Przypisy

odtądem była zafrasowaną (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: odtąd byłam zafrasowana. [przypis edytorski]

odtąd stało się „Życie” tym, czym być powinno — po oświadczeniu Daszyńskiej, że wycofuje się z Redakcji „Życia”, zmienia ono podtytuł z „Tygodnik Ilustrowany Społeczno-polit. i Naukowy” na „Tygodnik Ilustrowany Literacko-artystyczny”. [przypis edytorski]

od Tankreda naycięższy mężnego Wziął raz, który tam (…) przypadł (starop.) — tj. otrzymał najcięższy cios od mężnego Tankreda, który tam się znalazł (by bić się z Argantem). [przypis edytorski]

odtęschnieć (daw.) — przestać tęsknieć. [przypis edytorski]

od tej, która się wspólnie z nim rzemiosłem opiekuje — mowa o siostrze Hefajstosa, Atenie, bogini mądrości, rękodzieła i sprawiedliwej wojny. [przypis edytorski]

od tej małej wioski nazwali Moskale cały kraj Sybirem — pochodzenie nazwy „Syberia” jest niejasne i niepewne. [przypis edytorski]

od tej pory kąt owej topieli nazwano Morzem Jońskim — nazwę Morza Jońskiego wywodzi się tu od imienia Io. [przypis edytorski]

od tejże doby (daw.) — od tego momentu. [przypis edytorski]

Od tłumacza — wstęp tłumacza odnosi się do całego zbioru opowiadań, który otwiera Kuratela, a obejmującego również następujące tytuły: Facino Cane, Sarrasine, Piotr Grassou, Z. Marcas, Granatka, Poronienie. [przypis edytorski]

odtrącając list jak plugawy owad — dziś z D.: (…) jak plugawego owada. [przypis edytorski]

od Trafalgar Square aż do South Kensington — dzielnica South Kensington znajduje się ok. 4 km na zachód od placu Trafalgar. [przypis edytorski]

od trafunku (przestarz.) — na wszelki wypadek, gdyby coś się przytrafiło. [przypis edytorski]

odtroczyć (daw.) — odwiązać. [przypis edytorski]

od — tu: przez; napisane od profesora: napisane przez profesora. [przypis edytorski]

od — tu: przez. [przypis edytorski]

od — tu: ze strony. [przypis edytorski]

odtwórcę Franciszka Moora — pierwszym odtwórcą tej roli był August Wilhelm Iffland, niemiecki aktor. [przypis edytorski]

Od twoich kości wprzód odpadnie ciało, nim żebrakowi przyniesiesz jałmużnę — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie, zmieniając ten fragment następująco: „Niech żebrakowi zagłodzone ciało,/ Nim go wspomożesz, od kości odpadnie”. [przypis edytorski]

odtylcówka — broń myśliwska ładowana od tyłu (w odróżnieniu od dawniejszych ładowanych od przodu, przez wylot lufy). [przypis edytorski]

od Tyrolu po Szlezwig, od Eupen i Malmedy po Katowice — mowa o terytoriach spornych między Niemcami a Włochami, Danią, Belgią i Polską. [przypis edytorski]

od ujścia Pontu — tzn. od miejsca, w którym do cieśniny Bosfor „uchodzi” Pont Euksyński, czyli Morze Czarne. [przypis edytorski]

odumarty — krewny, który nam umarł. [przypis edytorski]

odumrzeć — pozostawić kogoś a. coś, umierając, osierocić. [przypis edytorski]

odurzały — zamroczony. [przypis edytorski]

odurzeć — dziś: zostać odurzonym (od daw. „dur”: szaleństwo). [przypis edytorski]

od uścisku palących ręku szernowskich — dziś: od uścisku palących rąk szernowskich. [przypis edytorski]

Od ust na usta — dziś popr.: od ust do ust. [przypis edytorski]

o duszy (…) Bog pieczą ima (starop.) — sam Bóg sprawuje opiekę nad grzesznymi duszami. [przypis edytorski]

o dużo — dziś popr.: o wiele. [przypis edytorski]

od w. 41 — tj. od słów: „A jak w dodońskim drzewo Jowiszowe lesie (…)”. [przypis edytorski]

od w. 517 do końca — tj. od słów: „Lecz te miejsca, Zofijo, więcej zdobisz sama” do słów: „Pół świata czcić cię będzie, drugie pół zazdrościć”. [przypis edytorski]

od w. 53 do 100 — tj. od słów: „Raz dano znać, że się lud z użaleniem skupił (…)” do słów: „Stąd dane Zofijówce i wzrost, i przynęta”. [przypis edytorski]

odwab — dziś: odciągnięcie. [przypis edytorski]

odwach — posterunek. [przypis edytorski]

odwach (przest.) — wartownia; areszt wojskowy lub policyjny. [przypis edytorski]

odwach (przest.) — wartownia. [przypis edytorski]

odwach — wartownia. [przypis edytorski]

odwach (z niem. Hauptwache: straż główna) — kordegarda, wartownia. [przypis edytorski]

odwalić kitę (wulg.) — umrzeć. [przypis edytorski]

odwar — wyciąg wodny z gotowanych roślin o właściwościach leczniczych. [przypis edytorski]

od was (daw.) — przez was. [przypis edytorski]

odważony (starop.) — dziś: odważny. [przypis edytorski]

odważony (starop. forma) — odważny; nie bojący się najgorszych ciosów. [przypis edytorski]

odważony (starop. forma) — odważny. [przypis edytorski]

odważony (starop.) — odważny. [przypis edytorski]

odważył się pierwszy przypuścić szturm do granitowego posągu wielkości Sienkiewicza — w wyż. wym. cyklu artykułów Górski pisał m. in. „Nie łudźmy się. Kochamy go [Sienkiewicza] wszyscy i wszyscy niesiemy mu nasze hołdy, ale dla literatury powszechnej więcej niż Sienkiewicz znaczy Przybyszewski”. [przypis edytorski]

odwetować (daw.) — odbić (coś komuś), odegrać się (na kimś za coś), zemścić się, odpłacić (komuś za coś). [przypis edytorski]

odwetować — dziś: powetować (krzywdę, stratę); wyrównać, wynagrodzić. [przypis edytorski]

odwiany — odsunięty przez powietrze. [przypis edytorski]

od wiatru (daw.) — przez wiatr. [przypis edytorski]

od wiatru obrócony (starop.) — obrócony przez wiatr. [przypis edytorski]

odwieczerz a. odwieczerze (gw.) — popołudnie, pora przed wieczorem. [przypis edytorski]

odwieczerz (daw.) — popołudnie. [przypis edytorski]

odwieczerz (daw.) — pora wieczorna; posiłek wieczorny. [przypis edytorski]

odwieczerze a. odwieczerz (daw., gw.) — popołudnie, pora przed wieczorem. [przypis edytorski]

odwieczerz (gw.) — popołudnie, pora przed wieczorem. [przypis edytorski]

Odwiedzał (…) panią A… — być może autor ma na myśli już wcześniej wspominaną w Pamiętniku Aleksandrę Daru. [przypis edytorski]

odwiedzenia grobu męczennika Wojciecha — w Gnieźnie. [przypis edytorski]

odwiedzieć — zwiedzić. [przypis edytorski]

odwiedziony — z odwiedzionym kurkiem; odbezpieczony. [przypis edytorski]

od wieków — usunięte w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]

Od wielkiego wewnętrznego jeziora — Salt Lake City położone jest nad Wielkim Jeziorem Słonym, mającym ok. 120 km długości i 45 km szerokości. [przypis edytorski]

od wielu (daw.) — przez wielu. [przypis edytorski]

od wierzycieli — dziś popr.: przez wierzycieli. [przypis edytorski]

odwilżyć — dziś: zwilżyć. [przypis edytorski]

odwilży — tu: nawilży. [przypis edytorski]

odwłaczający się — dziś popr.: odwlekający się. [przypis edytorski]

odwłaczał — odwlekał. [przypis edytorski]

od włócznie — daw. forma D.lp r.ż.; dziś: od włóczni. [przypis edytorski]

odwłóczyć (daw.) — odwlekać, odkładać na później. [przypis edytorski]

odwłoka (daw.) — zwłoka, odłożenie sprawy; pójść w odwłokę: odwlec się. [przypis edytorski]

odwłoka (daw.) — zwłoka, odłożenie sprawy. [przypis edytorski]

odwłoka (daw.) — zwłoka. [przypis edytorski]

odwłoka — dziś: zwłoka. [przypis edytorski]

odwłoka — zwłoka, odwlekanie czegoś, zwlekanie. [przypis edytorski]

odwłuczać — dziś: odwlekać. [przypis edytorski]

O dwóch gołąbkach — bajka La Fontaine'a, IX, 2. [przypis edytorski]

o dwóch nogach i bez piór — człowiek; żartobliwe odniesienie do definicji podanej przez staroż. filozofa Platona: człowiek jest to istota żywa dwunożna, nieopierzona. Diogenes z Synopy miał wykpić tę definicję, przynosząc na wykład w szkole Platona oskubanego koguta, wskutek czego do definicji dodano: „o płaskich paznokciach”. [przypis edytorski]

odwód — tu: odwrót. [przypis edytorski]

odwodzą. Niestałe dobra! — ten fragment można zapisać na dwa sposoby. Zależnie od interpunkcji: od Boga odwodzą duszę albo niestałe dobra, albo pilności (tj. starania) „o moc, o rozkosz, o skarby”. W pierwszym przypadku po słowie „odwodzą” nie powinno być kropki, w drugim fraza „niestałe dobra” funkcjonuje jako wykrzyknienie. [przypis edytorski]

od wojska (…) odbieżany — opuszczony przez wojsko. [przypis edytorski]

odwołać licytacją — dziś popr. forma: (…) licytację. [przypis edytorski]

odwołać — powołać. [przypis edytorski]

odwołał się — tu: z wygnania. [przypis edytorski]

odwołuję się na to — dziś raczej: odwołuję się do tego; powołuję się na to. [przypis edytorski]

odwrócić — tu: zawrócił, wykonał odwrót. [przypis edytorski]

odwrócił się… ku tłumom — przed Soborem Watykańskim II (1962–1965) ksiądz odprawiał mszę zwrócony w kierunku krzyża i tabernakulum, plecami do wiernych. [przypis edytorski]

odwrócone słońce konie spina — kraina na drugim końcu świata, gdzie rydwan słońca widoczny jest jako odwrócony. [przypis edytorski]

Odwrót dziesięciu tysięcy (fr. La retraite des Dix-Mille) — francuska wersja tytułu dzieła Wyprawa Cyrusa, znanego także jako Anabaza, pamiętnika wojskowego Ksenofonta z Aten (ok. 430–ok. 355 p.n.e.), opisującego liczącą 1000 mil drogę powrotną do ojczyzny armii 10 tysięcy najemników greckich zwerbowanych przez księcia perskiego Cyrusa Młodszego przeciwko jego bratu, królowi Persji Artakserksesowi II. [przypis edytorski]

odwrótnica — odwrotność. [przypis edytorski]

odwrótu — dziś popr. pisownia: odwrotu. [przypis edytorski]

odwróty — dziś popr. pisownia: odwroty. [przypis edytorski]

od wszystkich — dziś popr.: przez wszystkich. [przypis edytorski]

od wszytkich był miany (starop.) — przez wszystkich był uważany. [przypis edytorski]

o dwu braciach wyrodnych, którzy stworzyli (…) aparat filmowy — bracia Lumière, August Marie Louis (1862–1954) i Louis Jean (1864–1948), francuscy wynalazcy, którzy w 1895 skonstruowali i opatentowali kinematograf oraz zorganizowali pierwszą publiczną projekcję filmu. [przypis edytorski]

o dwustu szczebli z wysoką drabiną (starop.) — szyk przestawny; inaczej: z wysoką drabiną o dwustu szczeblach. [przypis edytorski]

odwzorowanie Merkatora — odwzorowanie walcowe równokątne, jedno z najstarszych odwzorowań kartograficznych, wynalezione w czasach wielkich odkryć geograficznych przez flamandzkiego kartografa Gerarda Merkatora; ze względu na swoją wiernokątność powszechnie stosowane w mapach nawigacyjnych. [przypis edytorski]

odydzie (gw.) — odejdzie, odjedzie. [przypis edytorski]

odylowanie — konstrukcja z dyli (belek drewnianych), tu: z dyli mocowanych do wręg. [przypis edytorski]

odymać się — tu: nadymać się, wypełniać się. [przypis edytorski]