Przypisy

drzewo tekowe — gatunek drzewa podzwrotnikowego używanego m. in. do budowy okrętów, ze względu na fakt, iż słabo wchłania wodę. [przypis edytorski]

drzewo tekowe — rodzaj tropikalnego drzewa. [przypis edytorski]

drzewo — tu: kopia. [przypis edytorski]

drzewo — [tu:] kopia. [przypis edytorski]

drzewo — tu właśc. drewno, chodzi o konsystencję, czy też materię drzewa. [przypis edytorski]

drzewo tzw. „krowie” — hiszp. árbol de la vaca, łac. Couma macrocarpa, drzewo z rodziny toinowatych, rosnące w Ameryce Środkowej i Południowej, wydzielające sok mleczny, czyli naturalny lateks. [przypis edytorski]

drzewo wiadomości złego i dobrego (bibl.) — jedno z dwóch wyróżnionych drzew w ogrodzie Eden w biblijnej opowieści z Księgi Rodzaju (Rdz 2,15–3,23): zjedzenie jego owoców dawało wiedzę, poznanie (daw.: wiadomość) dobra i zła; mimo wydanego przez Boga zakazu pierwsi ludzie zjedli owoc z tego drzewa, wskutek czego zostali wygnani z Edenu. [przypis edytorski]

drzewo żelazne — ogólna nazwa nazwa różnych gatunków drzew wyróżniających się bardzo ciężkim i twardym drewnem, rosnących w Ameryce Południowej, Środkowej i Indiach. [przypis edytorski]

Drzewucki, Janusz (1958) — krytyk literacki, poeta, dziennikarz, wydawca, redaktor miesięcznika „Twórczość”. [przypis edytorski]

drzewy całemi — dziś popr. forma N. lm: całymi drzewami. [przypis edytorski]

drzewy — dziś popr. forma N.lm: drzewami. [przypis edytorski]

drzewy — dziś popr. forma N. lm: drzewami. [przypis edytorski]

drzewy — dziś popr. N.lm: drzewami. [przypis edytorski]

drzewy, sąsiady — dziś popr. forma N. lm: drzewami, sąsiadami. [przypis edytorski]

drzewy (starop. forma) — dziś N.lm: (z) drzewami. [przypis edytorski]

Drzu — dziś Drzycim nad Czarną Wodą. [przypis edytorski]

drzwiów — dziś popr. D.: drzwi. [przypis edytorski]

drzwiów (gw.) — dziś popr. forma D. lm: drzwi. [przypis edytorski]

drzwi otwarły — dziś popr.: drzwi się otworzyły. [przypis edytorski]

drzwi tapetowe — niewidoczne drzwi, bez ramy, oddzielone jedynie wąską fugą od dopasowanej ściany. [przypis edytorski]

drzwi wchodowe (daw.) — dziś: drzwi wejściowe. [przypis edytorski]

drzwi wchodowe — dziś: drzwi wejściowe. [przypis edytorski]

drzy — dziś popr. forma: drży. [przypis edytorski]

drzymać — dziś: drzemać. [przypis edytorski]

drzymać — dziś popr.: drzemać. [przypis edytorski]

drzymiący — dziś: drzemiący. [przypis edytorski]

drzymiesz — dziś popr.: drzemiesz. [przypis edytorski]

drzymka — dziś: drzemka. [przypis edytorski]

drzystać a. drystać (daw., gw.) — mieć rozwolnienie, wypróżniać się rzadko. [przypis edytorski]

Dscherid, dziś popr.: Szatt al-Dżarid — bezodpływowe, słone jezioro w środkowo-zach. Tunezji, w lecie niemal zupełnie wysychające; stanowi największy słony obszar na Saharze, liczący ok. 6000 km² powierzchni. [przypis edytorski]

dūlinti — pamažu eiti. [przypis edytorski]

dūluoti — būti neaiškiam. [przypis edytorski]

dūma (brus.) — mintis, apmąstymas. [przypis edytorski]

dūma (brus.) — mintis. [przypis edytorski]

dūmoti (brus.) — galvoti, mąstyti. [przypis edytorski]

Dűrer, Albrecht (1471–1528) — niemiecki malarz, rysownik i grafik okresu renesansu. [przypis edytorski]

dūšią — sielą. [przypis edytorski]

dūšia (brus.) — siela. [przypis edytorski]

dūšia (lenk.) — siela. [przypis edytorski]

dūšia — siela. [przypis edytorski]

dūšia (sl.) — siela. [przypis edytorski]

dūšytė — maloniai apie kitą žmogų, brangenybė. [przypis edytorski]

dūsuoti — sunkiai kvėpuoti. [przypis edytorski]

dualizm (filoz.) — dwoistość natury zjawisk a. świata. [przypis edytorski]

dualizm psychofizyczny (filoz.) — pogląd w metafizyce i filozofii umysłu zakładający całkowitą odrębność i niezależność od siebie umysłu i ciała. [przypis edytorski]

du alte Slavine (niem.) — właśc. Slawe: ty stary Słowianinie. [przypis edytorski]

dubelt (daw.) — podwójnie. [przypis edytorski]

dubeltówka — dwururka; popularna śrutowa broń myśliwska o dwóch lufach gładkich, ułożonych wobec siebie poziomo lub pionowo. [przypis edytorski]

dubeltówka — dwururka; popularna śrutowa broń myśliwska o dwóch lufach gładkich, ułożonych wobec siebie poziomo lub pionowo. [przypis edytorski]

dubeltówka — rodzaj broni palnej o 2 lufach. [przypis edytorski]

dubeltowy (daw.) — podwójny. [przypis edytorski]

dubeltowy — podwójny. [przypis edytorski]

dubeltowy — podwójny. [przypis edytorski]

dubeltowy — podwójny; tu: z dwóch warstw tkaniny. [przypis edytorski]

dubelt — ptak łowny zamieszkujący głównie bagna i torfowiska. [przypis edytorski]

dubelt — tu: podwójne trafienie. [przypis edytorski]

dubiel — ryba podobna do karasia. [przypis edytorski]

dubieńskie kontrakty — doroczne wielkie zjazdy szlachty odbywające się w Dubnie na Wołyniu w czasie jarmarku. Zjazdy służyły przeprowadzaniu różnych transakcji, w tym nieuczciwych, do czego aluzję stanowi tu pojawiająca się dalej wzmianka o „sfałszowanych aktach”. [przypis edytorski]

Dubisa — (lit. Dubysa), rzeka w płd. części Litwy, dopływ Niemna. [przypis edytorski]

Dubissa (litew. Dubysa) — rzeka w środkowej części Litwy, dopływ Niemna. [przypis edytorski]

dubitować (z łac.) — tu: rozważać. [przypis edytorski]

dubium eventum (łac.) — wątpliwe zdarzenie. [przypis edytorski]

dubla z czerwonej, kwadra z białej, karambol — terminy z gry bilardowej o nazwie karambol, rozgrywanej na pokrytym suknem stole, polegającej na uderzaniu kijem w kule (bile). Używane są trzy kule: czerwona, biała i żółta (lub biała z kropką). Celem gry jest uzyskanie przez gracza jak największej liczby zderzeń kul, czyli karamboli (fr.: carambolage: zderzenie). [przypis edytorski]

dubla (z fr. double: podwójny) — podwójny rzut a. strzał; podwojenie stawki. [przypis edytorski]

dublet — w łowiectwie: dwa oddane bezpośrednio po sobie strzały trafiające dwie sztuki zwierzyny. [przypis edytorski]

dublon — tu: double ducat, tj. podwójny dukat, moneta o dwukrotnej wadze dukata, warta dwa dukaty. [przypis edytorski]

dublon — złota moneta hiszpańska bita od XVI do XIX w. [przypis edytorski]

dublon — złota moneta hiszpańska bita od XVI do XIX w. [przypis edytorski]

Du Bois Reymond, Emil (1818–1896) — lekarz i zoolog niem., zajmujący się badaniem systemu nerwowego i „elektryczności zwierzęcej” (badał węgorze elektryczne); profesor Uniwersytetu w Berlinie (od 1858), dyrektor Instytutu Fizjologii; członek Berlińskiej Akademii Nauk; autor prac na temat neurologii, nie stroniących od filozoficznych refleksji na dotyczących granic poznania: Über die Grenzen des Naturerkennens 1872), Gesammelte Abhandlungen zur allgemeinen Muskel- und Nervenphysik (1875–1877), Untersuchungen am Zitteraal (1881). [przypis edytorski]

Dubrowlany — wieś na Grodzieńszczyźnie pomiędzy Szczuczynem a Skidlem. [przypis edytorski]

dubrownicki — przym. od: Dubrownik, miasto w Chorwacji, na wsch. wybrzeżu Adriatyku. [przypis edytorski]

du Bruel — patrz: Kawalerskie gospodarstwo, Stracone złudzenia. [przypis edytorski]

duburkis — šlapia vieta pievoje. [przypis edytorski]

duby — głupstwa, bzdury. [przypis edytorski]

duby smalone — głupstwa, baśnie, niedorzeczności. [przypis edytorski]

duby smalone — głupstwa, niedorzeczności. [przypis edytorski]

duć — dąć, dmuchać. [przypis edytorski]

Du calme, du calme (fr.) — spokojnie, spokojnie. [przypis edytorski]

Ducange (…) przegrał proces — w 1821 Ducange wydał powieść Walentyna (Valentine ou le Pasteur d'Uzès), w której opisał zbrodnie popełnione przez rojalistów na południu Francji podczas tzw. białego terroru, po upadku Napoleona w roku 1815. Powieść skonfiskowano, zaś autor został skazany siedem miesięcy więzienia. [przypis edytorski]

Ducange, Victor Henri Joseph Brahain (1783–1833) — francuski powieściopisarz i dramaturg; autor m.in. powieści Léonide, ou la Vieille de Suresnes (Leonid czyli stara z Sureny, 1823). [przypis edytorski]

duc et pair (fr.) — książę i par. [przypis edytorski]

duc (fr.) — książę. [przypis edytorski]

du Châtelet, Émilie (1706–1749) — francuska matematyczka i fizyczka. [przypis edytorski]

duchac, właśc. duchacz — pomocnik rzemieślnika obsługujący miechy kowalskie. [przypis edytorski]

duchami francuskimi — tj. zwolennikami republikańskich idei Rewolucji Francuskiej, podczas której w sierpniu 1792 zdobyto szturmem pałac królewski, pozbawiono władzy i uwięziono króla Ludwika XVI; miesiąc później ogłoszono obalenie monarchii i proklamowano republikę; królowi wytoczono proces o zdradę i działanie na szkodę państwa, zakończony wyrokiem skazującym i ścięciem na gilotynie w styczniu 1793. [przypis edytorski]

Ducha panującego nad ciałem pokazał w śmierci Leonidasa (…) — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Patriotyzm”. [przypis edytorski]

Ducha wartogłowa (daw.) — ducha niezrównoważenia, lekkomyślności; w tłum. Wujka: „ducha wichrowatego”, w BT: „ducha obłędu”. [przypis edytorski]

ducha wygniecie — zadusi (w dawnej polszczyźnie „duch” to „oddech”. [przypis edytorski]

duch Baskerwillów — nawiązanie do jednej z powieści detektywistycznych Arthura Conana Doyle'a pt. The Hound of the Baskervilles (przekłady pol.: Pies Baskerville'ów a. Tajemnica Baskerville'ów), należącej do cyklu opowieści o detektywie Sherlocku Holmesie, opublikowanej w 1902 r. [przypis edytorski]

Duch Boży, co się unosił nad wodami — nawiązanie do opisu stworzenia świata w Biblii: „Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód, a Duch Boży unosił się nad wodami” (Rdz 1,2). [przypis edytorski]

duch Boży nad wodami — Rdz 1, 2. [przypis edytorski]

duch Boży unosi się nad wodami — cytat z Księgi Rodzaju. [przypis edytorski]

duchem być sądząc wodę lub płomyki (daw.) — we współczesnej składni: sądząc, że duchem jest woda lub płomyki; nawiązanie do różnych szkół staroż. greckiej filozofii przyrody: Tales z Miletu (ok. 620 p.n.e. – ok. 540 p.n.e.) uznawał za pierwotną zasadę świata wodę, zaś Heraklit z Efezu (ok. 540 p.n.e. – ok. 480 p.n.e.) ogień. [przypis edytorski]

duchem — co tchu, czym prędzej, natychmiast. [przypis edytorski]

duchem (daw.) — szybko, bez zwłoki. [przypis edytorski]

duchem (daw.) — szybko, co tchu. [przypis edytorski]

duchem (daw.) — szybko. [przypis edytorski]

duchem (gw.) — szybko. [przypis edytorski]

duchem — szybko, co tchu. [przypis edytorski]

duchem — szybko. [przypis edytorski]