Przypisy

kamelorowy (daw.) — zrobiony z kameloru; kamelor (z niem. Kamelhaar: wełna wielbłądzia): grube nici wełniane. [przypis edytorski]

Kamena — miesięcznik literacki, poświęcony przede wszystkim poezji wychodzący w Lublinie w l. 1933–1993. [przypis edytorski]

Kamena (mit. rzym.) — nimfa źródła, obdarzona darem wieszczym, odpowiednik Muzy z mit. gr. [przypis edytorski]

Kameny (mit. gr.) — nimfy źródeł, później utożsamione z muzami. [przypis edytorski]

Kameny (mit. rzym.) — nimfy źródeł, później utożsamione z muzami. [przypis edytorski]

kameowy — taki jak na kamei, ozdobie z kamienia szlachetnego lub półszlachetnego z wypukłą płaskorzeźbą, często przedstawiającą profil jakiejś osoby. [przypis edytorski]

kamera (daw.) — pokój, pomieszczenie. [przypis edytorski]

kamera (daw.) — zamknięte pomieszczenie. [przypis edytorski]

Kameraden (niem.) — koledzy. [przypis edytorski]

Kameradschaft (niem.) — koleżeństwo. [przypis edytorski]

kameradschaft (z niem.) — koleżeństwo. [przypis edytorski]

Kamerale — Verwaltungs- und Wirtschaftslehre. [przypis edytorski]

kameralista — zwolennik kameralizmu w ekonomii, doktryny rozwiniętej w XVII–XVIII w. w Niemczech i Austrii, uznającej za nadrzędny cel polityki gospodarczej państwa pełne wykorzystanie zasobów ludzkich i zdolności produkcyjnych w celu zwiększenia dochodów władcy. [przypis edytorski]

kamera — tu: pomieszczenie. [przypis edytorski]

kamerdyner — starszy lokaj w zamożnych domach, pilnujący porządku w rezydencji, kierujący podawaniem do stołu itp.; także: osobisty służący pana domu. [przypis edytorski]

kamerdynery — dziś popr.: kamerdynerzy. [przypis edytorski]

kamerdyn — popr.: kamerdyner, osobisty służący pokojowy pana. [przypis edytorski]

kamerher (z niem. Kammerherr) — szambelan dworu. [przypis edytorski]

kamerher (z niem.) — szambelan dworu. [przypis edytorski]

kamerjunkier — młodszy szambelan. [przypis edytorski]

kamerjunkier (z niem.) — niższy urzędnik dworski w Rosji carskiej. [przypis edytorski]

kamerpaź (z niem.) — paź nadworny, pełniący służbę przy boku monarchy. [przypis edytorski]

kamerton — urządzenie wydające dźwięk o stałej wysokości, używane do strojenia instrumentów. [przypis edytorski]

kamerton (z niem.) — urządzenie wydające wzorcowy ton, do którego dostraja się instrumenty muzyczne. [przypis edytorski]

kameryzowany — wysadzany drogimi kamieniami. [przypis edytorski]

Kamet — szczyt w Himalajach, położony w stanie Uttarakhand w Indiach, blisko granicy z Chinami; także: potężny lodowiec zstępujący z tego szczytu. [przypis edytorski]

kamfinowy ogarek — ogarek olejowy; kamfina (daw.): olejek terpentynowy zmieszany z alkoholem. [przypis edytorski]

kamfora — substancja o charakterystycznym, ostrym zapachu, stosowana zewnętrznie jako lek rozgrzewający i przeciwbólowy. [przypis edytorski]

kamfora — substancja o charakterystycznym, ostrym zapachu, stosowana zewnętrznie jako lek rozgrzewający i przeciwbólowy; w temperaturze pokojowej zmienia się w gaz, stąd wyrażenie „znikać jak kamfora”. [przypis edytorski]

kamfora — substancja o charakterystycznym, ostrym zapachu, szybko ulatniająca się, stosowana zewnętrznie jako lek rozgrzewający i przeciwbólowy. [przypis edytorski]

kamgarnowy — wykonany z kamgarnu: wełnianej przędzy dobrego gatunku; gładka tkanina z wełny czesankowej. [przypis edytorski]

kamgarn — tkanina z wełny czesankowej, dosyć gruba i mocna; używana dawniej na galowe i wyjściowe mundury wojskowe i policyjne, rzadziej na ubrania cywilne. [przypis edytorski]

kamica nerkowa (moczowa) — choroba polegająca na powstawaniu złogów (tzw. „kamieni”) w nerkach lub drogach moczowych na skutek wytrącania się związków chemicznych obecnych w moczu. [przypis edytorski]

kamiéńmi — dziś popr. forma N. lm: kamieniami. [przypis edytorski]

kamień ciosowy — ociosany, prostopadłościenny blok kamienny. [przypis edytorski]

kamień — daw. jednostka masy, około 12 kg. [przypis edytorski]

kamień — dawna jednostka wagi, nazwa pochodzi od kamieni będących częścią żaren. [przypis edytorski]

kamień filozoficzny — legendarna substancja, zdolna do zmieniania metali nieszlachetnych w złoto. [przypis edytorski]

Kamień — gród w pobliżu Opola. [przypis edytorski]

kamieńmi — dziś popr. forma: kamieniami. [przypis edytorski]

kamieńmi — dziś popr. forma N. lm: kamieniami. [przypis edytorski]

kamień srebra — talent, staroż. jednostka wagi i wartości (wg wagi kruszcu), używana w Mezopotamii, przyjęta na Bliskim Wschodzie, następnie przez Greków i Rzymian; w staroż. Izraelu talent (hebr. kikkar) to ok. 35 kg. [przypis edytorski]

kamień węgielny — w tradycyjnej architekturze drewnianej: kamień, na którym opiera się węgieł (bądź: węgło), czyli narożnik ściany; przen.: pierwszy kamień, uroczyście kładziony podczas budowy. [przypis edytorski]

kamień z Rosetty — kamień z inskrypcjami po grecku i egipsku z roku 196 p.n.e., dotyczącymi faraona Polomeusza V, który pozwolił na odczytanie hieroglifów egipskich przez Jean-François Champolliona (1822). [przypis edytorski]

Kamienica a. Kamienica Nawojowska — rzeka, prawy dopływ Dunajca. [przypis edytorski]

kamienica Pod Murzynami a. Pod Etiopami — zabytkowa kamienica przy ul. Floriańskiej 1 w Krakowie, u wylotu tej ulicy na Rynek Główny, przy płn. narożniku placu Mariackiego; jej nazwa pochodzi od XVI-wiecznej płaskorzeźby przedstawiającej dwóch czarnoskórych Afrykańczyków, stanowiącej godło mieszczącej się tam wówczas apteki o nazwie „Ad Aethiopes”. Starożytni Grecy i Rzymianie nazw: Etiopia, Etiopowie używali na określenie wszystkich terenów i ludów na południe od Egiptu, określenie „Etiop” w znaczeniu „czarny człowiek” funkcjonowało w Europie również w późniejszych stuleciach. [przypis edytorski]

Kamienica — wieś w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim. [przypis edytorski]

kamienice — dziś popr. forma D.lp: kamienicy. [przypis edytorski]

Kamieniec, daw. Kamieniec Litewski, (brus. Камянец) — miasto w dzisiejszej zachodniej Białorusi. [przypis edytorski]

Kamieniecki, Ludwik (1758–1816) — polski wojskowy; uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 i powstania kościuszkowskiego; od 1794 generał; bliski współpracownik i towarzysz walk ks. Józefa Poniatowskiego; mąż Marianny z Czerskich, po pierwszym mężu: Trębickiej. [przypis edytorski]

Kamieniec Podolski — miasto w płd.-zach. części Ukrainy; twierdza nad Smotryczem. [przypis edytorski]

Kamieniec Podolski (…) taki warowny, że go siła ludzka nie dobędzie — w 1672 r. twierdzę zdobył sułtan turecki Mehmed IV dowodzący ponad stutysięczną armią, co zostało opisane przez Henryka Sienkiewicza w Panu Wołodyjowskim. Podczas 27-letniej okupacji Turcy dobudowali do katedry kamienieckiej minaret, który stoi tam do dziś. [przypis edytorski]

Kamieniec — w oryginale: Ilsenstein (ściana góry Brocken). [przypis edytorski]

kamienie milowe tej drogi — autor wymienił tu miasta, w których po roku 1919 odbywały się negocjacje poświęcone spłatom reparacji przez Niemcy. [przypis edytorski]

kamieniem rzucał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: kamienie rzucałem. [przypis edytorski]

kamienie — tj. meteoryty. [przypis edytorski]

kamienie — tu: pionki do warcab. [przypis edytorski]

Kamieniew, Lew Borysowicz, pierwotnie Lew Rozenfeld (1883–1936) — rosyjski rewolucjonista i polityk, należał do kierownictwa partii bolszewickiej; pierwszy Przewodniczący Centralnego Komitetu Wykonawczego RFSRR. [przypis edytorski]

Kamieniew, Lew, właśc. Rosenfeld (1883–1936) — czołowy działacz ruchu bolszewickiego, współpracownik Lenina. Za czasów stalinowskich odsunięty od stanowisk, po procesie w 1936 r. skazany i stracony. [przypis edytorski]

kamienie zawarte — zamknięte (jak w skarbcu) kamienie. [przypis edytorski]

kamieniu, który Eurypides magnetytem nazwał, a szerokie koła zwą go heraklejskim — w dramacie Eurypidesa Ojneus, z którego zachowały się tylko cytaty fragmenty, w tym zawierający porównanie do magnētis líthos (kamienia magnezyjskiego), który „przyciąga i odpycha”; określenie pochodzi od nazwy starożytnego greckiego miasta Magnezja (ob. Manisa) w Lidii, hist. krainie w zach. Azji Mniejszej; w pobliżu leżało miasto Heraklea, gdzie znajdowały się złoża magnetytu, rudy żelaza o naturalnych własnościach magnetycznych. [przypis edytorski]

Kamienna była ława — wiersz powstał w Korabnikach pod Krakowem na przełomie 1888–1889 r. [przypis edytorski]

Kamilla (fr. Camille) — imię bohaterki Elegii fr. poety Chéniera, pod którym wychwalał swoją piękną przyjaciółkę Michelle de Bonneuil. [przypis edytorski]

Kamil — M. Furius Camillus, przyszedł z odsieczą Kapitolowi oblężonemu przez Gallów. [przypis edytorski]

Kamiński, Henryk (1777–1831) — polski generał, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego. [przypis edytorski]

Kamiński, Kazimierz (1865–1928) — aktor i reżyser teatralny i filmowy, dyrektor teatru, scenarzysta, pedagog; syn woźnego Warszawskich Teatrów Rządowych. [przypis edytorski]

Kamiński, Kazimierz (1865–1928) — aktor, reżyser. [przypis edytorski]

Kamiński, Kazimierz (1865–1928) — wybitny aktor i reżyser; jako pierwszy zastosował realizm gry aktorskiej; ceniony zwłaszcza za role w dramatach psychologicznych. [przypis edytorski]

Kamiński, Kazimierz (1865–1929) — aktor sceny krakowskiej z lat 1893–1904, grywał na scenach zagranicznych; zasłynął z kreacji aktorskich w dramacie psychologicznym. [przypis edytorski]

kamioła (gw.) — przytulia, roślina z rodziny marzanowatych. [przypis edytorski]

kamionek (gw.) — kamień. [przypis edytorski]

kamionka — gliniane naczynie. [przypis edytorski]

kamionka — naczynie ceramiczne. [przypis edytorski]

kamionka — stos kamieni. [przypis edytorski]

kamisorius (lenk.) — komisaras [przypis edytorski]

kamliotas — kamlotas, tankus vilnonis audeklas. [przypis edytorski]

kamlotowy — wykonany z miękkiej tkaniny wełnianej. [przypis edytorski]

kamlotowy — z cienkiej, twardej tkaniny wełnianej. [przypis edytorski]

kamlotowy — z miękkiej wełny. [przypis edytorski]

kamlot (z fr. camelot) — uliczny sprzedawca gazet. [przypis edytorski]

kamlot (z fr. camelot) — uliczny sprzedawca, sprzedający „z ręki” (niemający stoiska); tu: sprzedawca gazet. [przypis edytorski]

kamlot (z fr.) — uliczny sprzedawca gazet. [przypis edytorski]

kamona — Iriartea deltoidea, gatunek palmy z Ameryki Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]

kampania 1812 — jedna z wojen Napoleona Bonaparte wymierzona przeciwko koalicjom europejskich mocarstw, inwazja na Rosję. [przypis edytorski]

kampania norweska — wspólne działania wojsk norweskich, francuskich, brytyjskich i polskich przeciwko inwazji niemieckiej, prowadzone w czasie II wojny światowej na terenie Norwegii (od kwietnia do czerwca 1940 roku). [przypis edytorski]

Kampania — region w południowych Włoszech. [przypis edytorski]

Kampania Rzymska (wł. Campagna Romana) — nizinny obszar w środkowych Włoszech, wokół Rzymu. [przypis edytorski]

kampania węgierska — powstanie węgierskie; wybuchło 15 marca 1848 r. w Peszcie pod wpływem wiadomości o zrywach w Paryżu i Wiedniu, stając się częścią Wiosny Ludów. [przypis edytorski]

kampanii — zgodnie z melodią wiersza wyraz ten należy czytać jako czterosylabowy: kom-pa-ni-i. [przypis edytorski]

kampanila (archit.) — dzwonnica w formie wysmukłej wieży. [przypis edytorski]

kampanila — dzwonnica kościelna charakterystyczna dla architektury włoskiej, wyodrębniona z bryły kościoła. [przypis edytorski]

kampanila (z wł.: campanile) — dzwonnica kościelna stanowiąca odrębną budowlę, obok bryły kościoła. [przypis edytorski]

kampanka — rodzaj wzorzystej siateczki. [przypis edytorski]

Kampfbund (niem.) — związek walki. [przypis edytorski]

Kampfersäckchen — wurden als Konservierungsmittel verwendet. [przypis edytorski]

Kampininkas — neturtingas, bežemias ar mažažemis žmogus. [przypis edytorski]

kampung (mal.) — wieś, osada; gospodarstwo, obejście. [przypis edytorski]

kampung (mal.) — wieś, osada. [przypis edytorski]

kampust (daw.) — maślanka, kwaśne mleko. [przypis edytorski]

kamràt (ros.) — towarzysz, przyjaciel, druh. [przypis edytorski]