Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 1820 przypisów.
uniwersał — ogłaszany publicznie ważny list królewski, odezwa. [przypis edytorski]
uniwersał — w dawnej Polsce: ogłaszany publicznie list królewski; później: królewski akt prawny. [przypis edytorski]
uniwersalia — powszechniki, pojęcia ogólne, które obejmują wszystkie wspólne cechy pewnego zbioru rzeczy jednostkowych; w średniowieczu prowadzono spór o uniwersalia, pomiędzy realizmem pojęciowym, według którego uniwersalia istnieją jako realne byty (łac. res universales), stanowiące jak gdyby idealne pierwowzory konkretnych przedmiotów, a nominalizmem, który głosił, że uniwersalia nie istnieją realnie, a są jedynie nazwami (łac. nomina), abstrakcjami językowymi. [przypis edytorski]
uniwersalia — powszechniki; termin filozoficzny z dziedziny metafizyki, oznaczający coś, co może być posiadane przez wiele różnych rzeczy jednocześnie; uniwersaliami są zarówno idee Platońskie, jak i cechy obiektów czy relacje między nimi. [przypis edytorski]
uniwersalista — zwolennik uniwersalizmu, tj. powszechności, objęcia jakąś działalnością wszystkich ludzi lub pewnej całości spraw; w filozofii: zwolennik zasady dominacji całości nad częściami, ogółu nad jednostkami. [przypis edytorski]
uniwersytet helsingfordzki — uniwersytet w Helsinkach, Helsingfors to oryginalna szwedzka nazwa miasta. [przypis edytorski]
Uniwersytet Oksfordzki — ang. University of Oxford, najstarsza brytyjska uczelnia publiczna w Oksfordzie w płd. Anglii. [przypis edytorski]
uniwersytet został ufundowany ku pamięci zmarłego piętnastoletniego synka multimilionera — Stanford University został założony przez byłego gubernatora Kalifornii, senatora Lelanda Stanforda i jego żonę Jane Lathrop Stanford w 1891 r. na cześć zmarłego w 1884 na dur brzuszny dwa miesiące przed swymi szesnastymi urodzinami syna, Lelanda Stanforda juniora. Stanfordowie twierdząc, że nic więcej nie mogą dla niego zrobić, postanowili uczynić Stanford juniora patronem uniwersytetu, „aby dzieci Kalifornii były naszymi dziećmi”. Akt założenia pochodzi z 1885 r., uniwersytet został otwarty 1 października 1891 r. [przypis edytorski]
Un jeune homm' venait de se pendre dans la forêt de Saint Germain (fr.) — pewien młody człowiek właśnie się powiesił w lesie Saint Germain; początek jednej z najbardziej znanych piosenek z kabaretu „Chat noir”, autorstwa Maurice'a Mac-Nab. [przypis edytorski]
un joli garçon (fr.) — ładny chłopiec. [przypis edytorski]
Un jour sur un gros navire (…) ne revint pas (fr.) — pewnego dnia syn wsiadł na wielki statek i matka nie ujrzała już więcej swojego marynarza. [przypis edytorski]
Un letto matrimoniale, signore? (wł.) — Łóżko małżeńskie, proszę pana? [przypis edytorski]
un magot (fr.) — skarb; tu: bibelot. [przypis edytorski]
uno pezzo duro (wł.) — jeden twardy kawałek; tu zapewne zniekszt. hiszp. uno peso de oro: jedną sztukę złota. [przypis edytorski]
unosić (starop.) — uprowadzać; zabierać. [przypis edytorski]
u Nowogroda Wielkiego — dziś: w Nowogrodzie Wielkim. [przypis edytorski]
un parti pris (fr.) — z góry przyjęte założenie, osąd itp. [przypis edytorski]
un pauvre cadet de famille (franc.) — biedny młodszy syn. [przypis edytorski]
un pequenio passeito (hiszp.) — mały spacer. [przypis edytorski]
un petit cri (fr.) — słaby okrzyk. [przypis edytorski]
Un petit garçon de six ans (fr.) — chłopczyk ma sześć lat. [przypis edytorski]
Un peu de flirt par dépit! (fr.) — nieco flirtu na złość. [przypis edytorski]
un peu de nerves (fr.) — trochę nerwów. [przypis edytorski]
un peu (fr.) — trochę, nieco. [przypis edytorski]
un peu (fr.) — trochę. [przypis edytorski]
un plastron de conversation (fr.) — towarzysz do rozmów. [przypis edytorski]
un porco (wł.) — świnia; wieprz. [przypis edytorski]
un poverino (wł.) — nieborak, biedaczysko. [przypis edytorski]
un pressentiment (fr.) — przeczucie. [przypis edytorski]
un regard aussi bête (fr.) — tak głupie spojrzenie. [przypis edytorski]
UNRRA — ang. United Nations Relief and Rehabilitation Administration; międzynarodowa organizacja, utworzona w 1943 r. w Waszyngtonie w celu udzielenia pomocy krajom Europy i Azji po II wojnie światowej. [przypis edytorski]
UNRRA — ang. United Nations Relief and Rehabilitation Administration; międzynarodowa organizacja utworzona w 1943 r. w Waszyngtonie w celu udzielenia pomocy krajom Europy i Azji po II wojnie światowej. [przypis edytorski]
Un russe (fr.) — rosyjski. [przypis edytorski]
un santo, mi crede (wł.) — święty, wierz mi. [przypis edytorski]
un signor Polacco (wł.) — pan Polak. [przypis edytorski]
un singulier hasard (fr.) — wyjątkowy przypadek. [przypis edytorski]
Unsinn (niem.) — nonsens. [przypis edytorski]
un solitaire, un grand solitaire de Tibet (fr.) — samotnik, wielki pustelnik z Tybetu. [przypis edytorski]
un sot trouve toujours un plus sot, qui l'admire (fr.) — głupiec zawsze znajdzie głupszego od siebie, który będzie go uwielbiał. [przypis edytorski]
Unstrut (niem.), pol. Unstruta — rzeka we wschodnich Niemczech, lewy dopływ Soławy. [przypis edytorski]
untauglich (niem.) — niezdolny, nienadający się. [przypis edytorski]
Unter den Linden (niem.: Pod Lipami) — reprezentacyjna aleja Berlina, główny bulwar zabytkowego centrum. [przypis edytorski]
Untergang des Abendlandes (niem.) — Der Untergang des Abendlandes. Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte (Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii uniwersalnej), dzieło Oswalda Spenglera (1880–1936) opublikowane w 1922 r. [przypis edytorski]
Untergang des Abendlandes — w Polsce wydano to dzieło jako Zmierzch Zachodu. [przypis edytorski]
Untergang (niem.) — zagłada. [przypis edytorski]
unterkunft (niem.) — obozowy magazyn. [przypis edytorski]
unteroficer (daw., z niem. Unteroffizier) — podoficer. [przypis edytorski]
unteroficer (z niem.) — podoficer. [przypis edytorski]
unteroficer (z niem.) — podoficer; tu: niższy urzędnik. [przypis edytorski]
Unterscharführer — najmłodszy stopień podoficerski w SS. [przypis edytorski]
unter seinem Regiment (niem.) — pod jego rządami. [przypis edytorski]
un tout petit bout de soupçon (fr.) — najmniejsza część szczypty. [przypis edytorski]
un tout petit brin de sang sémite (fr.) — maleńka odrobina krwi semickiej. [przypis edytorski]
un uragano terribile (wł.) — straszliwy huragan. [przypis edytorski]
Unusquique mavult credere, quam judicare (łac.) — każdy woli wierzyć, niż wydawać własny sąd (Seneka, O życiu szczęśliwym I 4). [przypis edytorski]
unus tenor (łac.) — nad jedną treścią, nad jedną zawartością. [przypis edytorski]
un vénérien lui dira sans doute (fr.) — wenerolog powiedział mu zapewne. [przypis edytorski]
un vrai chevalier de la générosité (fr.) — prawdziwy rycerz hojności. [przypis edytorski]
un vrai menteur (fr.) — prawdziwy kłamca. [przypis edytorski]
u obojej strony (starop. forma) — daw. liczba podwójna (dualis); dziś: u obu stron. [przypis edytorski]
u ojca — ojcem Faetona był Apollo. [przypis edytorski]
Uoklej — próba zapisania wymowy nazwiska Walkley, potrzebna w końcu XIX w., kiedy niewielu czytelników było oswojonych z językiem angielskim. [przypis edytorski]
uoksas — išpuvusi skylė medyje, drevė, šova. [przypis edytorski]
uomo libero (wł.) — wolny człowiek. [przypis edytorski]
uomo scellerato (wł.) — dosł. człowiek zły, człowiek zbrodniczy; tu: jako termin ukuty przez kryminologa i antropologa wł. Cesare Lombroso. [przypis edytorski]
u Orleanów — w londyńskim Orleans Club, klubie zrzeszającym graczy w krykieta, istniejącym w l. 1878–1888. [przypis edytorski]
uostai — ūsai. [przypis edytorski]
upad (daw.) — upadek. [przypis edytorski]
upadek Cesarstwa przyczyni się do rozpowszechnienia płócien bawełnianych — ponieważ bawełna pochodziła z kolonii brytyjskich, zaś upadek Cesarstwa spowodował zdjęcie nałożonej przez Napoleona tzw. blokady kontynentalnej, tj. całkowitego zakazu handlu z Wielką Brytanią. [przypis edytorski]
upadek Orleanów — abdykacja (24 lutego 1848) i ucieczka króla Ludwika Filipa I, pochodzącego z orleańskiej linii rodu Burbonów; spowodowane zamieszkami podczas rewolucji lutowej, zakończonej proklamowaniem Drugiej Republiki Francuskiej. [przypis edytorski]
upadek ostatniego króla światów dotychczas nieznanych — tu chodzi zapewne o Montezumę II (1466–1520), władcę meksykańskiego imperium Azteków, który miał jednak dwóch krótko panujących następców, w przeciwieństwie do niego walczących z Hiszpanami. [przypis edytorski]
upadek Wiednia — krwawe stłumienie przez wojska cesarskie ostatniego zrywu Wiosny Ludów w Wiedniu, zwanego rewolucją październikową (6–31 października 1848). [przypis edytorski]
upadł (starop.) — tu: odpadł. [przypis edytorski]
upadłszy na ziemię, krew mnie zalała — błąd logiczny i gramatyczny (niezgodność podmiotów dla imiesłowu i osobowej formy czasownika); dziś popr. np. upadłem na ziemię i krew mnie zalała. [przypis edytorski]
upadniony (daw. forma) — dziś: upadły (ten, który upadł). [przypis edytorski]
upad (starop.) — upadek. [przypis edytorski]
upad — upadek; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
upału — według opowieści talmudycznej (Bawa Mecia 86b), Bóg uczynił ten dzień wyjątkowo gorącym, «aby wędrowcy nie trudzili Abrahama, ale gdy ujrzał, że Abraham smuci się tym, iż nie nadchodzą goście, przyprowadził do niego aniołów pod postacią ludzi», zob. Raszi do 18:1. [przypis edytorski]
upały — dziś popr. forma N.lm: upałami. [przypis edytorski]
upamiętać się — dziś: opamiętać się. [przypis edytorski]
upamiętać się — dziś popr.: opamiętać się. [przypis edytorski]
upamiętaj się (daw.) — dziś: opamiętaj się. [przypis edytorski]
upamiętanie (daw.) — dziś: opamiętanie. [przypis edytorski]
upamiętanie — dziś: opamiętanie. [przypis edytorski]
upamintajta się (gw.) — opamiętajcie się. [przypis edytorski]
Upaniszady — najpóźniejsze teksty wchodzące w skład Wed, hinduskich świętych ksiąg, powstałe w VIII–III w. p.n.e., o treści religijno-filozoficznej. [przypis edytorski]
Upaniszady — staroż. teksty indyjskie o treści religijno-filozoficznej będące najpóźniejszą częścią wedyjskiego objawienia. Zawierają podstawowe koncepcje filozoficzne hinduizmu. Odegrały ważną rolę w rozwoju idei duchowych w staroż. Indiach. [przypis edytorski]
u pani Tussaud — w założonym w 1835 r. przez Marie Tussaud londyńskim muzeum figur woskowych przedstawiających sławne osoby. [przypis edytorski]
upartszy — dziś: bardziej uparty. [przypis edytorski]
upas antiar — trucizna przyrządzana z drzewa upas (Antiaris toxicaria), należącego do rodziny morwowatych gatunku występującego w tropikalnej strefie międzyzwrotnikowej, w Azji Płd.-Wsch.; wysokie, wiecznie zielone drzewo o pojedynczych, eliptycznych, sercowatych u nasady liściach, którego mleczny sok zawiera glikozydy nasercowe (antiarynę i antiozydynę); tradycyjnie był stosowany do zatruwania grotów strzał i oszczepów. [przypis edytorski]
upas — trujące drzewo z rodziny morwowo-figowej. [przypis edytorski]
upatrować — dziś popr.: wypatrywać. [przypis edytorski]
upatrować (starop. forma) — dziś: upatrywać; dopatrywać się; tu: pilnować się. [przypis edytorski]
upatrować (starop. forma) — upatrywać; tu: przewidywać. [przypis edytorski]
upatrować (starop. forma) — upatrywać, wypatrywać. [przypis edytorski]
upatrowała (starop. forma) — upatrywała; przewidywała. [przypis edytorski]
upatrzyć (starop.) — dostrzec, zobaczyć. [przypis edytorski]
upatrzyły sobie jego (…) za obiekt (…) zabawy — kontaminacja dwóch zwrotów: „upatrzyć kogoś sobie” oraz: „obrać sobie kogoś jako” (obiekt żartów itp.). [przypis edytorski]
upędzającymi — dziś raczej: pędzącymi. [przypis edytorski]
uph — hufiec. [przypis edytorski]
