Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4099 przypisów.
jedynym prawem jest „prawo uprawnienia dusz ludzkich niezależnie od tego, jakimi one są” — S. Brzozowski, Co to jest modernizm?, s. 35. [przypis autorski]
jedyny murowany budynek w Szymborzu, stanowił zawsze szczególny mój podziw — błąd logiczny i stylistyczny; popr.: (…) stanowił zawsze przedmiot szczególnego mojego podziwu. [przypis edytorski]
Jedyny syn Prometeusza — Słowacki w odpowiedzi Ropelewskiemu na jego ostrą krytykę napisał: „Polska teraźniejsza podobna jest do Prometeusza, któremu orzeł wyjada nie serce, lecz mózg i rozum”. Teraz ten sąd powtórzył, nie dbając, że popełnia dwie nieścisłości; Prometeuszowi sęp wyjadał nie serce, ale wątrobę, oraz Polska przedstawiana stale przez niego jako postać niewieścia, tu jest identyfikowana z Prometeuszem — mężczyzną. [przypis redakcyjny]
Jedyny to w I. części list do Loty dodany zresztą dopiero w drugiej redakcji powieści. [przypis redakcyjny]
Jedyny wyjątek stanowi sąd Krzywickiego o poezji Tetmajera. Nader pozytywnie oceniwszy pisarstwo Ady Negri, przeprowadził on paralelę między nią a Tetmajerem (K. R. Ż. Ada Negri, „Prawda” 1897, nr 41, s. 489): „Mimo woli nasuwa się nam porównanie pomiędzy tą poetką, która wyszła spośród ludu, zdrowa, silna, namiętna, a lirykami w rodzaju Tetmajera. Jaka przepaść pomiędzy dzieckiem nędzy, które wycierpiawszy się w dzieciństwie, podnosi teraz głos z nizin społecznych, ażeby rozegnać nieco mroki tam panujące i rozgrzać serca zesztywniałe, a tymi mistrzami rymu, którzy skwitowali z wszelkich wielkich idei i poprzestali na skromniejszym zadaniu: budzenia zachwytu wśród rozpróżniaczonych dam salonu i wyśpiewywania swoich tęsknot miłosnych. Zamiast pesymizmu zabarwionego — krańcowości się stykają — żądzą orgii w sercu Ady Negri wrze szalone pragnienie życia, walki za ideę, powabów przyrody, prostej szczerej miłości”.
[przypis autorski]
jedź jutro po obiedzie (…) — pan de Guibert miał jechać do zamku Courcelles-le-Roi, gdzie ślub jego odbył się dnia 1 czerwca 1775. [przypis tłumacza]
jedźta (gw.) — forma 2.os. lm trybu rozkazującego: jedźcie. [przypis edytorski]
jedząc kuraka, oddzielili tłustość — podstawa oskarżenia przez inkwizycję o praktykowanie judaizmu. [przypis edytorski]
jedzącym tylko śliwki w czasie burzy — suszone śliwki spożywane jako lekarstwo na chorobę morską. [przypis edytorski]
je — dziś popr. forma B. lm r.mos.: ich. [przypis edytorski]
je — dziś popr. forma B. lm. r.mos.: ich (tu celowa archaizacja). [przypis edytorski]
je — dziś popr.: go. [przypis edytorski]
je — dziś popr.: ich. [przypis edytorski]
jeepu — dziś popr. forma D: jeepa. [przypis edytorski]
jefe (hiszp.) — szef, przywódca. [przypis edytorski]
Je ferai tomber des pluies de roses (fr.) — ześlę deszcz róż. [przypis edytorski]
Jefferson, Thomas (1743–1826) — amerykański prawnik, działacz niepodległościowy, archeolog, architekt, trzeci prezydent USA. [przypis edytorski]
je (fr.) — ja. [przypis edytorski]
Jefta a. Jefte (rel.) — jeden z sędziów we wczesnym okresie Izraela, pod którego dowództwem Bóg wyzwolił Izraelitów spod dominacji Ammonitów. Jefte złożył w tym celu ofiarę z własnej córki. [przypis edytorski]
Jefte (bibl.) — postać z Księgi Sędziów, syn Izraelity i nierządnicy; żeby zwyciężyć w bitwie przeciwko Ammonitom, przysiągł, że ofiaruje Bogu pierwszą istotę, która wyjdzie mu na spotkanie z jego domu; okazała się nią jego córka, którą dla wypełnienia przysięgi złożył w ofierze (Sdz 11, 30–39). [przypis edytorski]
Jefte pierwszą robiący ofiarę — Jefte ślubował, że jeżeli dzieci Ammona, przeciwko którym na wojnę wychodził, od jego miecza polegną, ofiaruje Bogu pierwszą osobę, która wyjdzie mu na spotkanie z jego domu, gdy będzie wracał triumfując i w pokoju. Bóg dał mu zwycięstwo i Jefte stosownie do złożonego ślubu poświęcił swoją córkę, która pierwsza z domu wyszła na spotkanie powracającego z tej wojny ojca (Księga Sędziów rozdz. 11, w. 30). [przypis redakcyjny]
Jefte — postać biblijna: jeden z Sędziów we wczesnym okresie Izraela; za zwycięstwo w bitwie przeciwko Ammonitom złożył córkę w ofierze (Sdz 11, 30-–39), ponieważ przygotowując się do walki, ślubował w razie zwycięstwa poświęcić na ołtarzu Jahwe pierwszą istotę lub rzecz, którą spotka na ojczystej ziemi, a zrządzeniem losu stało się tak, że pierwszą spotkaną osobą była jego córka. [przypis edytorski]
Jefte — postać biblijna ze Starego Testamentu, jeden z Sędziów we wczesnym okresie Izraela; by zwyciężyć w bitwie przeciwko Ammonitom, złożył córkę w ofierze (Sdz 11, 30–39). [przypis edytorski]
Jefte — przywódca wojskowy, który poprowadził Izraelitów do zwycięstwa nad Ammonitami; był synem Gileada i prostytutki (Sdz 11,1-40). [przypis edytorski]
Jefte — wedle księgi Sędziów dokonał ofiary z córki. [przypis redakcyjny]
Jefte z Salaadu — wedle Księgi Sędzów Jefte pochodził z Gileadu, po wygnaniu przez braci z domu ojca zamieszkał w kraju Tob (Sdz 11,1–3). [przypis edytorski]
jegermajster (niem.) — łowca, myśliwy. [przypis redakcyjny]
jegier — w dawnym wojsku żołnierz specjalnej formacji strzelców. [przypis edytorski]
jegier — w dawnym wojsku żołnierz specjalnej formacji strzelców w wojskach austriackich, pruskich i rosyjskich. [przypis edytorski]
jego [Asklepiosa] synowie na wojnie pod Troją — wg Iliady: Machaon i Podalejrios, rodzeni synowie Asklepiosa, wodzowie Tessalczyków. [przypis edytorski]
jego [Asklepiosa] synowie pod Troją nie gniewali się na służącą, kiedy zranionemu Eurypylosowi dawała pić wino pramnijskie obficie zasypane (…) i nie ganili Patroklosa za to leczenie — pomieszane dwa różne wydarzenia: wino takie przygotowała Hekamede, branka Nestora, podając jako posilny napój wojownikom, którzy wrócili z pola walki: Nestorowi oraz ranionemu przez Parysa w bark Machaonowi, synowi Asklepiosa, którego jako lekarza dla bezpieczeństwa zwieziono z bitwy (Iliada XI 621 i nast.); u Homera nie ma w tej scenie wzmianki o leczeniu ani o Eurypylosie; Patroklos jest gościem w namiocie Nestora, zaś wracającego z pola bitwy rannego Eurypylosa napotyka później i sam go leczy, w jego namiocie (XI 806–XII 1, XV 390–394). [przypis edytorski]
Jego autor, polujący na silne efekty — Lukrecja Borgia morduje męża, ubezwładniwszy go przy pomocy krzesła, zaopatrzonego w odpowiedni mechanizm. Karol VIII wkracza do Rzymu na czele wojska i omal nie szturmuje do Zamku św. Anioła. Cezar Borgia na scenie zdobywa szturmem Forli itd. [przypis tłumacza]
Jego Cesarska i Królewska Mość — mowa o Franciszku II [Habsburgu] (1768–1835), ostatnim cesarzu rzymsko-niemieckim [od 1804 r. cesarzu Austrii (jako Franciszek I)]. [przypis redakcyjny]
jego córy — córka Chryzesa została wzięta w niewolę przez Agamemnona. [przypis edytorski]
jego czas upłynął — admirał spartański urzęduje przez rok, zaczyna służbę w jesieni. Jest to urząd nadzwyczajny, a znaczenie jego dopiero w wojnie peloponeskiej stało się ogromne. Lizander sprawował komendę od jesieni 408 do wiosny 406, dłużej niż rok, gdyż rząd spartański uważał go za niezbędnego. Gdy jednak nie mógł przeszkodzić akcji wodzów ateńskich wybranych po złożeniu z dowództwa Alkibiadesa, posłano mu następcę; po intryganckim polityku Lizandrze miał prowadzić wojnę szczery, rycerski Kallikratidas. [przypis tłumacza]
jego datę: 10 luty 1774 — ścisła data wiadoma jest z listu panny de Lespinasse pisanego w rocznicę tego faktu: „Północ bije, mój przyjacielu: tknęło mnie wspomnienie, które mi mrozi krew. To 10-go lutego zeszłego roku upiłam się trucizną, której działanie trwa jeszcze…”. [przypis tłumacza]
jego filozofia godziła się z empiryczną wiedzą bardziej niż którakolwiek pokantowska — Windelband, op. cit., t. II, s. 360. [przypis redakcyjny]
jego [Hegla] najbardziej wielbione dzieło, tak zwaną „Fenomenologię ducha” — nazywa się ono właściwie Systemem umiejętności (System der Wissenschaft, Bamberg, 1807). W tym też wydaniu oryginalnym należy je czytać, bo w operibus omnibus [tj. dziełach wszystkich; red. WL] miał je trochę wygładzić wydający „assecla” [assecla a. assecula: człowiek, który się pasożytniczo trzyma potężniejszych od siebie: marny naśladowca; przyp. tłum.]. [przypis autorski]
Jego, jakoby drugiego Mindowę,/ Na ucztach wielbią wajdeloci nasi (…) — o Mindowie obacz przypisek [do słów: „słońce z szczorsowskiej granicy/ Pierwszym promykiem grób Mendoga draśnie”; red.WL]. Wajdeloci, sigonoci, lingustoni, zwali się kapłani, których obowiązkiem było dzieła przodków na obrzędach wszelkich, a szczególniej w czasie jesiennych świąt kozła, opowiadać lub opiewać ludowi. Że starzy Litwini i Prusacy lubili i uprawiali poezją, przekonywają o tem pieśni dawne w niezmiernej liczbie, dotąd między gminem pozostałe, i świadectwa dziejopisów. Czytamy w Stryjkowskim, iż na pogrzebie książąt, kapłan opiewał ich czyny; iż za czasów Miechowity, powtarzano piosnkę o książęciu Zygmuncie zabitym od kniaziów ruskich. Ale najciekawszy i najważniejszy w tym względzie szczegół znajduje się w dziele niemieckiem: Versucht einer Geschichte der Hochmeister, Berlin 1798. Autor tej szacownej książki, Becker, cytuje starożytną kronikę Wincentego Moguntczyka, który był nadwornym kapelanem Wielkiego Mistrza Dusenera von Arfberg i pisał dzieje swoich czasów (od r. 1346). Między innemi czytamy, iż podczas wielkiej uczty z okoliczności obioru wielkiego mistrza Winrycha von Kniprode, minnensinger [Minnensinger: niem. średniowieczny poeta i śpiewak; red. WL] niemiecki śpiewał uczczony oklaskami i złotym pucharem; tak dobre przyjęcie poety zachęciło przytomnego Prusaka, nazwiskiem Rixelus: prosił więc o pozwolenie śpiewania w ojczystym języku litewskim, i sławił dzieła pierwszego króla Litwinów, Wajdewuta; wielki mistrz i Krzyżacy, nie rozumiejąc i nie lubiąc mowy litewskiej, wyśmiali poetę i dali mu w podarunku talerz pustych orzechów. (Kotzebue, lubo przytacza tę powieść, zdaje się jednak wątpić o bytności rękopisu kroniki Wincentego. Wszakże, w bibliotece szczorsowskiej, w zbiorze rozpraw studentów gdańskich, jest pisemko niejakiego Taschke pod r. 1735, gdzie autor cytuje kronikę Wincentego, jakoby drukowaną we Frankforcie, i dowodzi, że wspomniony Wincenty nie był Moguntczykiem, ale Gdańszczaninem [dopisek autora do przypisu; red. WL]). Nie powinny więc zdawać się śmiesznemi twierdzenia Kotzebuego i Bohusza, iż literatura litewska bogatą być musiała w poezje bohaterskie i historyczne, chociaż do naszych czasów mało co doszło w tym rodzaju. W Prusach albowiem Krzyżacy pod karą śmierci zakazali urzędnikom i wszystkim zbliżającym się do dworu używać języka litewskiego, wywołali [tj. wypędzili; red. WL] z kraju razem z Cyganami i Żydami wajdelotów, litewskich bardów, którzy sami dzieje narodowe znać i opiewać mogli. W Litwie znowu, za wprowadzeniem wiary chrześcijańskiej i języka polskiego, dawni kapłani i mowa ojczysta poszła w pogardę i zapomnienie; odtąd lud prosty, zamieniony w niewolnictwo i obrócony do roli, zarzuciwszy oręż, zapomniał też i o pieniach rycerskich, powtarzając stosowniejsze do teraźniejszego położenia swojego treny i sielanki. Jeżeli zostawało coś z dawnych ich dziejów i poezji bohaterskiej, to w domowych tylko zagrodach albo w czasie obrzędów, z dawna z zabobonnością połączonych, w tajemnicy gminowi udzielano. Symon Grunau w XVI wieku trafił przypadkiem w Prusach na ucztę kozła i ledwo uprosił życie, przysiągłszy wieśniakom, iż nikomu nie wyda tego, co ujrzy lub usłyszy. Wtenczas, po spełnionej ofierze, stary Wajdelota zaczął śpiewać dzieje dawnych bohaterów Litwy, mieszając nauki moralne i modły. Grunau, który dobrze po litewsku rozumiał, wyznaje, iż nic podobnego nie spodziewał się usłyszeć z ust Litwina, taka była piękność rzeczy i wysłowienia. [przypis autorski]
jego klaskacze szli w ślad za nim, dając hasło entuzyazmu tłumowi — Swetoniusz [Żywot Nerona 20]. [przypis autorski]
jegomość (daw.) — jakiś mężczyzna, facet. [przypis edytorski]
jegomość (daw.) — skrót od daw. formy grzecznościowej: jego miłość; używany w stosunku do osób szlachetnie urodzonych, szczególnie do władcy a. głowy rodu. [przypis edytorski]
jegomość (daw.) — zwyczajowe określenie księdza, proboszcza parafii. [przypis edytorski]
jegomość — ksiądz proboszcz. [przypis edytorski]
jegomość — mężczyzna. [przypis edytorski]
Jegomość pan Król (tak się nazywają Pozwańce) — W istocie woźni trybunału nosili ten tytuł, ponieważ pozywali w imieniu Króla. [przypis tłumacza]
jegomość — tu: ksiądz. [przypis edytorski]
Jego najbardziej stałym sposobem rozumowania jest zawsze utwierdzanie praw przez fakty — „Uczone badania nad prawem publicznym są często tylko historią dawnych nadużyć; i niepotrzebnie się upiera, kto zadaje sobie trud, by je studiować zbyt dokładnie” (Rozprawa o interesach, które łączą Francję z sąsiadami, przez p. markiza d'Argensona). Właśnie to zrobił Grotius. [René Louis de Voyer de Paulmy, markiz d'Argenson (1694–1757): francuski polityk, ceniony w swoich czasach teoretyk państwa i prawa; red. WL]. [przypis autorski]
jego natury — te słowa dodano w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
jego nazwisko — fr. sécher oznacza suszyć, wysuszać. [przypis tłumacza]
Jego pieniądze potęgują poczucie sprawiedliwości, a twoje, jak to najczęściej bywa, zabijają je nawet u tych, co w sądzie (…) wydają wyroki — jakkolwiek Ateńczycy (i w ogóle Grecy) w politycznym życiu często przyjmowali „podarunki” i dawali się nimi powodować w swej działalności, rzadko słyszy się o przekupności sądów ateńskich. Trudno zresztą było przekupić więcej niż połowę z pięciuset sędziów przysięgłych, stanowiących jeden trybunał ludowy (heliaja). Pierwszy wypadek przekupstwa miał się zdarzyć dopiero w 409 r., a więc w 10 lat po powyższej rozmowie. W każdym razie w 420 r. przekupstwo sędziów nie stanowiło tematu rozmów czy uwag. [przypis tłumacza]
Jego (pierścienia) mocą i z wieże wyszła — stary sługa („srogi starzec”) Poliferna, króla Organi, zwabił podstępnie Angelikę do wieży, w której ją dla swego pana trzymał; wybawił ją znowuż cudowny pierścień. [przypis redakcyjny]
jego [Rogera Bacona] imiennika kanclerza — chodzi o Francisa Bacona (1561–1626), angielskiego filozofa, jednego z twórców empiryzmu i nowożytnej metody naukowej opartej na eksperymencie i indukcji, który był lordem kanclerzem na dworze króla Jakuba I Stuarta. [przypis edytorski]
(…) jego rozprawy o Księżycu i o Demonie Sokratesa — Plutarch, O obliczu widniejącym na tarczy księżyca. [przypis tłumacza]
jego śmiertelna natura pokonała do tyla nieśmiertelną, iż musi płakać i kwilić jak dziewczyna — [por.] Trachinki, V. 1088 i 9. [przypis redakcyjny]
jego samego — Stefana Czarnieckiego, wojewody, dowódcy Paska. [przypis edytorski]
Jego straże każdemu do niej wstępu bronią — W związku ze słówkiem Doryny w scenie I, rysuje nam to wyraźniej stosunek Tartufa do Elmiry. [przypis tłumacza]
jego syn, również zwany Antioch — Antioch V Eupator [173–162 p.n.e., władca państwa Seleucydów od 164 p.n.e.; red. WL]. [przypis tłumacza]
jego syn — syn cesarza Napoleona I, Napoleon II (1811–1832), od 1818 znany jako Franciszek, książę Reichstadtu, którego bonapartyści mieli nadzieję wprowadzić na tron. [przypis edytorski]
jego [Teajteta] kolegę z gimnastyki, tego tu Sokratesa — Teodor zapoznał Sokratesa z Teajtetem w gimnazjonie, ośrodku ćwiczeń fizycznych i treningu sportowego. [przypis edytorski]
jego teoria intelektualizacji spostrzeżeń zmysłowych (…) wywarła wpływ na fizjologię — szczególnie w dziedzinie wrażeń wzrokowych. Schopenhauer zajmował się pod wpływem Goethego teorią barw (Schopenhauer, VI). [przypis redakcyjny]
jego — tj. Witolda. [przypis edytorski]
jego — tu: Śladkowskiego. [przypis redakcyjny]
Jego twórczość myślowa ma zdecydowany kierunek, nie rozprasza się, lecz jest środkiem utwierdzającym uczuciowy świat wartości Brzozowskiego — podobne zagadnienia zajmują we Wstępie do filozofii Emanuela. Ryszard poglądy swoje wygłasza tam z entuzjazmem i zapałem, które Emanuel miarkuje słowami: „Doświadczenie przekonało mnie, że poezja i zachwyt poetycki w filozofii są najczęściej maską, poza którą kryją się luki w ciągłości myśli i zagadnienia, rozwiązanie których przekracza granice sił poetyzującego filozofa, a przynajmniej tych środków pojęciowych, jakimi na razie rozporządza” (s. 21). Lecz sam on rychło wynajduje wyjaśnienie, ważne również w naszym wypadku: „Jest głęboki sens w tym, że człowiek potrzebuje poezji. Świadczy to, że mu nie wystarcza poznanie i dlatego musi przeczuwać; świadczy to, że poznanie jego jest niezupełnym, nierównoznacznym i niewspółmiernym ze światem” (s. 22). [przypis autorski]
jego uczynek za przekleństwo poczytał Piotr — Dz 8, 19. [przypis edytorski]
jego woli ucho skłania — przychyla się do jego woli; słucha jego woli. [przypis edytorski]
jego — w oprac. Hertza: moje. [przypis edytorski]
jego wuja — był nim Charles-Irénée Castel de Saint-Pierre (1658–1743), pisarz i dyplomata, który w pracy Projet pour rendre la paix perpétuelle en Europe (Projekt wiecznego pokoju w Europie; t.1–2: 1713, t.3: 1717) jako pierwszy zaproponował utworzenie federacji państw europejskich, w której spory rozstrzygano by metodami pokojowymi zamiast militarnymi. [przypis edytorski]
Jego wuj — Książę Adam Czartoryski. [przypis redakcyjny]
jego wysokoprewoschoditielstwo (ros. его высокопревосходительство) — tytuł, którym zwracano się w carskiej Rosji do urzędników (wojskowych lub cywilnych) pierwszej i drugiej rangi. [przypis edytorski]
jegoż (daw.) — którego. [przypis edytorski]
jego założyciele — nieznane są początki zamku w Czorsztynie; pierwsza wzmianka o nim z 1246 r. wskazuje jako właściciela Piotra Wydżgę, szlachcica z ziemi krakowskiej, kasztelana sądeckiego i krzyżowca. [przypis edytorski]
jego zdziwienia, radości — Wyrazy te opuszczone są w wyd. 1774 (Amsterdam). [przypis tłumacza]
jego znalezieniem się — jego zachowaniem. [przypis edytorski]
je (gw.) — jest. [przypis edytorski]
je (gw.) — tu: ich (kupców). [przypis edytorski]
Je hais ces brigands (fr.) — nienawidzę tych bandytów. [przypis edytorski]
Jehan-Rictus, własc. Gabriel Randon (1867–1933) — poeta fr., w młodości symbolista, następnie twórca poematów stylizowanych na mowę paryskiej ulicy. [przypis edytorski]
Jehoszua ben Hanani właśc. Jehoszua ben Chanania (zm. 131 r. n.e.) — jeden z ważniejszych tannaitów trzeciej generacji; przeciwnik ascetyzmu. Wraz z rabbanem Gamalielem, rabbim Eleazarem ben Azarią i rabbim Akibą ben Josefem odbył podróż do Rzymu. [przypis edytorski]
Jehoszua ben Ileni a. Juda ben Ilai — tannaita z czwartej generacji, działający w II w. n.e., najczęściej wymieniany mędrzec Miszny. [przypis edytorski]
Jehoszua ben Karcha — tannaita trzeciej generacji. Prawdopodobnie syn Rabbiego Akiby. Najwięcj jego komentarzy znajduje się w Agadach. [przypis edytorski]
Jehowa — dziś częściej: Jahwe, imię własne Boga żydów i chrześcijan. [przypis edytorski]
Jehowa — Jahwe, hebrajskie określenie Boga. [przypis edytorski]
Jehowa — Jahwe, imię narodowego Boga Żydów. [przypis edytorski]
Jehowa — Jahwe, wymowa hebrajskiego imienia Boga. [przypis edytorski]
Jehowa jest symbolem, Osiris jest symbolem, Prometeusz jest symbolem — A. Lange, Studia z literatury francuskiej, Lwów 1897, s. 151 [przypis autorski]
Jehudą ben Bawa — tannita trzeciej generacji; za nauczanie Tory umęczony. Zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]
Jehuda ben Dama — ta postać nie pojawia się w Talmudzie, jednak jest zawsze wymieniana jako jedna z Dziesięciu Męczenników żydowskich w midraszach. [przypis edytorski]
Jehud — miasto na temat którego pierwsze wzmianki pochodzą z czasów podboju ziemi Kanaan przez Izraelitów; wymieniane w Biblii hebrajskiej, jako tereny należące do pokolenia Dana (Joz 19,40–45). [przypis edytorski]
jeich (gw.) — ich. [przypis edytorski]
je — ich (rodziców). [przypis redakcyjny]
Jej Bohu, ne znaju (ukr.) — na Boga, nie wiem. [przypis edytorski]
jej Bohu (ukr.) — o Boże. [przypis edytorski]
Jej bojowników obnaża z kapicy — Napomknienie ironiczne o zniesieniu zakonu templariuszów we Francji przez tegoż króla. [przypis redakcyjny]
jej chłopczyka zabrał los… — według informacji podanych przez Halinę Birenbaum ta piosenka została napisana przez Polę Braun podczas jej pobytu na Majdanku, „kiedy więźniarki wróciły z pracy i zobaczyły, że zabrano dzieci z baraku, w którym je trzymano i zawleczono je do komory gazowej”. [przypis edytorski]
jej dognał (starop. forma) — dziś: dognał ją (D. zamiast B.). [przypis edytorski]
J. E. — Jego Ekscelencji. [przypis edytorski]
jeje — hiszp.: jején, nazwa nadawana licznym gatunkom drobnych owadów, często pijących krew ssaków. [przypis edytorski]
je — jest (forma gwarowa). [przypis edytorski]
jej gwoli (daw.) — ze względu na nią. [przypis edytorski]
