Przypisy

casa (hiszp., r.ż.) — dom. [przypis edytorski]

Casanova, di Seingalt (1725–1798) — włoski pamiętnikarz słynący z miłosnych podbojów i awanturniczego życiorysu, który opisał w Historii mojego życia. Wydanie, do którego dostęp miał Boy, było jeszcze częściowo ocenzurowane. [przypis edytorski]

Casanova, Francesco Giuseppe (1727–1803) — włoski malarz specjalizujący się w scenach batalistycznych; brat Giacomo Casanovy i Giovanniego Battisty Casanovy, również znanego malarza. [przypis edytorski]

Casanova, Giacomo (1725–1798) — włoski pamiętnikarz słynący z miłosnych podbojów i awanturniczego życiorysu, który opisał w Historii mojego życia. [przypis edytorski]

casava (hiszp.; łac. Manihot esculenta) — maniok jadalny. [przypis edytorski]

cascatella (wł.) — mały wodospad, kaskada. [przypis edytorski]

Caserta — miasto we Włoszech, ok. 30 km na płn. od Neapolu. [przypis edytorski]

cas (fr.) — przypadek. [przypis edytorski]

cas (gw.) — czas; raz w kielo cas — raz na długi czas, niekiedy. [przypis edytorski]

Casilinum — w starożytności miasto leżące na terenie włoskiej Kampanii. [przypis edytorski]

Casillas Fernández, Iker — ur. w 1981 r. hiszpański piłkarz, w latach 1998–2020 grał na pozycji bramkarza w drużynie Realu Madryt (krótko również w portugalskiej drużynie FC Porto). [przypis edytorski]

Casimir, roi de Pologne (fr.) — Kazimierz, król Polski. [przypis edytorski]

casino (wł. dosł.: domek; daw.) — dom wypoczynkowy lub wakacyjny, zwłaszcza we Włoszech. [przypis edytorski]

casino (wł.) — dziś popr.: kasyno; tu: lokal zebrań towarzyskich, rodzaj klubu. [przypis edytorski]

Casiquiare — rzeka w Ameryce Południowej o długości 326 km, należąca do dorzecza Amazonki, dopływ Río Negro, mająca połączenie z Orinoko poprzez bifurkację (odnogę). [przypis edytorski]

Cassini, Giovanni Domenico (1625–1712) — wł. astronom działający we Francji. [przypis edytorski]

Cassini — nazwisko rodziny francuskich astronomów włoskiego pochodzenia, z których najbardziej znany to Giovanni Domenico Cassini, znany też jako Jean-Dominique Cassini (1625–1712), odkrywca czterech księżyców Saturna oraz przerw w pierścieniach tej planety, badacz zjawiska światła zodiakalnego (prawidłowo ocenił, że jest to rozproszone światło słoneczne odbite od cząstek pyłu kosmicznego). [przypis edytorski]

Cassio — Kasjo, bohater Otella Williama Shakespeare'a. [przypis edytorski]

cassis à l'eau (fr.) — cassis (rodzaj alkoholu) z wodą. [przypis edytorski]

cassis à l'eau (fr.) — odświeżający napój alkoholowy z likieru z czarnych porzeczek zmieszanego z wodą. [przypis edytorski]

cassis — nalewka z czarnych porzeczek. [przypis edytorski]

cassiteros (gr.) — cyna. [przypis edytorski]

cassone (z wł.) — duża ozdobna skrzynia, charakterystyczny mebel włoskiego renesansu. [przypis edytorski]

Castaing, Edme-Samuel (1793–1823) — fr. lekarz i morderca; uznawany za pierwszą osobę, która użyła morfiny w celu zabójstwa; skazany i ścięty w Paryżu. [przypis edytorski]

Casta quam nemo rogavit (łac.) — Cnotliwa, której nikt nie prosił (Owidiusz, Amores I 8, w. 43); w znaczeniu: cnotliwa, ponieważ nigdy jej nie kuszono. [przypis edytorski]

Castel del Assucar — miejscowość zmyślona. [przypis edytorski]

Castelfidardo — miejscowość włoska w prowincji Ankona. W 1860 r. wojska Piemontu zwyciężyły tam nad wojskami papieskimi. [przypis edytorski]

Castel Guiglielmo — dziś: Castelguglielmo; miejscowość oddalona 80 km od Wenecji i 20 km od Rovigo. [przypis edytorski]

Castellammare [di Stabia] — nadmorska miejscowość w płd.-wsch. części Zat. Neapolitańskiej. [przypis edytorski]

Castellane, Louise Cordélia (1796–1847) — córka bankiera Louisa Greffulhe, żona Bonifacego de Castellane, oficera, marszałka Francji; prowadziła znany salon polityczny i literacki. [przypis edytorski]

Castelli, Benedykt (1557–1643) — wł. matematyk i astronom, członek zakonu benedyktynów, opat klasztoru na Monte Cassino, uczeń i przyjaciel Galileusza; profesor matematyki w Pizie oraz na uniwersytecie Sapienza w Rzymie; jako pierwszy użył helioskopu do obserwacji Słońca. [przypis edytorski]

Castello, Antonino Paternò (1852–1914) — markiz San Giuliano, włoski polityk, minister spraw zagranicznych w latach 1910–1914. [przypis edytorski]

Castellum Neptuni (łac.) — Zamek Neptuna. [przypis edytorski]

Castelnau, Noël de (1851–1944) — generał francuski podczas I wojny światowej. [przypis edytorski]

Castel Sant'Angelo — Zamek Świętego Anioła a. Mauzoleum Hadriana; grobowiec cesarza Hadriana i jego rodziny, znajdujący się w Rzymie. [przypis edytorski]

Castelvecchio — średniowieczny zamek gotycki znajdujący się w Weronie. [przypis edytorski]

castel (wł.) — zamek. [przypis edytorski]

castigat ridendo mores (łac.) — śmiejąc się, poprawia obyczaje; autor cytatu: J. Santeul, francuski poeta wczesnorenesansowy. [przypis edytorski]

Castiglione, Baldassare (1478–1529) — pisarz i dyplomata włoski, autor dzieła w formie dialogu pt. Książka o dworzaninie (Il libro del Cortegiano, znanego też jako Il Cortegiano, powst. 1508–1516 na dworze w Urbino, druk 1528 w Wenecji); przyjaźnił się z wieloma humanistami swego czasu (m.in. Rafaelem Santim); jego dzieło wywarło duży wpływ na poglądy i maniery wśród elity epoki, zostało spolszczone (tj. przetłumaczone z dostosowaniem do realiów polskich) przez Łukasza Górnickiego pt. Dworzanin polski (1565). [przypis edytorski]

Castille Jeannin de Montjeu, Marie Louise Chrétienne de (1680–1736) — francuska arystokratka. [przypis edytorski]

castillo (hiszp.) — zamek. [przypis edytorski]

Castle-Garden — także: Clinton Garden; wybudowany w 1812 r. fort na południowym cyplu wyspy Manhattan, w obrębie którego w drugiej połowie XIX w. mieściły się zabudowania dla ludności przyjeżdżającej do Stanów Zjednoczonych; w latach 1855–1890 przez miejsce to przewinęło się ponad 8 milionów imigrantów, tj. 2/3 całej ich liczby. [przypis edytorski]

Castres i Uzès — miejscowości w płd. Francji, w regionie Oksytania. [przypis edytorski]

Castro Palao, Fernando (1581–1633) — hiszpański jezuita, kwalifikator Inkwizycji, wykładał teologię moralną w Composteli, autor siedmiotomowego dzieła Opus morale de Virtutibus et Vitiis contrariis (Lyon, 1631–1651). [przypis edytorski]

castrum doloris (łac.) — twierdza boleści. [przypis edytorski]

Castrum Inui — też: Fanni; miasto Rutulów. [przypis edytorski]

casus belli (łac.) — powód do wypowiedzenia wojny. [przypis edytorski]

casus cognoscere meos (łac.) — poznać mój przypadek, moją historię. [przypis edytorski]

casus foederis (łac.) — przypadek, w którym sprzymierzeńcy zobowiązani są do wspólnej akcji. [przypis edytorski]

casus (łac.) — przypadek. [przypis edytorski]

casus (łac.) — przypadek; sprawa. [przypis edytorski]

casus (łac.) — przypadek, traf; zdarzenie. [przypis edytorski]

Catalani, Angelina (1780–1849) – włoska śpiewaczka operowa. [przypis edytorski]

catalogus desideratorum (łac.) — katalog pragnień. [przypis edytorski]

catfish (ang.) — sum. [przypis edytorski]

Catinat, Nicolas (1637–1712) — marszałek Francji za czasów Ludwika XIV; wśród dowódców wyróżniał się tym, że nie szafował życiem żołnierzy, nie miał wysokich ambicji, zaś po porażce w wojnie o sukcesję hiszpańską osiadł na wsi i zajął się uprawianiem ogrodu. [przypis edytorski]

Catskill — rozległy płaskowyż w płd.-wsch. części amerykańskiego stanu Nowy Jork. [przypis edytorski]

Cattaro a. Kotor — miasto portowe w płd.-zach. części Czarnogóry. [przypis edytorski]

cauda (łac.) — świta (dosł. ogon). [przypis edytorski]

Caulaincourt, Armand (1773–1827) — francuski generał i dyplomata. [przypis edytorski]

causa efficiens (łac.) — powód wywołujący skutek. [przypis edytorski]

causa finalis (łac.) — ostateczna przyczyna. [przypis edytorski]

causa prima (łac.) — pierwsza przyczyna. [przypis edytorski]

causa — przyczyna. [przypis edytorski]

causa sui (łac.) — przyczyny własnej; będący sam dla siebie przyczyną. [przypis edytorski]

causa turpis (łac.) — brzydka sprawa; coś, o czym się głośno nie mówi. [przypis edytorski]

cause célebre (fr.) — głośna sprawa, słynny proces sądowy. [przypis edytorski]

Causeries du lundi (fr.: Pogawędki poniedziałkowe) — cykl kilkuset cotygodniowych felietonów na tematy literackie i krytycznych portretów literackich autorstwa Charlesa Augustina Sainte-Beuve, publikowanych w latach 1849–1869 w kilku paryskich gazetach, zebranych później w kolejnych tomach Causeries du lundi (t. 1–16, 1851–62), Nouveaux lundis (t. 1–13, 1863–70), Premiers lundis (t. 1–3, 1874–75). [przypis edytorski]

causes célèbres (fr.) — głośne sprawy. [przypis edytorski]

causes déterminantes (fr.) — przyczyny decydujące. [przypis edytorski]

causes occasionnelles (fr.) — przyczyny przypadkowe. [przypis edytorski]

causeur a. kozer — osoba umiejąca interesująco i dowcipnie rozmawiać; gawędziarz. [przypis edytorski]

causeur (fr.) a. kozer — osoba umiejąca interesująco i dowcipnie rozmawiać; gawędziarz. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — błyskotliwy rozmówca, gawędziarz. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz, dusza towarzystwa. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz, mówca, rozmówca. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz; osoba umiejąca rozmawiać. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz. [przypis edytorski]

causeurstwo (z fr.) — sztuka prowadzenia konwersacji. [przypis edytorski]

Cavaignac i Cuignet — francuski minister wojny (1898) Godefroy Cavaignac (1853–1905), który przekazał Zgromadzeniu Narodowemu dokumenty obciążające Dreyfusa, oraz kapitan Louis Cuignet (185–1936), który odkrył, że kluczowy dokument został sfałszowany przez pułkownika Henry'ego, który przyznał się do przestępstwa, gdy został przesłuchany przez Cavaignaca; Cavaignac zrezygnował ze stanowiska, ale nadał głosił o winie Dreyfusa i dołączył do grupy nacjonalistów w parlamencie, której został jednym z liderów. [przypis edytorski]

Cavalcante dei Cavalcanti (XIII w.) — wł. filozof, ojciec poety Guida Cavalcantiego, który był przyjacielem Dantego. [przypis edytorski]

cavaliere di S. Pietro (wł.) — kawaler św. Piotra. [przypis edytorski]

cavaliere (wł.) — kawaler. [przypis edytorski]

Cavalieri, Lina (1874–1944) — włoska sopranistka, popularna zarówno w zachodniej Europie i Ameryce, jak i w carskiej Rosji, uważana za jedną z najpiękniejszych kobiet swojego czasu. [przypis edytorski]

Cavalieri — można wymienić kilka sławnych osób o tym nazwisku: kompozytor Emilio de Cavalieri (1550–1602); matematyk i astronom Bonaventura Cavalieri (1598–1647); sopranistki Katharina Cavalieri (1755–1801) i Lina Cavalieri (1874–1944); malarz Vittorio Cavalleri (1860–1938); adresat sonetów Michała Anioła, Tommaso dei Cavalieri (1509–1587). [przypis edytorski]

cavaliero servante, dziś popr. cavalier servente (wł.) — dosł: kawaler usługujący, mężczyzna asystujący damie i otaczający ją stałą uwagą i troską. [przypis edytorski]

Cavalleria właśc. Cavalleria rusticana — (pl.) Rycerskość wieśniacza; opera kompozytora Pietra Mascagniego (1863–1945), autorami libretta są Giovanni Targioni-Tozzetti (1863–1934) i Guido Menasci (1867–1925). [przypis edytorski]

Cavalleria, właśc. Cavalleria rusticana — Rycerskość wieśniacza, opera wł. kompozytora Pietro Mascagniego (1863–1945) z 1890 r. [przypis edytorski]

cavatina — rodzaj solowej pieśni lirycznej w operze. [przypis edytorski]

Caveant consules [ne quid respublica detrimenti capiat] (łac.) — Niechaj konsulowie czuwają [aby rzeczpospolita nie doznała uszczerbku]. [przypis edytorski]

Caveas ne quid nimis… (łac.) — Miej na względzie nic ponad miarę (Terencjusz, Dziewczyna z Andros, I, 1, z dodanym początkiem zdania). [przypis edytorski]

Cave canem — strzeż się psa; łac. odpowiednik napisu „Uwaga zły pies”. [przypis edytorski]

cave (łac.) — strzeż się, uważaj. [przypis edytorski]

Cavell, Edyta (1865–1915) — ang. pielęgniarka, przełożona szpitala wojskowego w Brukseli w czasie I wojny światowej. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do stolicy Belgii pomagała rannym żołnierzom alianckim, ukrywała Belgów i Francuzów, zaś około dwustu Brytyjczykom pomogła dostać się do neutralnej Holandii. Aresztowana przez Niemców, postawiona przed sądem wojennym i skazana na śmierć przez rozstrzelanie; wyrok wykonano 12 października 1915 w Brukseli. Jej bohaterstwo i męczeńska śmierć zostały rozsławione po wojnie; została uhonorowana pomnikiem w Londynie, jej nazwiskiem nazwano także szczyt w Kanadzie i jedną z planetoid. [przypis edytorski]

cave musicam (łac.) — strzeż się muzyki. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso (1810–1861) — włoski mąż stanu, polityk królestwa Piemontu i Sardynii, premier i minister spraw zagranicznych (od 1852), działacz na rzecz zjednoczenia Włoch; premier Włoch (1861). [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso (1810–1861) — włoski polityk liberalny, premier królestwa Piemontu i Sardynii, działał na rzecz zjednoczenia Włoch. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) — hrabia, włoski polityk, mąż stanu; przywódca liberałów piemonckich, pierwszy premier zjednoczonego Królestwa Włoskiego. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) — polityk wł., mąż stanu, przywódca liberałów piemonckich, przyczynił się do zjednoczenia Włoch, premier królestwa Piemontu i Sardynii, pierwszy premier królestwa Włoch. [przypis edytorski]

Cavour, Camillo Benso di (1810–1861) — włoski polityk, mąż stanu, premier Sardynii i Włoch. [przypis edytorski]