ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7735 przypisów.
Dieu merci (fr.) — Bogu dzięki. [przypis edytorski]
Dieu merci (fr.) — Bogu dzięki. [przypis redakcyjny]
die unglücklichen Polen (niem.) — nieszczęśliwi Polacy. [przypis redakcyjny]
die Vergleichung mit slav. vorg- setzt als Grundbedeutung Kriegsgefangener voraus (niem.) — złożenia ze słowiańskim przedrostkiem vorg- zawierają podstawę oznaczająca jeńca wojennego. [przypis edytorski]
Die verhängnisvolle Gasse (niem.) — fatalna ulica. [przypis edytorski]
Dievomūką — Dievo/Kristaus kančia. [przypis edytorski]
Dievo sūdo — Viešpaties teismas. [przypis edytorski]
dievotė — itin pavaldi moteris. [przypis edytorski]
Dievui ant garbės — Dievo garbei. [przypis edytorski]
Dievui, audroms rudeninėms kurs blaško — Perkūnas, dievas griausmų, garbintas Lietuvoje. Iki šiolaik žmonės rodo Naugarduke vietą, kur, sako, stovėjusi šventynė to dievaičio; dabartės ten yra bažnyčia kunigų bazilijonų. [przypis autorski]
dievuotojas — dievotas, pamaldus žmogus. [przypis edytorski]
die Wahrheit muss siegen (niem.) — prawda musi zwyciężyć. [przypis edytorski]
die Walpurgisnacht (niem.) — noc Walpurgi, nazwa nocy z 30 kwietnia na 1 maja, daw. pogańskiego święta. Święto to zaczynało się w przeddzień ogłoszonego później dnia św. Walburgi (Walpurgis), stąd nazwa. W folklorze niem. podczas nocy Walpurgi miał odbywać się zlot czarownic na górze Brocken, najwyższym szczycie masywu Harz. [przypis edytorski]
die Welt der Reiterhosen an und für sich (niem.) — świat spodni jeździeckich sam w sobie. [przypis edytorski]
Die Wohlgeborene aus Mariampol? Das ist etwas anderes (niem.) — Wielmożna pani z Mariampola. To co innego. [przypis edytorski]
Die Wüste wächst, weh dem, der Wüsten birgt (niem.) — „Pustynia rośnie, biada temu, kto chroni pustynie” (Nietzsche Zaratustra, cz. IV, rozdz. „Wśród cór pustyni”). [przypis edytorski]
„Die Zukunft” (niem.: Przyszłość) — niemiecki tygodnik socjaldemokratyczny, wyd. 1892–1923. [przypis edytorski]
differentia specifica (łac.) — różnica gatunkowa, zespół cech odróżniających definiowane pojęcie od innych pojęć należących wraz z nim do tego samego rodzaju nadrzędnego. [przypis edytorski]
difficile est ex animo resipiscere (łac.) — trudno szczerze się opamiętać. [przypis redakcyjny]
difficultas (łac.) — trudność, kłopot. [przypis edytorski]
Difficultatem facit doctrina — Quintilianus, Institutio oratoria, X, 3. [przypis tłumacza]
diffidebant (łac.) — nie ufali mu. [przypis redakcyjny]
diffidis et maiestatem laedis (łac.) — nie dowierzasz słuszności swej sprawy i króla obrażasz. [przypis redakcyjny]
di Fiori, Jaquino — prawdopodobnie chodzi o Joachima z Fiore (ok. 1132/1145–1202), włoskiego teologa i komentatora Apokalipsy św. Jana. [przypis edytorski]
Digitalis (bot.) — naparstnica, roślina z rodziny babkowatych używana jako surowiec zielarski; ziela naparstnicy od XVIII w. używano w leczeniu niewydolności krążenia pochodzenia sercowego, obecnie wyłącznie pod kontrolą lekarza ze względu na silnie toksyczne właściwości glikozydów i możliwość kumulowania się w organizmie; stosowana także przy osłabieniu serca po chorobach zakaźnych, przy zastojach płucnych połączonych z nieżytem oskrzeli oraz jako lek moczopędny, w efekcie zmniejszający obrzęki. [przypis edytorski]
digitalis (łac.) — naparstnica lekarska. [przypis edytorski]
digitalis (łac.) — naparstnica lekarska, roślina z rodziny babkowatych używana jako surowiec zielarski; ziela naparstnicy od XVIII w. używano w leczeniu niewydolności krążenia pochodzenia sercowego, obecnie wyłącznie pod kontrolą lekarza. [przypis edytorski]
Digna necessitas (łac.) — „Godna konieczność”. [przypis tłumacza]
Dignare me (łac.) — Rz 9, 8: „Uznaj mnie za godnego”. [przypis tłumacza]
Dignior plagis quam osculis non timeo quia amo (łac.) — „Choć bardziej godny plag niż pocałunków, nie boję się, bo kocham”. [przypis tłumacza]
dignissima gesta (łac.) — najgodniejsze czyny. [przypis redakcyjny]
dignitas, dignitatis (łac. ) — godność. [przypis edytorski]
dignitas (łac.) — godność, dostojeństwo. [przypis redakcyjny]
dignitatem (łac.) — godność. [przypis redakcyjny]
dignitatem, proponendo laesionem maiestatis (łac.) — godność, przedstawiając obrazę majestatu. [przypis redakcyjny]
Digno tam sacra membra tangere (łac.) — Hymn Vexilla regis: „Godnemu dotykać się tak świętych członków”. [przypis tłumacza]
Dignus est accipere (łac.) — Ap 4, 11: „Godzien jest przyjąć”. [przypis tłumacza]
dignus est intrare (łac.) — godny jest, by wstąpić. [przypis edytorski]
di gran galoppo al precipizio della bestialità — [wł.: potężnym galopem do przepaści bestialstwa; red. WL]; Silvio Pagani, Il mondo come volontà di vita e come volontà d'antivita, Lugano 1920. [przypis autorski]
Dii avertite omen (daw.) — Bogowie, odwróćcie złą wróżbę. [przypis edytorski]
Dii, avertite omen (łac.) — bogowie, oddalcie złą wróżbę. [przypis redakcyjny]
Dii avertite omen — Poświęcony sposób mówienia u starożytnych dla odwrócenia złej wróżby. [przypis autorski]
Dii estis (łac.) — Ps 81, 6: „Jesteście bogami”. [przypis tłumacza]
Dii iniqui (łac.) — bogowie niegodziwi. [przypis edytorski]
Dii, omen avertant (łac.) — bogowie, oddalcie złą wróżbę. [przypis edytorski]
Diis ignotis (łac.) — bogom nieznanym. [przypis edytorski]
dijareza — przerwa. [przypis autorski]
Dijomia, dziś popr.: Diomeja (gr. Διόμεια) — podmiejska gmina ateńska ze świątynią Heraklesa, gdzie na przełomie lipca i sierpnia obchodzono święto upamiętniające jego śmierć. [przypis edytorski]
Dijon — miasto we Francji w rejonie Burgundii. [przypis edytorski]
Dijonys (mit. gr.) — Dionizos, bóg wina i odradzającej się przyrody; jego rzymskim odpowiednikiem jest Bachus. [przypis edytorski]
Dijoskoryda — Dioskoryda; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Dika, Anaktoria, Gyrinno, Atthis — Schülerinnen und Freundinnen Sapphos. [przypis edytorski]
Dikaiarchea a. Dicearchia — Δικαιάρχεία, Puteoli, dziś Pozzuoli, miasto portowe w pobliżu Neapolu nad zatoką tejże nazwy. [przypis tłumacza]
Dik (daw.) — spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia Dick, zdrobnienia imienia Richard. [przypis edytorski]
Dike — bogini sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]
Dike (mit. gr.) — bogini i uosobienie sprawiedliwości, jedna z trzech Hor (tj. bogiń strzegących ładu między ludźmi a rytmem natury), córka Zeusa i tytanidy Temidy; jej imię oznacza: „sąd” a. „wyrok” (odpowiednik w kulturze łac. Iustitia, od ius: sprawiedliwość); Dike pilnowała zachowania równowagi i porządku w świecie. [przypis edytorski]
Dike (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości. [przypis edytorski]
Dike (mit. gr.) — uosobienie sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]
diktas — stambus. [przypis edytorski]
diktas (vok.) — stambus, didelis. [przypis edytorski]
diktas (vok.) — tvirtas, stiprus. [przypis edytorski]
diktowka (ros.) — dyktando. [przypis edytorski]
Dilaver Pasza — wezyr w okresie od 17 września 1621 do 20 maja 1622, zginął wraz z Osmanem II w wyniku buntu janczarów. [przypis edytorski]
dilecta (łac.) — ukochana, wybrana. [przypis edytorski]
dilemma (gr.) — dylematy. [przypis edytorski]
dilettante (wł.) — artysta amator. [przypis edytorski]
Dilexi quoniam exaudiet Dominus (łac.) — Miłuję Pana, albowiem usłyszał; Psalm 116 (incipit cz. 1 psalmu, w Wulgacie: Psalm 114). [przypis edytorski]
diligencia (hiszp.) — dyliżans. [przypis edytorski]
diligenter (łac.) — pilnie. [przypis redakcyjny]
diligentissime (łac.) — jak najbaczniej. [przypis redakcyjny]
diligentissime (łac.) — jak najuważniej. [przypis redakcyjny]
Diligite justitiam qui judicatis terram (łac.) — Kochajcie sprawiedliwość, wy, którzy sądzicie ziemię. [przypis redakcyjny]
Dillon, Théobald (1745–1792) — generał armii francuskiej; podczas wojny na granicy Flandrii, zgodnie z rozkazami, po przywabieniu sił austriackich nakazał swoim oddziałom odwrót; nieufni i niesubordynowani żołnierze wpadli jednak w panikę, rzucili się do ucieczki, podczas której, uważając, że zdradził, zamordowali go. [przypis edytorski]
Dilthey, Wilhelm (1833–1911) — niemiecki filozof. Dokonał podziału nauk na przyrodnicze i humanistyczne, przyznając tym drugim prawo do sądów wartościujących obok prawa do sądów o faktach i sądów o prawach wspólnych dla obu obszarów. Stwierdził, że głównym zadaniem nauk przyrodniczych jest poznanie zjawisk, natomiast zadaniem nauk humanistycznych jest przeżycie a. zrozumienie materii swoich badań. [przypis edytorski]
Dilthey, Wilhelm (1833–1911) — niemiecki filozof i teoretyk kultury. [przypis edytorski]
diminucyjny zapęd — zapęd do umniejszania. [przypis edytorski]
diminuendo a. decrescendo (wł., muz.) — stopniowe zmniejszanie dynamiki (głośności dźwięków) we fragmencie utworu muzycznego. [przypis edytorski]
diminuendo (wł., muz.) — stopniowe zmniejszanie siły dźwięku, ściszanie. [przypis edytorski]
dimittere (łac.) — puścić. [przypis redakcyjny]
dimnas — keistas. [przypis edytorski]
dinar — anachroniczne użycie określenia dinar; dinar to arabska moneta złota, bita od VII do XV wieku. [przypis edytorski]
dinar — anachroniczne użycie określenia dinar; dinar to arabska złota moneta, bita od VII do XV wieku. [przypis edytorski]
Dina — żeńska forma od hebr. דין (din): ‘sąd, osądzać’. Opowieść talmudyczna (TB, Berachot 60a) wyjaśnia, że Lea wiedząc, iż Jakub ma mieć dwunastu synów, «sama się osądziła [mówiąc]: jeśli to też będzie chłopiec, to Rachel, moja siostra, nie będzie nawet jak jedna ze służących, [które już mają po dwóch synów]. Modliła się więc nad [płodem] i zamienił się w dziewczynkę», zob. Raszi do 30:21. [przypis edytorski]
diners chez Magny (fr.) — obiady u Magny'ego; obiady literackie słynne w XIX w. w Paryżu, którym przewodniczyli bracia Goncourt, zapisując ich przebieg w swoim Dzienniku; nazwa pochodzi od nazwiska właściciela restauracji, w której zbierano się co sobotę. [przypis edytorski]
dingač — serbskie czerwone wino. [przypis edytorski]
Ding an sich (niem.) — rzecz sama w sobie; koncept Immanuela Kanta odnoszący się do istoty rzeczy jako noumenonu, a więc poza obserwacją i poznaniem, w przeciwieństwie do przejawów (manifestacji) tejże rzeczy w wyniku poznania, będących zawsze jedynie fenomenami różnymi od noumenonu. [przypis edytorski]
dingo — przedstawiciel rodziny psowatych zamieszkujący Australię i Nową Gwineę, podobny do psa domowego, z którym może się krzyżować; nie potrafi szczekać, żywi się małymi torbaczami, królikami oraz zwierzętami domowymi. [przypis edytorski]
dining-room (ang.) — jadalnia. [przypis edytorski]
dining room (ang.) — jadalnia. [przypis edytorski]
dining room (ang.) — sala jadalna; jadalnia. [przypis edytorski]
dining-rooms (ang.) — jadalnie. [przypis tłumacza]
dining-rooms (ang.) — pokoje jadalne. [przypis tłumacza]
dining-room’u — jadalnia (ang.). [przypis autorski]
dinos es didelis (litewskie) — bóg jest wielki. [przypis autorski]
dintojra (gw. środ.) — zemsta. [przypis edytorski]
dintojra — sąd złodziejski. [przypis edytorski]
Diodor Sycylijski (I w. p.n.e.) — grecki historyk, autor Biblioteki historycznej, dziejów świata w 40 księgach, napisanych na podstawie wielu źródeł. [przypis edytorski]
Diogenes (413–323 p.n.e.) — filozof grecki pogardzający bogactwami i wszelkimi wygodami życia. Sypiał w beczce pod arkadami świątyń ateńskich. Zapytany pewnego razu przez Aleksandra Wielkiego, czy ma jakieś pragnienie, odpowiedział: „Zejdź z mego słońca”. [przypis redakcyjny]
Diogenes a. Diogenes z Synopy (ok. 413–ok. 323 p.n.e.) — grecki filozof, przedstawiciel szkoły cyników. [przypis edytorski]
Diogenes a. Diogenes z Synopy (ok. 413–ok. 323 p.n.e.) — grecki filozof, przedstawiciel szkoły cyników; wg znanej opowieści Diogenes chodził w dzień po mieście z zapaloną latarnią, a zapytany o powód odrzekł, że szuka człowieka, toteż „latarnia Diogenesa” stała się symbolem niewiary w istnienie prawdziwego człowieczeństwa. [przypis edytorski]
