Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | polski
Znaleziono 7599 przypisów.
wyniść — wyjść. [przypis edytorski]
wynorzyć (starop.) — wynurzyć. [przypis edytorski]
wynośliwy (gw.) — wyniosły. [przypis edytorski]
wynosić (tu daw.) — wywyższać, cenić. [przypis edytorski]
wynosi sto czterdzieści cztery stóp — dziś popr.: wynosi sto czterdzieści cztery stopy. [przypis edytorski]
wynurzać — tu: ujawniać skryte myśli (we współczesnej polszczyźnie używa się rzeczownika „wynurzenia”). [przypis edytorski]
wynurzać — tu: wyznawać (por. wynurzenia). [przypis edytorski]
wynurzać — zwierzać, ujawniać. [przypis edytorski]
wynypać (gw.) — wyszukać, wyszperać. [przypis edytorski]
wyobraźnią (daw. forma) — dziś B.lp: wyobraźnię. [przypis edytorski]
wyobrażać — przedstawiać coś. [przypis edytorski]
wyobrażać — przedstawiać. [przypis edytorski]
wyogromniać — wyolbrzymiać. [przypis edytorski]
Wyoming (…) zapewne nieprędko stanem zostanie — Wyoming zostało przyjęte do Unii jako stan w roku 1890. [przypis edytorski]
wyonacyć (reg.) — oszukać. [przypis edytorski]
wyonaczony — wymęczony. [przypis edytorski]
wyoralim (daw. forma) — wyoraliśmy. [przypis edytorski]
wyostrzywa (starop. forma) — wyostrza; ostrzy. [przypis edytorski]
wypądźże — wypędź (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że). [przypis edytorski]
wypada — tu: wyrzuca. [przypis edytorski]
wypadek — tu: przypadek. [przypis edytorski]
wypadek — tu: wynik. [przypis edytorski]
wypadkach lwowskich zeszłego roku — mowa o krwawo stłumionych zamieszkach antyrządowych we Lwowie w kwietniu 1936, mających początek w spacyfikowaniu przez policję demonstracji bezrobotnych i śmierci jednego z nich; podczas gwałtownych starć dwa dni później, w dniu pogrzebu jednej z ofiar, policja używała szabel i broni palnej, spokój zaprowadzono dopiero po wprowadzeniu na ulice wojska; zginęły dziesiątki ludzi, setki aresztowano; doniesienia prasowe ze Lwowa na temat tych zdarzeń podlegały ścisłej cenzurze rządowej. [przypis edytorski]
wypadkiem (daw.) — przypadkowo. [przypis edytorski]
wypadkiem — dziś: przypadkiem. [przypis edytorski]
wypadkiem — tu: przypadkiem. [przypis edytorski]
wypadki, przypadki — dziś popr. N. lm: wypadkami, przypadkami. [przypis edytorski]
wypadki roku 1809 — chodzi zapewne o wkroczenie księcia Józefa Poniatowskiego do Galicji w czasie wojny Francji z Austrią. [przypis edytorski]
wypadki warszawskie — mowa o tzw. rewolucji 1905 roku. [przypis edytorski]
wypadków majowych z roku 1926 czy marcowych z roku 1927 — mowa o zamachu stanu w Polsce dokonanym w dniach 12–15 maja 1926 w Warszawie przez marsz. Józefa Piłsudskiego oraz zapewne o ogłoszonej 11 marca 1927 delegalizacji Niezależnej Partii Chłopskiej, radykalnie lewicowej partii ludowej. [przypis edytorski]
wypadkowo — dziś: przypadkowo. [przypis edytorski]
wypadkowo — przypadkowo. [przypis edytorski]
wypadkowy (daw.) — przygodny, przypadkowy. [przypis edytorski]
wypadły — tu: wynikający. [przypis edytorski]
wypalam cztery pod rząd — dziś popr.: wypalam cztery z rzędu. [przypis edytorski]
wypalmy — u Cylkowa: ‘rozżarzmy’; uzasadnienie korekty: hebr. נִשְׂרְפָה (nisrefa) oznacza ‘wypalmy’, nie ma tu mowy o ‘żarze’. Cegły się wypala a nie rozżarza. [przypis edytorski]
wypaproszyć — dziś raczej: wypatroszyć. [przypis edytorski]
wyparować (daw.) — usunąć (dosł.: wyprząc z zaprzęgu). [przypis edytorski]
wyparować — dosł. wyprząc z zaprzęgu, tu: wyprzeć ze sceny. [przypis edytorski]
wyparować — tu: wyprząc. [przypis edytorski]
wyparować — wypchnąć (dosł.: wyprząc z zaprzęgu). [przypis edytorski]
wyparować — wyprząc z zaprzęgu. [przypis edytorski]
wypasać się — tuczyć się. [przypis edytorski]
wypasły — dobrze utrzymany. [przypis edytorski]
wypatrować (daw.) — dziś: wypatrywać. [przypis edytorski]
wypchła — popr.: wypchnęła. [przypis edytorski]
wypchniony (starop. forma) — wypchnięty. [przypis edytorski]
wypędka — wypędzonego, wygnańca. [przypis edytorski]
wypędzając ze swego państwa Maurów — mimo że akt kapitulacji Grenady (1492) gwarantował miejscowym muzułmanom (Maurom) zachowanie majątków i swobodę wyznania oraz praktykowania swoich obyczajów, to dekret z r. 1501 zobowiązywał wszystkich muzułmanów mieszkających w Kastylii do przyjęcia chrześcijaństwa albo opuszczenia kraju. W królestwie Aragonii, odrębnym prawnie od Kastylii, podobny dekret wydano w 1526. [przypis edytorski]
wypędzenie i wytępienie (…) Żydów z Hiszpanii — 31 marca 1492, trzy miesiące po zdobyciu Granady, ostatniego muzułmańskiego punktu oporu na Płw. Iberyjskim, Izabela I Kastylijska i Ferdynand II Aragoński wydali edykt nakazujący wszystkim Żydom przyjęcie chrześcijaństwa lub opuszczenie Hiszpanii z zakazem powrotu pod karą śmierci. Większość hiszpańskich Żydów przeszła na chrześcijaństwo wcześniej, w wyniku kolejnych fal prześladowań religijnych. Edykt został formalnie odwołany przez rząd Hiszpanii w roku 1968. [przypis edytorski]
wypędzenie jezuitów z Paragwaju — w XVII w. w uzgodnieniu z hiszpańskim gubernatorem kolonialnym jezuici założyli w Paragwaju ok. 30 osiedli misyjnych, zamieszkiwanych przez łącznie 150 tys. miejscowych Indian Guarani i zorganizowanych w rodzaj federacyjnego quasi-państwa (tzw. republika Guarani), w którym zakonnicy sprawowali władzę duchowną i świecką. W 1767 król Hiszpanii Karol III wygnał jezuitów ze swego kraju i wszystkich kolonii, w tym paragwajskich. Wcześniej wygnały ich Portugalia (w 1759) i Francja (w 1764), w 1768 Parma; w 1773 papież Klemens XIV rozwiązał zakon. [przypis edytorski]
wypędzono jezuitów — w 1759 Portugalia wygnała jezuitów ze swego kraju i wszystkich swoich kolonii. Ogromne długi zaciągnięte przez przełożonego francuskiej misji jezuitów na Martynice i odmowa spłaty należności przez zakon spowodowały w 1760 wyrok sądowy nakazujący zwrot sumy pod rygorem zajęcia mienia. Jezuici odwołali się do parlamentu paryskiego, który w maju 1761 wydał orzeczenie na ich niekorzyść; zbadano nauczanie zakonu począwszy od XVI wieku i oceniono jako szkodliwe. W kwietniu 1763 zamknięto kolegia jezuickie, w listopadzie 1764 król podpisał edykt o wygnaniu zakonników z kraju. W 1767 wygnała jezuitów Hiszpania, w 1768 Parma, w 1773 papież Klemens XIV rozwiązał zakon. [przypis edytorski]
wypętać — tu: otrzymać coś podstępem. [przypis edytorski]
wypełnijże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
wypełzły (daw.) — wyblakły, odbarwiony. [przypis edytorski]
wypełzły — łysy. [przypis edytorski]
wypełzły — wyblakłymi. [przypis edytorski]
wypełzły — wyblakły. [przypis edytorski]
wypełzły — wypłowiały, wytarty. [przypis edytorski]
wypełzywać — dziś popr. forma: wypełzać. [przypis edytorski]
wyperswadować — wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wypiastować — wychować. [przypis edytorski]
wypić — być aresztowanym. [przypis edytorski]
wypierze w winie odzież swoją, a w soku winogron szatę swą — wszystkie te wyrażenia oznaczają obfitość winnic i wina na ziemi Jehudy, zob. Raszi do 49:11. [przypis edytorski]
wypisał (…) promocją (daw.) — dziś: wypisał promocję. [przypis edytorski]
wypisane jest w piątych Mojżeszowych księgach tymi słowy — 5. Mojż 19, 4-5. [przypis edytorski]
wypjem i zakusim (ros. выпьем и закусим) — wypijemy i zakąsimy. [przypis edytorski]
Wypłać żołd boską zapłatą, którym glina skleja rany — sens: wypłać żołd tym żołnierzom, którzy mają rany posklejane gliną. (W oryginale ta strofa brzmi: „Mais aux morts, qui ont tous été/ Couchés dans la glaise et le sable/ Donnez le repos ineffable,/ Seigneur! ils l'ont bien mérité.”). [przypis edytorski]
Wypłynął — była na twarzy zgryzota… — Juliusz Słowacki, Arab. [przypis edytorski]
wyplątają — dziś popr.: wyplączą. [przypis edytorski]
wyplemić — wyniszczyć całe plemię. [przypis edytorski]
wyplusnęła — tu: gwałtownie wylała. [przypis edytorski]
wypluwka (biol.) — zlepek niestrawionych części pokarmu, np. kości, sierści, resztek roślinnych, wydalany przez otwór gębowy przez wiele gatunków ptaków, np. sowy i mewy. [przypis edytorski]
wypocznienie — dziś: wypoczęcie. [przypis edytorski]
wypogodzonem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: wypogodzonym. [przypis edytorski]
wypogodzonem — daw. forma N. i Msc. przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych r.n.; dziś tożsama z r.m.: wypogodzonym. [przypis edytorski]
wypoliczkować — dziś tylko: spoliczkować (czynność jednokrotna). [przypis edytorski]
wypomadowany — wysmarowany pomadą. [przypis edytorski]
wypominać — tu: przypominać sobie i wyliczać. [przypis edytorski]
wypominki — modlitwy błagalne odmawiane za dusze zmarłych podczas mszy. [przypis edytorski]
wypominki — modlitwy za dusze zmarłych osób. [przypis edytorski]
wyporek — skóra z niedonoszonego płodu zwierzęcego (np. jagnięcia). [przypis edytorski]
wyporządzać (daw.) — szykować; opróżniać, uprzątać, oczyszczać. [przypis edytorski]
wypotrzebować — inaczej: zużyć na swoje potrzeby. [przypis edytorski]
wyprawa (daw.) — bielizna, pościel, sprzęty itp., otrzymywane przez dziewczynę wychodzącą za mąż od rodziców. [przypis edytorski]
wyprawa do Afganistanu — tu: druga wojna brytyjsko-afgańska (1878–1880), konflikt zbrojny między Wielką Brytanią a Afganistanem, zakończony wycofaniem wojsk brytyjskich i zaakceptowaniem przez stronę afgańską brytyjskich interesów geopolitycznych w regionie. [przypis edytorski]
wyprawa egipska (1798–1801) — ekspedycja wojenna Napoleona Bonapartego do Egiptu, mająca na celu odcięcie Anglii od Indii; w wyprawie wzięło udział 167 naukowców; przywiezione z Egiptu zabytki oraz wydane po wyprawie bogato ilustrowane publikacje dały początek fascynacji kulturą starożytnego Egiptu i narodzinom egiptologii w Europie. [przypis edytorski]
wyprawa krzyżowa — tu: wyprawa wojenna przeciw poganom, mająca zmusić ich siłą do chrztu. Określenie to stosowano w szczególności wobec krucjat, mających na celu zdobycie na muzułmanach miejsca narodzin Chrystusa. W szerszym sensie odnosiło się także do innych walk z niechrześcijanami. [przypis edytorski]
wyprawa p. Glinki i ks. Chełmickiego — ekspedycja do Brazylii powzięta w 1891 po niepokojących doniesieniach Adolfa Dygasińskiego przez radcę Mikołaja Glinkę oraz księdza Zygmunta Chełmickiego (1851–1922), redaktora konserwatywnej warszawskiej gazety „Słowo”, w celu zbadania na miejscu sytuacji polskich emigrantów; owocem podróży była dwutomowa książka Chełmickiego pt. W Brazylii. Notatki z podróży (1892), w której ukazał dramatyczną sytuację emigrantów. [przypis edytorski]
wyprawa przeciw Rydygierowi — wódz naczelny powstania listopadowego, gen. Skrzynecki, w celu zniszczenia rosyjskiego korpusu gen. Fiodora Rydygiera skierował przeciwko niemu korpusy Jankowskiego oraz Ramoriny, jednak Jankowski wbrew planowi nie zaatakował przeciwnika od czoła (bitwa pod Łysobykami, 19 czerwca 1831), a następnie zamiast wydać rozkaz pościgu za wycofującymi się Rosjanami, zawrócił do Warszawy; 24 czerwca Jankowski został na rozkaz Skrzyneckiego aresztowany pod zarzutem zdrady. [przypis edytorski]
wyprawa — rzeczy dane pannie młodej w posagu. [przypis edytorski]
wyprawa — rzeczy dawane pannie młodej w posagu. [przypis edytorski]
wyprawa sycylijska (415–413 p.n.e.) — ateńska wyprawa wojenna podczas wojny peloponeskiej, mająca na celu przejęcie kontroli nad Sycylią; podjęta na skutek namów Alkibiadesa, była najbardziej fatalną w skutkach decyzją Aten podczas całej wojny: siły ekspedycyjne, liczące ok. 50 tys. ludzi, zostały całkowicie zniszczone, większość żołnierzy zginęła, kilka tysięcy trafiło do niewoli, gdzie zmarli lub zostali sprzedani jako niewolnicy. [przypis edytorski]
wyprawa sycylijska (415–413 p.n.e.) — ateńska wyprawa wojenna podczas wojny peloponeskiej, mająca na celu przejęcie kontroli nad Sycylią; była najbardziej fatalną w skutkach decyzją Aten podczas całej wojny: siły ekspedycyjne, liczące ok. 50 tys. ludzi, zostały całkowicie zniszczone, większość żołnierzy zginęła, kilka tysięcy trafiło do niewoli, gdzie zmarli lub zostali sprzedani jako niewolnicy. [przypis edytorski]
wyprawa — tu: zaopatrzenie, potrzebne rzeczy. [przypis edytorski]
wyprawa wiedeńska — także: odsiecz wiedeńska; wyprawa podjęta na prośbę cesarza Leopolda I przez Jana III Sobieskiego na odsiecz oblężonemu od 13 lipca 1683 r. przez Turków Wiedniowi; punktem kulminacyjnym wyprawy była bitwa pod Wiedniem 12 września 1683, w której król Polski objął dowództwo nad wojskami polsko-cesarskimi i odniósł zwycięstwo nad armią Imperium Osmańskiego pod wodzą wezyra Kara Mustafy. [przypis edytorski]
wyprawa wiedeńska — wiedeńska odsiecz; wyprawa wojsk Jana III Sobieskiego na odsiecz Wiedniowi oblężonemu przez armię turecką, ukoronowana zwycięską bitwą pod Wiedniem, stoczoną 12 września 1683 roku. [przypis edytorski]
wyprawa — zaopatrzenie, potrzebne rzeczy. [przypis edytorski]
wyprawiać (daw.) — wyprawiać, wysyłać. [przypis edytorski]
wyprawić (daw.) — wyprowadzić; wywieść. [przypis edytorski]
