Przypisy

Talmud — jedna z najważniejszych ksiąg judaizmu. [przypis edytorski]

Talmud — obszerne dzieło stanowiące podsumowanie doktrynalno-religijnego, pobiblijnego dorobku judaizmu. [przypis edytorski]

Talmud — obszerne dzieło stanowiące podsumowanie doktrynalno-religijnego pobiblijnego dorobku judaizmu; składa się z Miszny i Gemary. [przypis edytorski]

Talmud — obszerne dzieło stanowiące podsumowanie doktrynalno-religijnego pobiblijnego dorobku judaizmu; składa się z Miszny i Gemary. [przypis edytorski]

Talmud — obszerne dzieło stanowiące podsumowanie doktrynalno-religijnego, pobiblijnego dorobku judaizmu. Składa się z Miszny i Gemary. [przypis edytorski]

Talmud — religijna księga żydowska, obszerne dzieło stanowiące podsumowanie doktrynalno-religijnego pobiblijnego dorobku judaizmu. [przypis edytorski]

Talmud Tora — szkoła utrzymywana z opłat filantropów, w której biedniejsze dzieci uczyły się darmowo Pisma Świętego i modlitw. [przypis edytorski]

Talmud — w judaizmie komentarz do Tory (tj. do pierwszych pięciu ksiąg Biblii). [przypis edytorski]

Talmud — w judaizmie księga zawierająca komentarz do Tory (pierwszych pięciu ksiąg Biblii). [przypis edytorski]

Talmud — w judaizmie księga zawierająca komentarz do Tory (pierwszych pięciu ksiąg Biblii). [przypis edytorski]

talmudysta — znawca Talmudu, czyli praw i przepisów religijnych stanowiących komentarz do biblijnego Pięcioksięgu; człowiek ściśle przestrzegający tych przepisów; przen.: formalista. [przypis edytorski]

talmudysta — znawca Talmudu, to jest księgi zawierającej komentarz do Tory (pierwszych pięciu ksiąg Biblii). [przypis edytorski]

Talmudy — tu: uczone książki pełne tajemnej wiedzy. [przypis edytorski]

Talmud (z hebr. talmud: nauka) — religijna księga żydowska, zbiór tradycyjnego prawa judaizmu, początkowo przekazywanego ustnie, komentującego Stary Testament i przystosowującego jego przekaz do zmieniających się czasów; Talmud stał się, obok Biblii hebrajskiej, podstawą judaizmu. [przypis edytorski]

Talmud (z hebr. talmud: nauka) — religijna księga żydowska, zbiór tradycyjnego prawa judaizmu, początkowo przekazywanego ustnie, komentującego Stary Testament i przystosowującego jego przekaz do zmieniających się czasów; Talmud stał się, obok Biblii hebrajskiej, podstawą judaizmu. [przypis edytorski]

Talowski, Teodor Marian (1857–1910) — wybitny architekt polski, wyróżniający się oryginalnym stylem, łączącym elementy secesyjne, historyczne i modernistyczne; wykorzystywał nieregularność, asymetrię i fantastyczną ornamentykę; projektował m.in. szereg krakowskich kamienic. [przypis edytorski]

tamaryks, tamaryksów — dziś popr.: tamaryszek, tamaryszków (łac. Tamarix, rodzaj krzewów lub małych drzew o krótkim pniu i gęstej koronie, występujących na pustyniach, półpustyniach i stepach). [przypis edytorski]

tamarynd a. tamaryndowiec — drzewo tropikalne pochodzące z Afryki, w XVI w. masowo sadzone w Ameryce przez kolonistów hiszpańskich i portugalskich. [przypis edytorski]

tamaryndowiec — gatunek tropikalnego drzewa, pochodzący ze wschodniej Afryki. [przypis edytorski]

tamaryndus — tamarynd a. tamaryndowiec, drzewo tropikalne ze wschodniej Afryki. Daje smaczne owoce, cenione jest też jego drewno. [przypis edytorski]

tamaryny (biol.) — rodzaj niewielkich małp szerokonosych z rodziny pazurkowcowatych, zamieszkujących lasy tropikalne płn. części Ameryki Płd. [przypis edytorski]

tamaryszek — hebr. אֵשֶׁל (eszel), drzewo tamaryszku, por. Ibn Ezra do 21:33. Jest symbolem gościnności: «Słowo 'אֵשֶׁל' (eszel) jest akronimem oznaczającym: 'אֲכִילָה' (achila) – jedzenie, 'שְׁתִיָּה' (sztija) – picie i 'לְוָיָה' (lewaja) – towarzyszenie», zob. Raszi do Sota 10a :22. Mędrcy talmudyczni różnią się co do opinii: «jeden powiedział, że był to sad, który dostarczał owoców na uczty dla gości, a drugi powiedział, że była to gospoda dla przyjmowania gości, i były tam wszelkie rodzaje owoców», zob. Raszi do 21:33. [przypis edytorski]

tamaryszek — krzew o drobnych kwiatach, rosnący w okolicach nadmorskich i pustynnych. [przypis edytorski]

tamaryszek — krzew o drobnych kwiatach, rosnący w okolicach pustynnych i nadmorskich. [przypis edytorski]

tamburek — okrągły przedmiot, na którym rozpina się tkaninę przeznaczoną do haftowania. [przypis edytorski]

Tamburini, Tommaso (1591–1675) — włoski jezuita zajmujący się teologią moralną, autor m.in. Methodus expeditae confessionis (1656). [przypis edytorski]

tamburino — rodzaj gry z paletkami i piłką. [przypis edytorski]

tamburmajor (daw.) — dowódca orkiestry wojskowej lub doboszów. [przypis edytorski]

tamburyn — bębenek z obręczą, na której umieszczone są brzęczące blaszki. [przypis edytorski]

tamburyn — tu: instrument muzyczny, rodzaj bębenka. [przypis edytorski]

tamburyn — tu: rodzaj paletki z bębenkiem. [przypis edytorski]

Tam byłby raj, tam byłby raj, żebyś ty ze mną była — fragm. kompozycji Moniuszki do wiersza Mickiewicza Do H *** (Wezwanie do Neapolu); tekst nieznacznie zmieniony, u Mickiewicza: „Tu byłby raj”, w dwu pierwszych strofach: „Tam był mi raj”. [przypis edytorski]

tam był —«[Josef] czekał na nich», zob. Raszi do 44:14. [przypis edytorski]

tam były jej bronie, tam wóz — aluzja do świątyni Juno Caelestis w Kartaginie, będącej w istocie wcześniejszym miejscem kultu fenickiej i punickiej bogini Tanit. [przypis edytorski]

tamci siedmiu zasiedli — dziś popr.: tamtych siedmiu zasiadło. [przypis edytorski]

tamcza — chmura. [przypis edytorski]

Tam dziś panuje — pustka — rym do powyższego wersu „Że z raju dziś tu step” brzmi w domyśle „kiep”, tj. głupiec. [przypis edytorski]

tamecznego (starop.) — tamtego. [przypis edytorski]

tameczny (daw.) — tamtejszy. [przypis edytorski]

tameczny — dziś raczej: tamtejszy. [przypis edytorski]

tameczny (starop. forma) — tamtejszy. [przypis edytorski]

tameczny — tamtejszy. [przypis edytorski]

tameczny — tamtejszy; znajdujący się tam. [przypis edytorski]

tamem ich nabyła (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tam ich nabyłam; tj. tu: tam nabawiłam się ich (kłopotów). [przypis edytorski]

tamem (…) wymieszkał (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: tam wymieszkałem; tam przemieszkałem. [przypis edytorski]

tamen (łac.) — przecież. [przypis edytorski]

tamen usque recurret (łac.) — zawsze powróci; fragm. przysłowia łac. naturam expellas furca, tamen usque recurret: choćbyś naturę wypędzał widłami, ona zawsze powróci. [przypis edytorski]

Tamerlan (1336–1405) — właśc. Timur Chromy; od 1370 roku władca olbrzymiego państwa; założył turecką dynastię Timurydów, zdobył większość Azji Środkowej, Iranu, Iraku i Zakaukazia. [przypis edytorski]

Tamerlan (1336–1405) — właśc. Timur Chromy; wódz mongolskiego plemienia Barłasów, założyciel dynastii Timurydów, panował w latach 1370–1405, był zdobywcą większości Azji Środkowej, Iranu, Iraku i Zakaukazia. [przypis edytorski]

Tamerlan a. Timur Chromy (1336–1405) — wódz mongolskiego plemienia Barłasów, założyciel dynastii Timurydów, panował w latach 1370–1405, był zdobywcą większości Azji Środkowej, Iranu, Iraku i Zakaukazia. [przypis edytorski]

Tamerlanus — właśc. Timur Chromy (1336–1405), wódz mongolski, twórca imperium i założyciel dynastii Timurydów. [przypis edytorski]

tameśmy (…) poznali — tam poznaliśmy. [przypis edytorski]

tameśmy (…) słyszeli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tam słyszeliśmy. [przypis edytorski]

tameśmy usiedli — inaczej: tam usiedliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

tam, gdzie brzęczą pszczoły — przenośnie: tam, gdzie powstaje nowa frakcja w dotychczasowej społeczności chrześcijan (podobnie jak wzmożone brzęczenie sygnalizuje wyrojenie się pszczół, gdy część roju opuszcza ul z nową królową). [przypis edytorski]

tam gnuśni udarnicy… — zestawienie radzieckich przodowników pracy z oddziałami nazistowskiej Służby Pracy. [przypis edytorski]

Tam gród nasz, na tym Dardan urodził się łanie (…) — Dardanus miał opuścić swe miasto rodzinne Korytus w Etrurii i otrzymać od Teukra, jako wiano córki oddanej Dardanusowi za żonę, krainę w pobliżu późniejszej Troi, zwaną najpierw Dardanią, a następnie od imienia wnuka Dardanusa, Trosa: Troją. [przypis edytorski]

Tamilowie — naród z grupy ludów drawidyjskich, zamieszkujący płd. kraniec Płw. Indyjskiego oraz płn.-wsch. część Cejlonu. [przypis edytorski]

tamilski — język z rodziny drawidyjskiej, używany gł. w południowych Indiach oraz na wyspie Cejlon; jako język literacki wykształcił się w I w. n.e. [przypis edytorski]

tam i na powrót — dziś: tam i z powrotem. [przypis edytorski]

Tami-n-hor a. Demi en Hor, gr. Hermopolis Mikra — dziś Damanhur, miasto w zachodniej części Delty Nilu, położone ok. 150 km na północny zachód od Memfis, nad kanałem łączącym kanopskie ramię Nilu z jeziorem Mareotis (dziś Buhajrat Marjut). Stolica 7. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]

Tamino i Pamina — postaci z opery Mozarta Czarodziejski Flet (1791). [przypis edytorski]

tam i sam (daw., gw.) — tu i tam. [przypis edytorski]

tam i sam (daw.) — tu i tam. [przypis edytorski]

tam i sam (dw., gw.) — tu i tam. [przypis edytorski]

tam i sam (starop.) — tu i tam. [przypis edytorski]

tam i sam (starop.) — tu i tam; tu i ówdzie. [przypis edytorski]

tam i sam — tu i ówdzie; bez celu. [przypis edytorski]

Tamiza — rzeka w płd. Anglii, przepływająca przez Londyn. [przypis edytorski]

Tamiza — rzeka w płd. Anglii. [przypis edytorski]

Tam już nosiliśmy żółty trójkąt, sześć takich szpicy, palestyński znak. A dopiero później nosiliśmy opaski. — w trakcie II wojny Niemcy zmuszali Żydów do noszenia tego rodzaju oznaczeń. [przypis edytorski]

tam mądrość (…) gdzie taka pokora i mierność przemieszkiwa — luźne nawiązanie do Jk 3, 13. [przypis edytorski]

Tammuz, Tamuz a. Dumuzi (mit.) — starożytny mezopotamski bóg umierającej i odradzającej się przyrody, którego kult rozpowszechnił się na Bliskim Wschodzie; małżonek bogini Isztar (sumeryjskiej Inanny). [przypis edytorski]

tamój (daw.) — tam. [przypis edytorski]

Tam, o jutrzni we mgłach, odpływają małe statki rybackie (…) lśniący topór u gondoli dziobu przytwierdzony profilem zębatym się określa… — cytaty z noweli Cypriana Kamila Norwida Menego. [przypis edytorski]

tamować — powstrzymywać. [przypis edytorski]

t'amo! (wł.) — Kocham Cię! [przypis edytorski]

T'amo (wł.) — kocham cię. [przypis edytorski]

Tam pod dostatkiem i ziemi i wody! Jedzcie i pijcie! — wg Herodota (Dzieje VII 133) wysłanników króla Dariusza, żądających na znak poddaństwa ziemi i wody, Ateńczycy wrzucili w przepaść, a Spartanie do studni, każąc im, by sami je stamtąd wzięli dla swego króla. [przypis edytorski]

Tam przecież Turczyn włada — Jerozolima znajdowała się pod panowaniem Imperium Otomańskiego w latach 1517–1917. [przypis edytorski]

tamquam Moisem, servatorem, salvatorem, liberatorem populi de servitute lechica et bono omine (łac.) — jak Mojżesza, opiekuna, wybawcę, wyzwoliciela ludu z niewoli polskiej i dobry znak. [przypis edytorski]

tamquam re bene gesta (łac.) — jakby sprawę dobrze załatwił. [przypis edytorski]

tamquam rem bene gestam (łac.) — jako rzecz dobrze zrobioną. [przypis edytorski]

tam się oglądało potworny stwór — dziś popr.: tam się oglądało potwornego stwora. [przypis edytorski]

Tam się załamały saksońskie zastępy, Harold śmierć poniósł tam sławną — w bitwie pod Hastings w 1066 r. wojska Wilhelma Zdobywcy z Normandii pokonały pospolite ruszenie Saksonów, germańskich mieszkańców Anglii, pod wodzą króla Harolda II Godwinsona (1022–1066). Powodem najazdu był spór o tron angielski, obiecany przez poprzedniego króla m.in. Wilhelmowi, a zwycięstwo ułatwił Normanom potężny najazd wikingów, sprzymierzonych z bratem Harolda. [przypis edytorski]

tamstela (reg.) — stamtąd. [przypis edytorski]

tam-tam — odmiana gongu, azjatycki instrument muzyczny w postaci zawieszanej pionowo metalowej tarczy, w którą uderza się pałką o miękkiej główce. [przypis edytorski]

tam-tam — tu: odmiana gongu, azjatycki instrument muzyczny w postaci zawieszanej pionowo metalowej tarczy, w którą uderza się pałką o miękkiej główce. [przypis edytorski]

tamtę (daw.) — dziś: tamtą. [przypis edytorski]

tamtę — dziś: tamtą. [przypis edytorski]

tamtę (starop. forma) — dziś popr.: tamtą. [przypis edytorski]

Tamten — dramat autorstwa Gabrieli Zapolskiej (1857–1921). [przypis edytorski]

Tamten — dramat Gabrieli Zapolskiej z 1898 r., ukazująca traktowanie polskich spiskowców przez rosyjskich żandarmów podczas procesu. [przypis edytorski]

tam — tu: na cudzym. [przypis edytorski]

tamtych — tj. zalotników czekających w zasadzce na Telemacha. [przypis edytorski]

tam — tzn. po drugiej stronie, przy Antenorze. [przypis edytorski]

tamuj (reg.) — tam. [przypis edytorski]

Tam u niej damy się zbierają. I dziś właśnie „O czułym” dyskursować mają — w XVII w. dzieła literackie czytano i omawiano podczas regularnych zebrań towarzyskich w domach arystokratycznych lub mieszczańskich. Tego rodzaju salony literackie, gromadzące twórców, krytyków i odbiorców literatury, prowadziły często kobiety. [przypis edytorski]

Tamuz — czwarty miesiąc żydowskiego kalendarza religijnego i dziesiąty miesiąc żydowskiego kalendarza cywilnego. Wg kalendarza gregoriańskiego przypada na czerwiec–lipiec. [przypis edytorski]

Tamyras a. Tamyris (mit. gr.) — tracki śpiewak, który przechwalał się, że wygrałby konkurs nawet z samymi Muzami; rozgniewane Muzy odebrały mu wzrok oraz umiejętności śpiewania i grania; zob. Iliada II 594 i nast. [przypis edytorski]