Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4253 przypisów.
Jako Pantagruel ( …) od sądu Salomona — Ten i następne rozdziały są świetną satyrą na ówczesne sądownictwo. [przypis tłumacza]
Jako Pantagruel przysłuchuje się sądowi nad sędzią Pletewką, który rozstrzygał procesy wedle rzutu kości — Epizod sędziego Pletewki należy do najcelniejszych arcydzieł satyry francuskiej. [przypis tłumacza]
Jako Pantagruel spotkał Limuzyńczyka, który kaleczył język ojczysty — Jak zaznaczyliśmy w przedmowie, epoka, w której tworzył Rabelais, była epoką odnowienia i wzbogacenia francuskiego języka, pełnymi garściami czerpiącego z dobytku języków starożytnych. Sam Rabelais był jednym z pierwszych pracowników w tym dziele; niezliczona jest ilość terminów łacińskich i greckich, które wprowadza w piśmiennictwo francuskie. Ale to, co w ręku świadomego mistrza było zbawiennym odnowieniem języka, toż samo u ciasnych i niedouczonych pedantów stawało się jego wykoślawieniem: i tę barbarzyńską robotę piętnuje właśnie Rabelais w swoim limuzyńskim szkolarzu. Niektóre ustępy tej oracji są niemal dosłownie zaczerpnięte z pism niejakiego Geofroy'a Tory; co daje miarę, jak dalece ta satyra Rabelais'go była na czasie. Niebawem, za Ronsarda, „uszlachetnianie” gwary ojczystej przez dodawanie słowom końcówek łacińskich i greckich, staje się powszechną modą. [przypis tłumacza]
Jako Pantagruel wylądował na Wyspie Dzikiej, starożytnej siedzibie Kiełbasek — Rozdz. XXXV. Ten i następne rozdziały są aluzją do współczesnych sporów religijnych. Nie należą one z pewnością do najcelniejszych w dziele Rabelais'go. [przypis tłumacza]
Jako Pantagruel wylądował na wyspie Papimanów — Rozdz. XLVIII. Ten i następne rozdziały kierują ostrze satyry przeciw kościołowi rzymskiemu i to z niemałą śmiałością. [przypis tłumacza]
Jako Panurg opowiada mistrzowi Odźwiernikowi bajkę o koniu i ośle — Rozdz. XXVII. Satyra na mnichów, tak nazwanych od drewnianych chodaków i od buczenia godzinek. [przypis tłumacza]
Jako Panurg, zadając pytania Bratu Buczącemu, zdołał wydobyć zeń jeno same monosylaby — Rozdział ten wyszydza dyscyplinę mnichów, nakazującą im milczenie. [przypis tłumacza]
jako Paweł naucza — Rz 12, 15. [przypis edytorski]
jako Paweł, on niebieskiej nauki opowiadacz i pisarz napisał — Rz 2, 15. [przypis edytorski]
jako Paweł powiada — Kor 15, 41. [przypis edytorski]
jako Paweł powiada — Rz 13, 2. [przypis edytorski]
jako Paweł świadczy — 1 Tm 2, 14. [przypis edytorski]
Jako pismo literackie i naukowe organ Młodej Polski może stanąć godnie obok warszawskich pism (…) najwybitniejszym siłom publicystycznym wszystkich trzech zaborów — L. Wasilewski, „Młoda Polska” w zaborze pruskim, „Krytyka” 1896, z. II, s. 77–81. [przypis autorski]
jako pisze Statius — Statius, Achilleis, ks. 2. [przypis edytorski]
jako płomię, co w powietrze wzlata — Aż pod sferę księżycową, gdzie według fizyki owoczesnej, jeden ze czterech żywiołów, to jest ogień, ma swoją sferę własną. [przypis redakcyjny]
Jako poeta uprawiam Sztukę dla Sztuki (…) dostępną tylko dla ludzi wykształconych, a więc dla małej garści osobników, którzy oprócz wykształcenia posiadają jeszcze wyższą inteligencję i zdolność do odczuwania wrażeń życiowych i wnikania w samych siebie — M. Podraza-Kwiatkowska, Wacław Rolicz-Lieder, Warszawa 1966, s. 94. [przypis autorski]
Jako Ponokrates ujął Gargantua w taką dyscyplinę, iż ani godzina w dniu nie szła na marne — Cały plan nowożytnego wychowania zawarty w tym rozdziale pomyślany jest przez autora zupełne serio; przy bliższym rozpatrywaniu nie jest on tak przeciążający, jakby się to z natłoczenia szczegółów i amplifikacji stylowych na pozór zdawało. To przejście od zaniedbanego do starannego wychowania również zgodne jest z historią życia Franciszka I. [przypis tłumacza]
jako pościelesz duszy swojej** — tu kończy się obcy wtręt, zaczynający się od słów: „Ale nie wiedziałeś (…)”, odznaczony w tekście głównym dwoma gwiazdkami **, zawierający paszkwil na Prażmowskiego pisany wg Brücknera inną ręką. [przypis edytorski]
jako poucza (…) Pliniusz (…) bluszczowego kubka — Pliniusz twierdzi, iż w kubku sporządzonym z drzewa bluszczowego wino oddziela się od wody. [przypis tłumacza]
jako powiadał Eudamidas, słysząc filozofa rozprawiającego o wojnie — Plutarch, Powiedzenia spartańskie. [przypis tłumacza]
jako powiada on orator, filozof, senator i hetman — Cyceron, O powinnościach, ks. 2. [przypis edytorski]
jako powiada Paweł — 1. Tm 1, 9. [przypis edytorski]
jako powiada Paweł — Kor 13, 5. [przypis edytorski]
jako powiada święty Apostoł, być jego współpracownikami — List do Koryntian I, 3, 9. [przypis tłumacza]
jako prawdziwi Normandowie, mieli nabitą głowę podbojem Anglii — rycerze z księstwa Normandii, w płn.-zach. Francji, pod wodzą Wilhelma Zdobywcy w 1066 podbili Anglię. [przypis edytorski]
jako prorok Boży powiada — Koh 10, 16. [przypis edytorski]
Jako przebyliśmy Kaźnię, zamieszkałą przez Pazdura, arcyksięcia Spaśnych Kotów — Rozdz. XI. Ten i następne rozdziały zawierają krwawą inwektywę przeciw ówczesnemu wymiarowi sprawiedliwości, zwłaszcza Wielkiej Izbie (la Tournelle) i Izbie ognistej (Chambre ardente). [przypis tłumacza]
jako pszczoły legną się ze ścierwa młodego byka — Takie było mniemanie starożytnych. [przypis tłumacza]
Jako punkt i datę krystalizacyjną danej generacji przyjmuje rok jej głównej aktywności, przypadający przed lub w trzydziestym roku życia uczestników danej generacji i ujmowany paralelnie z każdoczesnym stanem wydarzeń historycznych towarzyszących takiej dacie (…) Francja współczesna obejmuje (…) trzy pokolenia. — [por.] M. Girard, Guide illustré de la littérature française moderne (de 1918 à nos jours), Paris 1949, s. 13. [przypis autorski]
jako raczy (starop.) — jak tylko chce. [przypis edytorski]
jako raczysz (starop.) — tu: jak chcesz. [przypis edytorski]
Jako rózga od drzewa odcięta wnet umiera — por. J 15,6. [przypis edytorski]
Jako ryk lwi, tak gniew królewski; kto go gniewa, grzeszy na duszę swoję — Prz 20, 2. [przypis edytorski]
jako rzadki (…) dym (…) zniknie (starop.) — jak rzadki dym zniknie; rozpłynie się jak dym. [przypis edytorski]
jakość jako taka — używam pojęcie „jakość jako taka”, bo pojęcie aktualności stosuje się i do (BXN), występujących jako takie właśnie w (AT). [przypis autorski]
jakoście ztąd wyszli (starop.) — odkąd stąd wyszliście. [przypis edytorski]
jakości założyć musimy —- o ile nie chcemy być konsekwentnymi solipsystami, co by według mnie zabraniało wszelkich wypowiedzeń o Istnieniu w ogóle. [przypis autorski]
jakoś długo ani oko — jakoś długo nie było widać. [przypis edytorski]
jako (śpi) (daw.) — tu: że (śpi). [przypis edytorski]
Jakoś tu wszedł, szaty godownej (…) nie mając? — Mt 22, 12. [przypis edytorski]
jakośwa (daw.) — jak żeśmy. [przypis edytorski]
jakoś wasza miłość powiedział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: jako (jak) wasza miłość powiedziałeś. [przypis edytorski]
jako świadczy Ozeasz prorok — Oz 13, 2. [przypis edytorski]
Jakoś wychodzi na jedno!… — oto koniec tego podania: Ksiądz, rozgniewany grzechem kobiety, przeklnął ją i powiedział: Nie dam ci rozgrzeszenia i Pan Bóg ci nie przebaczy; prędzej róże wyrosną z naszej posadzki kamiennej! — Tej samej nocy, w której miała to widzenie w kościele, księdzu śniło się toż samo, a gdy się przebudził, posadzka była pęknięta i z szpar wyrosło dwanaście prześlicznych róż; byli to jej niepowici synowie. — Teraz nasza matka zbawiona! — zawołał ksiądz i pobiegł do kościoła, gdzie ją zastał nieżywą przed ołtarzem. [przypis autorski]
jako sądzili (…) i jako nie brali (daw.) — że sądzili i że nie brali. [przypis edytorski]
jako sam Bóg do tych, którzy przykazaniu jego nieposłuszni, mówi — Mojż. 26, 36. [przypis edytorski]
jako sam Faraon — «Jesteś w moich oczach ważny jak król: to jest zwykłe wyjaśnienie. A wedle midrasza [powiedział]: za [zatrzymanie Binjamina] zastaniesz w końcu dotknięty trądem, tak jak został pokarany Faraon z powodu mojej prababki Sary za jedną noc, gdy ją przetrzymał (Ks. Rodzaju 12:17). Inne wyjaśnienie: tak jak Faraon wydaje prawo, ale nie wykonuje go, obiecuje a nie spełnia, tak i ty [możesz postąpić]», zob. Raszi do 44:18. [przypis edytorski]
jako skoro (daw.) — jak tylko. [przypis redakcyjny]
jako skoro (starop.) — jak najszybciej; szybko. [przypis edytorski]
jako (starop.) — tu: odkąd. [przypis edytorski]
jako (starop.) — tu: ponieważ. [przypis edytorski]
Jako szaleństwo (…) tak znów mądrość (…) nie jest nigdy nierada z siebie — dosłowny przekład z Cycerona (Cyceron, Rozmowy tuskulańskie, V, 18). [przypis tłumacza]
Jako tenże Paweł świadczy — 2 Kor 1, 12. [przypis edytorski]
jako tenże ś. Jakub mówi, suadibilis — w Jk 3, 17, wg Wulgaty. [przypis edytorski]
jako teraz liczymy zaczynając rok od stycznia — dekret króla Karola IX wydany w r. 1563 ustanowił początek roku na 1 stycznia; przedtem liczono go od Wielkiejnocy. [przypis tłumacza]
jako też (daw.) — jak również. [przypis edytorski]
jako to (daw.) — tu: na przykład. [przypis edytorski]
Jako topór zawiłe w dębie mija sęki — śmierć mija serce jako topór twarde („zawiłe”) sęki. [przypis redakcyjny]
jako — tu: jak, niby. [przypis redakcyjny]
jako — tu: niczym. [przypis edytorski]
jako — tu: niż. [przypis edytorski]
jako — tu: ponieważ. [przypis edytorski]
jako — tu: że. [przypis edytorski]
Jako uczynił Eneasz — Wergiliusz, Eneida, ks. 5. [przypis edytorski]
jakowej — dziś popr.: jakiej. [przypis edytorski]
jakowejsiś — jakiejś. [przypis edytorski]
jakoweż (daw.) — przym. jakowe z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż: jakież. [przypis edytorski]
jako wielki — cały wielki. [przypis redakcyjny]
Jako Wielki Pazdur zadał nam zagadkę — Rozdz. XII-ty. Aluzja do procedury trybunału inkwizycyjnego, wedle której oskarżony musiał odgadnąć miano swej zbrodni i oskarżyciela. [przypis tłumacza]
Jako wielość bogów żadnego Boga nie czyni, tak wiele panów żadnego pana nie ma, a gdzie pana niemasz, tam zamieszanie jest — Skarga cytuje tutaj tekst Atanazego pt. Oratio adversus idola za Bellarmina De controversiis. [przypis edytorski]
Jako w ozdobach mozaikowych świątyni wyobrażona była zwycięska bitwa Bachusa przeciw Indyjczykom — Rozdz. XXXIX. Ten i następny rozdział są w znacznej części tłumaczeniem z pierwszej części Dionizosa Lukiana. [przypis tłumacza]
jakowy (daw.) — jaki, jakiś [przypis edytorski]
jakowy (daw.) — jaki, jakiś. [przypis edytorski]
Jako wże na zemli i dosza ku nebesech (z ukr.) — Jako na ziemi, tak i do nieba. [przypis edytorski]
jakoż (daw.) — więc. [przypis edytorski]
jakoż (daw.) — wprowadzający pytanie zaimek „jako” z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; jakże. [przypis edytorski]
jakoż (daw.) — wprowadzający pytanie zaimek jako z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; jakże. [przypis edytorski]
jako że wszyscy byliśmy dziećmi, zanim staliśmy się mężami — nawiązanie do metafory św. Pawła: „Gdym był dziecięciem, mówiłem jako dziecię, rozumiałem jako dziecię, rozmyślałem jako dziecię. Lecz gdym się stał mężem, wyniszczyłem to, co było dziecinnego.” (1Kor 13,11; przekład Jakuba Wujka). [przypis edytorski]
Jakoż okazuje się (…) swego — inny znów świeży schemat: 1) młodość — subjektywizm i zwalczenie zmysłowości, 2) działalność polityczna, 3) Marzenie o przyszłości i wieczności — zbudował Isidoro del Lungo w dziele Dante nel suo poema (1893). Podajemy za Krauzem. [przypis autorski]
Jako żołnierz Korpusu Praskiego — oryg. Als Soldat im Prager Korps wyd. Praga 1922; dziennik Erwina Egona Kischa ze służby w wojsku austro-węgierskim podczas I wojny światowej, znany też pod tytułem z wydania późniejszego tytułem Zapisz to, Kisch! (oryg. Schreib das auf, Kisch! (1929). [przypis edytorski]
jako żona Eneasza został się w Troi — Kreuza, córka Priama, wyszła wraz z mężem z płonącej Troi, jednak tej samej nocy zginęła. [przypis edytorski]
jakoż (przestarz.) — spójnik akcentujący, że coś, o czym mowa wcześniej, jest prawdziwe, zaszło lub spełniło się: i rzeczywiście, i w samej rzeczy. [przypis edytorski]
Jakoż (…) przystępu — ustęp w cudzysłowie wzięty jest z Cycerona, O naturze bogów, III, 15. [przypis tłumacza]
jakoż — tu: jak, w jaki sposób, którędy. [przypis edytorski]
Jakoż w jednym pędzie most zwodzony (…) przeniknął do wnętrza zamku — w oryginale treść ta ujęta jest w dwuwiersz. [przypis edytorski]
jako żywo (starop.) — zawsze, póki żyję. [przypis redakcyjny]
jako żyw w rodzie — z ich rodu. [przypis redakcyjny]
jako żywy (starop.) — nigdy; nigdy swoim w życiu. [przypis redakcyjny]
jako Zakon gwałcić śmiecie (starop.) — tzn. jak śmiecie naruszać prawo religijne. [przypis edytorski]
jako zaprzysiągł ciebie — wedle talmudycznej opowieści (Sota 36b) «[Faraon] bał się powiedzieć mu ‘złam przysięgę’, aby [Josef] nie odrzekł: jeśli tak, to złamię również tę przysięgę, którą złożyłem tobie, iż nie wyjawię sekretu, że nie znasz języka świętego (hebrajskiego), który ja znam», zob. Raszi do 50:6. [przypis edytorski]
jakoześ ty blado (gw.) — jaka żeś ty blada; jak jesteś blada. [przypis edytorski]
jako z trojańskiego konia — Grecy gdy nie mogli za dziesięć lat Trojej dobyć, tym fortelem poszli: uczynili konia drewnianego wielkiego, w którym się ich wiele zawarło; o którym puścili sławę, żeby to za dar Palladzie zostawili. Wzięli tego konia Trojanie w miasto, a Grecy się w nocy z niego wysypawszy drugim Troją otworzyli i tak ją zburzyli. Wergiliusz, Eneida, ks. 2 (przypis źródła). [przypis edytorski]
jako zwolennik dogmatycznej metafizyki [Spinoza] nie był zadowolony z Descartesa i Bacona — Porównanie metodologii Spinozy i tamtych przeprowadzali: F. Pollock, Spinoza, his Life and Philosophy 2 wyd. 1912. rozdz. IV; C. Gebhardt, Spinozas Abhandlung über die Verbesserung des Verstandes, 1905, 45 i inni. [przypis tłumacza]
Jak Pan Tadeusz obeznany z rogiem — aluzja do koncertu Wojskiego w Panu Tadeuszu. [przypis redakcyjny]
Jak pijak miałem wódkę i smutek (…) smutek mój był trzeźwością — W. Berent, Pisma, II, s. 21–22 (Próchno). [przypis autorski]
Jak podaje S. M. Grzybowski „Możliwa była tylko sprzedaż oryginału obrazu czy rzeźby, oraz sprzedaż rękopisu, która miała swoje znaczenie przez to, że nabywca go, o ile był właścicielem zakładu przepisywania, pierwowzoru drukarni, miał możliwość uzyskania wielu odpisów i sprzedaży ich, zanim inne zakłady mogły zdążyć z odpisów tych dalsze sporządzić, przyczem i fakt sporządzenia odpisów wprost z oryginału dawał większą pewność uniknięcia szeregu błędów i omyłek”, S. M. Grzybowski, Prawo autorskie, Encyklopedia podręczna prawa prywatnego, H. Konica (red.), zeszyt 1, Warszawa 1931, s. 27. [przypis autorski]
jak podpisujecie wyrównania kasowe… — Ajschines żądał matematycznej rzeczowości w ocenie zaskarżonych faktów, przewidując szkodliwy dla siebie wpływ popularności, jaką cieszył się niezłomny patriota. [przypis tłumacza]
Jak po Marcinie jagoda — żartobliwie: po św. Marcinie (w listopadzie) jagody już powiędły. [przypis redakcyjny]
Jak pomnę — wiersz powstał w Korabnikach pod Krakowem na przełomie 1888–1889 r. [przypis edytorski]
Jak popiół (…) podobnej barwy kryła go opona (…) złoty, drugi srebro-szczery — Tylko pokorny, sługa sług (servus servorum), jak się przez pokorę chrześcijańską tytułuje papież, głowa Kościoła, nosić może te dwa klucze; złoty jako symbol duchownej godności i władzy powierzonej mu od Boga, srebrny jako symbol świętej nauki teologicznej, która powinna być z tą najwyższą godnością zespolona, ażeby był zdolnym w każdym czynie swoim ją objawić i wyłożyć drugim. [przypis redakcyjny]
