Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11155 przypisów.
kortyna — dziś popr.: kurtyna. [przypis edytorski]
korugacja — sfałdowanie. [przypis tłumacza]
Korunia, właśc. A Coruña (hiszp. La Coruña) — miasto w płn.-zach. Hiszpanii, w regionie autonomicznym Galicja, nad Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]
korupcja — przekupstwo. [przypis redakcyjny]
korupcja — tu: łapówka. [przypis redakcyjny]
korupcja — zepsucie tutaj: przekupstwo, łapówka. [przypis redakcyjny]
Korus — wiatr północno-zachodni. [przypis redakcyjny]
korweta — niewielki okręt; do XIX w. żaglowy, używany głównie do służby zwiadowczej i zadań pomocniczych, także w ekspedycjach naukowych; później korwety były wyposażane w silniki parowe, ale zachowały pomocnicze ożaglowanie; w latach 60. XIX pojawiły się korwety pancerne, rodzaj wczesnych pancerników, mniejszych od fregat pancernych. [przypis edytorski]
korweta — niewielki okręt żaglowy. [przypis edytorski]
Korwin Matyasz — Maciej Korwin, król węgierski, zm. 1490. Posądzony o zabójstwo króla Władysława, siedział długo w więzieniu, aż go powołano na tron węgierski. [przypis redakcyjny]
korybanci — kapłani Kybele, frygijskiej bogini płodności, którzy w czasie jej świąt wykonywali rytualne tańce przy muzyce bębnów i fletów. [przypis edytorski]
Korybanci — kapłani, tańczący orgiastyczne tańce na cześć bogini Kybele. [przypis edytorski]
korybanci (mit.) — demoniczne bóstwa oraz uczestnicy kultu bogini Kybele. [przypis edytorski]
korybant — kapłan Kybele, frygijskiej bogini płodności, także jej kreteńskiej odpowiedniczki Rei; w czasie jej świąt korybanci wykonywali rytualne tańce przy hałaśliwej muzyce bębnów i fletów. [przypis edytorski]
korybant — kapłan Kybele, frygijskiej bogini płodności; w czasie jej świąt korybanci uczestniczyli w tańcach i pochodach przy hałaśliwej muzyce. [przypis edytorski]
korybantka — żeńska forma od: korybant: w mit. gr. jedno z bóstw demonicznych (potomków Kronosa i Rei) a. jeden z uczestników obrzędów kultu frygijskiej bogini Kybele, późn. pot. synonim hulaki. [przypis edytorski]
korybant — w starożytności kapłan Kybele, frygijskiej bogini płodności. [przypis edytorski]
korybanty — [dziś popr.: korybanci], kapłani frygijskiej Kybeli, którzy podczas pochodów na jej cześć biegali jak szaleni w pełnej zbroi, robiąc okrutny harmider. [przypis tłumacza]
Korybut — herb Wiśniowieckich. [przypis edytorski]
Korybut — Korybut Dymitr (zm. 1404), książę nowogrodzko-siewierski. [przypis edytorski]
Korycki, Krzysztof (zm. 1676) — podkomorzy chełmiński „żołnierz w wielu ekspedycyjach doświadczony, i lubo po stronie szwedzkiej podczas wojny przy Szwedzie zostający, nic jednak Rzeczypospolitej nie szkodzący, ale i w wielu materyjach Rzeczypospolitej pomagający, a potem w różnych ekspedycyjach ten swój error, jeśli był jaki, odwagami nadgradzający” (Jemiołowski). [przypis redakcyjny]
Korydon — postać występująca w Bukolikach Wergiliusza, idylliczny pasterz. [przypis edytorski]
korydorszczyk (z ros.) — korytarzowy. [przypis edytorski]
koryfa (gr.) — r.ż. od koryfeusz, przewodnik chóru. [przypis edytorski]
KORYFAJOS — dalej występujący pod polskim określeniem Przodownik Chóru. [przypis edytorski]
koryfant a. koryfeusz — przewodnik chóru w tragedii greckiej; tu: wodzirej. [przypis edytorski]
koryfej (daw.) — koryfeusz, przewodnik chóru w teatrze starogreckim; przen.: lider, przodownik nowych działań w jakimś środowisku, zwłaszcza artystycznym lub naukowym. [przypis edytorski]
koryfeuszka — tancerka, która jeszcze nie jest solistką, ale już nie występuje wyłącznie w jednej dużej grupie, wykonuje także tańce w małych grupkach (np. przyjaciele głównych bohaterów) lub niewielkie partie solowe. [przypis edytorski]
koryfeusz — przewodnik chóru w teatrze starogreckim; przen.: lider, przodownik nowych działań w jakimś środowisku, zwłaszcza artystycznym lub naukowym. [przypis edytorski]
koryfeusz — przewodnik chóru w teatrze starogreckim; tu: osoba wybitna, wyróżniająca się. [przypis edytorski]
koryfeusz — przewodnik chóru w teatrze starogreckim; tu: przywódca. [przypis edytorski]
Koryk — korykijska grota leżała u południowego stoku Parnasu. [przypis redakcyjny]
Korylas — satrapa Paflagonii [z miejscowej dynastii]. [przypis tłumacza]
Korynna — bohaterka powieści p. de Staël. [przypis redakcyjny]
Korynna — głośny romans pani de Staël. [przypis tłumacza]
„Korynna” i „Delphina” pani Stael — popularne francuskie romanse autorstwa pani de Staël: Korynna czyli Włochy (1807) oraz Delfina (1802). [przypis edytorski]
Korynna — popularny francuski romans autorstwa pani de Staël: Korynna czyli Włochy (1807). [przypis edytorski]
Korynna — starożytna poetka grecka. [przypis redakcyjny]
Korynna (VI w. p.n.e.) — grecka poetka liryczna z Beocji; wg tradycji z powodzeniem rywalizowała z Pindarem w zawodach poetyckich. [przypis edytorski]
Koryntianka — Korynckie hetery były sławne z wyuzdania. [przypis tłumacza]
Korynt — miasto na przesmyku łączącym Peloponez z płn. Grecją, członek Związku Achajskiego, zdobyte i spalone przez Rzymian w r. 146 p.n.e. [przypis edytorski]
Korynt — miasto na przesmyku łączącym Peloponez z płn. Grecją; jedno z największych i najważniejszych miast staroż. Grecji, ośrodek handlu i rozrywki (sportowe igrzyska istmijskie); znajdowała się tam m.in. świątynia bogini miłości i płodności Afrodyty, znana jako ośrodek sakralnej prostytucji, stąd eufemizm „dziewczęta z Koryntu” na określenie prostytutek. [przypis edytorski]
korytarzów — dziś popr. forma D. lm: korytarzy. [przypis edytorski]
korytarzów — dziś popr.: korytarzy. [przypis edytorski]
korytarz — tak określano polskie województwo pomorskie, oddzielające Niemcy od Prus Wschodnich. Niemcy pretendowały do przejęcia „korytarza” lub uzyskania eksterytorialności przejazdu, co stanowiło przedmiot nacisków na Polskę. [przypis edytorski]
korytko — podłużne naczynie, najczęściej drewniane, przeznaczone do pojenia lub karmienia zwierząt. [przypis edytorski]
Koryt — miasto w Toskanii założone przez Etrusków, dziś: Cortona. [przypis edytorski]
koryty — dziś popr. forma N.lm: korytami. [przypis edytorski]
korzanych powiek — powiek z kory (takie powieki ma teraz Grabiec, będąc wierzbą). [przypis edytorski]
korzec (daw., gw.) — dawna jednostka objętości. [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości ciał sypkich (ziarna, mąki itp.). [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości ciał sypkich (ziarna, mąki itp.); także: naczynie służące do przechowywania zboża; trzymać pod korcem: chować, ukrywać, pilnować, by prawda o czymś lub o kimś nie wyszła na światło dzienne. [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), licząca w Polsce w XIX w. ok. 128 litrów. [przypis edytorski]
korzec — daw. jednostka objętości towarów sypkich; korzec dzielił się na 32 garnce i wynosił ok. 120 l. [przypis edytorski]
korzec — daw. miara objętości ciał sypkich, stosowana w Europie od średniowiecza; korzec równał się 32 garncom i stanowił odpowiednik od 54 do 128 litrów (zależnie od regionu kraju i okresu; przed zaborami, na mocy konstytucji ustalono jego miarę na 120 l); korzec dzielił się na 4 ćwiertnie, 16 a. 12 korczyków i 32 a. 24 miary; korzec amer. (bushel), używany nadal np. do określania miary objętości ziarna wynosi nieco ponad 35 litrów. [przypis edytorski]
korzec (daw.) — naczynie służące do pomiaru zboża, tu: przen. w nawiązaniu do wersetu z Ewangelii św. Mateusza: „Nikt nie zapala światła i nie stawia go w ukryciu ani pod korcem, lecz na świeczniku, aby jego blask widzieli ci, którzy wchodzą”. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości ciał sypkich. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości ciał sypkich (ziarna, mąki itp.); także: naczynie służące do przechowywania zboża. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), licząca w XIX w. ok. 128 litrów i podzielna na 32 garnce. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości towarów sypkich, równa ok. 120 l; w oryg. setier, dawna miara francuska, równa zależnie od wariantu 150-300 l. [przypis edytorski]
korzec — dawna jednostka objętości towarów sypkich; także: naczynie służące do przechowywania zboża. [przypis edytorski]
korzec — dawna miara objętości ciał sypkich. [przypis edytorski]
korzec — dawna miara objętości produktów sypkich, stosowana w Europie od średniowiecza; w oryg.: medimnos, miara objętości, równa ok. 52,5 litra. [przypis edytorski]
korzec (popr. M. lm: korców) — dawna jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), licząca w XIX w. ok. 128 litrów i podzielna na 32 garnce. [przypis edytorski]
korzec (z ros. koriec) — rodzaj skrzyni w młynie. [przypis redakcyjny]
korzeń Baaras — korzeń rośliny rosnącej w dolinie Baaras, wg Józefa Flawiusza mający demoniczne własności. [przypis edytorski]
korzeń doznany — korzeń, którego działanie zna. [przypis edytorski]
korzeń mandragory — śródziemnomorska roślina, której korzeń przypomina kształtem człowieka. Z tego względu uważano ją za bardzo potężny środek magiczny, atrybut bóstw podziemnych. Wierzono, że wyrwana z ziemi wydaje z siebie zabójczy krzyk. [przypis edytorski]
korzenionóżki (biol.) — typ pierwotniaków wyróżniany w dawnych systematykach, obejmujący różne gatunki ameb (pełzaków), tj. jednokomórkowych organizmów o zmiennym kształcie ciała, poruszających się ruchem pełzakowatym przy pomocy nibynóżek. [przypis edytorski]
korzeni — zakorzenia, zapuszcza korzenie. [przypis redakcyjny]
Korzon, Tadeusz (1839–1918) — polski historyk, czołowy przedstawiciel warszawskiej szkoły historycznej. [przypis edytorski]
korzyć się — okazywać uległość i pokorę. [przypis edytorski]
korzyść — tu: zdobycz. [przypis redakcyjny]
Korzyść tych dwóch sposobów płacenia zależy jedynie od okoliczności; trzeba by wiedzieć, co w danej chwili da więcej groszy w Holandii, czy pieniądz zawieziony w gotówce, czy weksel na Holandię na tę samą kwotę — po odciągnięciu kosztów przewozu i ubezpieczenia. [przypis autorski]
korzyść z obłowu — iron.; chodzi tu o rzekome, nigdy nie uzyskane korzyści z handlu. [przypis redakcyjny]
korzysta (…) ażeby (…) odtworzył — dziś: korzysta, ażeby odtworzyć. [przypis edytorski]
korzystać w czym (starop.) — upatrywać korzyść w czym. [przypis redakcyjny]
korzystaj z obecnej doby — w oryginale jest to słynne carpe diem, dosł. „chwytaj dzień [dzisiejszy]”. [przypis edytorski]
korzyszczęć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; forma 1 os.lp, dziś: korzystam. [przypis edytorski]
korzyszczę (starop. forma) — forma 1 os.lp; dziś: korzystam; nie korzystać w czym: nie czerpać z czego korzyści.. [przypis edytorski]
korzyszczyć — łupić. [przypis redakcyjny]
kośba — czynność koszenia. [przypis edytorski]
kośba (daw.) — koszenie. [przypis edytorski]
kośba (daw.) — żniwa. [przypis edytorski]
kośba (daw.) — żniwo, tu przen.: wojna, walka. [przypis edytorski]
kośba — koszenie. [przypis edytorski]
kośba — koszenie trawy lub zboża. [przypis edytorski]
kośba — koszenie trawy lub zboża; tu przenośnie: mord. [przypis edytorski]
kośba — koszenie trawy lub zboża; tu: rzeź. [przypis edytorski]
kośba — koszenie; żniwa. [przypis edytorski]
kośba — koszenie zboża lub trawy. [przypis redakcyjny]
kość bragmatycznej — z fr. os bregmatique; kość ciemieniowa. [przypis edytorski]
kość pacierzowa (daw.) — kręgosłup. [przypis edytorski]
kość pacierzowa — kręgosłup. [przypis edytorski]
kośćtnica — forma stworzona przez Krasińskiego; właściwie: kostnica. [przypis redakcyjny]
kościane znaki — sztony, liczmany z kości. [przypis redakcyjny]
kościanym oknem — w mit. gr. i rz. istnieją dwie bramy poprzez które sny wychodzą z podziemia; złudne sny przechodzą przez bramę z kości słoniowej, a sny prawdziwe przez bramę z rogu. [przypis redakcyjny]
kościany — zrobiony ze zwierzęcej kości. [przypis edytorski]
kościarz (daw.) — człowiek zbierający kości, handlujący kośćmi. [przypis edytorski]
