Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7939 przypisów.
chorąży — w innym tłumaczeniu: wojewoda. [przypis edytorski]
chorąży zapasu — dziś: chorąży rezerwy. [przypis edytorski]
chorał — uroczysty, śpiewany utwór muzyczny, przeważnie o charakterze religijnym. [przypis edytorski]
chorał — uroczysty wielogłosowy śpiew kościelny; także: utwór muzyczny do wykonywania podczas nabożeństw. [przypis edytorski]
chorały — dziś popr. forma N. lm: chorałami. [przypis edytorski]
chorał żałobny — stanowi on pieśń żałobną na śmierć Byrona. [przypis edytorski]
choram — skrócenie od: chora jestem. [przypis edytorski]
Chorbate Góry — Karpaty. [przypis edytorski]
chor — chory (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
chor — dziś popr.: chór. [przypis edytorski]
chor — dziś popr.: chór. [przypis redakcyjny]
Choreb — syn króla frygijskiego, Mygdona. [przypis tłumacza]
choreg (gr.) — zamożny obywatel greckiego miasta-państwa wyznaczony przez władze do wystawienia na własny koszt chóru biorącego udział w agonie (konkursie) teatralnym lub muzycznym, z czym wiązało się dobranie chóru, sfinansowanie jego przygotowania, jak również opłacenie kostiumów, dekoracji, efektów specjalnych i akompaniujących muzyków. Nagrodą za wkład choregów było przyznawanie w Atenach nagród za zwycięskie przedstawienie wspólnie dramaturgom i choregom. [przypis edytorski]
chorej jego żonie Julianie wielki mistrz krzyżacki posyłał (…) — [zob.] M. Baliński, Starożytna Polska, t. III, s. 213. [przypis autorski]
choroba Adissona — niedoczynność kory nadnerczy, przejawia się m.in. przebarwieniami skóry. [przypis edytorski]
choroba bellerofoncka — melancholia, która miała dotykać ludzi błąkających się po pustynnych, odludnych miejscach, jak to się zdarzyło greckiemu herosowi Bellerofontowi, zabójcy Chimery. [przypis edytorski]
choroba francuska — choroba weneryczna (kiła, syfilis). [przypis redakcyjny]
choroba francuskia — syfilis. [przypis edytorski]
choroba, którą „Dziennik Kopenhaski” przed mniej więcej rokiem opisał (…) — uważam ją za gicht, który się częściowo rzucił na mózg. [przypis autorski]
choroba, która zmienia twarz w plaster miodu — ospa. [przypis autorski]
choroba ostra, ciężka — po tych słowach wykazał lukę Schöll, p. Lindsay. [przypis tłumacza]
choroba rzuciła się na całe jego ciało, powodując rozmaite boleści… — opis choroby Heroda dowodzi, że Flawiusz nie posiadał naszych wiadomości lekarskich i że ową chorobę przedstawia tak, jakby ją przedstawił dzisiejszy prostak ze wsi. Z tego też powodu tłumacz musiał dobierać wyrażeń umyślnie nieścisłych, jak „ból na wnętrzu”, „żywot” itp., aby oddać ducha tekstu greckiego. Stąd też i rozbieżność między tłumaczami, którzy im ściślej chcieli się wysłowić, tym mniej szczęśliwie wywiązywali się z zadania. „Na wnętrzu” κόλου (κώλου, Dindorf), coli, in den Eingeweiden (Clementz) [pominięto tłum. na rosyjski]. Pape daje cały szereg znaczeń, między innymi: κώλου, jetzt richtig κόλου, Darm, wie κωλικός, Darm, Kolik. — „W żywocie” τοῦ ἤτρου, inflatio abdominis, im Unterleib (Clementz) [pominięto tłum. na rosyjski]. Pape: Unterleib, der Bauch vom Nabel abwärts. „Gdzie miał wstyd”, αἰδοίου, in pudendis, an den Schamteilen (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Pape: τό αἰδοίου, die Scham, das Schamglied. Por. Euzebiusz, z syryjskiego Historia kościelna, (E. Nestle), str. 25. [przypis tłumacza]
choroba św. Eutropy z Ksaintes — róża, przeciwko której ten święty był patronem. [przypis tłumacza]
choroba św. Franciszka — czyli brak pieniędzy, przez aluzję do surowych ślubów ubóstwa mnichów tego zakonu. [przypis tłumacza]
choroba Świętego Walentego — epilepsja, padaczka. [przypis edytorski]
choroba św. Medarda — konwulsje, szczególnie na tle religijnym; odniesienie do tzw. konwulsjonistów z cmentarza św. Medarda, grupy XVIII-wiecznych francuskich pielgrzymów religijnych do grobu François de Pâris, popularnego jansenistycznego ascety, pochowanego na cmentarzu parafii św. Medarda w Paryżu; przy wsławionym cudownymi uzdrowieniami grobie pielgrzymi doznawali ekstazy objawiającej się konwulsjami i wykręcaniem członków ciała, co przyciągało licznych obserwatorów; kiedy na rozkaz królewski zamknięto cmentarz, praktyki konwulsyjne kontynuowano w prywatnych domach w Paryżu i innych francuskich miastach, a ruch przekształcił się w sektę religijną; trwający przez wiele lat fenomen wywołał duże zainteresowanie opinii publicznej, poświęcono mu liczne publikacje. [przypis edytorski]
choroba wzrastała — dziś popr.: choroba rozwijała się. [przypis redakcyjny]
Chorobliwe uczucia zgłaszają się wówczas (…) gdy rozmyślanie owo łączy się z wyczerpującą siły pracą nóg — tym, co się studiom oddają, trudno poniechać zabawiania się na samotnych przechadzkach wyłącznie tylko rozmyślaniem. Przekonałem się jednak na sobie samym i słyszałem także od innych, których o to pytałem: że wytężone myślenie podczas chodzenia szybko nuży; za to ruch działa pokrzepiająco, jeśli się oddajemy wolnej grze wyobraźni. Zachodzi to w stopniu jeszcze wyższym, gdy podczas tego ruchu, połączonego z rozmyślaniem, prowadzimy równocześnie rozmowę z drugim; tak że wkrótce czujemy się zmuszonymi siedząco prowadzić dalej grę naszych myśli. Celem przechadzki na powietrzu jest właśnie to, by przez zmianę przedmiotów osłabić natężenie uwagi, skierowanej ku każdemu z nich z osobna. [przypis autorski]
Chorol — miasto na Ukrainie, w obwodzie połtawskim, nad Dnieprem. [przypis edytorski]
chorość — choroba. [przypis edytorski]
chorość (daw.) — choroba. [przypis edytorski]
choroszyj (ukr. хороший) — dobry. [przypis edytorski]
chorował na kamień — mowa o kamieniach żółciowych lub nerkowych, cierpieniu bardzo bolesnym, zmieniającym nawet wyraz twarzy chorego. [przypis redakcyjny]
chorowito — dziś: chorowicie. [przypis edytorski]
chorowód — dziś popr.: korowód. [przypis edytorski]
chorowód (gw.) — korowód. [przypis edytorski]
chorowód — tu: korowód. [przypis edytorski]
chorowod — dyrygent. [przypis edytorski]
chorowody — pieśni i tańce ludowe. [przypis edytorski]
chorszy — dziś popr.: bardziej chory. [przypis edytorski]
Chortyca — największa wyspa na Dnieprze, na wysokości dzisiejszego miasta Zaporoża; w tradycji ukraińskiej miejsce częstego stacjonowania Kozaków zaporoskich. [przypis edytorski]
Chortyca — największa wyspa na Dnieprze, na wysokości dzisiejszego miasta Zaporoża; w tradycji ukraińskiej miejsce częstego stacjonowania Kozaków Zaporoskich. [przypis edytorski]
Chortyca — wyspa na Dnieprze, inaczej, według Pastoriusa, Wiśniowcem zwana. [Największa wyspa na Dnieprze, znajduje się w okolicy miasta Zaporoże, w trad. ukr. miejsce częstego stacjonowania Kozaków Zaporoskich. Red. WL]. [przypis redakcyjny]
choru — dziś popr. forma: chóru. [przypis edytorski]
chorujące — dziś popr. forma B.lm: chorujących. [przypis edytorski]
chorus (łac.) — chór. [przypis edytorski]
chorus mysticus (łac.) — chór mistyczny. [przypis edytorski]
Chory młodzian — Tytuł elegii Andrzeja Chenier. [przypis tłumacza]
chorym (…) się zbudził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika i szykiem przestawnym; zbudziłem się chory. [przypis edytorski]
chory (starop. forma) — chóry. [przypis edytorski]
chory wróbel — odniesienie do starożytnej przypowieści chińskiej. Za czasów panowania wschodniej dynastii Han (25–220 n. e.) dziewięcioletni Yang Bao, bawiąc się w górach Huayin (jap. Kainsan), pomógł leżącemu na ziemi wróblowi, którego zaczęły już zjadać mrówki po tym, jak został zaatakowany przez sowę. Yang Bao zaopiekował się nim i do wieczora ptak ozdrowiał. Tej samej nocy we śnie pojawił mu się wysłannik bogini Xiwangmu (jap. Seiōbo) i w podzięce ofiarował mu cztery białe pierścienie, przepowiadając, że każdy z jego potomków, aż po czwarte pokolenie, będzie nosić ów pierścień, który należy się tylko tym, którzy odznaczają się czystym sercem i dosięgną rangi tzw. „trzech ekscelencji” (chiń. sanfu, jap. sampu), co było zbiorowym określeniem trzech najwyższych urzędników w starożytnych Chinach. Należeli do nich: Najwyższy Sekretarz (chiń. taishi, jap. daishi), Najwyższy Guwerner (chiń. taif, jap. daifu) oraz Najwyższy Obrońca (chiń. taibao, jap. daiho). Słowa przepowiedni ziściły się i przez cztery następne pokolenia synowie Yang Bao służyli na urzędzie „trzech ekscelencji”. [przypis tłumacza]
Chory z urojenia — komedia Moliera z 1673, ostatnie jego dzieło, opowiadające historię hipochondrycznego Argana; w scenie ceremonii promocji na doktora medycyny, wyśmiewającej pozory uczoności, wypowiedzi postaci są gęsto naszpikowane łacińskimi słowami, niekiedy z dodanymi rodzimymi końcówkami gramatycznymi. [przypis edytorski]
chory z Zeusa woli — chory umysłowo. [przypis edytorski]
chorzeć (daw.) — chorować. [przypis edytorski]
chorzeć — dziś popr.: chorować. [przypis edytorski]
chorzy b. ministrowie Kokoszkin i Szyngarew. Ściągnięto ich na dół, wleczono po błocie ulicznym, w końcu rozsiekano — Obu znałem, należeli do stronnictwa tzw. kadetów [tj. liberalnej Partii Konstytucyjno-Demokratycznej, powstałej podczas rewolucji 1905 roku, zdelegalizowanej dekretem Rady Komisarzy Ludowych w grudniu 1917, od skrótu nazwy „K-D” nazywanej potocznie „partią kadetów” lub „kadetami”; red. WL]. Wyróżniali się prawością charakteru i szlachetnością poglądów. Kokoszkina poznałem bliżej w r. 1905 na zjazdach ziemców. Był szczerym przyjacielem naszym i zawsze gorąco i wymownie sprawy naszej bronił. [przypis autorski]
Choses vues (fr.: Rzeczy widziane) — książka, w której Hugo opisuje swoją wizytę u umierającego Balzaka, krytykując nieobecność przy boku konającego jego żony, pani Hańskiej. [przypis edytorski]
Chot' szarom pokati (ros.) — nic nie ma, zupełnie pusto. [przypis redakcyjny]
Chou-fleur (fr.) — kalafior. [przypis edytorski]
chować się —tu: wychowywać się. [przypis edytorski]
chować w cale — zachowywać w całości, nienaruszone. [przypis edytorski]
chowaj sie na te — oszczędzaj się dla tych. [przypis redakcyjny]
chowałem się dzieckiem (daw.) — wychowywałem się jako dziecko. [przypis edytorski]
chował je na wielebności i na krasie (starop.) — utrzymywał ich wspaniale i pięknie. [przypis edytorski]
Chowański, Andrzej — kniaź, wódz moskiewski. [przypis redakcyjny]
Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667), o której Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską; kariera Chowańskiego zaniepokoiła w końcu dwór carski do tego stopnia, że został ogłoszony buntownikiem i ścięty wraz z synem, co stało się powodem buntu wojskowego, a w XIX w. tematem opery Modesta Musorgskiego Chowańszczyzna. [przypis edytorski]
chowanie (starop.) — tu: wychowanie. [przypis edytorski]
chowanka (daw.) — chowany, zabawa w chowanego. [przypis edytorski]
chowanka (daw.) — zabawa w chowanego. [przypis edytorski]
chowanki — zabawa w chowanego. [przypis edytorski]
Chowanna — Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej…, praca filozofa Bronisława Trentowskiego (1808–1869). [przypis redakcyjny]
chowan — pochowany. [przypis edytorski]
chowany (daw.) — udomowiony. [przypis edytorski]
chowierał — wietrznik [człowiek lekkomyślny i niestały]. [przypis autorski]
chozy (gw.) a. hoży — urodziwy, dorodny. [przypis edytorski]
chramać a. chromać (daw.) — kuleć, utykać; niedomagać, szwankować. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — chromać, chorować; chramać na czymś: mieć chory jakiś narząd, część ciała lub miejsce. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — chromać; chorować. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — kuleć, przen. nie radzić sobie. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — kuleć, utykać. [przypis edytorski]
chram — dawna świątynia pogańska. [przypis edytorski]
chram (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]
chram (daw.) — świątynia, zwł. pogańska. [przypis edytorski]
chramić (daw.) — chromać, chorować; wiele ich na ten wrzód chramią: wielu choruje na ten wrzód. [przypis edytorski]
chram — świątynia, najczęściej budowa sakralna u Słowian. [przypis edytorski]
chram — świątynia przedchrześcijańska u Słowian. [przypis edytorski]
chram — świątynia. [przypis edytorski]
chrapa — fałd skóry otaczający nozdrza. [przypis edytorski]
chrap — chrapka, zachcianka, chętka. [przypis edytorski]
chrapka — zachcianka, chętka zawładnięcia, posiadania. [przypis redakcyjny]
chrapy — bagna, trzęsawiska. [przypis edytorski]
chrap, zwykle w lm: chrapy (daw., gw.) — zarośla w miejscach podmokłych, na bagnach. [przypis edytorski]
chręścić (daw., gw.) — chrzęścić. [przypis edytorski]
Chremes — postać starca z komedii Terencjusza. [przypis edytorski]
chrest (daw.) — krzyż. [przypis edytorski]
chrest (daw.) — krzyż; tu w lm chresty: wyświęcenie, błogosławieństwo. [przypis edytorski]
chrest — krzyż. [przypis redakcyjny]
chrestomatia (z gr.) — wybór tekstów różnych autorów przeznaczony do celów edukacyjnych; wypisy. [przypis edytorski]
chrestomatia (z gr.) — zbiór fragmentów tekstów literackich, służący jako podręcznik szkolny. [przypis edytorski]
