Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 452 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 162751 przypisów.
Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, władców Argolidy, zemściła się na matce za śmierć ojca. [przypis edytorski]
Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, wspólnie z bratem zabiła matkę, mszcząc się za śmierć ojca. [przypis edytorski]
elektrolux (daw. pot.) — odkurzacz (od nazwy popularnego na rynku polskim producenta, szwedzkiego przedsiębiorstwa „Elektrolux”). [przypis edytorski]
Elektrolux — szwedzkie przedsiębiorstwo, powstałe w 1910 r., zajmujące się produkcją sprzętu AGD; z powodu tej nazwy dawniej w polszczyźnie słowo „elektroluks” oznaczało po prostu „odkurzacz”. [przypis edytorski]
elektromotor (przestarz.) — silnik elektryczny. [przypis edytorski]
elektrownia — Elektrownia Warszawska (zwana też Miejską) mieściła się przy ulicy Elektrycznej 2a. Powstańcy opanowali ją atakiem z zaskoczenia już 1 sierpnia. [przypis edytorski]
elektryka (daw.) — tu: urządzenie do wytwarzania prądu elektrycznego. [przypis edytorski]
elektrykę sę fundnąć — zafundować sobie elektryczność. [przypis edytorski]
elementa — dziś popr. forma: elementy; element — tu: pierwiastek. [przypis edytorski]
elemental — z ang. oznacza coś związanego z żywiołami; tutaj być może chodzi o tzw. „żywiołaki”, czyli fikcyjne, niebezpieczne istoty powstałe z energii żywiołów. [przypis edytorski]
elementarny — tu: powiązany z żywiołem. [przypis edytorski]
elementarny — tu: związany z żywiołami. [przypis edytorski]
element (daw.) — żywioł, jeden z pierwiastków wszechświata. [przypis edytorski]
element (daw.) — żywioł. [przypis edytorski]
element (gr.) — żywioł. [przypis edytorski]
element — tu: żywioł. [przypis edytorski]
elementy (daw.) — żywioły. [przypis edytorski]
element — żywioł. [przypis edytorski]
Eleonora I (1425–1479) — regentka, a pod koniec życia królowa Nawarry. [przypis edytorski]
Eleonora oświadcza, że tylko zguba bez żalu jest ostatecznym sprawdzianem piękna. „Największy żal (…), aby się utwierdzić — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 7. [przypis autorski]
Eleonora „snuje dalej te myśli” Paola — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 6. [przypis autorski]
elephantiasis a. słoniowacizna — choroba polegająca na patologicznym zgrubieniu nóg i krocza. [przypis edytorski]
elephantiasis (łac., med.) — słoniowacizna, choroba polegająca na patologicznym zgrubieniu kończyn, głównie nóg. [przypis edytorski]
elephantiasis — słoniowatość (chorobowy rozrost tkanki łącznej skóry, wywołujący zniekształcające zgrubienia) [przypis edytorski]
Eleusa — rosyjskie Umilenie, typ w sztuce ikonograficznej przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem. [przypis edytorski]
Eleusis — greckie miasto znane z misteriów eleuzyjskich, ośrodek kultu Demeter i Persefony. [przypis edytorski]
Eleusis — miasto w Attyce, 20 km od Aten; ośrodek kultu bogini Demeter i jej córki Persefony, znany z odbywających się corocznie misteriów eleuzyjskich. [przypis edytorski]
Eleusis — miasto w Attyce; tu odbywały się misteria eleuzyńskie na cześć bogini urodzajów Demeter. [przypis edytorski]
Eleusis — nad morzem, na zachód od Aten. [przypis tłumacza]
Eleuteria (z gr.: niezależność, wolność) — stowarzyszenie szerzące zupełną wstrzemięźliwość od alkoholu, założone w 1902 przez Wincentego Lutosławskiego. [przypis edytorski]
Eleuteros — dziś Nahr-el-Kebir (wielka rzeka). [przypis tłumacza]
Eleuza — Ἐλεοῦσα (Dindorf; w indeksie Niesego brak), wyspa koło wybrzeży Cylicji. [przypis tłumacza]
Eleuza, własc. Eleusis — miejscowość w Grecji, niedaleko Aten; miejsce gr. misteriów religijnych, odprawianych od XV w. p.n.e. do IV w. n.e., których uczestnicy byli zobowiązani do zachowania tajemnicy. [przypis edytorski]
eleuzyński — dziś: eleuzyjski. [przypis edytorski]
elewacja — tu: podniesienie, wywyższenie. [przypis edytorski]
elewacja — tu: wysokość gwiazdy nad horyzontem. [przypis redakcyjny]
elewator (ang. elevator) — winda. [przypis edytorski]
elewator (z ang.) — winda. [przypis edytorski]
elewka (daw.) — uczennica. [przypis edytorski]
elew (z fr.) — uczeń. [przypis edytorski]
elew (z fr.) — uczeń, wychowanek. [przypis edytorski]
El-Fajum — miasto w Egipcie, położone na Pustyni Libijskiej, około 85 km od Kairu. [przypis edytorski]
elf — mały baśniowy duszek leśny, mieszkający w kielichach kwiatów. [przypis autorski]
el gobierno supremo (hiszp.) — najwyższa władza. [przypis edytorski]
El Gran Capitan (hiszp.) — Wielki Kapitan. [przypis edytorski]
… el Gran Tresoriato per il mastro di Cugina di Lituania… — Hetmanem polnym został mian. Michał Pac, Podskarbim W. lit. Hieronim Kirszensztein Kryspin, były Kuchmistrz W. lit. [przypis autorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) – hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego; autor m.in. pełnopostaciowego portretu kardynała Fernanda Niño de Guevary (1541–1609), wielkiego inkwizytora Hiszpanii. [przypis edytorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) — hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego, w 1577 zamieszkał w Toledo w Hiszpanii. [przypis edytorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) — hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego, w 1577 zamieszkał w Toledo w Hiszpanii. [przypis edytorski]
El Greco, właśc. Domenikos Theotokopulos (1541–1614) — hiszpański malarz, rzeźbiarz i architekt pochodzenia greckiego, w 1577 zamieszkał w Toledo w Hiszpanii; znany m.in. z pejzażu Widok Toledo (1596–1600), z niepokojącym, burzowym niebem ponad zielonym wzgórzami. [przypis edytorski]
Eliab — postać biblijna ze Starego Testamentu, najstarszy syn Jessego, brat Dawida. [przypis edytorski]
Eliade, Mircea (1907–1986) — rumuński filozof kultury, historyk religii i religioznawca, koncentrujący się na badaniach porównawczych dotyczących archetypów religijnych; opisywał człowieka terminem homo religiosus. [przypis edytorski]
Eliade, Mircea (1907–1986) — rumuński historyk religii, religioznawca, indolog, filozof kultury, eseista, pisarz i dyplomata; autor m.in.: Traktatu o historii religii (Traité d'histoire des religions, 1949), Obrazy i symbole. Szkice o symbolizmie magiczno-religijnym (Images et symboles. Essais sur le symbolisme magico-religieux, 1952), Sacrum i profanum. O istocie religijności (Le Sacré et le Profane, 1956), Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne (Initiation, rites, sociétés secrètes, 1959), Historia wierzeń i idei religijnych (Histoire des croyances et des idées religieuses, t. I–III, wyd. 1976–1983) oraz wielu publikacji na temat jogi. [przypis edytorski]
Elia Eudoksja (zm. 404) — cesarzowa bizantyńska jako żona Arkadiusza. [przypis edytorski]
Eliasz (bibl.) — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w północnym państwie Izraela, urodzony w Tiszbe, słynący z cudów; na polecenie Boga skrył się na pustkowiu nad potokiem Kerit, gdzie kruki przynosiły mu pożywienie (1 Krl 17, 2–6); miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie. [przypis edytorski]
Eliasz — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w Izraelu, słynący z cudów; miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie. [przypis edytorski]
Eliasz — biblijny prorok, działający w IX w. p.n.e. w Izraelu, słynący z cudów; miał zostać za życia zabrany do nieba na ognistym wozie; w eschatologii żydowskiej oczekiwano, że Eliasz powróci z nieba, by obwieścić Dzień Sądu Ostatecznego i nadejście Mesjasza. [przypis edytorski]
Eliasz, fałszywi prorocy — Patrz fragm. poprzedni. [przypis tłumacza]
Eliasz (IX/VIII w. p.n.e) — prorok, zamieszkiwał pustelnię przy potoku Kerit, jedzenie codziennie przynosiły mu kruki (1Krl 17,3–6); następnie zamieszkał w mieście Sarepta u wdowy, której wskrzesił syna (1Krl 17,17–22). Przekonał króla Achaba o fałszywości boga Baala, którego ten wprowadził kult (1Krl 18,39–40). Następnie Bóg nakazał Eliaszowi iść do Damaszku i namaścić Chazaela na króla Aramu, Jehu na króla Izraela oraz Elizeusza na swojego następcę, jako proroka (1Krl 19,16). [przypis edytorski]
Eliaszowe ustawy — reguła zakonu karmelitów, założonego przez Eliasza. [przypis redakcyjny]
Eliasz — prorok, zamieszkiwał pustelnię przy potoku Kerit, jedzenie codziennie przynosiły mu kruki (1Krl 17,3–6); następnie zamieszkał w mieście Sarepta u wdowy, której wskrzesił syna (1Krl 17,17–22). Przekonał króla Achaba o fałszywości boga Baala, którego ten wprowadził kult (1Krl 18,39–40). Następnie Bóg nakazał Eliaszowi iść do Damaszku i namaścić Chazaela na króla Aramu, Jehu na króla Izraela oraz Elizeusza na swojego następcę, jako proroka (1Krl 19,16). [przypis edytorski]
Eliasz-Radzikowski, Walery (1840–1905) — malarz, twórca obrazów historycznych i rodzajowych, znawca folkloru góralskiego, autor publikacji: Ubiory w Polsce oraz Ilustrowany przewodnik do Tatr. [przypis edytorski]
Eliazar ben Hurkanus a. Eliazar ben Hyrkanus a. Eliazar ha-Gadol — kohen, jeden z czołowych tannaitów z przełomu I i II w. Członek Sanhedrynu. Zyskał sławę wielkiego uczonego i nauczyciela, posiadał własną akademię w Lod; jego uczniem był Rabbi Akiba. Pod koniec życia został oskarżony o herezję i usunięty z Sanhedrynu. Mimo to jest bardzo często cytowany w Misznie i Talmudzie. [przypis edytorski]
eliberować się (z łac.) — uwolnić się. [przypis edytorski]
eliberować — uwolnić. [przypis redakcyjny]
elibrowane — uwolnione. [przypis redakcyjny]
Elida — górzysta kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — kraina hist. w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — kraina na zachodnim Peloponezie; górzysta Itaka niezbyt dobrze nadawała się do hodowli zwierząt. [przypis edytorski]
Elida — stolica zachodniej kończyny Peloponezu, tegoż imienia. [przypis tłumacza]
Elida — zach. część Peloponezu. [przypis edytorski]
Elida — zachodnia część Peloponezu między Achają a Mesenią, od wschodu graniczy z Arkadią. Po bitwie pod Leuktrami także Elejczycy łączą się z Beotami. Ksenofont musiał wtedy uciekać ze Skilluntu, by nie dzielić losu innych przyjaciół Agesilaosa. [przypis tłumacza]
Elidzie — Ἠλείοις, Elidyjczykom [mieszkańcom krainy na zachodnim Peloponezie, której jednym z głównych miast była Olimpia, słynna z igrzysk panhelleńskich; red. WL]. [przypis tłumacza]
Eli, Eli, Lama Sabachtani! (hebr.) — Panie, Panie, czemuś mnie opuścił. [przypis redakcyjny]
Eli-Eli-lama sabachtani (z hebr.) — Boże, mój Boże, czemuś mnie opuścił; słowa, które miał wypowiedzieć Jezus z Nazaretu przed śmiercią na krzyżu. [przypis edytorski]
Eli, eli, lama sabachthani (aramejski) — Boże mój, Boże, czemuś mnie opuścił; wg. Ewangelii Mateusza i Marka ostatnie słowa Jezusa wypowiedziane przed śmiercią na krzyżu (Mt 27, 46 oraz Mk 15, 34). [przypis edytorski]
Eli — Eli lamma sabathani. Słowa wyrzeczone przez Chrystusa umierającego na krzyżu. [przypis redakcyjny]
Eliezar a. Eliezer (rel.) — Eliezer z Damaszku, początkowo uważany za spadkobiercę Abrahama, w rzeczywistości syn jednego z jego sług i także sługa pierwszego żydowskiego patriarchy. [przypis edytorski]
Eliezer bar Josi a. Eliezer ben Josi — tannaita czwartej generacji; uczeń rabbiego Akiby; zanany głównie z listów, które po sobie pozostawił. [przypis edytorski]
Eliezer — sługa Abrama, demasceńczyk (Rdz 15,2–3). [przypis edytorski]
Eliezer — sługa biblijnego patriarchy Abrahama. [przypis edytorski]
Elihu w onej rozmowie, którą miał z Jowem — Jb 34, 30; Jow = Hiob. [przypis edytorski]
Elijasza — Eliasza; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Eliki — dziś: Ediki, ok. 15 km na płd. od jeziora Barombi Mbo. [przypis edytorski]
Eliksir, Lunaria major — Terminy alchemiczne. [przypis tłumacza]
el ilustrador del genero humano — ilustrator rodzaju ludzkiego. [przypis edytorski]
eliminować z ksiąg — tj. z ksiąg publicznych: grodzkich, miejskich itp. [przypis redakcyjny]
Eliot, George (pseud.), właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — angielska pisarka, należąca do czołowych twórców epoki wiktoriańskiej, autorka powieści realistycznych. [przypis edytorski]
Eliot, George, właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — angielska pisarka, autorka powieści realistycznych. [przypis edytorski]
Eliot, George, właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — angielska pisarka, należąca do czołowych twórców epoki wiktoriańskiej, autorka powieści realistycznych; pisała pod męsko brzmiącym pseudonimem. [przypis edytorski]
Eliot, Tomas Stearns (1888–1965) — anglojęzyczny poeta modernizmu, laureat Nagrody Nobla (1948), autor m. in. poematu Ziemia jałowa (1922). [przypis edytorski]
elipsa — figura retoryczna polegająca na pominięciu jakiegoś wyrazu lub kilku wyrazów w zdaniu lub wyrażeniu. [przypis edytorski]
elipsa — figura retoryczna polegająca na usunięciu ze zdania jakiegoś słowa. [przypis edytorski]
elipsoida — bryła powstała przez obrót połowy elipsy wokół krótszej osi. [przypis edytorski]
Elis a. Elida — starożytne miasto-państwo w zach. części Peloponezu. [przypis edytorski]
Elis — inaczej: Elida; greckie nazwy rodzaju żeńskiego zakończone na -is spolszcza się, używając zamiast niej końcówki -ida (lub -yda), niekiedy jednak używa się form z oryginalną końcówką: Elis-Elida, Iris-Iryda, Thetis-Tetyda. [przypis edytorski]
Elissa — pierwotne imię Dydony; Dydoną nazwano ją w Kartaginie. [przypis edytorski]
elixir d'amour (fr.) — eliksir miłości. [przypis edytorski]
Elizabeta — Elżbieta Gonzaga, siostra margrabiego Franciszka, żona Gwidobalda I, księcia Urbinu. [przypis redakcyjny]
Eliza — żona Zygm. Krasińskiego. [przypis redakcyjny]
