Przypisy

niezbłagany — nieubłagany. [przypis edytorski]

niezbożność — niewłaściwe postępowanie. [przypis edytorski]

nie zbraknie ci na najlepszych nauczycielach i doradcach — dziś popr.: nie zbraknie ci najlepszych nauczycieli i doradców. [przypis edytorski]

niezbrodzony — nie do przejścia w bród. [przypis edytorski]

niezbrodzony — nie do przejście w bród; tak głęboki, że nie sposób przejść go brodząc. [przypis edytorski]

niezbrojny — nieopancerzony. [przypis edytorski]

niezbyty (starop.) — nie do pozbycia się. [przypis edytorski]

niezbyty — taki, którego nie można się pozbyć, niezbędny, konieczny. [przypis edytorski]

niezbyty — taki, którego nie sposób się pozbyć. [przypis edytorski]

niezbyty — tu: taki, którego nie można się pozbyć. [przypis edytorski]

nie zbywać na czym — nie brakować czego. [przypis edytorski]

nie zbywać na czymś — nie brakować czegoś. [przypis edytorski]

nie zbywać na niczym — nie brakować niczego. [przypis edytorski]

nie zdążę — hebr. לֹא אוּכַל (lo uchal); 'nie mogę, nie dam rady'. [przypis edytorski]

nie zdajeż się (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie zdaje się, czyż nie zdaje się. [przypis edytorski]

nie zdałby się i psu — odniesienie do pot. frazy o czymś nieprzydatnym: zda się (tzn. przyda się) psu na budę. [przypis edytorski]

niezdarzonej goście — niedoszłej gościni (skoro jeszcze nie stanęła na brzegu, Helena jest dopiero przyszłą, potencjalną gościnią; Kochanowski używa tu starop. formy feminatywu brzmiącego w M.lp gościa). [przypis edytorski]

Nie zdawał sobie z tego sprawy… — w oryg. niem. Das wußte er nicht (Tego nie wiedział); red. WL. [przypis edytorski]

nie zdejmujeż was lęk (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie zdejmuje was lęk. [przypis edytorski]

nie zderżą (z ukr.) — nie dadzą rady. [przypis edytorski]

nie zdołaliż — czy nie zdołali. [przypis edytorski]

niezdolen — dziś: niezdolny. [przypis edytorski]

nie zdolen jest (daw.) — nie jest zdolny. [przypis edytorski]

nie zdradząc obecności pana — dziś: nie zdradzając pana obecności. [przypis edytorski]

niezdrów (daw.) — niezdrowy; chory. [przypis edytorski]

niezelżywy — taki, który nie hańbi, niebędący obelgą; „Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe”, tzn.: dla ciebie (ojczyzno) więzy, pęta (tj. niewola) nie są obelżywe, nie stanowią plamy na honorze. [przypis edytorski]

nie zemszczony (starop. forma) — niepomszczony. [przypis edytorski]

nie ze wszystkim — nie całkiem; niezupełnie. [przypis edytorski]

nie ze wszystkim — nie całkiem. [przypis edytorski]

nie ze wszystkim się mylił — dziś popr.: nie we wszystkim (…). [przypis edytorski]

niezgaśny (daw.) — niegasnący; taki, który nigdy nie gaśnie. [przypis edytorski]

nie zginęło tylko — nie zginął nikt, tylko. [przypis edytorski]

Niezgoda a. Eris (mit. gr.) — bogini chaosu, nieporządku i niezgody, siostra Aresa, boga wojny. [przypis edytorski]

Niezgoda — Eris, bogini chaosu, nieporządku i niezgody, siostra Aresa, boga wojny. [przypis edytorski]

niezgorzej — całkiem dobrze. [przypis edytorski]

niezgorzy (gw.) — nie najgorzej. [przypis edytorski]

niezgorzyśta zmiękli (gw.) — niezgorzej (nie najgorzej) zmiękliście. [przypis edytorski]

niezgrabiasz — osoba niezgrabna. [przypis edytorski]

niezgrabiaszostwo — dziś: niezdarność. [przypis edytorski]

niezgrabiasz (pot.) — człowiek niezdarny. [przypis edytorski]

niezgrabstwo — dziś: niezdarność. [przypis edytorski]

niezguła (gw.) — niedorajda. [przypis edytorski]

nie zhańbię me ramię — dziś popr.: nie shańbię mojego ramienia. [przypis edytorski]

nie zidzie wam nic na jego ludzkości (starop.) — nie będzie wam zbywać jego współczucia (zrozumienia itp.). [przypis edytorski]

nieziemny — dziś popr. forma: nieziemski. [przypis edytorski]

(…) nie zjem, jeno jaje (…) (starop.) — nie zjem nic, tylko jajko. [przypis edytorski]

Niezłe to bywa (…) co przymusi — bajkę o winie szampańskim uważa się za komentarz do sytuacji Polski w burzliwym okresie przed i w czasie kolejnych zaborów oraz insurekcji kościuszkowskiej. [przypis edytorski]

nie zlazę (reg.) — dziś popr.: nie zlezę. [przypis edytorski]

niezlękły — nieulękły. [przypis edytorski]

niezmącona krynica dobra — w oryginale niem. einen unversieglichen immer gegenwärtigen Schatz, tj. raczej: niewyczerpany, zawsze pozostający w pamięci skarb. [przypis edytorski]

niezmazalny — dziś popr.: niezmazywalny. [przypis edytorski]

niezmazanej — czystej, niepokalanej. [przypis edytorski]

niezmierzchły — niegasnący; por.: zmierzchać. [przypis edytorski]

niezmilkły — nieuciszony; niemilknący. [przypis edytorski]

nie znać — tu: nie widać. [przypis edytorski]

nieznachodzący się (daw.) — nieznajdujący się; od: znachodzić: znajdować. [przypis edytorski]

Nie znacie co dobrego? — dziś popr.: nie znacie czegoś dobrego? [przypis edytorski]

nie znacież wy — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czyż mnie nie znacie. [przypis edytorski]

nieznaczna rodzina — dziś raczej: nieznacząca, mało znacząca rodzina. [przypis edytorski]

nieznacznie — niezauważalnie, niepostrzeżenie. [przypis edytorski]

nieznacznie — niezauważalnie, w sposób niedostrzegalny. [przypis edytorski]

nieznaczny (daw.) — nieznany. [przypis edytorski]

nieznaczny — tu: niewidoczny, niedostrzegalny. [przypis edytorski]

nie znaczyż to (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie znaczy to, czyż nie znaczy to. [przypis edytorski]

nieznajdujący — tu: niedochodzący do wniosku; nierozpoznający. [przypis edytorski]

Nie znajem nikakij Syrowatej (z ukr.) — Nie znamy żadnej Syrowatej. [przypis edytorski]

nieznajomymi (…) siły — dziś popr.: nieznajomymi siłami. [przypis edytorski]

nieznajomy (starop.) — nieznany; tu: nierozpoznany. [przypis edytorski]

nieznajomy — tu: niezrozumiały. [przypis edytorski]

Nie znaju (ros.) — nie wiem. [przypis edytorski]

nie znał innej muzyki jak bęben i piszczałkę — bębny i piszczałki przygrywały podczas marszu na wojnę. [przypis edytorski]

nie znalazłaby się była — daw. forma czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym. [przypis edytorski]

nie znalazł się był — konstrukcja dawnego czasu zaprzeszłego, tj. wyrażająca czynność wcześniejszą od tej wyrażonej zwykłym czasem przeszłym; znaczenie: nie znalazł się wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

nie znaleziono w domu jego, tylko dwa chleby — nie znaleziono w jego domu nic więcej, tylko dwa chleby. [przypis edytorski]

Nieznalska, Dorota (ur. 1973) — polska artystka, przedstawicielka nurtu sztuki krytycznej, znana z kontrowersyjnej instalacji Pasja (2001). [przypis edytorski]

nie znam dnia śmierci mojej — «Kiedy człowiek zbliża się do wieku, w którym zmarli jego rodzice, może niepokoić się na pięć lat przedtem i przez pięć lat potem. Icchak miał 123 lata», a jego matka zmarła w wieku 127 lat, zob. Raszi do 27:2. [przypis edytorski]

nie znam, jak w mariasza króli; gdy się z nimi kozyrna połączy dziewczyna, to sobie ze czterdziestu choć na dyszlu walę — niezbyt jasna wypowiedź odnosząca się do wygranej w karty, jaką zapewnia połączenie króla i damy tego samego koloru (atutowego: 40 punktów), zawierająca też aluzję do bicia króli (w rozumieniu: władców). [przypis edytorski]

nieznana mu przyczyna, co w nikczemne jego progi Marsowego wiedzie syna — Aleksander Fredro, Zemsta, akt III, scena IV. [przypis edytorski]

nieznanemi głosy — dziś popr. forma N. lm: nieznanymi głosami. [przypis edytorski]

nieznany (starop.) — tu: nierozpoznany. [przypis edytorski]

nie zniósłby był — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]

nieznośno — dziś: nieznośne. [przypis edytorski]

nie zorywa — nie orze, nie uprawia. [przypis edytorski]

Nie zostawiłam tutaj żadnego dziedzica — tu i dalej nawiązania do wiersza Juliusza Słowackiego Testament mój. [przypis edytorski]

nie z powodu piękności ciała, ale duszy — wg Homera przeciwnie, Ganimedes został porwany na Olimp właśnie z powodu pięknego ciała, zob. Iliada XX 235. [przypis edytorski]

nie zrealizowałam — tu: z ang. I haven't realized: nie zauważyłam, nie zdałam sobie sprawy. [przypis edytorski]

niezróżniczkowana — dziś popr.: niezróżnicowana. [przypis edytorski]

niezróżniczkowane (tu daw.) — dziś poza znaczeniem matematycznym: niezróżnicowane. [przypis edytorski]

niezróżniczkowany — dziś: niezróżnicowany. [przypis edytorski]

niezróżniczkowany — dziś popr.: niezróżnicowany. [przypis edytorski]

nie zrozumieli jeden mowy drugiego — według żydowskiej tradycji na świecie istnieje 70 języków, co wynika z poprzedniego rozdziału, w którym wymienionych jest 70 potomków Noacha, por. Talmud, Szabat 88b. [przypis edytorski]

nie zrywam, a palę kajdany — dziś popr.: nie zrywam kajdan, lecz [je] palę. [przypis edytorski]

nie z Salaminy — mieszkańców wyspy Salaminy uważano za świetnych wioślarzy. [przypis edytorski]

niezupełnym koleżeńskim stosunku — popr.: niezupełnie koleżeńskim stosunku. [przypis edytorski]

niezwalczony — niemożliwy do zwalczenia. [przypis edytorski]

Nie z winy gwiazd, drogi Brutusie, lecz z własnej winy jesteśmy poddanymi — Shakespeare, Juliusz Cezar (The Tragedy of Julius Caesar ), akt I, scena 2, kwestia Kasjusza (w oryg. „The fault, dear Brutus, is not in our stars, but in ourselves, that we are underlings”) [przypis edytorski]

nie zwłócząc — dziś popr.: nie zwlekając. [przypis edytorski]

nie zwłócząc — nie zwlekając. [przypis edytorski]

Nie zwłócz — Nie zwlekaj. [przypis edytorski]

nie zwłoczyć — (daw.) nie zwlekać. [przypis edytorski]