Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6378 przypisów.
osacznik — osaczający zwierza, obławnik. [przypis redakcyjny]
osaczone (…) żołnierze — dziś popr. osaczonych żołnierzy. [przypis edytorski]
osada (daw.) — załoga. [przypis edytorski]
osada — tu: drzewce, na którym osadzone są widły. [przypis edytorski]
osada — tu: oprawa klejnotu. [przypis edytorski]
osada — tu: załoga. [przypis edytorski]
osada — tu: załoga wioślarzy. [przypis edytorski]
osada — załoga wioślarska łodzi. [przypis edytorski]
osadnicy holenderscy — pierwszymi osadnikami na terenach znajdujących się dziś w obrębie Nowego Jorku (dokładniej: Manhattanu) byli Holendrzy, którzy założyli tu swoją faktorię handlową w 1624 r., odkupując ziemię od plemienia Delawarów (właśc. Lenni Lenape); powstałe wówczas miasteczko nazwano Nowy Amsterdam (w 1626 r.); w 1664 r. Holendrzy, w zamian za wyspę Run na indonezyjskim morzu Banda, przekazali kontrolę nad miastem Anglikom, a na cześć księcia Yorku Jakuba II, któremu król Anglii Karol II Stuart przyznał te ziemie, miasto przemianowano na Nowy Jork. [przypis edytorski]
osadnika, co mu kula wraża przeszła centymetr nad sercem i krzyż walecznych otrzymał — nawiązanie do zjawiska osadnictwa wojskowego na kresach wschodnich, dotyczącego ponad 7 tys. zasłużonych żołnierzy z legionów walczących o niepodległość Polski w czasie I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, przeprowadzonego według ustaw z 1920 r. Duża część osadników została w 1940 r. wywieziona w głąb Związku Radzieckiego, wielu z nich zginęło, niektórzy trafili do Armii Andersa lub Armii Berlinga. [przypis edytorski]
osadnik — w oryginale: metoikos, słowo oznaczające cudzoziemca osiedlającego się w Atenach, niemającego pełni praw obywatelskich. [przypis edytorski]
Osady Rolne — Towarzystwo Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych (dla małoletnich) urządziło na swoje cele w czasie wielkiego postu 1879 r. cykl płatnych odczytów. [przypis redakcyjny]
osadzili Antygona w Jerozolimie, a Hyrkana powlekli w pętach do swego kraju — rok 40 p.n.e. [przypis tłumacza]
osadzisty — dziś: przysadzisty. [przypis edytorski]
osadzony (starop.) — wsparty, utwierdzony. [przypis edytorski]
O saeclum (…) infacetum — Catullus, Carmina, XLIII, 8. [przypis tłumacza]
Osagowie — Indianie z Ameryki Płn. z rodziny Dakotów, posądzani o kanibalizm. [przypis edytorski]
osamiały — dziś popr. forma: osamotniały; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
o samo [niemożność zmyślenia jej istnienia lub nieistnienia] rozumie się i względem Chimery, której natura zawiera w sobie sprzeczność z istnieniem — Ponieważ rzecz, skoro tylko została zrozumiana, objawia siebie samą, przeto potrzebny jest nam tutaj tylko przykład bez wszelkiego dowodu. To samo dotyczy i przypadku przeciwnego, na który dość spojrzeć bliżej, by się okazało, że jest mylny, jak się wkrótce przekonamy, gdy będzie mowa o zmyślaniu treści. [przypis autorski]
O sancta simplicitas! (łac.) — o święta naiwności! (wyraz politowania nad naiwnością lub nieświadomością rzeczy, które powinny być każdemu znane; okrzyk Jana Husa na widok staruszki dokładającej drwa do stosu, na którym za chwilę miał spłonąć). [przypis edytorski]
O Sancte (…) oblines — Cicero, De Divinatione, II, 56. [przypis tłumacza]
o satysfakcyą — dziś: o satysfakcję. [przypis edytorski]
Osborne, John James (1929–1994) — dramatopisarz ang., scenarzysta, aktor filmowy; przedstawiciel grupy tzw. Młodych Gniewnych (ang. angry young men), tj. pisarzy debiutujących około 1956 r., na ogół lewicujących, sprzeciwiających się mieszczańskiemu stylowi życia, obyczajowości i marazmowi intelektualnemu; autor m.in. dramatu Look Back in Anger (Miłość i gniew). [przypis edytorski]
Oscar Wilde (1854–1900) — irlandzki poeta, dramaturg, pisarz modernizmu o wyjątkowo różnorodnym dorobku: od bajek dla dzieci, przez dramat biblijny Salomé, lekkie sztuki salonowe, powieść symboliczną Portret Doriana Greya. [przypis edytorski]
o scelus! o dirae! (łac.) — o zbrodnio! o wróżbo! [przypis edytorski]
O Schauagat'… — autentyczne. [przypis autorski]
oschła powierzchnia ziemi — powierzchnia ziemi stała się gliniasta, zob. Raszi do 8:13. [przypis tradycyjny]
Oscula (…) artus — Ovidius, Metamorphoses, X, 256. [przypis tłumacza]
os de ossibus (łac.) — kość z kości. [przypis redakcyjny]
os de ossibus nostris (łac.) — kość z kości naszych. [przypis redakcyjny]
O sędziach i o sądach — ten rozdział czytając trzeba pamiętać, iż ta książka była pisana przed uregulowaniem należytym sądów i sędziów. Za panowania najjaśniejszego Stanisława Augusta w naszych czasach uregulowanie to najlepsze opisano tak, iż więcej nic żądać nie trzeba, tylko aby osoby do sądzenia wyznaczone sprawiedliwość dopełniały. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]
osędziały (gw.) — okryty szronem lub śniegiem, nadającym białą, siwą barwę; por. sędziwy (daw.): siwy. [przypis edytorski]
osędziały — sędziwy (dosł.: osiwiały). [przypis edytorski]
osędzić się (daw.) — zestarzeć; por. sędziwy. [przypis edytorski]
osędzielizna a. sędzielizna (daw.) — szadź lub szron na gałęziach; por. sędziwy (daw.): siwy. [przypis edytorski]
osęka — bosak, drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]
osęka — bosak, drąg z hakiem. [przypis edytorski]
osęka (daw.) — bosak, drzewce z hakiem. [przypis edytorski]
osęka (daw.) — bosak. [przypis edytorski]
osęk a. osęka (starop.) — drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]
osęk (daw.) — drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]
osęk — drąg zakończony stalowym hakiem. [przypis edytorski]
osęk — tu: bosak, drąg zakończony ostrzem i hakiem. [przypis edytorski]
osełeczka — zdrobnienie od „osełka”, co oznacza owalną bryłkę masła. [przypis edytorski]
osełedec (ukr.) — fryzura kozacka, warkoczyk na czubku ogolonej głowy. [przypis edytorski]
osełedec (ukr. śledź) — fryzura kozacka, warkoczyk na czubku ogolonej głowy. [przypis edytorski]
osełek — osełka, kamień do ostrzenia narzędzi. [przypis edytorski]
osełka — bryłka masła. [przypis edytorski]
osełka — narzędzie do ręcznego ostrzenia noży i kos. [przypis edytorski]
osen — oścień. [przypis edytorski]
O serce moje […] nie daj złego świadectwa w dzień sądu — autentyczne. [przypis autorski]
osesek — niemowlę. [przypis edytorski]
osiąc — dziś popr.: osiągnąć; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu. [przypis edytorski]
osiągając Drogę — tzn. osiągając Przebudzenie. [przypis tłumacza]
osiągnęli Drogę — tzn. osiągnęli Przebudzenie. [przypis tłumacza]
osiągnęli granicę szabatu — w sobotę wolno oddalić się od miasta nie więcej niż na dwa tysiące łokci. [przypis tłumacza]
Osiągnęli więc nareszcie cel swoich życzeń synowie, wymógłszy na starcu, iż Sieciecha wygnał z Polski. (…) potem z wygnania wrócił do kraju, (…) do władzy już żadnej nie był dopuszczony — Bolesław i Zbigniew zawiązali opozycyjną koalicję na wiecu zorganizowanym we Wrocławiu z inicjatywy możnowładcy polskiego Skarbimira (wychowawcy Bolesława); usunięto przy tym dotychczasowego opiekuna Bolesława, Wojsława (powinowatego Sieciecha) i zorganizowano wyprawę przeciw Sieciechowi. W 1099 pod Żarnowcem nad Pilicą doszło do starcia, w którym zbuntowana opozycja odniosła zwycięstwo nad wojskami księcia Władysława Hermana i palatyna Sieciecha, po czym książę Władysław wyraził zgodę na usunięcie Sieciecha z zajmowanego stanowiska. Kilka miesięcy później siły opozycji ruszyły w stronę Sieciechowa, gdzie schronił się palatyn; nieoczekiwanie Władysław Herman z niewielkimi siłami przyłączył się znów do Sieciecha. Książęcy synowie postanowili pozbawić Hermana władzy; po przegranej bitwie w okolicach Płocka Władysław Herman zobowiązał się wygnać Sieciecha z kraju, do czego doszło na przełomie 1100 i 1101 r. Wróciwszy po kilku latach do Polski z wygnania z ziem niemieckich, nie odegrał już żadnej roli; prawdopodobnie został oślepiony. [przypis edytorski]
osiągnienie (daw.) — osiągnięcie. [przypis edytorski]
osiąść na bruku — dziś raczej: znaleźć się na bruku, zostać wyrzuconym na bruk (przy czym współcześnie odnosi się to częściej do utraty mieszkania niż pracy). [przypis edytorski]
osiąść na koszu (daw.) — doznać zawodu, znaleźć się w kłopotliwej sytuacji. [przypis edytorski]
osiąść na koszu — zostać starą panną. [przypis edytorski]
osiąść (tu: daw. forma 3 os. lp cz. przysz.: osiędzie) — posiąść. [przypis redakcyjny]
osiąść — tu: zająć,. [przypis redakcyjny]
osiadł — «Jakub pragnął osiąść [wreszcie] w spokoju, a spadły na niego zmartwienia związane z Josefem. Gdy sprawiedliwi chcą zaznawać spokoju, Bóg mówi: czyż nie dość sprawiedliwym tego, co jest przygotowane dla nich w Przyszłym Świecie, że chcą sobie pożyć spokojne także i na tym świecie?», zob. Raszi do 37:2. [przypis edytorski]
osiadł — «Nie oznacza to, że osiadł tam na stałe, gdyż to Hebron był miejscem jego [stałego] zamieszkania», zob. Raszi do 22:19. [przypis edytorski]
osiadłość (daw.) — posiadłość, majątek. [przypis edytorski]
osiadłość (daw.) — posiadłość, majątek ziemski. [przypis edytorski]
osiczyna — gatunek drzewa, topola osika a. topola drżąca, której liście drżą przy najmniejszym podmuchu wiatru. [przypis edytorski]
osiędzie — dziś: osiądzie. [przypis edytorski]
osiędzie (starop. forma) — osiądzie; osiąść miasto: zdobyć miasto. [przypis edytorski]
osiędzie — zaludni się (por. pokrewne: osiąść gdzieś na stałe; osadnik). [przypis redakcyjny]
osiędzony (gw.) — osadzony. [przypis edytorski]
osięgnąć — dziś: osiągnąć. [przypis edytorski]
osięgnąć — dziś popr.: osiągnąć. [przypis edytorski]
osięgnie — dziś popr.: osiągnie. [przypis edytorski]
o się się boi (starop.) — boi się o siebie. [przypis edytorski]
osiec (starop.) — poobcinać. [przypis redakcyjny]
osiec — wychłostać. [przypis edytorski]
osiedlenie się Woltera w pobliżu Genewy — Wolter, opuściwszy dwór Fryderyka II, z którym rozstał się bardzo źle, zakupił posiadłość pod Genewą i nadał jej miano Délices. [przypis tłumacza]
osiedle — tu: siedlisko. [przypis redakcyjny]
osiedlnictwo — dziś popr.: osadnictwo. [przypis edytorski]
osiedzieć się (daw.) — pozostać, przetrwać w danym miejscu a. na danym stanowisku. [przypis edytorski]
osiedzieć się — przetrwać w określonym miejscu. [przypis edytorski]
Osieł Baalamów (bibl.) — oślica Balaama przemówiła do swego właściciela, by nakłonić go do spełnienia woli Bożej. [przypis edytorski]
osieł (daw.) — dziś popr.: osioł. [przypis edytorski]
osieł — dziś: osioł. [przypis edytorski]
osieł — dziś popr.: osioł; chodzi prawdopodobnie o transportowane w ten sposób zaopatrzenie. [przypis edytorski]
osieł — dziś popr.: osioł. [przypis edytorski]
osiełek (daw.) — osiołek. [przypis edytorski]
osielstwo — głupota. [przypis edytorski]
osielstwo — głupota, upór. [przypis edytorski]
Osiem całych pieczonych dzików… — jasne dopiero na podstawie Plutarcha (rozdz. 28), którego dziadkowi Lampriasowi lekarz Pilotas z Amissy opowiadał, że znał się z jednym z kucharzy królewskich, a ten namówił go do zwiedzenia kuchni. Ujrzawszy, że między innymi przyrządzają osiem dzików, spytał o liczbę osób biorących udział w uczcie. Kucharz odpowiedział, że nie ma ich być wiele, lecz koło dwunastu. Ponieważ jednak Antoniusz lubi, aby podawać jedzenie natychmiast, kiedy rozkaże, a nie ma oznaczonej godziny, wszystko zaś musi być świeże, więc zamiast jednej trzeba przygotowywać więcej uczt. Drugą anegdotę Filotasa, dotyczącą rozrzutności jednego z synów triumwira, następującą u Plutarcha bezpośrednio po tej, Szekspir pominął. [przypis tłumacza]
osiemdziesiąt stóp — ok. 24 m. [przypis edytorski]
osiemdziesięciu nieprzyjaciół schroniło się w świątyni z bronią w ręku — szukający opieki świątyni odrzucali broń. Mowa tu o świątyni Ateny Itonijskiej (Atena Itonia), patronki Związku Beockiego. Kult jej przeszczepiony z Tesalii, we Ftyi było miasto Iton. Świątynia ta była blisko pola bitwy, między Alalkomenaj a Koroneją. Tam odbywały się zgromadzenia Związku Beockiego, tam też obchodzono święto tego związku, Pambojotia. [przypis tłumacza]
Osiem milionów (…) w tej liczbie drobny tylko ułamek stanowiły istotne czarownice — [Przybyszewski], op. cit., s. 260. [przypis autorski]
osiemnaście granów — ok. 1 gram. [przypis redakcyjny]
osiemnastego Brumaire'a — dzień, w którym, wg ówczesnego kalendarza Rewolucji Francuskiej, gen. Napoleon Bonaparte dokonał zamachu stanu (9 listopada 1799) i objął władzę jako pierwszy konsul. [przypis edytorski]
osiem roków temu — w 1391. [przypis edytorski]
osierdzie — błona otaczająca serce. [przypis edytorski]
Osierocicie mnie — hebr. rdzeń שכל (szachal) odnosi się do rodzica, któremu zmarły dzieci. «[Jakub] podejrzewał ich, że może zabili [Szimona] lub sprzedali, jak Josefa», zob. Raszi do 42:36. [przypis edytorski]
