Przypisy

szwarcunek (daw., z niem. schwarz: czarny) — przemyt, nielegalne przewożenie towaru przez granicę; przemycany towar. [przypis edytorski]

szychta (daw., z niem. Schicht) — warstwa. [przypis edytorski]

szychterz (daw., z niem.) — ślusarz. [przypis edytorski]

szyfkarta (z niem. Schiffskarte) — bilet okrętowy. [przypis edytorski]

szyldwach (daw.; z niem. Schild: tarcza; Wache: warta) — żołnierz na warcie, wartownik, tu: wartownia, miejsce pełnienia straży. [przypis edytorski]

szyldwach (daw., z niem.) — wartownik. [przypis edytorski]

szyldwach (daw., z niem.) — żołnierz na warcie. [przypis edytorski]

szyldwach (daw., z niem.) — żołnierz na warcie, strażnik. [przypis edytorski]

szyldwach (daw., z niem.) — żołnierz na warcie, wartownik. [przypis edytorski]

szyldwach (daw., z niem.) — żołnierz pełniący wartę, strażnik. [przypis edytorski]

szyldwach (z niem.) — wojskowy strażnik. [przypis edytorski]

szynkiel (daw., z niem.) — koniec osi koła wystający poza piastę. [przypis edytorski]

szyszak (daw. szłom; z węg. sisak, z niem. Zischägge) — typ hełmu otwartego. [przypis edytorski]

Tagblatt (niem.) — dziennik. [przypis edytorski]

Tagebuch (niem.) — dziennik; tu: komedia Eduarda von Bauernfelda Das Tagebuch. Lustspiel in zwei Acten, po raz pierwszy wystawiona w 1836 r. [przypis edytorski]

Tantjeme werden haben Sie, ganz Wien wird auf Euch gaffen! (niem.) — Będzie pan dostawał tantiemy, cały Wiedeń będzie się na pana gapił! [przypis edytorski]

taster (z niem.) — przycisk. [przypis edytorski]

taszka (daw., z niem.) — sakiewka, woreczek; kieszeń. [przypis edytorski]

Tausendschlüssel (niem.) — klucz tysiąckrotny, klucz otwierający tysiąc zamków. [przypis edytorski]

Tausend Teufel (niem.) — tysiąc diabłów. [przypis edytorski]

Teufel (niem.) — diabeł. [przypis edytorski]

Tiergarten (niem.) — ogród zoologiczny; tu: nazwa rozległego parku w centralnej części Berlina. [przypis edytorski]

tingel-tangel (z niem., daw.) — podrzędny lokal gastronomiczno-rozrywkowy, miejsce występów piosenkarzy, tancerzy, striptizerek. [przypis edytorski]

tingeltanglowy (z niem.) — od: tingel-tangel, wyrazu dźwiękonaśladowczego dla brzęku talerzy blaszanych w orkiestrze; określenie taniej restauracji z kabaretem. [przypis edytorski]

tingel, własc. tingel tangel (z niem.) — tani, podejrzany lokal, kabaret. [przypis edytorski]

tingel (z niem., daw.) — podrzędna kawiarnia lub restauracja, miejsce występów piosenkarzy, tancerzy, striptizerek; także: tingel-tangel. [przypis edytorski]

tingel (z niem., daw.) — podrzędna kawiarnia lub restauracja, miejsce występów piosenkarzy, tancerzy, striptizerek; także: tingel-tangel. [przypis edytorski]

tingel (z niem.) — podrzędna kawiarnia z występami tancerzy i piosenkarzy, kabaret. [przypis edytorski]

tingiel (z niem., daw.) — podrzędny lokal gastronomiczno-rozrywkowy, miejsce występów piosenkarzy, tancerzy, striptizerek; także: tingel-tangel. [przypis edytorski]

tinglowy (z niem.) — związany z tzw. tingel-tangel, tj. podrzędnym kabaretem, tancbudą. [przypis edytorski]

Todestrieb (niem.) — popęd śmierci; termin z psychoanalizy Freuda oznaczający chęć śmierci, oczekiwanie śmierci jako motywację działań człowieka. [przypis edytorski]

Tod oder Turandot (niem.) — śmierć albo Turandot; nawiązanie do imienia tytułowej bohaterki sztuki Carla Gozziego Turandot opowiadająca o okrutnej księżniczce chińskiej, która swoim kandydatom na męża zadawała niczym Sfinks trudne zagadki, a tych, którzy nie odgadli czekała śmierć; na podstawie dramatu powstała opera wł. kompozytora Giacoma Pucciniego (1858–1924), dokończona (przez Franco Alfano) i wystawiona dopiero po jego śmierci, w 1926 r. [przypis edytorski]

Totenmesse (niem.) — Msza żałobna (tytuł pol.: Requiem Aeternam) z 1893. [przypis edytorski]

Totenstille (niem.) — śmiertelny spokój. [przypis edytorski]

totschweigen (niem.) — pomijać milczeniem; tu: w znaczeniu rzeczownikowym, w wielką literą. [przypis edytorski]

trabant a. drabant (z niem.) — żołnierz pieszy, żołnierz straży przybocznej. [przypis edytorski]

trab (z niem.) — kłus. [przypis edytorski]

trafika (z niem. Trafik, wł. traffico: ruch, handel) — sklep z wyrobami tytoniowymi, akcesoriami do palenia tytoniu, niekiedy również z innymi drobnymi przedmiotami, jak bilety, zapałki itp. [przypis edytorski]

trephauz (z niem.) — oranżeria, szklarnia, cieplarnia. [przypis edytorski]

trephauz (z niem.) — szklarnia. [przypis edytorski]

trep (z niem.) — piętro. [przypis edytorski]

trep (z niem. Treppe: schody) — piętro. [przypis edytorski]

tret (z niem. Tritt) — chodnik na targowisku lub rynku. [przypis edytorski]

treulos (niem.) — wiarołomny, niewierny. [przypis edytorski]

Trinkbecher (niem.) — puchar. [przypis edytorski]

Trinkgeld (niem.) — napiwek. [przypis edytorski]

Trompeter von Säckingen (niem.) — niezwykle popularny w swoim czasie poemat Trębacz z Säckingen (1853), humorystyczna opowieść romantyczna autorstwa Josepha Victora von Scheffela. [przypis edytorski]

Tropfen von Boden (niem.) — skrawek ziemi (dosł. kropla). [przypis edytorski]

Trübe, das (niem.) — neologizm: rzeczownik r.n. utworzony od przym. trübe: szary, mętny, matowy, ponury, zamglony, mdły, posępny, pochmurny (także w znaczeniu przysłówkowym trübe: ponuro, pochmurnie, mgliście); znaczenie: ponurość, posępność, zamglenie itp. [przypis edytorski]

Truppenlazarett (niem.) — szpital wojskowy. [przypis edytorski]

tückisches Weib (niem.) — złośliwa kobieta. [przypis edytorski]

tum (z niem.) — średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata. [przypis edytorski]

tum (z niem.) — świątynia; kościół kolegiacki a. katedralny. [przypis edytorski]

turma (ros. тюрьма: więzienie, z niem. Turm: wieża) — daw.: więzienie, szczególnie carskie. [przypis edytorski]

turma (z niem. Thurm) — więzienie. [przypis edytorski]

turma (z niem.) — wieża, tu: więzienie. [przypis edytorski]

turnier (niem.) — turniej, potyczka. [przypis edytorski]

tuz (z niem.) — as w talii kart; „patrzeć jak w tuza” — patrzeć z uwagą. [przypis edytorski]

udychtować (daw., z niem.) — uszczelnić, pozatykać szpary. [przypis edytorski]

Über die spezielle und allgemeine Relativitatstheorie (niem.) — o szczególnej i ogólnej teorii względności. [przypis edytorski]

Übermensch (niem.) — nadczłowiek; pojęcie wprowadzone przez Fiedricha Nietzschego. [przypis edytorski]

Überwindung (niem.) — przezwyciężenie. [przypis edytorski]

Umschlagplatz (niem.) — dosł.: plac przeładunkowy; tu: poprowadzona od Dworca Gdańskiego w Warszawie bocznica kolejowa wraz z magazynami, zlokalizowana u zbiegu ulic Stawki i Dzikiej, służąca wymianie towarowej między gettem warszawskim a tzw. „stroną aryjską”; następnie zaś, od 22 lipca 1942 r. (tj. od rozpoczęcia akcji likwidacyjnej mającej na celu wymordowanie wszystkich uwięzionych uprzednio w gettach Żydów) miejsce, gdzie gromadzono ludzi wywożonych do obozu zagłady w Treblince. [przypis edytorski]

Umschlagplatz (niem.) — plac przeładunkowy, usytuowany przy skrzyżowaniu ul. Stawki i Dzikiej; początkowo służył wymianie towarów między gettem a światem zewnętrznym, później gromadzono na nim ludzi wywożonych do Treblinki. [przypis edytorski]

Umschlag, właśc. Umschlagplatz (niem.) — dosł.: plac przeładunkowy; tu: poprowadzona od Dworca Gdańskiego w Warszawie bocznica kolejowa wraz z magazynami, zlokalizowana u zbiegu ulic Stawki i Dzikiej, służąca wymianie towarowej między gettem warszawskim a tzw. „stroną aryjską”. Od lipca 1942 miejsce, gdzie gromadzono ludzi wywożonych pociągami do obozu zagłady w Treblince. W oczekiwaniu na deportację spędzali na placu od kilku godzin do kilku dni. [przypis edytorski]

Umwertung aller Werte (niem.) — przewartościowanie wszystkich wartości; główny postulat filozofii Friedricha Nietzschego. [przypis edytorski]

Umwertung aller Werthe (niem.) — przewartościowanie wszystkich wartości; koncepcja pochodząca z filozofii Nietzschego. [przypis edytorski]

unbemerkter Hintergrund (niem.) — niezauważalne tło. [przypis edytorski]

unbemerkter Hintergrund (niem.) — tło zmieszane, niedostrzegalne. [przypis edytorski]

Unbewusste, das (niem.) — podświadomość. [przypis edytorski]

und alles für nichts (niem.) — i wszystko na nic. [przypis edytorski]

und die ganze Welt (niem.) — i cały świat. [przypis edytorski]

Unding (niem.) — coś niedopuszczalnego, nonsens, absurd. [przypis edytorski]

Und mein Liebchen, was willst du noch mehr (niem.) — I, moja kochana, cóż jeszcze chcesz. [przypis edytorski]

Und niemand klagte, wer genas (niem. ) — Nikt, kto wyzdrowiał, nie skarżył się. [przypis edytorski]

Und so auch fürchte ich (niem.) — Toteż tego się obawiam. [przypis edytorski]

und so weiter (niem.) — i tak dalej. [przypis edytorski]

Und wenn der Mensch (…) wie ich leide (niem.) — A kiedy człek uciszy się w swej męce, trzeba mi boga, by wyrazić swe cierpienie (J.W. Goethe, Torquato Tasso). [przypis edytorski]

Unerhört! (niem.) — Niesłychane! [przypis edytorski]

Unsinn (niem.) — nonsens. [przypis edytorski]

untauglich (niem.) — niezdolny, nienadający się. [przypis edytorski]

Untergang des Abendlandes (niem.) — Der Untergang des Abendlandes. Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte (Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii uniwersalnej), dzieło Oswalda Spenglera (1880–1936) opublikowane w 1922 r. [przypis edytorski]

Untergang (niem.) — zagłada. [przypis edytorski]

unterkunft (niem.) — obozowy magazyn. [przypis edytorski]

unteroficer (daw., z niem. Unteroffizier) — podoficer. [przypis edytorski]

unteroficer (z niem.) — podoficer. [przypis edytorski]

unteroficer (z niem.) — podoficer; tu: niższy urzędnik. [przypis edytorski]

unter seinem Regiment (niem.) — pod jego rządami. [przypis edytorski]

urpflanze (niem.) — wymyślona przez Johanna Wolfganga Goethego archetypiczna roślina, posiadająca wszystkie elementy późniejszych, pochodzących od niej roślin. [przypis edytorski]

Vaterland (niem.) — ojczyzna. [przypis edytorski]

Vater (niem.) — ojciec. [przypis edytorski]

Vaterstuhl (niem.) — krzesło ojcowskie. [przypis edytorski]

Verband (niem.) — stowarzyszenie. [przypis edytorski]

verboten (niem.) — w znaczeniu, zakaz, zabronione; jak w informacji o zakazie: Zabronione jest opuszczanie getta. [przypis edytorski]

verboten (niem.) — zabronione. [przypis edytorski]

verboten (niem.) — zakazane, zabronione. [przypis edytorski]

verboten (niem.) — zakazany, wzbroniony. [przypis edytorski]

verdammte (niem.) — przeklęci. [przypis edytorski]

Verein (niem.) — stowarzyszenie, związek. [przypis edytorski]

Verein (niem.) — towarzystwo, związek, bractwo. [przypis edytorski]