Przypisy

urodzony — tu: wrodzony. [przypis edytorski]

urodzony w domu — „w pokoleniach waszych” odnosi się do Żydów, „urodzony w domu” odnosi się do syna, którego urodziła w domu niewolnica, „nabyty za pieniądze” odnosi się do niewolnika, który został nabyty już po urodzeniu, zob. Raszi i Radak do 17:12. [przypis edytorski]

uroiwszy sobie, że jest (…) śpiewaczką — Pomysł powyższy został przy końcu r. z. [roku zeszłego; red. WL] niejako potwierdzony przez rzeczywisty fakt: oto węgierski malarz, Aleksander Ipoly, wpadł w obłąkanie, uroiwszy sobie, że jest słynnym kompozytorem oper (umarł w grudniu w okropnej nędzy). Przykład ten, któremu podobnych zapewne dużo zna psychiatria, świadczy dobitnie o istnieniu pewnego rodzaju mechanicznych urządzeń w mózgu: jakby poczucie sławności i ambicji, wypadłszy z jednego kompleksu, podłożyło się, zamieszkało przez pomyłkę w kompleksie wiadomości z innej dziedziny artystycznej. Swoją drogą, niemiłą jest ta możliwość zwariowania nie na swoim gruncie; np. jeżeli autor Pałuby zwariuje, to kto wie, czy, zamiast otworzyć sklep z punktami wstydliwymi, fałszywymi, płaszczykami duszy itp. towarami pałubicznymi, nie będzie pysznym ze skomponowania Ptasznika z Tyrolu albo nie ogłosi się genialnym ekonomistą lub mówcą parlamentarnym. [przypis edytorski]

uroki (ros.) — lekcje. [przypis edytorski]

uroków a czarów (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: uroków i czarów. [przypis edytorski]

urok odczyniać — próbować zdjąć z kogoś lub czegoś urok, złe czary. [przypis edytorski]

urok (ros.) — lekcja. [przypis edytorski]

uronić (daw.) — zgubić. [przypis edytorski]

uronić — upuścić, przepuścić; tu: wypuścić z ust (słowo). [przypis edytorski]

uronioną — zagubioną. [przypis edytorski]

uroniony — upuszczony przypadkiem. [przypis edytorski]

urość (daw.) — dziś popr.: urosnąć. [przypis edytorski]

urość — dziś popr.: urosnąć. [przypis edytorski]

urości (daw.) — urośnie. [przypis edytorski]

uroście (daw.) — urośnie. [przypis edytorski]

urosić — dziś: zrosić. [przypis edytorski]

uroszczenie — zgłoszenie pretensji, żądanie czegoś. [przypis edytorski]

urowień, cztoli (ros.) — poziom jakby. [przypis edytorski]

u rozbójce (starop. forma) — u rozbójnika, u zabójcy. [przypis edytorski]

urpflanze (niem.) — wymyślona przez Johanna Wolfganga Goethego archetypiczna roślina, posiadająca wszystkie elementy późniejszych, pochodzących od niej roślin. [przypis edytorski]

Ursa (łac.: niedźwiedzica) — Wielka Niedźwiedzica, gwiazdozbiór okołobiegunowy płn. nieba; najjaśniejsze gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy tworzą tzw. Wielki Wóz. [przypis edytorski]

ursus (łac.) — niedźwiedź. [przypis edytorski]

Ursus — warszawskie zakłady przemysłu motorowego, funkcjonujące pod różnymi nazwami od 1893 do 2003 roku. W latach 1930–1939 produkowały nie tylko ciągniki, ale także motocykle „Sokół” i sprzęt dla wojska. [przypis edytorski]

Ursyna — aluzja do Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841) cieszącego się wielkim poważaniem dyplomaty, pisarza, dramaturga i poety, którego utwory podejmowały tematykę patriotyczną. [przypis edytorski]

Urszula Kochanowska (zm. 1578) — córka Jana Kochanowskiego i Doroty Podlodowskiej. Zmarła w dzieciństwie, po jej śmierci ojciec–poeta napisał cykl XIX Trenów. Cykl traktuje o skandalu egzystencjalnym, jaki wywołuje śmierć — szczególnie tak nieoczekiwana i nieuzasadniona jak przedwczesna śmierć dziecka. W popularnej lekturze Treny odczytywane są jako wyraz żalu ojca po śmierci dziecka. [przypis edytorski]

urszulanki i anuncjatki — żeńskie zakony katolickie. [przypis edytorski]

urszulanki — mniszki, zakonnice; nazwa zakonu żeńskiego. [przypis edytorski]

urubu — sępnik rożowogłowy, gatunek dużego ptaka z rodziny kondorowatych żywiący się padliną. [przypis edytorski]

Uruski, Kajetan (zm. 1827) — prefekt lwowski (1809), miecznik koronny Galicji (1817). [przypis edytorski]

urwa — przepaść. [przypis edytorski]

urwipołeć (pot.) — psotnik, urwis. [przypis edytorski]

urwipołeć (pot.) — urwis, psotnik. [przypis edytorski]

urwipołeć — urwis. [przypis edytorski]

urwipołeć — urwis, psotnik. [przypis edytorski]

urwipołeć, wisus — określenia synonimiczne: łobuz, urwis. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — uciekinier; dziś: urwis. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — urwis, hultaj, łobuz. [przypis edytorski]

urwisz (daw.) — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]

urwisz — urwis, hultaj. [przypis edytorski]

urwisz — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]

urynał (daw.) — nocnik. [przypis edytorski]

urynał — nocnik; pojemnik na urynę, tj. mocz. [przypis edytorski]

urynał — nocnik. [przypis edytorski]

ury — niedźwiedzie. [przypis edytorski]

urywcza (daw.) — (o bitwie) odwrotowa. [przypis edytorski]

urżnąć (daw. pot.) — uciąć; tu: zagrać żywo, wesoło. [przypis edytorski]

urząd (daw.) — obowiązek, powinność, funkcja. [przypis edytorski]

Urząd Pracy — niem. Arbeitsamt Krakau, mieścił się przy ul. Lubelskiej 23 w Krakowie. [przypis edytorski]

urządzenie (daw.) — wyposażenie mieszkania: ogół umeblowania i sprzętów. [przypis edytorski]

urządzenie — tu: meble. [przypis edytorski]

urządzić kocią muzykę — hałasować złośliwie, aby komuś sprawić przykrość. [przypis edytorski]

urządziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach. [przypis edytorski]

urzęda (daw. forma) — dziś: urzędy. [przypis edytorski]

urzędnicy akcyzy — urzędnicy skarbowi zajmujący się dochodami z akcyzy. [przypis edytorski]

urzędniczemu piątemu stopniowi, który zajmowałem do niedawna w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku — Przybyszewski pracował w Dyrekcji Kolei Żelaznych w Gdańsku w l. 1920–1924. [przypis edytorski]

urzędniki wojskowe — dziś: urzędników wojskowych. [przypis edytorski]

urzędnikowskie — dziś: urzędnicze. [przypis edytorski]

urzędowie — urzędownie, zgodnie z prawem. [przypis edytorski]

urzędownie (daw.) — oficjalnie. [przypis edytorski]

urzędownie — dziś: oficjalnie, urzędowo. [przypis edytorski]

urzędowy protokół c. k. policji krakowskiej — w publikacji źródłowej zamieszczono w tym miejscu reprodukcję poniższej notatki odręcznej. [przypis edytorski]

urzędy — dziś popr. forma N. lm: urzędami. [przypis edytorski]

urzędziech — dziś popr. forma Msc.lm: urzędach [przypis edytorski]

urzecha (starop.) — zaniedbanie. [przypis edytorski]

urzec — rzucić urok, czar. [przypis edytorski]

urzec — tu: rzucić na kogoś zły urok. [przypis edytorski]

urzeczona — wzbudzająca zachwyt, podziw. [przypis edytorski]

Urzeczona — zmieniono nadany przez tłumacza tytuł Lunatyczka (oryg. ukr. Причинна) na obecnie powszechnie przyjęty i lepiej oddający treść utworu. [przypis edytorski]

urzezany (starop.) — wyrzeźbiony. [przypis edytorski]

urzucić — wyrzucić; rzucić. [przypis edytorski]

U Rzymian taką moc miał nawyższy biskup bogów onych fałszywych, iż mógł względem religiej sejmowe ich dekreta podnosić i moc im brać, i wojny żadnej bez jego przyzwolenia zacząć nie możono — Cyceron, O naturze bogów (De natura deorum) II, 4; Cyceron O prawach (De legibus) II, 8. [przypis edytorski]

uść (daw.) — uniknąć. [przypis edytorski]

uść — dziś popr.: ujść; uniknąć, uciec od czegoś. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — dziś: ujść; uść zdrowo: wyjść cało. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — ujść; tu: uniknąć. [przypis edytorski]

uść (starop. forma) — ujść, uciec. [przypis edytorski]

uść tajny (starop.) — ujść tajemnie. [przypis edytorski]

uścibnąć (gw.) — uszczknąć. [przypis edytorski]

uściech (daw.) — dziś popr. forma Msc.: ustach. [przypis edytorski]

uściech (daw. forma) — dziś forma niezmiękczona: ustach. [przypis edytorski]

uściech (daw. forma) — dziś Ms. r.ż.: (w) ustach. [przypis edytorski]

uściech — dziś popr. forma N.lm: ustach. [przypis edytorski]

uściełka (gw.) — wyściółka. [przypis edytorski]

uściśnienie (daw.) — uścisk. [przypis edytorski]

uścisnął go — «Gdy zobaczył, że nic nie ma ze sobą, pomyślał: może ma złoto w zanadrzu?», zob. Raszi do 29:13. [przypis edytorski]

uślachetnić — dziś: uszlachetnić. [przypis edytorski]

uśmiéchać — dziś popr.: uśmiechać się. [przypis edytorski]

uśmiechać się komuś — dziś: uśmiechać się do kogoś. [przypis edytorski]

uśmiechać się komuś — podobać się komuś; o czymś, czym ktoś się cieszy na samą myśl o tym. [przypis edytorski]

uśmiechający — dziś popr.: uśmiechnięci. [przypis edytorski]

uśmiecha (…) z cicha — autor zdecydował się na taki rym prawdopodobnie ze względu na ówczesną reg. wymowę uśmiécha, z é zbliżonym do i, co nie zostało oznaczone w druku. [przypis edytorski]

uśmiechnąwszy — hebr. צָחַק (cachak): 'zaśmiać się/śmiać się'. W przypadku Abrahama «Targum Onkelosa [aramejski przekład] tłumaczy to słowo jako 'uradował się', a w przypadku Sary (18:12) to samo słowo oznacza śmiech. Co uczy, że Abraham uwierzył i ucieszył się, a Sara nie uwierzyła i podśmiewała się, i to dlatego Bóg zirytował się na Sarę, a na Abrahama nie», zob. Raszi do 17:17. Targum Onkelos: Targum [czyli aramejski przekład] dokonany przez Onkelosa około II wieku n.e., odzwierciedla rabiniczną interpretację Tory w tamtych czasach. Raszi i inni komentatorzy nierzadko powołują się na wybory językowe tego przekładu. [przypis edytorski]

uśmiechniona — dziś: uśmiechnięta. [przypis edytorski]

uśmiechnione (daw.) — dziś popr. forma: uśmiechnięte. [przypis edytorski]

uśmiechniony (daw.) — dziś: uśmiechnięty. [przypis edytorski]

uśmiechniony — dziś popr. forma: uśmiechnięty. [przypis edytorski]

uśmiechniony — dziś popr.: uśmiechnięty. [przypis edytorski]

uśmiechniony — dziś: uśmiechnięty. [przypis edytorski]

uśmiechy — dziś popr. forma N. lm: uśmiechami. [przypis edytorski]

uśmiechy — dziś popr. N. lm.: uśmiechami. [przypis edytorski]