Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

TAK, pomogę! Nie, tym razem nie pomogę
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Władysław Szlengel, Co czytałem umarłym, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Publikacja sfinansowana ze środków pozostałych ze zbiórek, które nie zakończyły się sukcesem.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć, Paweł Kozioł, Agnieszka Tulicka.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Georgie Pauwels@Flickr, CC BY 2.0.

Szacowany czas do końca: -
Władysław Szlengel, Co czytałem umarłym, Rozmowa z dzieckiem

Władysław Szlengel

Rozmowa z dzieckiem

Romans współczesny → ← Rzeczy

Spis treści

    1. Bieda: 1
    2. Dziecko: 1
    3. Matka: 1
    4. Niewola: 1

    Co czytałem umarłymWładysław SzlengelRozmowa z dzieckiem

    1
    Matka, DzieckoDziewięćset czterdziesty drugi rok.
    Matka i dziecko. Warsztat — blok…
    Dziecko twarz ma liliową,
    matka włosy jak mleko,
    5
    powiedz mi, matko — pyta malec —
    co to znaczy: DALEKO…
    Daleko to znaczy za górami,
    za lasami i za rzekami…
    Daleko to znaczy szyny…
    10
    Daleko to morskie podróże,
    okręty i przestwór siny,
    i góry w słońca purpurze…
    Daleko to wyspy złote
    i wonne wiatru podmuchy,
    15
    to jakaś soczysta zieloność
    i piasek miękki i suchy.
    Lecz jak wytłumaczyć dziecku,
    co znaczy słowo: DALEKO…
    Gdy nie wie, co to jest góra,
    20
    i nie wie, co zwie się rzeką…
    i nie ma jak matka… i nie ma jak ja
    obrazów tych pod powieką,
    więc jak wytłumaczyć dziecku,
    co to znaczy: DALEKO…
    25
    Daleko — kochane dziecko
    (a łza się chybocze na rzęsach),
    daleko to z bloku naszego
    aż do bloku Toebbensa[1]…
    A powiedz, mamo kochana,
    30
    co to znaczy: DAWNO…
    Dawno to wieczór miejski,
    płonące lampy, neony…
    to cichy spokój w mieszkaniu
    i dobrze piec napalony…
    35
    Dawno — to ciastka z Ziemiańskiej[2],
    dawniej — to obiad przy radiu,
    dawno — to rano „Nasz Przegląd[3]”,
    a wieczór kino Palladium[4].
    Dawno — to miesiąc nad morzem,
    40
    dawno — to zdjęcia z wycieczki
    i ślubne zdjęcia z welonem,
    i biały chlebek bez sieczki…
    Lecz jak wytłumaczyć dziecku
    tę przeszłość jasną i sławną,
    45
    gdy nic… nic przecież nie wie…
    jak wytłumaczyć: DAWNO…
    BiedaWidzisz, kochane dziecko,
    stare i smutne za młodu,
    dawno — to znaczy, gdy dawno…
    50
    nie przydzielano nam miodu…
    A powiedz mi, mamo, powiedz,
    co to, co słyszę nocą…
    świst taki długi… daleki…
    co to tak świszczę i po co…
    55
    Jak wytłumaczyć dziecku,
    jaki wziąć przykład czy motyw,
    by wytłumaczyć nocny,
    daleki świst lokomotyw…
    Jak wytłumaczyć szyny
    60
    i długą drogą w bezkresy,
    radość mknięcia w sleepingu[5]
    i oszalałe ekspresy.
    NiewolaDworce, sygnały, zwrotnice,
    nowe miasta, ulice,
    65
    bilety, przesiadki, bagaż,
    kurier, bufet i tragarz.
    Migot światełek nocą,
    z dymów liliowy ślad.
    Jak wytłumaczyć… i po co,
    70
    że gdzieś jeszcze w dali jest świat?…
    Ten świat znaczy — chłopcze maleńki,
    coś rączki żałośnie tak splótł,
    że może być dalej niż Toebbens…
    i jeszcze dawniej niż miód…

    Przypisy

    [1]

    Toebbens, Walter Caspar (1909–1954) — współwłaściciel przedsiębiorstwa Toebbens und Schultz, produkującego na terenie warszawskiego getta tekstylia i elementy umundurowania dla Niemców, potocznie określanego jako „szop Toebbensa”. Po wojnie dwukrotnie uciekł z internowania i nadal pracował w branży tekstylnej. [przypis edytorski]

    [2]

    Ziemiańska — przedwojenna kawiarnia z kilkoma filiami w Warszawie, pierwszy lokal mieścił się na ul. Mazowieckiej 12. [przypis edytorski]

    [3]

    „Nasz Przegląd” — dziennik mniejszości żydowskiej w Polsce, wydawany w latach 1923–1939. [przypis edytorski]

    [4]

    Palladium — kino przy ul. Złotej 7/9 w Warszawie, funkcjonujące od lat 30. do końca lat 90. XX w. [przypis edytorski]

    [5]

    sleeping (z ang.) — przedział w wagonie sypialnym. [przypis edytorski]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Jeśli wciąż chcesz mieć nasze książki zawsze pod ręką — wesprzyj Wolne Lektury 1,5%!
    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Wolne Lektury to biblioteka, która jest czynna 24 godziny na dobę i w dodatku można z niej korzystać bez wychodzenia z domu. No i można tam znaleźć mnóstwo klasycznych pozycji, również tych mniej oczywistych

    Barbara Klicka

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

    Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

    Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Wolne Lektury rozwijają się dla Ciebie. A co ty zrobiłeś dla Wolnych Lektur? Wesprzyj nas!

    W 2020 roku z biblioteki Wolne Lektury skorzystało za darmo blisko 12 milionów użytkowników, jednak wspiera nas na stałe tylko mniej niż 1% czytelników. Zmień to! Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.