Przypisy

kochają swą niewolę tak, jak towarzysze Ulissa ukochali swe zezwierzęcenie — patrz rozprawkę Plutarcha pt. Zwierzęta posługują się rozumem [jest to dialog, w którym rozmówcami są Kirke, Odyseusz i Gryllos; przyp. tłum.]. [przypis autorski]

kocwi — kotwicy. [przypis autorski]

koczmołach — dziwoląg, potwór. [przypis autorski]

Kodeks miłosny z dwunastego wieku — 1. Causa coniugii ab amore non est excusatio recta. 2. Qui non celat, amare non potest. 3. Nemo duplici potest amore ligari. 4. Semper amorem minui vel crescere constat. 5. Non est sapidum quod amans ab invito sumit amante. 6. Masculus non solet nisi in plena pubertate amare. 7. Biennais viduitas pro amante defuncto superstiti praescribitur amanti. 8. Nemo, sine rationis excessu, suo debet amore privari. 9. Amare nemo potest, nisi qui amoris suasione compellitur. 10. Amor semper ab avaritiae consuevit domiciliis exufare. 11. Non decet amare quarum pudor est nuptias affectare. 12. Verus amans alterius nisi suae coamantis ex affectu non cupit amplexus. 13. Amor raro consuevit durare vulgatus. 14. Facilis perceptio contemptibilem reddit amorem, difficilis eum parum facit haberi. 15. Omnis consuevit amans in coamantis aspectu pallescere. 16. In repentina coamantis visione, cor tremescit amantis. I7. Novus amor veterem compellit abire. 18. Probitas sola quemcumque dignum facit amore. 19. Si amor minuatur, cito deficit et raro convalescit. 20. Amorosus semper est timorosus. 21. Ex vera zelotypia affectus semper crescit amandi. 22. De coamante suspicione percepta zefus interea et affectus crescit amandi. 23. Minus dormit et edit quem amoris cogitatio vexat. 24. Quilibet amantis actus in coamantis cogitatione finitur. 25. Verus amans nihil beatum credit, nisi quod cogitat amanti placere. 26. Amor nihil posset amori denegare. 27. Amans coamantis solatiis satiari non potest. 28. Modica praesumptio cogit amantem de coamante suspicari sinistra. 29. Non solet amare quem nimia voluptatis abundantia vexat. 30. Verus amans assidua, sine intermissione, coamantis imagine detinetur. 31. Unam feminam nihil prohibet a duobus amari, et a duabus mulieribus unum. (Fol. 103.) [przypis autorski]

Könnt ich einmal (…) den Strang — „Trwam uważnie na tej straży,/ chociaż świat się przeinacza — / — aż się koło me przeważy/ wolą wieczystego tkacza” (Goethe, Faust; przekład Emila Zegadłowicza). [przypis autorski]

Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 61. [przypis autorski]

Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 62. [przypis autorski]

Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 69. [przypis autorski]

Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 70. [przypis autorski]

Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 72. [przypis autorski]

Kohler, Author's Right…, ch. 1 p. 75. [przypis autorski]

Kohler, Author's Right, Jena (1880), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, ch. 1 p. 64. [przypis autorski]

Kohler, Author's Right, Jena (1880), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

koja — łóżko okrętowe. [przypis autorski]

Kokieteria jest zatem środkiem do wywołania czynnego ataku płciowego… — Autor nie w lepszym znajduje się położeniu niż jego czytelnik, jeśli go powyższa analiza kokieterii nie zadowala. To, co ona wykazuje, leży stosunkowo na wierzchu. Zdaje mi się coraz bardziej, że zagadkowość kokieterii polega na szczególnym akcie, którym kobieta czyni się przedmiotem dla mężczyzny i łączy się z nim funkcjonalnie. Zachowuje się tu ona zupełnie podobnie, jak podczas innego kobiecego dążenia — aby być przedmiotem współczucia dla bliźnich: w obu razach podmiot przemienia się w przedmiot, w czucie jakiegoś innego człowieka i stawia go ponad sobą jako sędziego. Kokieteria to specyficzne „stopienie się w jedno” nierządnicy, tak jak „stopienie się w jedno” u matki wyraża się w pieczołowitości występującej zrazu jako ciąża, później jako karmienie własnym mlekiem itd. Do objaśnienia tego, co powiedziałem, posłuży jeszcze zwrócenie uwagi na kobietę jako narzeczoną. Narzeczona jest, żeby tak powiedzieć, przedmiotem jako takim, zupełnie pozbawionym woli, przedmiotem do patrzenia dla wszystkich, którzy ją spotykają. [przypis autorski]

Kokoszczyna z Sielca — Maria Kokoszczyna umarła w r. 1915, przeżywszy około 100 lat. Do końca życia cieszyła się dobrym zdrowiem i wykonywała wszystkie roboty w domu i w polu. [przypis autorski]

kołbań — brudne, stojące jeziorko. [przypis autorski]

kołbań — kałuża. [przypis autorski]

Kołdyczew — nazwisko jeziora. [Wszystkie nazwy miejscowości: Hnilica, Kołdyczew, Żarnowa Góra pochodzą z okolic rodzinnego Zaosia Mickiewicza; przyp. red.]. [przypis autorski]

kołem z samych brzytew w kawałki siekli — Kardynał Richelieu miał u siebie salę, nazwaną Salą Niepamięci, la Salle des Oubliettes. Jej cała posadzka składała się z tafel na wadze wiszących. Pod nią był loch głęboki. Po śmierci tyrana tego, a wielkiego despotów ministra, znaleziono w tym lochu czterdzieści trupów i kupę ludzkich kości. W innych jego pałacach były także skryte, głębokie, ale węższe pod posadzkami lochy, zwane les Attrapes; w tych ku środkowi były zasadzone koła z samych brzytew, które, gwałtownie kręcone, siekły w sztuki osoby, przez tego ministra zdradliwie do pokoju zaproszone i w ten loch wpadłe [plotka rozszerzona w czasie Rewolucji Francuskiej; S.Cz.]. [przypis autorski]

kołodziej — człowiek wyrabiający koła do wozów. [przypis autorski]

kołomaź — smar do wozów. [przypis autorski]

kołomyjki z Halicza — kołomyjki, piosenki ruskie w rodzaju mazurów polskich [kołomyjka: rodzaj melodii i tańca ludowego, a także pieśni, związanej przede wszystkim z terenami Ukrainy, ale również Podolem, rejonami karpackimi, a także dalszymi krajami Europy południowo-wschodniej, takimi jak Mołdawia czy Rumunia; tempo melodii jest żywe, metrum parzyste (zwykle 2/4), nieco wolniejsze zwrotki przeplatane są szybkimi refrenami; co charakterystyczne, tempo w miarę tańczenia przyspiesza; od tempa i metrum począwszy kołomyjka nie ma nic wspólnego z mazurkiem; red. WL.]. [przypis autorski]

Kolęda graniczna — jas.kapela, Kolęda graniczna, TikTok, 24.12.2021, https://vm.tiktok.com/ZMLxLbnXq/ [dostęp: 11.05.2022]. [przypis autorski]

kolebką rodu była Ruś Czerwona — Kolebką rodu Sobieskich była oczywiście nie Ruś Czerwona, ale Sandomierskie. Na Rusi (w Olesku) urodził się sam Sobieski. [przypis autorski]

kolegium kapłańskie — łac. collegium pontificum. Członkowie kolegium kapłańskiego nosili tytuły: pullarii, victimarii, tibicines, calatores, etc. etc. [przypis autorski]

Kolejny cios w wykorzystywanie cylindrów nastąpił 1913 roku, kiedy to firma Edisona wyprodukowała fonograf odtwarzający płyty. Ostatecznie cylindry zostały wyparte z rynku po 1925 roku wraz z pojawieniem się nagrań elektrycznych. M. Kominek, Zaczęło się od fonografu…, Kraków 1986, s. 39. [przypis autorski]

Kolleski Regestrator (do Sowietnika) — Kolleski regestrator jest to jeden z najniższych czynów. Sowietników, czyli radców, różne są rodzaje i gatunki, jako to: radcy honorowi, kollescy, tajni, rzeczywiści. — Pewny dowcipny Rosjanin mawiał, iż Rzeczywisty Tajny Radca jest trojakim kłamstwem; bo nie radzi, nie wie o żadnej tajemnicy i często jest najniedorzeczniejszym stworzeniem. Mówiono raz o jakimś czynowniku i nazywano go dobrym człowiekiem. «Nazwij raczej dobrym chłopcem», odezwał się ów żartowniś. «Jak czynownik może być człowiekiem, póki jest tylko regestratorem? W Rosji, ażeby być człowiekiem, trzeba być przynajmniej radcą stanu». [przypis autorski]

Kolporter zaniósł ją do księżnej de Talmont — to nie była księżna de Talmont, ale inna dama, której nazwiska nie znam; niemniej sam fakt nie ulega wątpliwości. [przypis autorski]

kolumbarium — Pomnik dla uboższych ludzi podobny z kształtu do gołębnika z framugami, w których stały urny, nazywał się columbarium. [przypis autorski]

Komedya Boska — porównaj wstęp do włoskiego wydania Komedyi, napisany przez Eugeniusza Camerini (Milano 1891). Porównaj też Krauza, który szczególnie szeroko uwzględnia i rozpatruje wpływ sztuki na Danta. [przypis autorski]

Komendant świeżego powietrza, [w oryg.: le Commandant de la campagne] — był to tytuł, jakiego używał Teodor Poli. [przypis autorski]

komentarz — objaśnienie. [przypis autorski]

Komisja do Badania Problemu Płazów, do której zostaną zaproszeni również dwaj delegaci Płazy (…). W ten sposób Płazy osiągnęły najwyższe w owym czasie międzynarodowe uznanie swego istnienia — W papierach Povondry zachowało się trochę niewyraźne zdjęcie z gazety, na którym obaj delegaci Płazów wychodzą po schodkach z Jeziora Genewskiego na Quai du Mont Blanc, żeby wyruszyć na posiedzenie Komisji. Wydaje się więc, że byli oficjalnie zakwaterowani w samym Lac Léman.

Co się tyczy genewskiej Komisji do Badania Problemu Płazów, wykonała ona ogromną i pożyteczną pracę głównie przez to, że starannie wystrzegała się wszystkich drażliwych problemów politycznych i ekonomicznych. Zasiadała permanentnie przez wiele lat i odbyła ponad tysiąc trzysta posiedzeń, na których pilnie debatowano o międzynarodowym ujednoliceniu nazewnictwa dla Płazów. W tym względzie panował bowiem okropny chaos. Oprócz naukowych nazw takich jak Salamandra, Molche, Batrachus i tym podobne (które to określenia zaczęły być odbierane jako niegrzeczne), proponowano całe mnóstwo innych. Płazy miano nazywać Trytonami, Neptunidami, Tetydami, Nereidami, Atlantami, Oceanikami, Posejdonami, Lemurami, Pelagami, Litoralami, Pontykami, Batydami, Abyssami, Hydrionami, Żandemerami (Gens de Mer [fr.: „Ludzie Morza”; red. WL]), Sumarynami i tak dalej. Komisja do Badania Problemu Płazów miała z tych wszystkich nazw wybrać najodpowiedniejszą i zajmowała się tym gorliwie i sumiennie aż do samego końca Wieku Płazów, jednak nie doszła do ostatecznej i jednomyślnej konkluzji.

[przypis autorski]

Komisja geologiczna w r. 1827 (…) — ob[acz:] raport Ulmana, „Dzien[nik] Wil[eński]” r. 1827. [przypis autorski]

komórki zaczęły zbliżać się do siebie (…) i łączyć się zamiast się dzielić, aby wydać nowe indywiduum czy ich wielość — uważam, że bez założenia łączenia się bardzo prymitywnych — prymitywniejszych od naszych jednokomórkowców — stworzeń nie można sobie wyobrazić powstawania wyższych osobników z niższych. Tym pojęciem uzupełnione musi być pojęcie ewolucji, o ile nie ma być ona zupełną tajemnicą. [przypis autorski]

kompensata — wynagrodzenie. [przypis autorski]

kompetencja mężczyzny do zabierania głosu o kobiecie — W dalszych ustępach „mężczyzna” oznacza zawsze $M$, a przez „kobietę” rozumiem zawsze $K$, nie zaś „mężczyzn” i „ kobiety”. [przypis autorski]

kompletna transformacja władcy rozpuszczającego mimo woli potęgę swą wśród mas na władcę-sługę klas dorabiających się: początkowo trzeciego, a potem czwartego stanu — nic tak nie irytuje, jak gadanie różnych „spłyciarzy” (ł, łój, Ładoga), że — „panie dziejku” — wszystko jest to samo, władza jest zawsze, i Stalin czy Lenin to to samo, co Wilhelm II, a ten to to samo, co Napoleon, Ludwik XIV, Cezar i Aleksander Wielki. Ludzie ci nie widzą kompletnego przemieszczenia typów ludzkich i klas na danych położeniach społecznych w ciągu historii, widzą zaś banalne i powierzchowne analogie, które są zupełnie nieważne. [przypis autorski]

komplikacje — w przedstawieniu niniejszego systemu wstrzymam się od wszelkiej krytyki. Ewentualnie przejdę do krytycznego oświetlenia pewnymi typowych systemów w dalszych pracach. [przypis autorski]

komunikat p. Marckwalda dotyczący polonu — „Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft”, czerwiec 1902 i grudzień 1902. [przypis autorski]

komunizm [jest wytworem] żydowskim — I rosyjskim. Rosjanie są atoli w sposób znamienny w małym stopniu uspołecznieni i spośród wszystkich ludów europejskich mają najmniej zrozumienia dla państwa. W myśl poprzednich wywodów jest z tym w zupełnej zgodzie fakt, iż są powszechnie antysemitami. [przypis autorski]

Komu ślubny splatasz wieniec… Z róż liliji i tymianka — te triolety wyjęte są z poezji Tomasza Zana [triolet — strofa pochodząca z wł. poezji średniowiecznej, ośmiowersowa, o układzie rymów abaaabab Red. WL]. [przypis autorski]

Komuż przyjdzie do głowy zakochać się w królowej, o ile go nie ośmieli? — Miłostki p. Struenzée w Dworach północnych Browna, 3 tomy, 1819. [przypis autorski]

Koncentrowała ona w domu swoim wszystkie sprawy województwa… — dr Antoni J., Niewiasty kresowe. [przypis autorski]

„Koncepcje biologiczne w humanistyce” (…) zdaniem autora w ich skład wchodzi również (…) koncepcja pokolenia (…) — [por.] M. Wallis, Koncepcje biologiczne w humanistyce, w: Fragmenty filozoficzne. Seria druga. Księga pamiątkowa ku uczczeniu czterdziestolecia pracy nauczycielskiej w Uniwersytecie Warszawskim profesora Tadeusza Kotarbińskiego, Warszawa 1959, s. 328. [przypis autorski]

kondukt — orszak, pochód żałobny. [przypis autorski]

Konferencja zwołana z inicjatywy belgijskich pisarzy, prawników i osób związanych z kulturą zgromadziła około 300 delegatów z całego świata. S. Ricetson, The Birth of the Berne Union, „COLUM.-VLA J.L. & ARTS” 9 (1986), s. 4, Angielski tekst rezolucji można znaleść w: J. Ginsburg, S. Ricketson, International Copyright and Neighbouring Rights: The Berne Convention and Beyond, 2nd Edition, Oxford 2006, s. 46. [przypis autorski]

konfiskaty (…) w republice przynosiłyby tę szkodę, iż odejmowałyby równość będącą jej duszą, pozbawiając obywatela niezbędnych środków — Zdaje mi się, że republika ateńska zanadto lubiła konfiskaty. [przypis autorski]

Kong — cztery kamienie jednobarwne w mah-jonggu. [przypis autorski]

Koniecpolski — mowa tu zapewne o Stanisławie Koniecpolskim, synu Aleksandra, b. wojewody sandomirskiego, staroście dolińskim. [przypis autorski]

Koniec tej notatki nieodczytanej (aby nie kłamać). — Notatka o Henryku Beyle, kwiecień 1837. Odczytać po jego śmierci, nie wcześniej. [przypis autorski]

Koniecznym jest to, co wynika z danej wystarczającej podstawy (…) — objaśnienie pojęcia konieczności znajduje się w mojej rozprawie o zasadzie podstawy § 49. [Chcąc czytelnikowi ułatwić uzupełnienie powyższych uwag autora, dotyczących konieczności, podaję bardzo dokładne streszczenie, prawie przekład tego 49. rozdziału Schopenhauerowskiej rozprawy o zasadzie podstawy: § 49. O konieczności: Zasada wystarczającej podstawy: jest we wszyst nieczności, gdyż konieczność w swoim właściwym i wyraźnym znaczeniu oznacza nieochybność następstwa, gdy podstawa jest dana. „Jest konieczne” nie znaczy nic innego, niż: „wynika z danej podstawy”. Dlatego więc każda konieczność jest uwarunkowana, zaś konieczność bezwzględna, tzn. nieuwarunkowana byłaby contradictio in adjecto, gdyż takie pojęcie wykluczałoby zależność, bez której o konieczności nie można pomyśleć. Określenie konieczności jako czegoś, „co nie może nie być”, jest tylko słowne, a nie rzeczowe, jest pojęciem wysoce abstrakcyjnym. Bo czyż można sobie pomyśleć, by coś nie mogło nie być? Wszak wszystko, co istnieje, jest dane tylko empirycznie. Jest więc tylko o tyle możliwe, o ile wynika z istniejącej podstawy. „Być koniecznym” a „wynikać z danej podstawy” są zatem zawsze pojęciami zamiennymi. Następnie występuje Schopenhauer przeciw nadużywaniu abstrakcyjnych pojęć w ogóle, np. takich jak: „istoty bezwzględnie konieczne”, „niematerialna substancja, „podstawa jako taka”, „przyczyny w ogóle” itp., gdyż dopiero wyobrażenie sprawdza wszystkie takie pojęcia. W dalszym ciągu rozróżnia cztery rodzaje konieczności (zob. Struve: Wstęp krytyczny do filozofii, s. 417 i 418), stosownie do czterech form zasady wystarczającej podstawy. Mianowicie: 1) logiczną, zgodną z zasadą racji (podstawy poznania), 2) fizyczną, zgodną z prawem przyczynowości, 3) matematyczną, zgodną; porównaj: Świat jako wola i przedstawienie, rozdz. 4. (II, 53). kich swoich postaciach jedyną wszelkiej ko; z zasadą podstawy bytu, i 4) moralną (zgodną z prawem motywacji), dzięki której tak człowiek, jak zwierzę musi wykonać czynność zgodną z jego charakterem wrodzonym i niezmiennym, gdy zaistniała pobudka (motyw). Lecz tutaj jest już rzeczą o wiele trudniejszą przewidzenie wyniku, gdyż trudno nieraz zbadać i poznać indywidualny i empiryczny charakter człowieka i złączony z nim zakres poznania; przyp. tłum.]. [przypis autorski]

Konopczyński, [w:] Materiały komisji kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r. z materiałami, Warszawa 1928, s. 286. [przypis autorski]

Ko nori? — Czego chcesz? [przypis autorski]

Ko notet, Tew’s Kunige — Czego chcecie, ojcze-kapłanie. [przypis autorski]

konserwatysta Tarnowski, pisząc w roku 1894 o drugiej serii „Poezji” Tetmajera — por. S. Tarnowski [Recenzja II Serii Poezji K. Tetmajera], „Przegląd Polski” 1894, t. 114. [przypis autorski]

konserwatysta — zachowawca. [przypis autorski]

Konstytucje dla księstwa oświecimskiego i zatorskiego znajdujemy w Archiwum ziemskiem w Krakowie, Terr. Crac. 406 (Succameralia). Są one z r. 1543 i przepisują dla sądów tamtejszych język polski; pozwy, zapisy etc. mają być „po polsku pisane” (str. 55); zwraca się to przeciw panującej tam czeszczyźnie. Przeciwko łacinie w polskich sądach odezwał się Górnicki w Rozmowie o elekcji wtórej; piętnuje on tam łacinę prawniczą polską, „która nic w sobie nie ma łacińskiego”. — W sądownictwie Francji zarządzała używanie języka francuskiego ordonnance z Villers-Cotterets, wydana krótko przedtem, w roku 1539. [przypis autorski]

Konstytucyonalizmu próbowała Turcya, posługująca się cywilizacyą europejską dawniej, niż Japonia, bo od lat blizko stu. Cywilizacyą bez konstytucyonalizmu posługuje się Rosya. [przypis autorski]

konsul brazyliański — nie wiem, z którego miasta niemieckiego pisał pan konsul, bo mi to mówił tylko człowiek, który ów protest czytał. [przypis autorski]

Kontaryni w relacji swojéj — [Zobacz:] Starożytna Polska, t. III, s.310 i n. [przypis autorski]

kontów — tysięcy. [przypis autorski]

Kontroler (…) skazawszy ich na potrójną grzywnę, zrujnowawszy kosztami (…) kupił ich najlepsze grunty, nie wykładając grosza — Podobny wypadek zdarzył się w prowincji, w której mieszkam; kontrolera skarbowego zmuszono do zwrotu, ale go nie ukarano. [przypis autorski]

Kopiowany (…) dłuta — Na Ekspozycji Uniwersalnej na Polu Marsowem w Paryżu, w sekcji nazwanej Histoire du travail oglądać było można ten rysunek przedpotopowy. [przypis autorski]

koprolity — Skamieniałe wydzieliny prarekinów, z których można poznać wewnętrzną ich budowę. [przypis autorski]

korczak — czerpak. [przypis autorski]

Korespondencja Zebrzydowskiego, wyd. Wisłocki, nr. 377. [przypis autorski]

kormalić się — gramolić się, włazić niezdarnie. [przypis autorski]

Koronek, również do niego należy — Nie idzie tu i w całem zewnętrzności pojęciu o zdarcie długości, świetności, błyskotności, ale o proporcję ich z powagą wewnętrzną, rzeczywistą, ale o strawienie ich na sobie powagą życia, bo i tak duch ma dosyć ciężaru w szacie ciała! Na cóż go jeszcze obciążać ciałem szaty? [przypis autorski]

korsarz otruty/ Przed śmierci chwilą tonął w sen głęboki… — Otruci napojem opium, usypiają; lecz przed śmiercią budzą się. [przypis autorski]

Korsyka — Pamiętniki pana Réalier-Dumas. Korsyka, która ze swymi stu osiemdziesięcioma tysiącami dusz nie tworzy ani połowy jakiegoś francuskiego departamentu, wydała w ostatnich czasach Salicettiego, Pozzo-di-Borgo, generała Sebastianiego, Cervoniego, Abatucciego, Lucjana i Napoleona Bonapartów, Arenę. Departament północny, liczący dziewięćset tysięcy mieszkańców, daleki jest od podobnej listy. Bo też na Korsyce każdy, wychodząc z domu, może oberwać kulkę; a Korsykanin miast iście chrześcijańskiej rezygnacji stara się bronić, a zwłaszcza mścić. Oto jak tworzą się dusze na miarę Napoleona. Daleko stąd do pałacu napchanego dworakami i szambelanami i do Fenelona zniewolonego wywodzić swoją cześć dla Jego Królewskiej Wysokości wobec tej „Wysokości” liczącej dwanaście lat. Patrz dzieła tego wielkiego pisarza. [przypis autorski]

korszun — tak lud nazywa w niektórych stronach kraju pewien gatunek jastrzębi. [przypis autorski]

Korzyść tych dwóch sposobów płacenia zależy jedynie od okoliczności; trzeba by wiedzieć, co w danej chwili da więcej groszy w Holandii, czy pieniądz zawieziony w gotówce, czy weksel na Holandię na tę samą kwotę — po odciągnięciu kosztów przewozu i ubezpieczenia. [przypis autorski]

Kościół dominikański w Wysokim Dworze (…) — ob[acz:] ks. Szymaka Prerogatywa zakonu Kaznodziejskiego, Wilno 1755, s. 425; dokument donationis et erectionis Dom. Wysok. datowany dnia 3 lipca 1629, na pergaminie z trzema pieczęciami, znajdował się w klasztorze Wysokodworskim (Dz[ieje] Dobr[oczynności] t. I, s. 461). [przypis autorski]

Kościół nie jest elitą duchową, lecz instytucją… — Fr. W. Foerster, Ewiges Licht, Luzern 1935. [przypis autorski]

kościół odwiecznéj fundacji, w którym się utrzymywali karmelici czy podobno augustiani — P[an] Baliński w Starożytnej Polsce twierdzi, że karmelici; ale w diariuszu poselstwa austriackiego do Rosji w 1697 (Viennae, pag. 23) czytamy: „Quatuor Miliaribus confectis in »pago Miedneck nocte conquevimus. Dieto in loco patres Ord. S. Augustini, monasterium habent«.”. [przypis autorski]

kościół przez Mikołaja i Kazimiérza Sapiehów za Zygmunta III w r. 1623 fundowany (…) — wiadomości o kościołach w Birsztanach i Niemonajciach czerpane są z rękopiśmiennych kronik kościelnych, które obecnie posiada wileńskie Muzeum Starożytności. [przypis autorski]

Kościuszko leży w Solurze i w Krakowie. [przypis autorski]

kosierować — myć dokładnie, szorować. [przypis autorski]

kosmacz — zwierz kosmaty, np. niedźwiedź, wilk itp. [przypis autorski]

Kosovo kapai — Nelaiminga kova ant Kosovo laukų buvo XIV amž. paskutinioji, po kurios jau visi Balkanų pusiasalio slavai papuolė į turkų vergiją. [przypis autorski]

kosze kalgierowe — juki. [przypis autorski]

Koszt wyrobu kartek papieru w porównaniu do kartek pergaminowych pod koniec XIV wieku był trzykrotnie niższy, por. szerzej P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 19 i n. [przypis autorski]

K. Polany, Wielka Transformacja, Warszawa 2010. [przypis autorski]

K. Polany, Wielka Transformacja, Warszawa 2010, s. 50. [przypis autorski]

K. Polany, Wielka Transformacja, Warszawa 2010, s. 50 [przypis autorski]

$K$ przeżywa zatem wiele jeszcze rzeczy w formie henid, gdy u $M$ już od dawna nastąpiło wyklarowanie — Nie należy przy tym przyjmować absolutnego stanu henid u kobiety, ani też absolutnego wyklarowania u mężczyzny. [przypis autorski]

kraina cieniów — podziemia. [przypis autorski]

kraj — głąb lądu. [przypis autorski]

krajowcy nigdzie prawie nie godzą się do pracy. Jedyni Krumani nie stronią od takowej — dalej na południu, niedaleko od Kongo znajduje się drugie podobne pod tym względem plemię, nazwane Kubinda. Europejczycy tam zamieszkali, głównie Portugalczycy, najmują ich również do pracy; nie są oni jednakże tak dobrymi robotnikami jak Krumani. [przypis autorski]

krajzbabka — akuszerka. [przypis autorski]

Krańcowy indywidualizm, pogarda rzeczywistości i skłonność do marzycielstwa (…) cechy charakterystyczne, wspólne Słowackiemu i artystom końca dziewiętnastego i początku dwudziestego wieku — I. Matuszewski, Słowacki i nowa sztuka (modernizm), Warszawa 1911, t. II, s. 155–156. [przypis autorski]

kran — równa się połowie franka. [przypis autorski]

krasawiec (z ros.) — piękność męska. [przypis autorski]

Krasne Wieże, dziś: Czerwone Wieże — wieże pałacu Grenady [hiszp. Torres Bermejas, fortyfikacje muzułmańskie w Grenadzie, zbudowane na szczycie wzgórza Monte Mauror, w pobliżu letniej rezydencji emirów; red. WL]. [przypis autorski]

Kraszewski, Józef Ignacy — urodził się 1812, umarł 1887 roku. [przypis autorski]

kręcijan — człowiek zdążający kręta drogą. [przypis autorski]

krechcić — szumieć. [przypis autorski]

Kreszczatyk — ulica w Kijowie. [przypis autorski]