Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7347 przypisów.
brykla (z niem.) — rodzaj stalowej taśmy wszywanej w gorset. [przypis edytorski]
bryknąć — uciec. [przypis edytorski]
brylanta — dziś popr. forma D. lp: brylantu. [przypis edytorski]
brylant gruen, spolszczone niem. brillant grün (chem.) — zieleń brylantowa, organiczny związek chemiczny używany do barwienia wełny i jedwabiu; w ZSRR powszechnie stosowany także w lecznictwie, jako środek antyseptyczny do dezynfekcji skóry i ran, pot. nazywany „zielonką” (ros. зелёнка). [przypis edytorski]
brylant — oszlifowany diament, mający formę symetrycznego wielościanu zbliżonego do stożka, z wieloma ściankami (fasetkami). [przypis edytorski]
brylantowany — imitujący brylant dzięki odpowiedniej obróbce szlifierskiej. [przypis redakcyjny]
brylantowany — oszlifowany na brylant; tu przen.: rzucający blaski, lśniący jak brylanty. [przypis edytorski]
Bryll, Ernest (ur. 1935) — poeta oraz autor tekstów piosenek, jak również dziennikarz, tłumacz i dyplomata. W swoich tekstach poetyckich często odnosił się do historii Polski, posługując się przy tym stylizowanym, archaicznym językiem. [przypis edytorski]
bryndza (gw. warsz.) — bieda. [przypis edytorski]
Bryniol — Miasteczko w Prowancji. Cała ta anegedota nie jest wymysłu Rabelais'go, ale już tradycyjna. [przypis tłumacza]
bryś — brytan, pies. [przypis edytorski]
brys (hebr. brit: przymierze, obrzezanie) — żydowska ceremonia obrzezania niemowlęcia płci męskiej w ósmym dniu jego życia. Jest to chwila przystąpienia człowieka do przymierza, zawartego — według wierzeń religijnych — między Bogiem a praojcem Abrahamem. [przypis tłumacza]
brysnąć — przeskoczyć. [przypis autorski]
Brytańska Kolumbia — dziś popr.: Kolumbia Brytyjska, prowincja Kanady obejmująca tereny nad Pacyfikiem, w płd.-zach. części kraju. [przypis edytorski]
brytański (daw.) — dziś: brytyjski. [przypis edytorski]
brytan — duży i silny pies. [przypis edytorski]
brytan — duży pies, używany dawniej do walk. [przypis edytorski]
brytan — duży, silny pies. [przypis edytorski]
Brytania mniejsza — Szkocja. [przypis redakcyjny]
brytan — tu ogólnie: duży, silny pies pilnujący domu. [przypis edytorski]
Brytany — mieszkańcy Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Brytan z Werukio — Stary pies z Werukio (tak się nazywał zamek w okolicy miasta Rimini) jest to Malatesta, tyran Rimini, jego szczenię to syn jego, Malatestino, Montagna, naczelnik stronnictwa gibelinów w Rimini, którego syn Malatesty skazał na śmierć. Malatesta był ojcem, a Malatestino bratem Jana Malatesty, męża, i Pawła Malatesty, kochanka Franczeski z Rimini (Pieśń V). [przypis redakcyjny]
Brytonowie — Bretonowie, mieszkańcy Bretanii (Bretagne) we Francji. [przypis redakcyjny]
Brytowie — zbiorcza nazwa plemion celtyckich zamieszkujących Wielką Brytanię w starożytności i w średniowieczu, mówiących wymarłym obecnie językiem brytyjskim; w I w. n.e. podbici przez Rzymian, zostali częściowo zromanizowani i schrystianizowani, wytworzyła się kultura rzymsko-brytyjska; po wycofaniu się legionów i administracji rzymskiej (ok. 410) w poł. V w. wsch. i płd. Brytania stała się celem najazdu i osadnictwa germańskich plemion Anglów, Sasów i Jutów, wskutek czego kultura i język Brytów uległy fragmentacji, a znaczna część ich terytoriów stopniowo stała się anglosaska; utrzymali się w Szkocji (Piktowie), Walii, Kornwalii i Bretanii (w której osiedlili się, uciekając przez inwazją). [przypis edytorski]
bryt — pas tkaniny lub klin; z brytów zszywa się np. spódnice. [przypis edytorski]
bryt — szew. [przypis edytorski]
bryt — szmata. [przypis redakcyjny]
Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska — korporacja zrzeszająca angielskich inwestorów, założona w roku 1600 w celu prowadzenia handlu w regionie Oceanu Indyjskiego; do 1858 działająca w Indiach jako niezależna władza kolonialna w imieniu Korony brytyjskiej; rozwiązana w 1874. [przypis edytorski]
bryż (daw.) — haft wypukły. [przypis edytorski]
bryżyczki (starop.) — szlarki [tj. lamówki, falbanki; red. WL]. [przypis redakcyjny]
bryza — lekki wiatr morski. [przypis redakcyjny]
Bryzeida — ulubiona branka Achillesa, zabrana mu przez Agamemnona, kiedy ten musiał zwrócić wolność swojej niewolnicy. Zagniewany Achilles zaprzestał wtedy udziału w wojnie. [przypis edytorski]
Bryzeis a. Bryzeida — postać z Iliady Homera, ulubiona branka Achillesa, zabrana mu przez Agamemnona, kiedy ten musiał zwrócić wolność swojej niewolnicy. Zagniewany Achilles zaprzestał wtedy udziału w wojnie. [przypis edytorski]
bryzgnęła jej wodą w twarz — wg Pierre'a François Xaviera de Charlevoix (1682–1761), fr. misjonarza i pierwszego historyka Kanady (Histoire et description générale de la Nouvelle France, 1722–1744), była to najgorsza kara dla indiańskich dzieci. [przypis edytorski]
bryzowaniu — fryzowaniu, układaniu. [przypis redakcyjny]
brzad — owocem. [przypis autorski]
brzad — owoc. [przypis autorski]
brzana — gatunek ryby; tu: dziewczyna. [przypis edytorski]
brzękadły — dziś popr. N. lm: brzękadłami. [przypis edytorski]
Brzęknę wam na dobry dzień witanym kopytem — brzękiem podków, witanym przez was na „dzień dobry”. W A.[autografie] witanym napisane po przekreśleniu: nietrwożnym. [przypis redakcyjny]
Brzękowski, Jan (1903–1983) — poeta, prozaik i teoretyk sztuki, na początku drogi twórczej związany z Awangardą Krakowską, od 1928 mieszkający we Francji. [przypis edytorski]
Brzękowski, Jan (1903–1983) — poeta, prozaik i teoretyk sztuki, na początku drogi twórczej związany z Awangardą Krakowską, od 1928 mieszkający we Francji. [przypis edytorski]
brzechwa — środkowa, drewniana część tradycyjnej strzały; promień strzały. [przypis edytorski]
brzechwa — tylna część pocisku, zapewniająca mu stabilizację podczas lotu w powietrzu. [przypis edytorski]
brzechwa — tylna część strzały. [przypis edytorski]
brzega — dziś popr. forma D. lp.: brzegu. [przypis edytorski]
brzega — dziś popr. forma D. lp: brzegu. [przypis edytorski]
brzegi — dziś popr. N. lm: brzegami. [przypis edytorski]
Brzegiem krążącej wokoło niej tamy — Dziesięć oddziałów zwanych Złe Tłumoki z rozmaitymi rodzajami oszustów, jacy w nich się znajdują, zwiedziwszy, teraz idą poeci wokoło kamiennej tamy okrążającej ostatni ten oddział kręgu ósmego; żeby przybliżyć się do dziewiątego kręgu piekła, w którym karani są zdrajcy. Jest to ta studnia, o której poeta napomyka na początku Pieśni XVIII. [przypis redakcyjny]
Brzegi (i to jest skandal najgorszy!) otoczone są drutem kolczastym (ochrona lasu), na który łatwo nadziać się poślizgnąwszy się w ciemności, wybić sobie oczy lub w najlepszym razie poharatać mordę w sposób straszny — w ogóle druty kolczaste okalające ścieżki wiejskie śliskie, gliniaste przeważnie — powinny być zabronione. Mnożą się bezkarnie coraz bardziej, stanowiąc poważne niebezpieczeństwo przy wąskości dróg i w razie mokrości gruntu. [przypis autorski]
brzegi messyńskie — Maumusson, cieśnina koło ujścia Żyrondy. [przypis tłumacza]
Brzegi — polska wieś, położona w województwie małopolskim, w powiecie wielickim. [przypis edytorski]
brzegiś oczyścił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: oczyściłeś brzegi. [przypis edytorski]
brzeg lawiński — wybrzeże Morza Tyrreńskiego w okolicy staroż. miasta Lawinium (dziś: Pratica di Mare, część miasta Pomezia, należącego do metropolii rzymskiej, położone 5 km od brzegu morza i 30 km od Rzymu), które wg mit. rzym. miał założyć Eneasz i nazwać na cześć swej żony Lawinii. Lawinium było jednym z miast Związku Latyńskiego, tj. związku miast autochtonicznej ludności Płw. Apenińskiego. [przypis edytorski]
brzeg morski Czech w „Opowieści zimowej” i lwicę w lesie ardeńskim komedii „Jak wam się podoba” — w obu tych sztukach zresztą anachronizmy te — i liczne inne — pochodziły z nowel, które Szekspirowi służyły za źródło; usprawiedliwiał je przy tym poniekąd fantastyczny charakter utworów. [przypis tłumacza]
brzeg, na którym (…) piękną Europę porwał byk na rogi — Brzeg fenicki, skąd Jowisz w postaci byka porwał Europę, córkę króla Agenora. [przypis redakcyjny]
brzegóm — dziś popr. forma C. lm: brzegom. [przypis edytorski]
Brzegów czystym nieprzyjaznych dziewicom — Littora quae fuerunt inimica puellis. Virgilius [w rzeczywistości jest to fragment elegii 11. z I ks. późniejszego nieco od Wergiliusza poety, Propercjusza: …litora quae fuerant castis inimica puellis…]. [przypis autorski]
brzegom silna — zagraża brzegom. [przypis redakcyjny]
brzeg tesprocki — wybrzeże Epiru. [przypis edytorski]
Brzeg Wysoki — Altariva, gród Magańczyków. [przypis redakcyjny]
brzemię — ciężar, ładunek dźwigany na plecach albo przed sobą. [przypis edytorski]
brzemię — ciężar. [przypis edytorski]
brzemię (daw.) — ciężar. [przypis edytorski]
brzemię (daw., gw.) — ciężar, ładunek a. wiązka, którą się niesie, oburącz (naręcze) albo w chuście lub w płachcie na plecach. [przypis edytorski]
brzemię — dźwigany ciężar; przen.: coś trudnego do zniesienia. [przypis edytorski]
brzemię sławy często sprawia, że ci, co je dźwigają, mniejszym ciężarem ziemię gniotą — sława dodaje niejako skrzydeł człowiekowi i podnosi go nad poziomy. Dźwigając więc ciężar sławy, jest lżejszy niż bez tego ciężaru, gdyż bez sławy gniecie ziemię, a dźwigając na barkach sławę, podnosi się ku górze. [przypis tłumacza]
brzemię wojny — z Fokidą. [przypis tłumacza]
brzemie — dziś popr. pisownia: brzemię. [przypis edytorski]
brzemienna (daw.) — ciężarna, w ciąży. [przypis edytorski]
brzemienny — ciężarny; pełen czegoś, obfity w coś. [przypis edytorski]
brzemienny — obciążony czymś. [przypis edytorski]
brzemionko — zdrobn. od: brzemię, tj. ciężar, obciążenie. [przypis edytorski]
brzemiono — dziś popr. brzemię, tj. ciężar. [przypis edytorski]
brzemiono (gw.) — popr.: brzemię. [przypis edytorski]
brzemiony — dziś popr. forma N.lm: brzemionami (tj. ciężarami). [przypis edytorski]
Brześć — daw. Brześć Litewski, miasto na Polesiu, na prawym brzegu Bugu u ujścia rzeki Muchawiec; dziś na Białorusi. [przypis redakcyjny]
Brześcia — miasto Brescia we Włoszech. [przypis redakcyjny]
Brzesko — miasto powiatowe w województwie małopolskim. [przypis edytorski]
brzeszczot — klinga, głownia: część broni białej opatrzonej ostrzem, służąca do zadawania ciosów (drugą zasadniczą częścią jest rękojeść, często oddzielona od brzeszczota poprzecznym jelcem). [przypis edytorski]
brzeszczot — klinga, ostrze szabli. [przypis redakcyjny]
brzeszczot — ostra część szabli. [przypis edytorski]
brzeszczot — ostrze broni białej. [przypis edytorski]
brzeszczot — ostrze, tu: miecz. [przypis edytorski]
brzeszczot — żelazo szabli, klinga [ostrze broni białej; red. WL]. [przypis autorski]
Brzewnów, czes. Břevnov — dziś dzielnica Pragi, w czasie powstawania Fabryki Absolutu miasteczko pod Pragą. [przypis edytorski]
brzeźniak — gałązki brzozowe. [przypis edytorski]
brzeżący — obrzeżający; rosnący przy brzegach. [przypis edytorski]
brzeżny — dziś popr.: przybrzeżny. [przypis edytorski]
Brzeziński, Jan (1850–1913) — lekarz neurolog, szachista, literat; student Szkoły Głównej Warszawskiej i Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskał doktorat w Berlinie, założyciel pierwszego w Warszawie uzdrowiska dla osób nerwowo chorych; uczestnik wojny francusko-pruskiej 1870 roku; jeden z czołowych organizatorów życia szachowego w Warszawie u schyłku XIX wieku, w l. 1900–1901 pełniący funkcję wiceprezesa Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej; do 1903 mieszkał w dworku w Pawłowicach pod Warszawą, goszcząc często przedstawicieli świata kultury: malarzy Juliana Fałata, Leona Wyczółkowskiego, Teodora Axentowicza, Jacka Malczewskiego oraz pisarzy Henryka Sienkiewicza czy Bolesława Prusa, z dwoma ostatnimi grywał chętnie w szachy; jako miłośnik szachów nie grał w turniejach, a jedynie towarzysko, w popularnych lokalach Warszawy oraz w tzw. symultanach, m.in. w pokazach przeprowadzonych przez Jana Taubenhausa w Teatrze Polskim (1896) i Resursie Kupieckiej (1898); pod pseudonimem Incognitus publikował w „Gazecie Polskiej” (recenzje teatralne), „Tygodniku Ilustrowanym” i „Kurierze Warszawskim”, którego redakcję objął w 1903 r., w związku z czym zamieszkał na stałe w Warszawie; publikował w swoim czasopiśmie felietony z cyklu Mówiąc między nami. [przypis edytorski]
brzezina koszycka — las pod Koszycami, miejscowością na południe od Tarnowa. [przypis edytorski]
brzezina — niewielki las brzozowy. [przypis edytorski]
brzezina (pot.) — brzoza. [przypis edytorski]
brzezinka (pot.) — brzózka. [przypis edytorski]
brzmić — dziś: brzmieć. [przypis redakcyjny]
brzmik — gatunek trzmiela. [przypis edytorski]
brzoskwini — dziś M.lp: brzoskwinia. [przypis edytorski]
brzoźniak — lasek brzozowy, też: brzezina. [przypis edytorski]
brzozki — dziś: brzózki. [przypis edytorski]
Brzozowski, Feliks — brat autora. [przypis edytorski]
