis edytorski]

apykejres — heretyk, sceptyk. [przypis edytorski]

apystova (rus.) — aplinkybė. [przypis edytorski]

apytema — prietema. [przypis edytorski]

apžabalęs — netekęs regėjimo, apakęs. [przypis edytorski]

apzbrainintas (lenk.) — ginkluotas. [przypis edytorski]

apznaiminti — duoti žinoti apie ką nors, pranešti. [przypis edytorski]

Aquae Sulis — dziś Bath w płd.-zach. Anglii. [przypis edytorski]

aquam sordidam (łac.) — brudną wodę. [przypis edytorski]

aqua regia (łac.) — woda królewska: mieszanina stężonego kwasu solnego i azotowego. [przypis edytorski]

Aqua Tofana (łac.: woda Tofany) — trucizna na bazie arszeniku, jaką sporządzała Giulia Tofana, stracona w Rzymie w 1659 roku za wieloletnie dostarczanie jej kobietom, które chciały się pozbyć okrutnych mężów. [przypis edytorski]

aqua tofana (wł.) — silna trucizna wynaleziona w końcu XVII w. przez Włoszkę imieniem Tofana. [przypis edytorski]

Aquellos Polvos — rycina Francisco Goyi z cyklu Kaprysy (nr 23) zatytułowana Te pyłki, przedstawiająca postać męską o zgnębionej twarzy, pochylonej głowie, ze związanymi z przodu rękoma, odzianego w rodzaj habitu oraz absurdalnie długą, stożkowatą czapkę błazeńską, mężczyzna siedzi na podwyższeniu, jakby na scenie, otacza go poniżej morze głów publiczności, zaś z trybuny naprzeciw niego ktoś odczytuje z książki czy broszury prawdopodobnie oskarżenie; Tytuł wywodzi się z powiedzenia: de aquellos polvos, estos lodos, tzn. „z tych pyłków takie błoto”. [przypis edytorski]

Aquilony — wiatry północne. [przypis edytorski]

Aqui, senor, esta casa (hiszp.) — Tutaj, proszę pana, ten dom. [przypis edytorski]

arabarcha a. alabarcha — przełożony społeczności żydowskiej w Aleksandrii w okresie hellenistycznym i rzymskim. [przypis edytorski]

arabeska — delikatny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych i geometrycznych o układzie symetrycznym. [przypis edytorski]

arabeska — ornament roślinny wywodzący się ze sztuki starożytnego Rzymu i starożytnej Grecji. [przypis edytorski]

arabeska — rodzaj skomplikowanego ornamentu. [przypis edytorski]

arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych. [przypis edytorski]

arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych; tradycyjnie wykorzystywany w architekturze i sztuce arabskiej (stąd nazwa). [przypis edytorski]

arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych; tradycyjnie wykorzystywany w kulturze arabskiej (stąd nazwa). [przypis edytorski]

arabeska — symetryczny ornament roślinno-geometryczny. [przypis edytorski]

arabeska — wzór złożony z ułożonych symetrycznie elementów geometrycznych oraz motywów roślinnych; tradycyjnie wykorzystywany w kulturze arabskiej (stąd nazwa). [przypis edytorski]

arabesk — dziś popr.: arabeska, delikatny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych i geometrycznych o układzie symetrycznym. [przypis edytorski]