Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4833 przypisów.
gadu — dziś popr. forma D.lp: gada. [przypis edytorski]
gadu — dziś popr.: gada. [przypis edytorski]
gadzina (daw., gw.) — tu: zwierzęta. [przypis edytorski]
gadzina (daw., gw.) — zwierzę. [przypis edytorski]
gadzina (daw.) — robactwo a. małe zwierzęta. [przypis redakcyjny]
gadzina (tu gw.) — zwierzęta domowe. [przypis edytorski]
gadzina — tu: wąż. [przypis edytorski]
gadzina — w Krakowskiem lud nazywa gadziną zwierzęta domowe i drób. [przypis autorski]
gadzinówka a. pismo gadzinowe — czasopismo polskie służące propagandzie rządu zaborcy, okupanta lub systemu totalitarnego i finansowane przez ten rząd; w czasie II wojny światowej pierwsze gadzinówki w Generalnym Gubernatorstwie zaczęły wychodzić w Częstochowie: najpierw „Goniec Częstochowski” (ukazujący się nieregularnie po polsku i po niemiecku, od 14 IX 1939), a następnie dziennik „Kurier Częstochowski” (od 4 XI 1939 do końca okupacji), określana jako „centralny organ katolicki w GG”, ukazywała się z dodatkiem dla katolików „Niedziela”. [przypis edytorski]
Gänseschritt (niem.) — chodzenie gęsiego. [przypis edytorski]
gaelicki — szkocki język z grupy języków celtyckich. [przypis edytorski]
Gaeta, gdzie tyrania byłaby sczezła raz na zawsze, gdyby nie przeklęty, piemoncki pomiot… — Gaeta to niewielkie portowe miasto we Włoszech; w XIX w. było silnie umocnioną twierdzą, ostatnią placówką Franciszka II, władcy Królestwa Obojga Sycylii, broniącą się przeciwko wojskom Królestwa Piemontu i Sardynii walczącym o zjednoczenie Włoch. Oblężenie (XI 1860 – II 1861) zakończyło się kapitulacją twierdzy, przy czym Franciszkowi II i jego żonie pozwolono udać się na wygnanie do Rzymu, gdzie zostali gośćmi papieża. [przypis edytorski]
Gaeta — miasto portowe we Włoszech, ok. 80 km na płn. od Neapolu. [przypis edytorski]
Gaeta — miasto portowe w środkowej części Włoch, na zach. wybrzeżu. [przypis edytorski]
Gaeta — niewielkie portowe miasto we Włoszech; w XIX w. było silnie umocnioną twierdzą, ostatnią placówką Franciszka II, władcy Królestwa Obojga Sycylii, broniącą się przeciwko wojskom Królestwa Piemontu i Sardynii walczącym o zjednoczenie Włoch. Oblężenie (XI 1860 – II 1861) zakończyło się kapitulacją twierdzy, przy czym Franciszkowi II i jego żonie , Marii Zofii Bawarskiej, pozwolono udać się na wygnanie do Rzymu, gdzie zostali gośćmi papieża. [przypis edytorski]
gafa — niestosowny postępek w towarzystwie. [przypis edytorski]
gafel — ukośne drzewce na żaglowcu, służące do podnoszenia i opuszczania czworokątnego żagla. [przypis edytorski]
gafla, właśc. gafel — żagiel wielki. [przypis autorski]
Gagarin, Fiodor Siergiejewicz (1757–1794) — rosyjski pułkownik, książę, dowódca pułku grenadierów syberyjskich. [przypis edytorski]
gagatek — ziółko, ananas. [przypis edytorski]
gagatkowy (starop.) — czarny. [przypis redakcyjny]
Gaia scienza, die fröhliche Wissenschaft, o której marzył Nietzsche — jakoż był Nietzsche entuzjastycznym wielbicielem Montaigne'a: Ich weiss nur noch einen Schriftsteller, den ich, betreff der Ehrlichkeit, Schopenhauer gleich, ja noch höher stelle: das ist Montaigne. Dass ein solcher Mensch geschrieben hat, dadurch ist wahrlich die Lust, auf dieser Erde zu leben, vermehrt worden. Mir wenigstens geht es, seit dem Bekanntwerden mit dieser freiester und kräftigster Seele, so, dass ich sagen muss, wass er von Plutarch sagt: „Kaum habe ich einen Blick auf ihn geworfen, so ist mir ein Bein oder ein Flügel gewachsen!”. Mit ihm würde ich es halten, wenn die Aufgabe gestellt wäre, es sich auf der Erde heimisch zu machen”. (Schopenhauer als Erzieher, s. 16; Menschliches, Allzumenschliches, II, s. 183, 310, 338). [przypis tłumacza]
gaić — pokrywać zielenią, zadrzewiać. [przypis edytorski]
gaik Julii — odniesienie do bohaterki wzmiankowanego wyżej tekstu Rousseau, którego pełny tytuł brzmi Julia, Nowa Heloiza, listy dwojga kochanków, mieszkańców małego miasteczka u stóp Alp. [przypis edytorski]
Gaius Cassius Longinus (przed 85 p.n.e.–42 p.n.e.) — rzymski generał, stał obok Brutusa na czele spisku przeciw Cezarowi. [przypis edytorski]
Gaius Iulius Caesar (100–44 p.n.e.) — rzymski dowódca wojskowy, polityk i dyktator, zapewnił sobie także miejsce w historii literatury opisami prowadzonych przez siebie wojen (De bello Gallico i De bello civile). Władzę nad Rzymem przejął po zawiązaniu I triumwiratu z Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, oraz późniejszej wojnie domowej, w której pokonał Pompejusza. Został obwołany dyktatorem w toku 49 p.n.e. [przypis edytorski]
Gaius Iulius Caesar (100 p.n.e.–44 p.n.e.) — rzymski dowódca wojskowy, polityk i dyktator, zapewnił sobie także miejsce w historii literatury opisami prowadzonych przez siebie wojen (De bello Gallico i De bello civile). Władzę nad Rzymem przejął po zawiązaniu I triumwiratu z Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, oraz późniejszej wojnie domowej, w której pokonał Pompejusza. Został obwołany dyktatorem w toku 49 p.n.e. [przypis edytorski]
Gaius Iulius Caesar (100 p.n.e.–44 p.n.e.) — rzymski dowódca wojskowy, polityk i dyktator, zapewnił sobie także miejsce w historii literatury opisami prowadzonych przez siebie wojen (De bello Gallico i De bello civile). Władzę nad Rzymem przejął po zawiązaniu I triumwiratu z Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, oraz późniejszej wojnie domowej, w której pokonał Pompejusza. Został obwołany dyktatorem w toku 49 p.n.e. [przypis edytorski]
Gaius Iulius Caesar (100 p.n.e.–44 p.n.e.) — rzymski dowódca wojskowy, polityk i dyktator, zapewnił sobie także miejsce w historii literatury opisami prowadzonych przez siebie wojen (De bello Gallico i De bello civile). Władzę nad Rzymem przejął po zawiązaniu I triumwiratu z Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, oraz późniejszej wojnie domowej, w której pokonał Pompejusza. Został obwołany dyktatorem w toku 49 p.n.e. [przypis edytorski]
Gaius Iulius Caesar (100 p.n.e.–44 p.n.e.) — rzymski dowódca wojskowy, polityk i dyktator, zapewnił sobie także miejsce w historii literatury opisami prowadzonych przez siebie wojen (De bello Gallico i De bello civile). Władzę nad Rzymem przejął po zawiązaniu I triumwiratu z Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, oraz późniejszej wojnie domowej, w której pokonał Pompejusza. Został obwołany dyktatorem w toku 49 p.n.e. [przypis edytorski]
Gaius Iulius Caesar (100 p.n.e.–44 p.n.e.) — rzymski dowódca wojskowy, polityk i dyktator, zapewnił sobie także miejsce w historii literatury opisami prowadzonych przez siebie wojen (De bello Gallico i De bello civile). Władzę nad Rzymem przejął po zawiązaniu I triumwiratu z Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Licyniuszem Krassusem, oraz późniejszej wojnie domowej, w której pokonał Pompejusza. Został obwołany dyktatorem w toku 49 p.n.e. [przypis edytorski]
Gaius Sallustius Crispus (86–34 p.n.e.) — historyk i polityk rzymski. [przypis edytorski]
Gaius Sallustius Crispus (86 p.n.e.–34 p.n.e.) — historyk i polityk starożytnego Rzymu. [przypis edytorski]
gaj Akademosa — miejsce, w którym znajdowała się akademia platońska. [przypis edytorski]
gaj Akademosa — święty gaj nad rzeką Kefisos na płn.-zach. obrzeżach Aten, poświęcony pamięci Akademosa, ateńskiego herosa z czasów wojny trojańskiej; siedziba szkoły filozoficznej założonej ok. 387 p.n.e. przez Platona (tzw. Akademia Platońska). [przypis edytorski]
Gaja (Ziemia) — Rzymianie zapisywali jej imię jako: Gea. [przypis edytorski]
Gajcy, Tadeusz (1922–1944) — poeta, wymieniany obok Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jako ważna postać pokolenia Kolumbów, żołnierz Armii Krajowej. [przypis edytorski]
Gajcy, Tadeusz (1922–1944) — poeta, żołnierz Armii Krajowej, jeden z redaktorów konspiracyjnego czasopisma „Sztuka i Naród”. [przypis edytorski]
gajdis (z litew. gaidys) — kur [kogut]. [przypis autorski]
gajdok (gw.) — ziemniak. [przypis edytorski]
gajdus (gw.) — tej formy nie ma w Słowniku gwar polskich J. Karłowicza; gajda: nicpoń, głupiec; gajdziasty: niezgrabny, ociężały. [przypis redakcyjny]
gaje delfickie — gaje wokół staroż. greckiego miasta Delfy, miejsca wyroczni i ośrodka kultu Apollina, boga słońca, opiekuna sztuki, przewodnika dziewięciu muz. [przypis edytorski]
gaje tuskulańskie — Frascati. [przypis autorski]
gaje tuskulańskie — Tusculum, dziś Frascati, miasteczko niedaleko Rzymu, w przyjemnym położeniu, wśród wzgórków, gaików, i równin; niegdyś dziedzictwo Cycerona. [przypis redakcyjny]
Gaj, Jacek (ur. 1938) — grafik i rysownik, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. [przypis edytorski]
Gajła — jędza. [przypis autorski]
gaj — las. [przypis edytorski]
Gaj, Ljudevit (1809–1872) — chorwacki działacz polityczny i poeta, jeden z głównych przedstawicieli iliryzmu, ruchu dążącego do zjednoczenia południowych Słowian bez względu na granice państwowe i administracyjne. [przypis edytorski]
Gajusa artykuł — De iustitiae et iure. [przypis edytorski]
Gajus — tu: Gajusz Juliusz Cezar. [przypis edytorski]
Gajusz bowiem padł z ręki skrytobójczej po trzech latach i ośmiu miesiącach panowania — por. Starożytności XIX; rok 41 n.e. [przypis tłumacza]
Gajusz Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.) — rzymski dowódca wojskowy, polityk, dyktator i pisarz; członek I triumwiratu; zdobywca Galii; odegrał kluczową rolę w wydarzeniach, które doprowadziły do upadku republiki i początku cesarstwa w państwie rzymskim. [przypis edytorski]
Gajusz Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.) — rzymski polityk i wódz (podbił m.in. Galię); dążył do przejęcia w Rzymie władzy absolutnej, zostając jego dyktatorem; zginął zasztyletowany przez spiskowców. [przypis edytorski]
Gajusz Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.) — rzymski polityk i wódz (podbił m.in. Galię); dążył do przejęcia w Rzymie władzy absolutnej, zostając jego dyktatorem; zginął zasztyletowany przez spiskowców, osłaniając się swoją togą (szatą). [przypis edytorski]
Gajusz Juliusz Cezar (100–44 p.n.e) — rzymski polityk i wódz (podbił m.in. Galię). Dążył do przejęcia w Rzymie władzy absolutnej, zostając jego dyktatorem. Był także autorem dzieł historycznych: O wojnie galijskiej i O wojnie domowej, opisujących kampanie wojenne, w których dowodził. [przypis edytorski]
Gajusz Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.) — rzymski polityk i wódz (podbił m.in. Galię). Dążył do przejęcia w Rzymie władzy absolutnej, zostając jego dyktatorem. [przypis edytorski]
Gajusz Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.) — znakomity rzymski dowódca wojskowy, polityk, dyktator i pisarz; członek I triumwiratu; zdobywca Galii; odegrał kluczową rolę w wydarzeniach, które doprowadziły do upadku republiki i początku cesarstwa w państwie rzymskim; Cezar nad Rubikonem: w styczniu 49 p.n.e. Cezar, wypowiadając słowa „Kości zostały rzucone”, przekroczył ze swoim legionem rzekę Rubikon, stanowiącą granicę Italii, do której wodzom rzymskim nie wolno było wkraczać z armią; przekroczenie Rubikonu na czele wojska stanowiło jawne przeciwstawienie się legalnej władzy Senatu i wszczęcie wojny domowej. [przypis edytorski]
Gajusz Mariusz (156–86 p.n.e.) — rzymski wódz i mąż stanu, zwany przez Plutarcha trzecim założycielem Rzymu, reformator armii rzymskiej, zwycięzca wielu wojen, wuj Juliusza Cezara (100–44 p.n.e.). [przypis redakcyjny]
Gajusz Mariusz (157–86 p.n.e.) — polityk rzymski, dowódca wojskowy i reformator armii rzymskiej; w Żywotach Plutarcha nazwany trzecim założycielem Rzymu. [przypis edytorski]
Gajusz, obwołany Cezarem — Cezar Gajus Caligula, syn Germanika. [przypis tłumacza]
Gajusz Petroniusz (ok. 27–66 n.e.) — rzymski pisarz, filozof i polityk; autor powieści satyryczno-przygodowej pt. Satyryki (łac. Satyricon). [przypis edytorski]
Gajusz, syn Agrypy i Julii — Gajusz: Gajus Caesar [Gaius Iulius Caesar Vipsanianus, 20 p.n.e.–4 n.e., ciężko ranny w wojnie z Partami, zmarł w drodze powrotnej do Rzymu]; Agrypa: Marcus Vipsanius Agrippa (63–12 p.n.e.); Julia (39 p.n.e.–14 n.e.): córka Augusta. [przypis tłumacza]
Gajusz, syn Germanika — Gaius Iulius Caesar Augustus Germanicus (31–41 n.e.), bardziej znany jako późniejszy cesarz Kaligula; jego ojciec Germanik (Gaius Claudius Drusus Caesar Germanicus, 15 p.n.e.–19 n.e.), był popularnym, wybitnym dowódcą, znanym ze swoich kampanii w Germanii; Oktawian August, adoptując Tyberiusza i wyznaczając go na swojego następcę, zobowiązał go do adoptowania Germanika i uczynienia go swoim następcą. [przypis edytorski]
gałąskach — dziś popr.: gałązkach. [przypis edytorski]
Gałąź salzburska — fragment ten, znaleziony w papierach pana Beyle, ogłoszono tu pierwszy raz. Tłumaczy on zjawisko krystalizacji i wyjaśnia pochodzenie tego słowa. (przypis R. Colomba) [przypis redakcyjny]
gałązka oliwna Noego — motyw z biblijnej historii o potopie: bogobojny Noe przed zesłanym na ziemię niszczycielskim potopem z rozkazu Boga zbudował według szczegółowych wskazówek arkę (rodzaj statku), dzięki której uratował swoją rodzinę oraz po parze każdego rodzaju zwierząt. Aby dowiedzieć się, czy wody potopu już opadły i można bezpiecznie opuścić arkę, co jakiś czas wysyłał ptaki; powrót gołębicy z gałązką oliwną o świeżych liściach był dla niego znakiem, że ziemia jest dostatecznie sucha. [przypis edytorski]
gałązka powstała z obcego korzenia — w sadownictwie praktykuje się niekiedy szczepienie gałązek jednego gatunku lub odmiany na pniu drzewa innego gatunku. [przypis edytorski]
gałązki — dziś popr. forma N.lm: gałązkami. [przypis edytorski]
gałązków — dziś popr. forma D. lm: gałązek. [przypis edytorski]
Gałczyńska, Natalia (1908–1976) — polska pisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży, tłumaczka literatury rosyjskiej; żona Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (od 1930). [przypis edytorski]
Gałczyński, Konstanty Ildefons (1905–1953) — poeta, znany z absurdalnego poczucia humoru, ujawniającego się m. in. w serii Teatrzyk Zielona Gęś. [przypis edytorski]
Gałczyński, Konstanty Ildefons (1905–1953) — poeta, znany z absurdalnego poczucia humoru, ujawniającego się m. in. w serii Teatrzyk Zielona Gęś. Gałczyński, Konstanty Ildefons (1905–1953) — poeta, znany z absurdalnego poczucia humoru, ujawniającego się m. in. w serii Teatrzyk Zielona Gęś. [przypis edytorski]
Gałczyński, Konstanty Ildefons (1905–1953) — poeta, znany z absurdalnego poczucia humoru, ujawniającego się m. in. w serii Teatrzyk Zielona Gęś. Gałczyński, Konstanty Ildefons (1905–1953) — poeta, znany z absurdalnego poczucia humoru, ujawniającego się m. in. w serii Teatrzyk Zielona Gęś. [przypis edytorski]
gałęź — dziś: gałąź. [przypis edytorski]
gałęź — dziś popr.: gałąź. [przypis edytorski]
gałęzie — [daw.] r. n. [przypis redakcyjny]
gałęzie (daw.) — r. n. [tj. to gałęzie]. [przypis redakcyjny]
Gałecki, Franciszek — kuchmistrz koronny. [przypis redakcyjny]
Gałga — lub Kałga, następca tronu. [przypis redakcyjny]
gałgaństwo — ludność odziana gałganami (bez znaczenia moralnego). [przypis redakcyjny]
gałgaństwo (pot.) — łotrostwo, hultajstwo. [przypis edytorski]
gałgancjusz — nicpoń, urwisz (wyraz pochodz. niem., z końcówką niby łacińską). [przypis redakcyjny]
gałganiarz — człowiek nędznie ubrany. [przypis edytorski]
G-ał — generał, tj. Maurycy Mycielski. [przypis redakcyjny]
gałka (daw. reg.) — kawka, ptak o czarnych piórach. [przypis edytorski]
gałka — głos (od ówczesnej metody głosowania tajnego z pomocą białych i czarnych gałek). [przypis edytorski]
gałka — muszkatołowa albo muszkatowa, owoc muszkatowca (myristica moschata). [przypis redakcyjny]
gałka — tu: kawka. [przypis edytorski]
gałka (tu z ukr. галка, гава) — kawka; wrona. [przypis edytorski]
Gałka złota, bulla aurea — amulet, ozdoba, noszona przez dzieci bogatych Rzymian. [przypis redakcyjny]
gałki sejmikowe — tj. głosy na lokalnym sejmiku ziemskim. [przypis edytorski]
gałkowski — chodzi o typowe działania prowokatora policyjnego. [przypis edytorski]
gałubczyk (reg.) — gołąbeczek; kochaneczek. [przypis edytorski]
Galaad i Moabit — Galaad: Γαλααδῖται, Γαλααδῖτις, LXX Γαλαάδ, Γαλαάδῖτις, גִּלְעָד (Gilead) (Rdz 31, 21 etc.), dzisiejsza nazwa pasma górskiego Dżebel Dżelaad); Moabit: Μωαβῖται,Μωαβῖτις, מוֹאָב ([Moab] Pwt 1, 5 etc.), w klinach: ma-a-bi. [przypis tłumacza]
Galaciella a. Galacya — córka Agolanta, matka Rugiera i Marfizy. [przypis redakcyjny]
galactodendron (bot.) — dziś: mlekowiec, zimozielone drzewo z sokiem mlecznym rosnące w tropikach obu kontynentów amerykańskich. [przypis edytorski]
Galafron — król Kataju w Chinach, ojciec Angeliki i Argali. [przypis redakcyjny]
galancie (gw.) — porządnie, elegancko. [przypis edytorski]
galancie (gw.) — porządnie; elegancko. [przypis edytorski]
galancie (gw.) — porządnie. [przypis edytorski]
