Przypisy

Pelorum — przedgórze sycylijskie, według zdania geologów, wnoszących z pokładów ziemi, przez zatop morski od lądu Włoch oddzielone. [przypis redakcyjny]

Pembrocya — hrabstwo Pembrocke w Anglii. [przypis redakcyjny]

Pembroza — hrabstwo Pembroke w płd. Walii w Anglii. [przypis redakcyjny]

Penelopa — żona Odyseusza, jednego z głównych bohaterów Iliady i Odysei Homera, wzór wierności małżeńskiej. [przypis redakcyjny]

penetrować (z łac.) — przenikać, rozumieć. [przypis redakcyjny]

penitencjariusz — duchowny katolicki upoważniony do udzielania rozgrzeszenia w wypadku ciężkiego przewinienia. [przypis redakcyjny]

penitencjariusz (z łac.) — ksiądz, mający prawo rozgrzeszania w szczególnych wypadkach. [przypis redakcyjny]

penitentów — [tu:] żałujących, przystępujących do spowiedzi. [przypis redakcyjny]

penowany — karany. [przypis redakcyjny]

pens — drobna moneta brytyjska, 1/2 szylinga. [przypis redakcyjny]

pensja — stała zapłata. [przypis redakcyjny]

pensja — tzw. „lista cywilna”; pensją — dziś popr. forma B. lp: pensję. [przypis redakcyjny]

Pensja — według Korzona dochody Stanisława Augusta wynosiły w roku rachunkowym 1788/89 ogółem z górą 7.600 tys. zł. polskich. [przypis redakcyjny]

pensum (łac.) — dzienna praca, zadanie; tu B. lm pensa: zadania. [przypis redakcyjny]

pensum (z łac.) — zadanie. [przypis redakcyjny]

Pentesylea — królowa Amazonek, przybyła Trojanom z pomocą; zabita przez Achillesa. [przypis redakcyjny]

Penteus (mit. gr.) — król Teb, który sprzeciwiał się zaprowadzeniu kultu Dionizosa; rozgniewany bóg straszliwie go za to ukarał: matka jego, Agawa, w szale bachicznym rozszarpała go, sądząc, że ma przed sobą lwa; los jego jest tematem tragedii Eurypidesa Bachantki. [przypis redakcyjny]

peplos (z gr.) — wierzchnie okrycie kobiece w starożytnej Grecji. [przypis redakcyjny]

peplum — obszerna, wspaniała szata. [przypis redakcyjny]

per absentiam (łac.) — przez nieobecność. [przypis redakcyjny]

per amicitiam (łac.) — z powodu przyjaźni. [przypis redakcyjny]

per amorem dei nolite pisiare (łac.) — na miłość Boga, nie moczcie. [przypis redakcyjny]

per amorem gentis nostrae (łac.) — z miłości ku narodowi naszemu. [przypis redakcyjny]

per appellationem (łac.) — przez apelację; zwrot sądowy, tu: żart. [przypis redakcyjny]

per ardua (łac.) — dzięki trudnościom. [przypis redakcyjny]

per arendam (łac.) — dzierżawą. [przypis redakcyjny]

per bellum intestinum (łac.) — przez wojnę domową. [przypis redakcyjny]

percepcja — dochód, wpływ pieniężny. [przypis redakcyjny]

per ceram erasam (łac.) — przez zeskrobanie wosku. [przypis redakcyjny]

per certum numerum personarum (łac.) — przez pewną liczbę osób. [przypis redakcyjny]

per confertas (…) (łac.) — przez ściśnięte tłumy, wbrew swemu i wszystkich oczekiwaniu. [przypis redakcyjny]

per consequens (łac.) — w następstwie. [przypis redakcyjny]

per curiositatem (łac.) — przez ciekawość. [przypis redakcyjny]

per deputatos (łac.) — przez deputatów, przez delegatów. [przypis redakcyjny]

per deputatos (łac.) — przez deputatów, przez przedstawicieli. [przypis redakcyjny]

Perditio tua ex te (łac.) — Zginienie twoje z ciebie, o Izraelu! (Ozeasz XIII, 9). Chełmski chciał powiedzieć: „Sameś sobie winien, dobijając się tak o tę arendę i gwałtem mię wypierając z Olszówki. Mógłbym rzec teraz: Dobrze ci tak, alem chrześcijanin” itd. [przypis redakcyjny]

per Dominum Nostrum (łac.) — przez Pana Naszego. [przypis redakcyjny]

perduellium (łac.) — wrogów. [przypis redakcyjny]

pereant hostes (łac.) — niech zginą wrogowie. [przypis redakcyjny]

pereat umbra (łac.) — niech giną ciemności. [przypis redakcyjny]

peregrinationis (łac.) — podróżowania. [przypis redakcyjny]

peregrynacja (z łac.) — wędrówka. [przypis redakcyjny]

peregrynacji — podróży, pielgrzymki. [przypis redakcyjny]

peregrynować — podróżować. [przypis redakcyjny]

perełki Wschodu — młodociane piękności. [przypis redakcyjny]

perenne gloriae monumentum (łac.) — wieczysty pomnik sławy. [przypis redakcyjny]

perenne monumentum (łac.) — wiecznotrwałym pomnikiem. [przypis redakcyjny]

perennis gloriae (łac.) — chwały wieczystej. [przypis redakcyjny]

per exdivisionem (łac.) — przez podział. [przypis redakcyjny]

per fas et nefas (łac.) — godziwą lub niegodziwą drogą. [przypis redakcyjny]

per fas et nefas (łac.) — godziwym i niegodziwym sposobem. [przypis redakcyjny]

perfumy Atkinsona — luksusowe perfumy angielskie. [przypis redakcyjny]

per gradus (łac.) — przez stopnie, kolejno. [przypis redakcyjny]

periclitanti patriae (łac.) — zagrożonej ojczyźnie. [przypis redakcyjny]

pericula denuntiando imminentia (łac.) — oznajmiając grożące niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

periculosae plenum est opus aleae (łac.) — sprawa ta jest pełna niebezpiecznego hazardu (Horacy). [przypis redakcyjny]

periculose (łac.) — niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]

periculosissima incendia (łac.) — najniebezpieczniejsze pożary. [przypis redakcyjny]

periculosissime (łac.) — bardzo niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]

periculosus (łac.) — niebezpieczny; tu M. lp r.ż. periculosa: niebezpieczna. [przypis redakcyjny]

periculum in mora (łac. ) — niebezpieczeństwo w zwłoce (hasło wyrażające potrzebę szybkiego działania). [przypis redakcyjny]

periculum (łac.) — niebezpieczeństwo, tu M. lm pericula: niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

periculum libertatis (łac.) — niebezpieczeństwo dla wolności. [przypis redakcyjny]

per importunas instantias (łac.) — przez natrętne prośby. [przypis redakcyjny]

per instrumenta (łac.) — za pomocą. [przypis redakcyjny]

period (z gr.) — okres. [przypis redakcyjny]

period (z łac.) — okres; tu: pojęcie z zakresu retoryki, okres retoryczny, czyli zdanie o konstrukcji zgodnej z zaleceniami retoryki. [przypis redakcyjny]

period (z łac.) — okres; tu: (w daw. brzmieniu) ciężkie peryjody w znaczeniu: ciężkie czasy, trudne przeprawy. [przypis redakcyjny]

peripatetici (łac.) — [perypatetycy]; tak zwano uczniów Arystotelesa, dlatego że filozof ten zwykł był wykładać w peripatos (z gr.: miejsce przechadzek) ateńskiego Liceum. Stąd przeszła nazwa na całą szkołę filozoficzną. [przypis redakcyjny]

Perkuna tete (…) przyjmuje kąpielą znużone i zapylone słońce i wypuszcza je nazajutrz omyte i błyszczące — zresztą to nie mit, zupełnie nie zgadza się z wszystkim innym, co o litewskim kulcie słońca wiemy; jest to wstęp z bajki o sierocie, rycerzu itd, co w pogoni za czymś na dwór słońca się dostaje, przyjęty przez matkę czy siostrę, nim słońce wróci, a bajkę tę słyszał Żmudzin od Polaka lub Rusina; p. Jakub ustęp z klechdy, kwalifikujący się tylko do „folkloru”, do mitologii przeniósł. [przypis redakcyjny]

per litteras brevibus denuntiare (łac.) — listownie pokrótce uwiadomić. [przypis redakcyjny]

per me licet (łac.) — z mojej strony zgoda. [przypis redakcyjny]

permisję (łac. permisio: pozwolenie) — zwolnienie. [przypis redakcyjny]

per modum humanitatis (łac.) — przez grzeczność. [przypis redakcyjny]

per modum (łac.) — na sposób. [przypis redakcyjny]

per modum (łac.) — w postaci. [przypis redakcyjny]

per necessitatem (łac.) — z konieczności. [przypis redakcyjny]

per nexum sanguinis — dla związków krwi. [przypis redakcyjny]

perniciosa (wł.) — febra malaryczna. [przypis redakcyjny]

per nimiam mollitiem et voluptatem (łac.) — przez zbyteczne wygody i używanie. [przypis redakcyjny]

per non sunt (łac.) — dosłownie: „przez nie są”. [przypis redakcyjny]

per nuntios terrestres (łac.) — przez posłów ziemskich. [przypis redakcyjny]

perorą — przemową. [przypis redakcyjny]

perora — długie rozwlekle przemówienie. [przypis redakcyjny]

perorów — przemów. [przypis redakcyjny]

perorowali — przemawiali, rozwodzili się. [przypis redakcyjny]

perorze — [po] przemowie, napomnieniu. [przypis redakcyjny]

per parabolas (łac.) — przez podobieństwa (dla drugiego niezbyt zaszczytne). [przypis redakcyjny]

perpendykuł — wahadło. [przypis redakcyjny]

perpetuitas (łac.) — na zawsze. [przypis redakcyjny]

perpetuitati recordationem (łac.) — na wieczne czasy wspomnienie. [przypis redakcyjny]

perpetuo mergimus somnos (łac.) — w wiecznym śnie pogrążamy. [przypis redakcyjny]

perpetuum mobile (łac: wiecznie będące w ruchu) — maszyna, która wbrew zasadom fizyki byłaby w wiecznym ruchu bez zasilania jej nową energią; przedmiot bezowocnych wysiłków wielu wynalazców. [przypis redakcyjny]

perpetuum silentium (łac.) — wieczyste milczenie. [przypis redakcyjny]

Perpinian — miasto w płd.-zach. Francji. [przypis redakcyjny]

per portiones (łac.) — cząstkami. [przypis redakcyjny]

per promotionem (łac.) — z pomocą. [przypis redakcyjny]

per rationem (łac.) — z (tej) przyczyny. [przypis redakcyjny]

per regulam (łac.) — stosując się do zasady. [przypis redakcyjny]

per respectum (łac.) — przez wzgląd. [przypis redakcyjny]