Przypisy

Sylen (mit. gr.) — mądry wychowawca i towarzysz Dionizosa, boga wegetacji i wina; przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina. [przypis edytorski]

Sylen (mit. gr.) — mądry wychowawca i towarzysz Dionizosa, boga wegetacji i wina; w epoce klasycznej wyobrażany jako łysy starzec z grubymi wargami i płaskim zadartym nosem, często nadużywający wina; stał na czele orszaku lubieżnych satyrów. [przypis edytorski]

Sylen (mit. gr.) — towarzysz boga Dionizosa, przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem. [przypis edytorski]

Sylen (mit. gr.) — towarzysz boga wegetacji i wina Dionizosa, przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina. [przypis edytorski]

Sylen (mit. gr.) — towarzysz boga wegetacji i wina Dionizosa, przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem. Wirgiliuszowego Sylena, co (…) rozprawiał o bogach Olimpu wobec naiwnych sycylijskich pastuszków: w wierszu rzym. poety Wergiliusza (Eklogi, VI). [przypis edytorski]

Sylen (mit. gr.) — w mitologii greckiej jedno z bóstw przyrody. [przypis edytorski]

Sylenus (łac.), Sylen (mit. gr.) — mądry wychowawca i towarzysz Dionizosa, boga wegetacji i wina; przedstawiany jako opasły starzec z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina; stał na czele orszaku lubieżnych satyrów. [przypis edytorski]

Symplegady (mit. gr.) — ruchome skały utrudniające przepłynięcie cieśniny Bosfor. [przypis edytorski]

syn Mai (mit. gr.) — Hermes, bóg kupców i złodziei, posłaniec bogów. [przypis edytorski]

syn Mai (mit. gr.) — Merkury, posłaniec bogów. [przypis edytorski]

syn Zewsa i Latony (mit. gr.) — Apollo i jego bliźniacza siostra Artemida byli owocem romansu boga Zeusa i tytanidy Leto (Latony). Apollo był czczony jako bóg światła, porządku, muzyki i harmonii. [przypis edytorski]

sypilska Niobe (mit. gr.) — królowa Teb, żona Amfiona; miała czternaścioro dzieci (zw. Niobidami), siedem córek i tyluż synów; nieopatrznie pyszniła się, stawiając siebie ponad Leto, matkę dwojga zaledwie dzieci, lecz boskich: Apollina i Artemidy; mszcząc się za urażony honor Leto wystrzelali oni z łuku potomstwo Niobe, która widząc to, zatraciła się w rozpaczy; będącą w tym stanie Zeus litościwie zamienił w skałę: górę Sipylos w Azji Mniejszej (stąd przydomek „sypilska”). [przypis edytorski]

syrenia wyspa (mit. gr.) — to właśnie na Capri wracający spod Troi grecki heros, Odyseusz, spotyka syreny. [przypis edytorski]

Syreny (mit. gr.) — niebezpieczne żeńskie stworzenia żyjące na wysepkach i wabiące swoim urzekającym śpiewem żeglarzy; Odyseusz, przepływając statkiem w ich pobliżu, za radą Kirke zalepił woskiem uszy swoim towarzyszom, a ponieważ sam chciał wysłuchać ich śpiewu i przeżyć, kazał przywiązać się do masztu (Odyseja XII 153–200). [przypis edytorski]

Syreny (mit. gr.) — niebezpieczne żeńskie stworzenia żyjące na wysepkach i wabiące swoim urzekającym śpiewem żeglarzy; Odyseusz, przepływając statkiem w ich pobliżu, za radą Kirke zalepił woskiem uszy swoim towarzyszom, a ponieważ sam chciał wysłuchać ich śpiewu i przeżyć, kazał przywiązać się do masztu. [przypis edytorski]

Syzyf (mit. gr.) — przebiegły założyciel i król Koryntu, który zdradził sekret Zeusa, a następnie podstępnie uwięził posłanego po niego Tanatosa (Śmierć), za co został skazany na pośmiertne męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych: wtaczanie na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu. [przypis edytorski]

Syzyf (mit. gr.) — założyciel Koryntu, zasłynął ze swojego sprytu. Oszukał Zeusa, za co skazany na karę polegającą na wtaczaniu na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu. [przypis edytorski]

Szefel, właśc. Kefalus a. Cefalus (mit. gr.) — mąż Prokris. Przywołanie tego mitu jest tu zresztą nie na miejscu, gdyż opowiada on o sprawdzaniu wierności małżeńskiej. [przypis edytorski]

Talia i Melpomena (mit. gr.) — Talia to muza opiekuńcza komedii, zaś Melpomena to muza komedii. [przypis edytorski]

Talia, Kaliopa, Euterpe i Polihymnia, a Erato (mit. gr.) — muzy opiekuńcze: komedii, poezji epickiej, poezji lirycznej, poezji sakralnej i hymnicznej oraz poezji miłosnej. [przypis edytorski]

Talia (mit. gr.) — muza komedii. [przypis edytorski]

Talia (mit. gr.) — muza opiekuńcza komedii. [przypis edytorski]

Tamyras a. Tamyris (mit. gr.) — tracki śpiewak, który przechwalał się, że wygrałby konkurs nawet z samymi Muzami; rozgniewane Muzy odebrały mu wzrok oraz umiejętności śpiewania i grania; zob. Iliada II 594 i nast. [przypis edytorski]

Tantal i Syzyf, i Tytios (mit. gr.) — wymienione w Odysei (XI 576–600) osoby, które za popełnione za życia zbrodnie ponosiły męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych; Tantal: który zabił swego syna i jego ciało podał bogom na uczcie, by wypróbować ich wszechwiedzę, za karę stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem; Syzyf: przebiegły założyciel i król Koryntu, który zdradził sekret Zeusa, a następnie podstępnie uwięził posłanego po niego Tanatosa (Śmierć), za co został skazany na wtaczanie na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu; Tytios: jeden z gigantów, zastrzelony z łuku przez Apolla i Artemidę, gdy napadł na ich matkę, Leto, za karę w Tartarze leżał rozciągnięty na ziemi, a dwa sępy rozszarpywały mu wciąż odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, słynny ze swojego ogromnego bogactwa oraz ze strasznej kary, jaką nałożyli na niego bogowie. Z powodu swojego boskiego pochodzenia bywał zapraszany na uczty bogów; zdradzał ludziom boskie sekrety i żeby wypróbować wszechwiedzę bogów podał im na uczcie ciało swego syna, za co został strącony do Tartaru, gdzie cierpiał męki: pragnienie, stojąc w wodzie, która opadała, gdy się nachylał, oraz głód, nie mogąc dosięgnąć zwisających z drzewa owoców, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa; zabił swego syna i jego ciało podał bogom na uczcie, by wypróbować ich wszechwiedzę; za karę został strącony do Tartaru, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych, gdzie stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa; zabił swego syna i jego ciało podał bogom na uczcie, by wypróbować ich wszechwiedzę, za karę ponosił męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, za popełnione za życia zbrodnie ponosił męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, za popełnione za życia zbrodnie ponosił męczarnie w Tartarze: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — syn Zeusa i Omfale, za zdradzanie boskich sekretów strącony do Tartaru, gdzie nad jego głową chwiał się głaz, grożąc śmiercią. [przypis edytorski]

Tarczowładny (mit. gr.) — Zeus, władca bogów, którego atrybutem była egida, tarcza sporządzona przez boskiego kowala Hefajstosa. [przypis edytorski]

Tartar (mit. gr.) — najciemniejsza i najstraszniejsza część krainy umarłych. [przypis edytorski]

Tartar (mit. gr.) — najciemniejsza i najstraszniejsza część krainy zmarłych. [przypis edytorski]

Tartar (mit. gr.) — najmroczniejsza i najniższa część podziemnej krainy zmarłych, miejsce pobytu dusz skazanych na wieczne cierpienie. [przypis edytorski]

Tartar (mit. gr.) — przepaść w podziemnej krainie zmarłych, miejsce pobytu dusz skazanych na wieczne cierpienie. [przypis edytorski]

Tejresjasz (mit. gr.) — ślepy wróżbita, który 7 lat przeżył jako kobieta, bohater wielu mitów. [przypis edytorski]

Tejrezjasz (mit. gr.) — niewidomy wróżbita tebański; obdarzony długim życiem, którego część przeżył jako kobieta. [przypis edytorski]

Tejrezjasz (mit. gr.) — ślepy wróżbita obdarzony długim życiem, którego część przeżył jako kobieta. [przypis edytorski]

Tejrezjasz (mit. gr.) — wróżbita, który część życia przeżył jako kobieta. [przypis edytorski]

Telef (mit. gr.) — syn Heraklesa i Auge, według mitu popełnił samobójstwo, rzucając się ze skały Gibraltaru po tym, jak zginęła Helena wraz z jego nienarodzonym dzieckiem. [przypis edytorski]

Telefos (mit. gr.) — król Myzji, sojusznik Achajów podczas wojny trojańskiej, tytułowy bohater zaginionej sztuki Eurypidesa. Rana, którą zadał Telefosowi Achilles w nogę, nigdy się nie goiła, mogło ją uleczyć jedynie to samo ostrze. [przypis edytorski]

Telefos (mit. gr.) — syn Heraklesa i Auge, córki króla Tegei, król Myzji, sojusznik Achajów podczas wojny trojańskiej; tytułowy bohater zaginionej sztuki Eurypidesa. Jego matka w zagrożeniu śmiercią ukryła nowo narodzonego syna w górach, gdzie wykarmiła go łania. Tymczasem Auge, cudownie uratowana, została żoną króla Myzji. Wychowany przez pasterzy Telefos, kiedy dorósł, za radą wyroczni udał się na dwór królewski w Myzji, gdzie rozpoznał matkę. Rana, którą podczas wojny trojańskiej zadał Telefosowi Achilles w nogę, nigdy się nie goiła, mogło ją uleczyć jedynie to samo ostrze. [przypis edytorski]

Telemach (mit. gr.) — syn Odyseusza i Penelopy; jego podróż w poszukiwaniu ojca stanowi temat kilku spośród pieśni Odysei Homera. [przypis edytorski]

Telesfor (mit. gr.) — jeden z synów Asklepiosa (rzym. Eskulapa). [przypis edytorski]

Temida (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości, często przedstawiana z przepaską na oczach. Należała do tytanów, drugiego pokolenia bogów, starszych od bogów olimpijskich. [przypis edytorski]

Temida (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości i prawa, córka Gai (Ziemi) i Uranosa (Nieba). [przypis edytorski]

Temida (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości; patronka zawodów prawniczych. [przypis edytorski]

Temida (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości. [przypis edytorski]

Temida (mit. gr.) — córka Uranosa (Nieba) i Gai (Ziemi), bogini sprawiedliwości. [przypis edytorski]

Temida (mit. gr.) — w mitologii greckiej jedna z tytanid, bogini prawa, praworządności, sprawiedliwości. [przypis edytorski]

Teoklymenos (mit. gr.) — wieszczek z Odysei, potomek Melamposa, legendarnego wróżbity i uzdrowiciela. [przypis edytorski]

Terpsichore (mit. gr.) — muza tańca. [przypis edytorski]

Terpsychora (mit. gr.) — muza tańca i pieśni chóralnej. [przypis edytorski]

Terpsychora (mit. gr.) — muza tańca. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — bohater Iliady Homera; wojownik achajski, bezczelny, złośliwy, najtchórzliwszy i najbrzydszy spośród uczestników wojny trojańskiej; uosobienie motłochu, prostactwa ludzi z nizin: podczas wieców miał zwyczaj wszczynać kłótnie, buntował się przeciw dowódcom i obrażał ich. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — bohater Iliady Homera, złośliwy, tchórzliwy i brzydki wojownik grecki. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — uczestnik wojny trojańskiej, najbrzydszy z Achajów, kłótliwy, choć tchórzliwy kaleka, podżegający do buntu; zob. Iliada II 212 i nast. [przypis edytorski]

Tersytes (mit. gr.) — wojownik achajski, bezczelny, złośliwy, najtchórzliwszy i najbrzydszy spośród uczestników wojny trojańskiej (Iliada II 211–277). [przypis edytorski]

Tersytowska (mit. gr.) — Tersytes jest bohaterem Iliady. Często pojawia się w późniejszej literaturze jako charakterystyczny typ zarozumiałego i tchórzliwego demagoga; rdzeń imienia oznacza bezczelność, arogancję, złośliwość i tchórzliwość. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — boginka morska, jedna z córek Nereusa (Nereid), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — boginka morska, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid (boginek morskich, córek Nereusa), matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid (boginek morskich), matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid (boginek morskich), matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — nimfa morska, córka Nereusa (Nereida), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — nimfa morska, córka Nereusa (Nereida), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — nimfa morska, córka Nerosa (Nereida), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — tytanida, córka Uranosa, bogini morza, uosobienie jego siły rozrodczej. [przypis edytorski]

Tetydy płodnej córy (…) (mit. gr.) — córki Okeanosa i bogini Tetydy (Tethys): Okeanidy. [przypis edytorski]

Tetys a. Tetyda (mit. gr.) — bogini morza, siostra i żona Okeanosa; od czasów hellenistycznych jej imienia używano jako poetyckiego określenia morza. [przypis edytorski]

Teukros (mit. gr.) — syn Telamona, doskonały łucznik, w wojnie trojańskiej walczący po stronie Achajów; jeden z bohaterów Iliady Homera. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — bohater ateński, zabójca Minotaura, który uprowadził dziesięcioletnią Helenę do Afidy pod Atenami. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — bohater ateński, zabójca Minotaura. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — bohater ateński, zabójca zamkniętego w labiryncie potwora Minotaura. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros ateński. Ateny były zmuszone posyłać co 9 lat 7 dziewcząt i 7 młodzieńców na Kretę jako żer dla zamkniętego w labiryncie potwora Minotaura. Kiedy po raz kolejny wypadł termin złożenia haraczu, Tezeusz zaofiarował się, że popłynie jako jedna z ofiar. Zabił Minotaura i dzięki pomocy księżniczki kreteńskiej Ariadny, która podarowała mu kłębek nici, odnalazł drogę powrotną z labiryntu. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros ateński, zabójca Minotaura. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros ateński, zabójca Minotaura. Tezeusz i jego przyjaciel Pejritoos przysięgli, że zdobędą córki Zeusa za żony. Tezeusz towarzyszył Pejritoosowi w drodze przez Podziemia, by pomóc mu uprowadzić Persefonę, córkę Zeusa i żonę Hadesa. Kiedy zmęczeni wędrówką po krainie zmarłych usiedli na głazach, nie mogli powstać ani się ruszyć. Tezeusz został po dłuższym czasie uwolniony przez Heraklesa, kiedy ten przybył, by porwać psa Cerbera. Próba uwolnienia Pejritoosa się nie udała. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros, dziecko Posejdona i Ajtry, traktowany jednak jak syn Egeusza, króla Aten. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros i król Aten uważany za założyciela państwa: miał zjednoczyć pod przewodnictwem Aten miejscowości leżące w Attyce, tworząc miasto-państwo Ateńczyków. [przypis edytorski]

Thalia (mit. gr.) — a. Talia, jedna z trzech Charyt: bogiń wdzięku, piękności i radości. [przypis edytorski]

Thanatos (mit. gr.) — bóg śmierci. [przypis edytorski]

Thestyes (mit. gr.) — brat Atreusa, stryj Agamemnona i Menelaosa. [przypis edytorski]

Thetis (mit. gr.) — Tetyda, jedna z Nereid; matka Achillesa. [przypis edytorski]

Titios (mit. gr.) — olbrzym zabity przez Apollina. [przypis edytorski]

Trinakia (mit. gr.) — mityczna wyspa, wspomniana w Odysei, pasły się na niej stada wołów należących do Heliosa, boga Słońca; tu: Helios jest utożsamiony z Apollinem. [przypis edytorski]

Triptolemos (mit. gr.) — heros attycki, syn króla Eleusis, obdarowany przez boginię Demeter umiejętnością uprawy roli, rozpowszechniał ją wśród ludzi; jeden z pierwszych wtajemniczonych w misteria eleuzyjskie; niekiedy uważano go za jednego z sędziów w Hadesie, zwykle w miejsce Minosa. [przypis edytorski]

Triptolemos (mit. gr.) — heros attycki, syn króla Eleusis, obdarowany przez boginię Demeter umiejętnością uprawy roli, rozpowszechniał ją wśród ludzi. [przypis edytorski]

Trofonios (mit. gr.) — heros czczony w Beocji, syn Apolla i Epikasty; razem z bratem Agamedesem zbudował skarbiec króla Hyrieusa, pozostawiając tajne wejście, by kraść skarby; kiedy władca się zorientował i Agamedes wpadł w zasadzkę, Trofonios, by uniemożliwić identyfikację ciała, obciął bratu głowę, po czym uciekł do jaskini i zniknął na zawsze. [przypis edytorski]

Troil a. Troilos (mit. gr.) — najmłodszy syn Hekabe (Hekuby) i Priama, króla Troi; istniała przepowiednia, że Troja pozostanie niezdobyta, jeśli Troilos dożyje dwudziestu lat; dlatego Achilles zgładził chłopca, czym zasłużył sobie na gniew Apollina. [przypis edytorski]

Troilus (mit. gr.) — książę Troi, syn Priama, zakochany w Kressydzie, symbol wierności. [przypis edytorski]

Troilus (mit. gr.) — młody książę Troi, syn Priama, według legendy średniowiecznej zakochany w Kresydzie, wzór wiernego kochanka; w rozwiniętej przez Boccaccia (ok. 1335), Chaucera (ok. 1385) i Szekspira (1602) wersji opowieści Troilus, żeby zbliżyć się do ukochanej, skorzystał z pomocy jej krewnego, Pandara, który przekonywał ją do odwzajemnienia uczuć młodzieńca. Ang. słowo pander oznacza obecnie stręczyciela. [przypis edytorski]

Troilus (mit. gr.) — młody książę Troi, syn Priama, według legendy średniowiecznej zakochany w Kresydzie, wzór wiernego kochanka. [przypis edytorski]

Troilus (mit. gr.) — młody książę Troi, syn Priama; wg legendy średniowiecznej zakochany w Kresydzie, wzór wiernego kochanka; po innych autorach (m.in. Bocaccio, Chaucer) rozwiniętą wersję tej historii miłosnej przedstawił także Szekspir, w sztuce Troilus i Kresyda (1602). [przypis edytorski]

Troilus (mit. gr.) — syn Priama i Hekuby, legenda o jego miłości pojawiła się dopiero w średniowieczu. [przypis edytorski]

Trophonios (mit. gr.) — heros czczony w Beocji, syn Apolla i Epikasty; razem z bratem Agamedesem zbudował skarbiec króla Hyrieusa, pozostawiając tajne wejście, by kraść skarby; kiedy władca się zorientował i Agamedes wpadł w zasadzkę, Trofonios, by uniemożliwić identyfikację ciała, obciął bratu głowę, po czym uciekł do jaskini i zniknął na zawsze; tu, pisane małą literą: trofonios oznaczać może ogólnie kogoś, kto poszukuje skarbów w głębi jaskiń. [przypis edytorski]

Tryton (mit. gr.) — bóg morski, syn Posejdona (w mit. rzym. Neptuna) i Amfitryty, do których orszaku należał; ojciec trytonów, tj. hybrydycznych istot morskich, pół ludzi, pół ryb (odpowiedników lądowych satyrów). Tryton przedstawiany był jako postać o górnej części ciała aż do pasa ludzkiej, zaś dolnej jak u ryb, z ogonem skręconym spiralnie, niekiedy dodatkowo wyposażonej w parę tylnych nóg końskich; jego atrybutem był trójząb i muszla. [przypis edytorski]

tryton (mit. gr.) — bóstwo morskie o ludzkim tułowiu i rybim ogonie. [przypis edytorski]

Tryton (mit. gr.) — bóstwo morskie o tułowiu człowieka i rybim ogonie. [przypis edytorski]

tryton (mit. gr.) — bóstwo morskie, w połowie ryba, a w połowie człowiek; sługa Posejdona. [przypis edytorski]