Przypisy

pryncypał — zwierzchnik. [przypis edytorski]

pryncypalny (daw.) — główny, najważniejszy. [przypis edytorski]

pryncypalny — daw. najważniejszy, główny. [przypis edytorski]

pryncypalny (daw., z łac.) — najważniejszy, główny. [przypis edytorski]

pryncyp (daw.) — pryncypium (r.n.): zasada; podstawa. [przypis edytorski]

pryncypia (z łac.) — zasady. [przypis edytorski]

pryncypilarny (z łac.) — pryncypalny; główny, naczelny. [przypis edytorski]

pryncyp — zasada; dla pryncypu: dla zasady. [przypis edytorski]

prynuka (z ukr. a. ros.) — zachęta. [przypis edytorski]

prynuka (z ukr.) — zachęta. [przypis edytorski]

Prypeć — rzeka na Ukrainie i Białorusi, prawy dopływ Dniepru. [przypis edytorski]

Pryscjan, właśc. Priscianus Caesariensis (1 poł. VI w. n.e.) — gramatyk łaciński, autor monumentalnego dzieła w osiemnastu księgach Institutiones grammaticae, używanego w średniowieczu jako standardowy podręcznik łaciny dla zaawansowanych; w Anglii powstał idiom to break Priscian's head, „skręcać kark Pryscjanowi”, oznaczający posługiwanie się złą gramatyką. [przypis edytorski]

pryscylianie — wyznawcy odmiany chrześcijaństwa ukształtowanej w IV w. na Płw. Iberyjskim pod wpływem manicheizmu i gnostycyzmu, głoszonej przez biskupa Pryscyliana, straconego w 385 przez państwowe władze chrześcijańskie. [przypis edytorski]

Pryscylla (Pryska) i Maksymilla — towarzyszki Montanusa, prorokinie głoszące ekstatyczne wizje, podczas których miał przez nie przemawiać Duch Święty. [przypis edytorski]

prysiud (ukr.) — przykucnięcie z podskokiem w rosyjskich i ukraińskich tańcach ludowych. [przypis edytorski]

prysiud (ukr.) — przysiad, figura taneczna. [przypis edytorski]

prysiudy — przykucnięcia z podskokami w rosyjskich i ukraińskich tańcach ludowych. [przypis edytorski]

prysiudy — przysiady, figura taneczna w tańcach ruskich. [przypis edytorski]

prysiudy (z ukr.) — przysiady, figury taneczne. [przypis edytorski]

pry (starop. forma) — prawi, mówi. [przypis edytorski]

pry (starop. forma) — skrót od: prawi; mówi. [przypis edytorski]

pry (starop. forma) — skrót od: prawi; tj. mówi. [przypis edytorski]

pry (starop.) — mówi. [przypis edytorski]

pry (starop.) — prawi, mówi. [przypis edytorski]

pry (starop.) — skrót od: prawi; mówi. [przypis edytorski]

prystaw — komisarz policji w carskiej Rosji. [przypis edytorski]

prystaw (ros.) — komisarz policji. [przypis edytorski]

prystaw (ros.) — komisarz policji w carskiej Rosji w XIX w. [przypis edytorski]

prystaw (ros. пристав) — tu: komisarz policji w carskiej Rosji w XIX w. [przypis edytorski]

prystupyło do neho (ukr.) — wstąpiło w niego. [przypis edytorski]

pryszczaci — młodzi pisarze z przełomu lat 40. i 50., zwolennicy literatury podporządkowanej komunistycznej ideologii. [przypis edytorski]

prytanejon — budynek publiczny w starożytnej Grecji dla najwyższych władz w greckich państwach-miastach, miejsce urzędowania prytanów, wysokich urzędników. W prytanejonie prytani spożywali wspólnie posiłki na koszt państwa. Niektórzy znaczniejsi cudzoziemcy i zasłużeni obywatele również byli tam żywieni. Prytanejon był także miejscem przyjmowania oficjalnych delegacji przez cywilnych i religijnych włodarzy miasta. [przypis edytorski]

prytaneum a. prytaneion (gr.) — budowla, w której zbierało się zgromadzenie prytanów, tj. członków wielkiej rady. [przypis edytorski]

prytania — kolegium prytanów, urzędników zarządzających miastem, losowo wybieranych z Rady Pięciuset; także okres ich kadencji (1/10 roku); tu mowa o prytanejonie, tj. oficjalnym budynku władz miejskich, gdzie zasłużonym obywatelom przysługiwały posiłki na koszt państwa. [przypis edytorski]

prytania — kolegium prytanów, urzędników zarządzających miastem, losowo wybieranych z Rady Pięciuset; także okres ich kadencji (1/10 roku). [przypis edytorski]

prytan — jeden z pięćdziesięciu obywateli należących do określonej fyli (jednostki terytorialnej, a wcześniej rodowej w staroż. polis), którzy zasiadali w Radzie Pięciuset (tzw. Bule); prytanowie urzędowali w specjalnym budynku, stanowiącym centrum administracyjne polis, prytanejonie, przez dziesiątą część roku (okres ten zwano prytanią); kolegium prytanów wybierało swojego przewodniczącego, epistatesa, który przez jedną dobę przewodniczył Radzie Pięciuset i Zgromadzeniu Ludowemu (Eklezji), decydując o przedmiocie i porządku obrad, przyjmował posłów zagranicznych oraz miał pod swoją opieką pieczęcie i klucze do świątyń, a tym samym do skarbca i archiwów państwowych. [przypis edytorski]

prytan — wysoki urząd w staroż. Atenach, pełniony jednocześnie przez pięćdziesięciu obywateli (kolegium prytanów) losowo wybranych z Rady Pięciuset, urzędujących przez 1/10 część roku. [przypis edytorski]

prytan — wysoki urzędnik w staroż. Grecji, reprezentant fyle zasiadający w Radzie Najwyższej. [przypis edytorski]

prywacja (daw.) — obywanie się bez czegoś. [przypis edytorski]

prywacja — ograniczenie, obywanie się bez czegoś. [przypis edytorski]

prywacja (z fr. privation) — ograniczenie. [przypis edytorski]

prywacja (z łac. a. z fr.) — pozbawienie, ograniczenie. [przypis edytorski]

prywacja (z łac.; przest.) — obywanie się bez czegoś; wyrzeczenie. [przypis edytorski]

prywata — prywatny interes, prywatne sprawy, korzyści. [przypis edytorski]

prywat (daw.) — osoba prywatna, niesprawująca urzędu. [przypis edytorski]

prywat (daw.) — osoba prywatna. [przypis edytorski]

prywat-docent (z niem.) — tytuł naukowy, dający prawo samodzielnego nauczania. [przypis edytorski]

prywat-docent (z niem.) — w krajach niemieckojęzycznych: tytuł naukowy dający prawo samodzielnego nauczania. [przypis edytorski]

pryzma — tu: pryzmat. [przypis edytorski]

prządki, Bombycidae (biol.) — rodzina motyli z tropikalnej i subtropikalnej Azji i Afryki. [przypis edytorski]

Prządki — w mit. gr. Parki, boginie niezależne od bogów olimpijskich, przędące i przecinające nić ludzkiego żywota. [przypis edytorski]

prząść — ręcznie przerabiać włókna na nici. [przypis edytorski]

prząść — snuć, myśleć. [przypis edytorski]

prząśnica — część kołowrotka, do której przywiązuje się przędziwo. [przypis edytorski]

przać się (starop.) — zapierać się czego; przeczyć czemu. [przypis edytorski]

prza (daw.) — spór. [przypis edytorski]

prza (daw.) — sprzeczność; zarzut, oskarżenie. [przypis edytorski]

przaśników — według midrasza działo się to w czasie Pesach, gdy Żydzi nie spożywają zakwaszonego chleba, a jedynie chleb przaśny czyli macę, zob. Raszi do 19:3. [przypis edytorski]

przaśny — niekwaśny, bez wyraźnego smaku. [przypis edytorski]

przaśny — niekwaśny, taki, który nie uległ fermentacji. [przypis edytorski]

przędząc — dziś popr. forma: przędąc. [przypis edytorski]

przędzący — dziś popr.: przędący. [przypis edytorski]

przędzą — dziś popr.: przędą. [przypis edytorski]

przędza (daw.) — przędzenie. [przypis edytorski]

przędza — nitka służąca do wyrobu m.in. tkanin. [przypis edytorski]

przędza — nitka służąca do wyrobu m.in. tkanin. [przypis edytorski]

przędziwo (gw.) — przędza. [przypis edytorski]

przędziwo — naturalne włókna, które można przetworzyć na przędzę; przędza. [przypis edytorski]

przędziwo — przędza, nić. [przypis edytorski]

przędziwo — przędza. [przypis edytorski]

przędziwo — surowiec, z którego wytwarza się przędzę; daw. także: przędzenie. [przypis edytorski]

przęślica — drążek do zamocowania kądzieli, czyli pęku włókien lnianych, konopnych lub wełnianych, z którego prządka wysnuwała pasma i skręcała w nić. [przypis edytorski]

przęślica — drążek do zamocowania kądzieli. [przypis edytorski]

przęślica — kądziel (w oryginale niem. Wocken). [przypis edytorski]

Przebaczenia — Bretania znana jest jako Pays des Pardons, kraina odpustów (darowania kar za grzechy, udzielanego podczas świąt patronów kościoła lub kaplicy). [przypis edytorski]

przebarwny — niezwykle barwny. [przypis edytorski]

Przebendowski, Konstanty — polski wojskowy epoki wojen napoleońskich; od 1809 pułkownik 1. pułku strzelców konnych. [przypis edytorski]

przebiega — tu: przegląda. [przypis edytorski]

Przebieg reformy wyborczej w Austrii interesuje nas bliżej z powodu zależności od niej Galicji — w powstałej w 1867 monarchii austro-węgierskiej Galicja stanowiła część wielonarodowych ziem Cesarstwa Austrii, posiadających dwuizbowy parlament, zwany Radą Państwa, złożony z Izby Panów, w której zasiadały osoby piastujące ważne urzędy i funkcje, oraz Izby Poselskiej, obsadzanej delegatami sejmów krajowych. [przypis edytorski]

przebierać (gw.) — przeprawiać się. [przypis edytorski]

przebierać się (daw.) — podróżować, dostawać się dokądś. [przypis edytorski]

przebierać się (daw.) — podróżować, przeprawiać się. [przypis edytorski]

przebierać się (gw.) — przedostawać się, znajdować drogę; przekradać się. [przypis edytorski]

przebierać się (reg.) — przekradać się, przedostawać się. [przypis edytorski]

przebierać się (reg.) — przekradać się, znajdować drogę, przedostawać się. [przypis edytorski]

przebierać się (tu daw.) — przekradać się. [przypis edytorski]

przebierać się (tu daw.) — przekradać się, wałęsać się. [przypis edytorski]

przebierać się (tu daw.) — przeprawiać się, iść, podążać. [przypis edytorski]

przebierny (daw.) — wybredny. [przypis edytorski]

przebieżyć (daw.) — przebiec. [przypis edytorski]

przebinda (daw.) — przepaska. [przypis edytorski]

przebit (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; dziś: przebity. [przypis edytorski]

przebłyskać — dziś: przebłyskiwać. [przypis edytorski]

przebłyska — dziś raczej: przebłyskuje. [przypis edytorski]

przebłysk bezgranic — tu: przebłysk, prześwit miejsca, którego nie blokują żadne granice. [przypis edytorski]

prze Bóg (daw.) — wykrzyknienie: na Boga. [przypis edytorski]

przebóg (przestarz.) — wykrzyknienie wyrażające zdziwienie, przerażenie itp.; na Boga. [przypis edytorski]

prze Bóg — w imię Boga. [przypis edytorski]

przebóść (gw.) — przebić. [przypis edytorski]

przebóść — przebić, przekłuć. [przypis edytorski]