Przypisy

madera — rodzaj mocnego wina z Portugalii. [przypis edytorski]

madera — wino portugalskie. [przypis edytorski]

Madison Avenue — ulica na Manhattanie w Nowym Jorku. [przypis edytorski]

Madison Square Garden — hala sportowo-widowiskowa w Nowym Jorku, na Manhattanie. [przypis edytorski]

Madonna di Monte-Negro — Montenegro to Czarnogóra, państwo na Bałkanach. Chodzi raczej o Madonnę ze znanego sanktuarium w Montenero we Włoszech, położonego na wzgórzu niedaleko portu Livorno w Toskanii, skąd pochodził statek, na którym powracał Słowacki. [przypis edytorski]

Madonna — Maryja. [przypis edytorski]

madonna — tu: kobieta. [przypis edytorski]

Madonna Wandykowa — madonna z barokowego obrazu flamandzkiego artysty Antona van Dycka (1599–1641) Madonna z kuropatwami (znanego też jako Odpoczynek w drodze do Egiptu), znajdującego się w Ermitażu. [przypis edytorski]

Madonna (wł.) — moja pani. [przypis edytorski]

madonna (wł.) — tu: kobieta, moja pani. [przypis edytorski]

madonna (wł.) — tu: pani, kobieta, moja pani. [przypis edytorski]

Madonna z Dzieciątkiem — w sztuce europejskiej motyw Marii trzymającej w objęciach Dzieciątko Jezus; kobiety o wyjątkowej, niewinnej urodzie zwykło się nazywać Madonną. [przypis edytorski]

Madonno — tu: kobieto, moja pani (w oryginale: madonna, a nie Madonna). [przypis edytorski]

Madras — wielkie miasto w Indiach, nad Zatoką Bengalską. [przypis edytorski]

Madre de Dios (hiszp.) — Matka Boska. [przypis edytorski]

madrepory — inaczej korale madreporowe; wytwarzają masywny szkielet wapienny. [przypis edytorski]

madrygał — dawna włoska pieśń o tematyce sielankowej. [przypis edytorski]

madrygał — gatunek krótkiego poematu miłosnego na cześć damy serca. [przypis edytorski]

madrygał — gatunek krótkiego poematu miłosnego z motywami sielankowymi. [przypis edytorski]

madrygał — gatunek krótkiego poematu miłosnego z motywami sielankowymi; także: wokalny utwór wielogłosowy, oparty na poetyckim tekście o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]

madrygał (lit.) — krótki poemat miłosny na cześć damy serca, wywodzi się ze średniowiecznych Włoch. [przypis edytorski]

madrygał — miłosny sielankowy utwór poetycki, niekiedy także muzyczny. [przypis edytorski]

madrygał — rodzaj sielankowej pieśni miłosnej lub krótkiego utworu poetyckiego. [przypis edytorski]

madrygał — rodzaj utworu poetyckiego, zwykle o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]

madrygał — rodzaj wyrafinowanej pieśni wielogłosowej. [przypis edytorski]

madrygał (wg oryg.: мадригал) — tu: wiersz nagrobny, epitafium. [przypis edytorski]

madrygał (z wł.) — rodzaj utworu poetyckiego, zwykle o tematyce miłosnej. [przypis edytorski]

Madryt — stolica i największe miasto Hiszpanii. [przypis edytorski]

Madura — indonezyjska wyspa na M. Jawajskim, przy płn.-wsch. wybrzeżu Jawy. [przypis edytorski]

mad. — węg. [przypis edytorski]

madziarski — węgierski. [przypis edytorski]

Madziary, przed czterystu laty osiadłe w Europie, przechowywały jeszcze wspaniałości Azjatów — (dziś popr. forma m.os.: Madziarowie… osiadli… przybyli…) Madziarowie, czyli Węgrzy, należący do grupy ludów ugrofińskich (niespokrewnionych językowo z indoeuropejską ludnością Europy), przybyli na Nizinę Panońską na przełomie IX i X w. ze stepów środkowej Azji. [przypis edytorski]

Mäckler — Makler. [przypis edytorski]

Mädchen (niem.) — dziewczyna (lp); dziewczyny (lm). [przypis edytorski]

Mädchen! (niem.) — Dziewczyna! [przypis edytorski]

Mädchen (niem.) — dziewczyna. [przypis edytorski]

mädel (niem.) — dziewczyna. [przypis edytorski]

Mährisch Weisskirchen a. Hranice — miasto w Czechach, położone niedaleko Ołomuńca. [przypis edytorski]

Maeotis (gr. Μαιῶτις λίμνη: jezioro Maiotis) — Morze Azowskie. [przypis edytorski]

maestoso (muz., wł.) — tempo w muzyce: majestatycznie. [przypis edytorski]

maesto — (wł. termin muz.) majestatycznie, triumfalnie. [przypis edytorski]

maestro de capella (z wł. maestro di capella) — kapelmistrz. [przypis edytorski]

maestro (wł.) — mistrz; często w znaczeniu: dyrygent. [przypis edytorski]

maestro (wł.) — mistrz. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1946) — pisarz belgijsko-francuski, którego symboliczno-nastrojowe poezje i dramaty wywarły wielki wpływ na światową literaturę modernizmu. Pisał także utwory o treści przyrodniczo-filozoficznej. W r. 1911 uzyskał nagrodę Nobla. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramatopisarz, eseista, pisał po francusku. Odznaczony literacką Nagrodą Nobla. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramaturg, poeta, eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1911. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramaturg, poeta, eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1911. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramaturg, poeta, eseista, piszący po francusku, jeden z czołowych przedstawicieli symbolizmu. Laureat Nagrody Nobla (1911). [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski dramaturg, poeta, eseista. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz, dramaturg, twórca dramatu symbolicznego, laureat Nagrody Nobla (1911). [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz, dramaturg, twórca dramatu symbolicznego, np. Peleas i Melizanda z 1893 roku. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911 r.; autor m.in. dramatów: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911 r. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911. Dzieła: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911. Dzieła: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]

Maeterlinck, Maurice (1862–1949) — belgijski pisarz piszący po francusku, czołowy przedstawiciel symbolizmu w sztuce, twórca dramatu symbolicznego, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1911; autor m.in. dramatów: Księżniczka Malena, Ślepcy, Peleas i Melisanda. [przypis edytorski]

Mae West, właśc. Mary Jane West (1893–1980) — amerykańska aktorka i piosenkarka; popularna szczególnie w latach 30. XX w., słynęła ze skandalizujących ról jako symbol niekonwencjonalnej i prowokacyjnej kobiecości. [przypis edytorski]

Mae West, właśc. Mary Jane West (1893–1980) — amerykańska aktorka teatralna i filmowa, piosenkarka, dramatopisarka, scenarzystka i komiczka; szczyt jej popularności przypadł na lata 30. XX w., jednakże ostatni raz zagrała w filmie Sextette (1978); słynęła ze skandalizujących ról i swobodnego trybu życia, przełamywania tabu (szczególnie dotyczących seksualności) w swoich sztukach teatralnych oraz w życiu; była symbolem seksu; w kinie zadebiutowała w Night After Night (1932), największym sukcesem stał się film Nie jestem aniołem (I'm No Angel, 1933); wspomniany przez Egona Kischa skandal wiąże się z pierwszą napisaną i wyreżyserowaną przez Mae West sztuką teatralną pt. Sex (1926), w której zagrała swą pierwszą rolę broadwayowską: aktorkę oraz resztę obsady aresztowano i postawiono przed sądem pod zarzutem obrazy moralności, a w kwietniu 1927 Mae West została skazana na 10 dni więzienia, wyrok skrócono ze względu na dobre sprawowanie, sprawa nadała jej rozgłos i zapewniła rozwój kariery jako aktorki i autorki tekstów scenicznych (m.in. The Drug z 1927 r., poruszająca temat miłości homoseksualnej, Diamond Lil z 1928 r., sukces komercyjny na Broadwayu). [przypis edytorski]

Mae West, właśc. West, Mary Jane (1893–1980) — amerykańska aktorka filmowa i teatralna, piosenkarka, dramatopisarka, scenarzystka i komiczka; w latach 30. XX wieku była symbolem seksu, a jednocześnie skandalistką, swoim stylem bycia na scenie, na ekranie i w życiu prywatnym oraz w swoich sztukach teatralnych przełamującą kolejne tematy tabu. [przypis edytorski]

Mafia — ob. Assinie-Mafia, nadmorski kurort w płd.-wsch. części Wybrzeża Kości Słoniowej, 80 km na wsch. od Abidżanu. [przypis edytorski]

ma foi (fr.) — doprawdy, dalibóg, słowo daję. [przypis edytorski]

ma foi (fr.) — doprawdy. [przypis edytorski]

ma foi (fr.) — słowo daję, dalibóg, doprawdy. [przypis edytorski]

ma foi (fr.) — szczerze mówiąc. [przypis edytorski]

ma foi (fr.) — tu: słowo daję. [przypis edytorski]

Ma foi, il fait fort chaud. Je m'en vais à la cour, la grande affaire (fr.) — Słowo daję, jest bardzo gorąco. Idę na dwór, wielka mi sprawa. [przypis edytorski]

ma (…) fuzją (daw.) — dziś: ma fuzję. [przypis edytorski]

magać (daw.) — szubko przewracać; fikać. [przypis edytorski]

magać (gw.) — fikać. [przypis edytorski]

magać się — szybko się przewracać, fikać. [przypis edytorski]

magać — szybko przewracać, fikać (koziołki itp.). [przypis edytorski]

magać — szybko przewracać, fikać (koziołki itp.). [przypis edytorski]

Magasin des enfants (fr.) — magazyn dla dzieci. [przypis edytorski]

magazyn — dziś: magazynek, zasobnik z amunicją. [przypis edytorski]

magazynierka — tu: kobieta prowadząca sklep z tkaninami lub ze strojami. [przypis edytorski]

Magazyn Powszechny — tygodnik ilustrowany wydawany w Warszawie w l. 1834–1842, do roku 1839 z podtytułem „Dziennik Użytecznych Wiadomości”, później jako „Magazyn Powszechny Użytecznych Wiadomości”; jego wydawcami byli Bossange Père, Józef Kaczanowski, Jan Glücksberg oraz August Emanuell Glücksberg. [przypis edytorski]

magazyn — tu: magazyn bławatny lub magazyn mód; duży sklep handlujący tkaninami, modnymi strojami, galanterią. [przypis edytorski]

magazyn — tu: magazynek pistoletu, wewnętrzny zasobnik na naboje. [przypis edytorski]

magazyn — tu: magazyn mód, duży sklep handlujący tkaninami, modnymi strojami, galanterią. [przypis edytorski]

Magdaleine von Scuderi — Madeleine de Scudéry (1607–1701): französische Schriftstellerin des Barock. [przypis edytorski]

Magdalena — Maria z Magdali, postać biblijna, nawrócona nierządnica, która obmyła nogi Jezusa własnymi łzami. [przypis edytorski]

Magdalena Ribeiry — może chodzić o obraz Jusepe (José) de Ribery (1591–1652), zw. Lo Spagnoletto, hiszp. malarza barokowego, działającego we Włoszech w XVII w.; specjalizował się w wizerunkach świętych i scenach mitologicznych, szczególnie ukazujących ekspresję ciała i twarzy w obliczu męczeństwa (np. Apollo obdziera Marsjasza ze skóry powst. 1637, obecnie w Musées des Beaux-Arts w Brukseli, czy Męczeństwo świętego Filipa, powst. 1639, obecnie w Museo Prado w Madrycie). Istnieje obraz jego autorstwa przedstawiający św. Magdalenę (Santa Maria Magdalena en oracion Museo del Prado; Magdalena w więzieniu (obraz znany też pod tytułem alternatywnym Vanitas, powst. między 1609 a 1611 r.) [przypis edytorski]

Magdalena (…) w innym ogrodzie (…) „myślała, że to ogrodnik” — w Ewangelii wg Jana płacząca przed grobem Maria Magdalena, nie wiedząc o zmartwychwstaniu Jezusa, początkowo uznała go za ogrodnika (J 20, 11–15). [przypis edytorski]

magdalenki — żeński zakon katolicki założony w XIII w. [przypis edytorski]

Magendie, François (1783–1855) — fr. badacz, pionier fizjologii. [przypis edytorski]

maggi — marka płynnej przyprawy, koncentrat zbliżony w konsystencji i smaku do sosu sojowego; dziś rzecz. ndm. [przypis edytorski]

Maggioli, właśc. Cesare Maggi (1881–1961) — malarz włoski, pejzażysta. [przypis edytorski]

Magiae naturalis libri XX (łac.) — Magii naturalnej ksiąg XX. [przypis edytorski]

magicae artes (łac.) — sztuki magiczne. [przypis edytorski]

magiel a. maglownica — maszyna służąca do prasowania przez przepuszczanie między ściśle do siebie przylegającymi walcami większych sztuk materiału: pościeli, obrusów i ręczników itp.; ten rodzaj prasowania zwany jest maglowaniem; tu: lm magle odnosi się zapewne do walców będących ważną częścią składową urządzenia. [przypis edytorski]

magiel — zakład (warsztat) krochmalenia i prasowania tkanin (szczególnie lnianych). [przypis edytorski]

Magierek — Węgier, Madziar. [przypis edytorski]

magierka — czapka węgierska. [przypis edytorski]

magierka — także: madziarka, czapka węgierska; nakrycie głowy bez daszka, z płaską, okrągłą a. kwadratową główką (denkiem); najczęściej wykonana z grubego sukna i obszyta tzw. „barankiem” (paskiem futerka) lub dziergana z wełny; często ozdobiona piórkiem, pomponami, kolorowymi taśmami a. sznurkami; nakrycie głowy tego typu upowszechniło się w Polsce w XVI i XVII w., począwszy od czasów panowania Stefana Batorego, i stało się tradycyjnym nakryciem głowy noszonym zimą do stroju ludowego; wygląd magierek (barwy, rodzaj zdobienia) był zróżnicowany zależnie od regionu kraju. [przypis edytorski]

magierka — wysoka czapka chłopska z płaskim denkiem, pochodzenia węgierskiego; najczęściej wykonana z grubego sukna i obszyta tzw. „barankiem” (paskiem futerka). [przypis edytorski]

magierka (z węg. Magyar: Węgier) a. batorówka — okrągła lub czworokątna czapka bez daszka, wykonana z grubego sukna, obszywana tzw. barankiem; rozpowszechniona w daw. Polsce od czasów panowania Stefana Batorego. [przypis edytorski]

magis magnos clericos non sunt magis magnos sapientes (łac.) — największy z kleryków (księży; tu: mnichów) nie jest najtęższy w mądrości. [przypis edytorski]

magister elegantiarum (łac.) — nauczyciel elegancji, wzorzec elegancji. [przypis edytorski]