Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | japoński | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15631 przypisów.
Samara — miasto w południowej Rosji, port nad Wołgą. [przypis edytorski]
Samaria — Σαμάρεια, שֹׁמְר֔וֹן, w klinach Sa-me-ri-na (K.-T. str. 36). [przypis tłumacza]
Samarii — Σαμαρεῖτίς (N), Σαμαρίς (D). [przypis tłumacza]
Samarin, Jurij Fiodorowicz (1819–1876) — ros. historyk, działacz społeczny, publicysta; jeden z ideologów ruchu słowianofilskiego; zajmował się rozwojem stosunków społ.-ekonomicznych i narodowych w krajach bałtyckich oraz dziejami ros. cerkwi prawosławnej; w 1861 r. uczestniczył w przygotowaniu reformy uwłaszczeniowej na terenie Imperium Rosyjskiego. [przypis edytorski]
Samarkanda — jedno z najstarszych miast Azji Środkowej, dziś na terytorium Uzbekistanu. [przypis edytorski]
Samarkanda — miasto w Uzbekistanie, w Azji Środkowej; zał. w VI w. p.n.e.; w 1868 zdobyte przez wojska ros. i przyłączone do Rosji, w XIX w. jedno z miejsc zesłań Polaków po powstaniach narodowych. [przypis edytorski]
samarska gubernia — gubernia imperium rosyjskiego ze stolicą w Samarze nad środkową Wołgą. Od 2 poł. XIX w. Samara dynamicznie się rozwijała, stając się gł. centrum handlowym i przemysłowym rejonu Wołgi oraz ważnym węzłem kolejowym. [przypis edytorski]
samary — juki, wory na bagaż. [przypis redakcyjny]
samarytański — miłosierny, śpieszący z pomocą; nawiązanie do biblijnego dobrego Samarytanina. [przypis edytorski]
samarytański — tu: współczujący; od biblijnej postaci miłosiernego Samarytanina. [przypis edytorski]
Samarytanie — semicka grupa etniczno-religijna o wierzeniach zbliżonych do judaizmu, od którego oficjalnie oddzielili się prawdopodobnie w IV w. p.n.e. Od II w. p.n.e. Żydzi zaczęli prześladować Samarytan; w czasach Rzymskich obie strony konfliktu oskarżały się nawzajem przed cesarzem o dążenia niepodległościowe i nielojalność. [przypis edytorski]
Samarytanina, co opatrując rany kalece, na przemian zlewa je winem i olejem — por. Mt 13, 52. [przypis edytorski]
Samarytanka — mieszkanka Samarii, krainy historycznej między Galileą a Judeą. [przypis edytorski]
Samarytanka — mieszkanka staroż. krainy Samarii, między Galileą a Judeą; przen.: miłosierna kobieta, śpiesząca z pomocą rannym, chorym i słabym. [przypis edytorski]
samarytanka (przen.) — miłosierna kobieta, śpiesząca z pomocą rannym, chorym i słabym. [przypis edytorski]
samaś (…) mówiła — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sama mówiłaś. [przypis edytorski]
sama… sama pisała — w domyśle: sama imperatorowa Rosji Katarzyna II; aluzja do fałszywego listu Katarzyny II, mającego zachęcać Kozaków do zabijania polskiej szlachty oraz Żydów. [przypis edytorski]
sam a sam (daw.) — sam na sam. [przypis redakcyjny]
sam a sam (starop.) — sam na sam. [przypis edytorski]
sama (starop.) — tu: jedyna. [przypis edytorski]
sama (starop.) — żona, pani. [przypis redakcyjny]
sama syntetyczna jedność, jeśli nie zważam na formę przestrzeni, ma siedzibę swą w rozsądku i jest kategorią syntezy jednorodności w oglądzie w ogóle, tj. kategorią ilości, z którą zatem owa synteza ujęcia, tj. spostrzeżenie, musi być zupełnie zgodna — w ten sposób zostaje dowiedzionym, że synteza ujęcia, będąca empiryczną, musi być koniecznie zgodna z syntezą apercepcji, która jest umysłową i mieści się całkiem a priori w kategorii. Jest to taż sama samorzutność, co tam pod nazwą wyobraźni, tu pod nazwą rozsądku, zaprowadza łączność w rozmaitości oglądu. [przypis autorski]
samasz — bóżniczy, świątnik; żydowski sługa świątynny. [przypis redakcyjny]
Sama tylko Alcyna wszystkich zaś pięknością (…) — przekład Piotra Kochanowskiego. [przypis autorski]
samaż — zaimek sama uzupełniony o partykułę wzmacniającą -ż. [przypis edytorski]
sama z siebie wolną — w oryginale: ohne Asëität; Asëitäs: a se esse; bezwzględna niezależność. [przypis tłumacza]
Sambation — legendarna rzeka w dalekich krainach, za którą ukrywają się zaginione plemiona Izraela. Rzece tej przypisywano magiczną właściwość: miała płynąć tylko przez sześć dni w tygodniu, respektując sobotni odpoczynek. [przypis edytorski]
Sambation — mityczna rzeka płynąca przez sześć dni w tygodniu i odpoczywająca w szabas (kiedy religijnym Żydom nie wolno podróżować); za nią miało się schronić Dziesięć Zaginionych Plemion izraelskich. [przypis edytorski]
Sambia — kraina historyczna w Prusach, obecnie obwód kaliningradzki. [przypis edytorski]
Sambia — półwysep na Morzu Bałtyckim, rozdzielający Zalew Wiślany od Zalewu Kurońskiego. [przypis edytorski]
Sambia pruska — historyczna kraina zamieszkała przez Prusów, podbita przez Zakon Krzyżacki, później w obrębie królestwa Prus; obecnie w składzie obwodu kaliningradzkiego. [przypis edytorski]
Sambor — miasto nad Dniestrem, zach. Ukrainie, w obwodzie lwowskim, należące do dóbr królewskich. [przypis redakcyjny]
sambucina (z gr. σαμβύκη, sambuke: rodzaj harfy) — harfistka. [przypis edytorski]
Sambucuccio d'Alando (zm. 1370) — korsykański bohater, przywódca antyfeudalnego powstania, skierowanego przeciwko miejscowej szlachcie, stronnikom króla Aragonii. [przypis edytorski]
sambuka — instrument muz., rodzaj harfy. [przypis edytorski]
sam ci byłem — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci. [przypis edytorski]
sam cieśla — budowniczy labiryntu, Dedal, który wraz z synem Ikarem uciekał z Krety na skrzydłach sporządzonych z piór i wosku. [przypis redakcyjny]
sam ci się wiłem — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci. [przypis edytorski]
sam (daw.) — chodź tu. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tam; tutaj. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tam, tutaj. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tutaj, tędy. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tutaj, tędy; używane orzeczeniowo: sam a. sam tu: chodź, podejdź. [przypis edytorski]
sam (daw.) — tutaj; używane orzeczeniowo: sam a. sam tu: chodź, podejdź. [przypis edytorski]
sam de la Mettrie, występując gwałtownie w Essai sur la liberté przeciwko zelantom religijnym, powołuje się na Przestrogę — „Cóż to za szczególny sposób postępowania! Czyż można zakazać ujawnienia pewnego poglądu, gdy podlega wątpliwości? Czyż lud będzie tak długo przekonany o prawdziwości swej religii, póki ateusze i wolnomyśliciele nie będą mogli posługiwać się piórem? Oto prawda oczywista, którą spostrzegł zapewne drukarz Człowieka-maszyny, skoro powiada w swej Przestrodze: »Po cóż tak pilnie i czujnie zatajać dowody przeciwko bóstwom i religii? Czy nie obudzi to w ludzie podejrzenia, że jest łudzony? Skoro zaś pocznie wątpić, wówczas nadejdzie koniec jego przeświadczeniu wewnętrznemu, a więc i religii«”. [przypis tłumacza]
sam do mnie (starop.) — chodź tu do mnie. [przypis edytorski]
sam (…) doszedł (…) do trzydziestego drugiego twierdzenia Euklidesa — Fakt ten podany przez siostrę Pascala, panią Périer, należałoby przyjąć z pewnym krytycyzmem. [przypis tłumacza]
sam, dziewczęta (daw.) — chodźcie, dziewczęta; przykład wykorzystania daw. konstrukcji zdania przyzywającego, por. np. sam tu: chodź tu itp. [przypis edytorski]
samę — dziś popr. forma B.lp: samą. [przypis edytorski]
samę (starop.) — dziś B.lp r.ż.: samą. [przypis edytorski]
samę (starop. forma) — dziś B.lp: samą. [przypis edytorski]
same — dziś popr. forma B. lp r.n.: samo. [przypis edytorski]
Sameednam — samojedzki wyraz, oznaczający „Synowie Ziemi”; nazwa „Samojed” jest zepsutym słowem „Sameednam” [wg najpowszechniejszej hipotezy słowo „Samojed”, w polszczyźnie zapożyczone z rosyjskiego (самоед), wywodzi się z języka Lapończyków (Saamów), zamieszkujących płn. część Płw. Skandynawskiego: w norweskim lapońskim Sāme-ǣnà, D. Sāme-ædnàm(a) oznacza „kraj Saamów”; red. WL]. [przypis redakcyjny]
samego Chrystusa — W tym tłumaczeniu, podobnie jak i w tekście oryginału, wyraz ten: Chrystusa, trzy razy się powtarza na końcu wiersza niezrymowany z żadnym innym wyrazem. Tu poeta wyraźnie celowo, przez poszanowanie dla imienia Chrystusa Pana nie zrymował go z żadnym innym wyrazem. [przypis redakcyjny]
Samego przebiegu czterotygodniowych walk nie zamierzamy przedstawiać — Por. Józef Tretiak, Historia wojny chocimskiej, Kraków 1921 (Biblioteka historyczna krakowskiej sp. wyd.). [przypis edytorski]
Same Honory — jedna z wielu kombinacji mah-jonggowych. [przypis autorski]
same kataklizmy i Apokalipsis — tj. klęski, o jakich mowa w Apokalipsie św. Jana. [przypis redakcyjny]
samem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem — daw. forma N. i Msc. r.n.; dziś tożsama z r.m.: samym. [przypis edytorski]
samem go wyuczył — sam go wyuczyłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
samem sobie winien — sam jestem sobie winien. [przypis edytorski]
samemuli (…), czyli (…) (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy samemu, czy też (…). [przypis edytorski]
samemuż — samemu tylko, samemu właśnie. [przypis edytorski]
samem (…) zakręcił — sam zakręciłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
samem (…) zapomniał — sam zapomniałem (daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
samem zmierzkiem traci ślad zwierzęcy (starop.) — o zmierzchu [gdy tylko nastanie zmierzch] traci ślad (…). [przypis edytorski]
same one — dziś popr. B. lm r.n.: samo to. [przypis redakcyjny]
same patrzanie — dziś: samo patrzenie. [przypis edytorski]
sameś był — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: sam byłeś. [przypis edytorski]
sameś gadał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: sam gadałeś. [przypis edytorski]
sameś (…) ironizował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam ironizowałeś. [przypis edytorski]
Sameś nie wiedział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam nie wiedziałeś. [przypis edytorski]
sameś się przechwalał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: sam się przechwalałeś. [przypis edytorski]
sameś się strzegł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam się strzegłeś. [przypis edytorski]
sameś — skrócone: sam jesteś. [przypis edytorski]
sameś wydźwignął (…) sameś ratował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sam wydźwignąłeś, sam ratowałeś. [przypis edytorski]
samić (daw.) — konstrukcja z partykułą ci skróconą do -ć w funkcji wzmacniającej; znaczenie: sami wszakże, sami przecież. [przypis edytorski]
samichmy (…) posiedli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: sami posiedlichmy, dziś: sami posiedliśmy (tzn. zawłaszczyliśmy). [przypis edytorski]
Samijczycy (…) tak wyszli — dopiero po ujarzmieniu Samos można uznać Ateny za zupełnie zwyciężone. [przypis tłumacza]
sami — obywatele, co sami się rządzą (demokratycznie), nie podlegając władcy. [przypis tłumacza]
samiście (…) odebrali — inaczej: sami odebraliście (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
samiśmy (…) stworzyli — sami stworzyliśmy. [przypis edytorski]
sami są winni, na cóż tyle pychy — Biblia i arystokracja mszczą się okrutnie na ludziach, którzy sadzą, że im zawdzięczają wszystko. [przypis autorski]
sami się spólnie gryząc, pogryźli i pomorzyli, jako Apostoł powiedział — por. Ga 5, 15. [przypis edytorski]
Samiż tylko rycerze ujdą nam bezkarni — sens: czy ze wszystkich rodzajów ludzi tylko żołnierzy nie uda się diabłom opętać (ze względu na cechujący ich zdrowy rozsądek). [przypis edytorski]
sam jeden knuje, pod imieniem sancitów ogłasza — ułożona według wskazówek Stackelberga zmiana ustroju, zatwierdzona przez Sejm na kadencji 27 marca–11 kwietnia 1775 r. (w pierwszym rzędzie utworzenie Rady Nieustającej i ogłoszenie „praw kardynalnych”); sancita — postanowienia generalności konfederackiej (z łac. sancio: postanawiam, uświęcam); miały moc prawa. [przypis redakcyjny]
sam już w tym będę (daw.) — sam tego dopilnuję. [przypis edytorski]
samka (daw.) — samica, kobieta. [przypis edytorski]
samka (daw.) — samica. [przypis edytorski]
samka — samica, tu żartobliwie o pani Twardowskiej. [przypis redakcyjny]
samli jest — daw. konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy jest sam. [przypis edytorski]
samli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą li; znaczenie: sam jedynie, sam tylko. [przypis edytorski]
sam na sobie odniósł wyraźne znaki świadczące o tym, że mężnie stawał — rany, z których czasem wywiązywały się dłuższe choroby. [przypis tłumacza]
Samnicka Brama — nieistniejący element architektoniczny; nazwa ta jest jednak znacząca: przywołuje nazwę ludu Samnitów, rdzennych mieszkańców Italii (Samnia leżała na wsch. od Lacjum, ze stolicą w Malventum, dziś: Benewent), którzy w IV w. p.n.e. toczyli wojny z Rzymem, zrzeszając przeciwników nowego, ekspansywnego państwa w tzw. Związek Samnicki; pokonani przez przeciwny im Związek Latyński, wielokrotnie jeszcze starali się skorzystać z rebelii przeciw Rzymowi; ostatecznie w I w. p.n.e. ich kraj został spustoszony, a Samnici sprzedani w niewolę; Samnita stał się synonimem gladiatora, niewolnika. [przypis edytorski]
sam nie ratował, a przecież wodzów o to skarżył i skargą swą ich zabił, ażeby sam ocalał — moralnie najbardziej druzgocący zarzut (zob. ustępy 3 i 2, koniec), choć politycznie biorąc, oligarchowie wdzięczni powinni być za to, że Teramenes tym postępkiem utorował drogę zwycięstwu Sparty i oligarchii. [przypis tłumacza]
sam nie zwie (daw.) — sam się nie dowie. [przypis edytorski]
samoburczy — samoniszczycielski. [przypis edytorski]
samochcąc (daw.) — z własnej woli. [przypis edytorski]
