Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158554 przypisów.
all right (ang.) — w porządku (tu: mają się dobrze). [przypis edytorski]
All right (ang.) — zgoda, w porządku. [przypis edytorski]
All right! — Doskonale! (ang.). [przypis autorski]
All right, John! (ang.) — w porządku, Johnie! [przypis edytorski]
All that a man does is physiognomical of him (ang.) — wszystko, co człowiek czyni, jest jego fizjonomiczne. [przypis edytorski]
Almacks', właśc. Almack's Assembly Rooms — klub towarzyski w Londynie przy King Street w dzielnicy St. James, istniejący od 1765 do 1871, do którego przynależność uważano za potwierdzenie wysokiej rangi społecznej, jeden z pierwszych, którego członkami mogli być zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Był miejscem cotygodniowych balów, stwarzających okazje do znalezienia odpowiednich kandydatów i kandydatek do małżeństwa. O członkostwie w klubie decydował komitet najbardziej wpływowych pań londyńskiego towarzystwa. [przypis edytorski]
Alma Mater (łac., dosł.: matka karmicielka) — uroczysta nazwa nadawana uniwersytetom i innym szkołom wyższym od czasów średniowiecza. [przypis edytorski]
Alma Mater (łac., dosł. matka karmicielka) — uroczysta nazwa nadawana uniwersytetom i in. szkołom wyższym od czasów średniowiecza. [przypis edytorski]
Alma Mater (łac.) — wyższa uczelnia, uniwersytet. [przypis edytorski]
Alma-matka — łac. alma mater, dosł. matka żywicielka, zwyczajowe określenie uniwersytetu (tu mowa o Akademii Krakowskiej). [przypis edytorski]
Almanach de Gotha — Almanach gotajski, rocznik informujący o europejskich rodach arystokratycznych, wydawany od r. 1763. [przypis edytorski]
Almanach Gotajski — Almanach de Gotha; rocznik genealogiczny zawierający informacje o europejskich rodach arystokratycznych, wydawany w latach 1763–1944 i od 1956 do dzisiaj. [przypis edytorski]
Almanach Gotajski — rocznik genealogiczny wydawany od 1763, zawierający informacje o europejskich rodach arystokratycznych. [przypis edytorski]
Almanach Gotajski — rocznik genealogiczny wydawany od 1763, zawierający informacje o europejskich rodach arystokratycznych. [przypis edytorski]
almanach — kalendarz zawierający dodatkowe informacje, między innymi przepowiednie. [przypis edytorski]
almanach — kalendarz zawierający dodatkowe informacje, zwłaszcza przepowiednie i tablice astronomiczne. [przypis edytorski]
Almanach Muz (fr. Almanach des Muses) — fr. czasopismo poetyckie założone w 1765; ukazywało się co roku, zawierało wybór najnowszej poezji, noty krytyczne i informacje o wydarzeniach literackich; publikowali w nim m.in. Wolter, Chamfort, Beaumarchais i Delille; podczas Rewolucji Francuskiej wydrukowano w nim Marsyliankę (1793); publikacji „Almanachu” zaprzestano w 1833. [przypis edytorski]
Almanach na rok 1533 — Jak wspomniano poprzednio, Rabelais ułożył cały szereg almanachów. Pracę tę, wysoko cenioną w owym czasie, powierzali mu wydawcy ze względu na rozległą wiedzę encyklopedyczną a zwłaszcza przyrodniczą pisarza. Z tych almanachów pozostało tylko kilka urywków; jeden z nich zamieszczamy tutaj, aby dać czytelnikowi obraz tego rodzaju literatury, tak rozpowszechnionej za czasów Rabelais'go. [przypis tłumacza]
almanach — publikacja zawierająca artykuły z określonej dziedziny nauki lub sztuki. [przypis edytorski]
Almanach Whitakera — coroczna publikacja informacyjna wydawana w Wielkiej Brytanii od 1868, składająca się z haseł, list i tabel dotyczących różnych tematów współczesnych. [przypis edytorski]
almanach — wydawana periodycznie publikacja informacyjna, zawierająca zebrane artykuły i informacje dotyczące jakiejś dziedziny życia, nauki, sztuki itp. [przypis edytorski]
Almansylla — może kraina starożytnych Massylów (wschodnia część Algieru). [przypis redakcyjny]
Almanzor — jeden z bohaterów mickiewiczowskiego Konrada Wallenroda, obrońca twierdzy Alpuhara przed szturmem Hiszpanów. [przypis edytorski]
Almanzor — żyjący na przełomie X i XI w. wódz i władca Al-Andalus (tj. zajmowanych przez muzułmanów terenów Półwyspu Iberyjskiego), prowadził walki z chrześcijańskimi królestwami hiszp.: Leonem, Kastylią, Barceloną (stolicę prowincji zdobył w 985 r.), Galicją (w 997 r. zdobył Santiago de Compostela) oraz Nawarrą; tytuł Al-Mansur bi-llah (Zwycięzcy z Woli Boskiej) przyjął w 981 r., pokonawszy wszystkich swych przeciwników pretendujących do władzy w kalifacie Kordoby. [przypis edytorski]
almaryjka (z łac. armarium) — szafka. [przypis edytorski]
Alma Venus — Alma przymiotnik zwykły Cybeli i Wenery, znaczy wszystkorodząca. [przypis autorski]
Almaviva — hiszpański hrabia z komedii Pierre'a Beaumarchais'go: Cyrulik sewilski (1775) oraz Wesele Figara (1792); od jego imienia obszerny kolisty płaszcz męski bez rękawów nazywano almawiwą. [przypis edytorski]
almawiwa — kolisty płaszcz męski bez rękawów; od imienia operowego bohatera, hiszp. hr. Almavivy. [przypis edytorski]
almawiwa (z hiszp.) — rodzaj szala a. peleryny. [przypis edytorski]
almeja — tancerka na Wschodzie. [przypis edytorski]
Almen se non poss'io (wł.) — Jeśli nie mogę, przynajmniej…, kompozycja Vincenza Belliniego do anonimowych słów. [przypis edytorski]
Almerya — miasto nadmorskie w prowincji Grenada w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Almesbury — właśc. Amesbury: miasto w Anglii, w hrabstwie Wiltshire; w Amesbury istniał ufundowany w X w. klasztor, rozwiązany w 1539; w legendach arturiańskich, począwszy od średnioangielskiego poematu Morte Arthur z XIV w., w tym klasztorze mieszkała przez resztę życia królowa Ginewra po śmierci króla Artura. [przypis edytorski]
Almon — itd., por. wstęp. [przypis redakcyjny]
Almontowi — tak mają wszystkie rękopisy; w oryginale jednak: a uno Amostante; ma to być wyraz arabski i znaczyć: dowódca. [przypis redakcyjny]
Almont — syn Agolanta, brat Trojana, stryj Agramanta, zabity przez młodzieńczego Orlanda pod Aspromonte. [przypis redakcyjny]
Almquist — być może chodzi o Carla Jonasa Lovego Ludviga Almquista (1793–1866), szwedzkiego poetę romantycznego, kompozytora, nauczyciela i podróżnika. [przypis edytorski]
Almus — książę węgierski, na którego przypadała dziedzicznie władza nad Chorwacją i Dalmacją, brat stryjeczny króla Kolomana; oślepiony potem z jego rozkazu. [przypis edytorski]
a loci ordinario (łac.) — miejscowego biskupa. [przypis redakcyjny]
alodialny — wolny od lenna. [przypis autorski]
aloes — uprawna roślina lecznicza, używana do balsamowania ciał zmarłych; poeta odwołuje się tu właśnie do tej praktyki „unieśmiertelniania”. [przypis edytorski]
alogistyczny — dziś raczej: alogiczny. [przypis edytorski]
alogon — tu: niedorzeczność; instynkty jako to co nie-logiczne. [przypis edytorski]
Aloidzi — synowie Neptuna, olbrzymi. [przypis tłumacza]
a longe, cum irreparabili (…) (łac.) — od dawna z niepowetowaną… klęską. [przypis redakcyjny]
alors (fr.) — a więc. [przypis edytorski]
Alors, on est foutu (fr.) — No to mamy przerąbane. [przypis edytorski]
Alors tous les blessés, les souffrants, les vaincus (…) Vers bon Nirvana, où l'on ne reve plus… — fragm. Chanson de Nirvanâ (w: Adolphe Retté, Cloches en la nuit). [przypis edytorski]
alor (zniekszt fr. alors) — zatem, a więc. [przypis edytorski]
alpaka — lekka tkanina z wełny alpak, peruwiańskich zwierząt podobnych do lam, popularna od poł. XIX w., używana gł. do wyrobu mundurów i wierzchnich ubiorów męskich. [przypis edytorski]
alpakowy — zrobiony z lekkiej tkaniny z wełny alpak, peruwiańskich zwierząt podobnych do lam. [przypis edytorski]
alpakowy — zrobiony z wełny alpaki, czyli ssaka z rodziny wielbłądowatych. [przypis edytorski]
Alpar, Gitta, właśc. Kalisch, Regina (1903–1991) — urodzona na Węgrzech słynna śpiewaczka operowa i gwiazda operetki. W 1933 r. wyemigrowała z Niemiec. Od 1939 r. mieszkała w Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]
al pari (wł.: na równi, na tym samym poziomie) — kurs walut zgodny z ich wartością nominalną. [przypis edytorski]
Alpes — Alpy. [przypis redakcyjny]
Alphonse de Lamartine (1790–1869) — fr. poeta i polityk. [przypis edytorski]
Alphonse de Lamartine (1790–1869) — fr. polityk i pisarz, tradycyjnie uważany za pierwszego twórcę fr. romantyzmu. [przypis edytorski]
Alpów (daw.) — dawna forma dopełniacza, dziś: Alp. [przypis edytorski]
Alpów — dziś popr. forma D.: Alp. [przypis edytorski]
Alpuhara (hiszp. Las Alpujarras) — górzysty region w płd. Hiszpanii (część Andaluzji), oddzielony od Morza Śródziemnego łańcuchem górskim Sierra de Contraviesa, zaś od Grenady i reszty Półwyspu Iberyjskiego potężnymi pasmami Sierra Nevada i Sierra Lújar; dzięki tej naturalnej izolacji w czasie rekonkwisty hiszp. (walk chrześcijan o wyparcie ludności muzułmańskiej z półwyspu trwających od VIII do XV w.) Alpuhara stanowiła ostatni bastion oporu Maurów, którzy jeszcze po upadku Grenady w 1492 r. schronili się przed prześladowaniami w górach i prowadzili walkę partyzancką aż do 1570 r. Mickiewicz, opisując zmagania Maurów z przeważającymi siłami rekonkwisty, najwyraźniej mylnie uważał Alpuharę za pojedynczą twierdzę. [przypis edytorski]
Alp — wywodzący się z mitologii germańskiej potwór, rodzaj wampira atakujący w pełni śpiących ludzi. [przypis edytorski]
Alpy — najwyższy łańcuch górski Europy, ciągnący się od Morza Śródziemnego po okolice Wiednia. [przypis edytorski]
Alpy — najwyższy łańcuch górski Europy, ciągnący się od Morza Śródziemnego w okolicy Savony po dolinę Dunaju w okolicach Wiednia. [przypis edytorski]
Alpy — najwyższy łańcuch górski Europy, ciągnący się od Savony do Wiednia. [przypis edytorski]
Alpy — najwyższy łańcuch górski Europy Zachodniej. [przypis edytorski]
Alpy — (niem.) Die Alpen, utwór poetycki Albrechta von Hallera (1708–1777), opublikowany w 1729 r. [przypis edytorski]
Alraszyd — właśc. Harun al-Raszid, władca muzułmański, bohater „Księgi z tysiąca i jednej nocy”. [przypis edytorski]
alrauna (z niem.) — korzeń mandragory. [przypis edytorski]
Alraune — niemiecki niemy film grozy z r. 1928 w reż. Henrika Galeena na motywach powieści Hannsa Heinza Ewersa; Brygitte Helm grała w nim tytułową rolę powstałej w wyniku eksperymentu pięknej, lecz bezdusznej kobiety. [przypis edytorski]
Alrun — Adalruna, germańskie imię żeńskie o znaczeniu nawiązującym do szlachetności i tajemnicy; tu: daw. niem. wieszczka, wizjonerka. [przypis edytorski]
Alrun — tytuł pierwszej części poematu dramatycznego Aleksandra Świętochowskiego, Duchy (1895–1900), uważanego za pozytywistyczną odpowiedź na Króla-Ducha Juliusza Słowackiego. W utworze zdarzenia społeczne i historyczne, przynoszące często cierpienie, uzasadnione zostały ideą postępu ludzkości i walką z zacofaniem; postęp ów reprezentują Arios i Orla; bohaterowie jednak ponoszą śmierć w walce z nieoświeconym, okrutnym tłumem, lecz pozostaje po nich wiara w ideę sprawiedliwości i wolności. Imię Alruna pseudonimuje u Brzozowskiego samego Świętochowskiego, ale też idee, którym patronował. [przypis edytorski]
Al. Św., własc. Alina Świderska (1875–1963) — pisarka i tłumaczka, autorka m.in. powieści biograficznych o Mickiewiczu i Krasińskim oraz powieści Trudno inaczej…. [przypis edytorski]
Alsen — wyspa Als przedzielona od Szlezwiku Małym Bełtem; zdobył ją Czarniecki już w grudniu 1658 roku, o czym tu Pasek nie pamięta. [przypis redakcyjny]
Also loos! (niem.) — więc śmiało! [przypis edytorski]
Also, mein lieber (niem.) — A więc, mój drogi. [przypis edytorski]
also (niem.) — a więc, zatem. [przypis edytorski]
Also sprach der Zarathustra — właśc.: Also sprach Zarathustra (Tako rzecze Zaratustra) (1883–85), filozoficzna powieść niem. filozofa i pisarza Friedricha Nietzschego (1844–1900), najbardziej znane jego dzieło, zawierające główne idee jego światopoglądu: śmierć Boga, wolę mocy, koncepcję nadczłowieka. [przypis edytorski]
also wie gesagt (niem.) — więc, jak to mówią. [przypis edytorski]
als solches (niem.) — jako takiego. [przypis edytorski]
als späte Entlehnungen anzusehen und waren sicherlich zu keiner Zeit volkstümlich (niem.) — winny być traktowane jak późne pożyczki, i nie uznawane za popularne w żadnym momencie. [przypis edytorski]
Al suo adorato sposo, Don Antonio de Orpega, spento nel supremo piacere, la moglie (wł.) — Swemu uwielbianemu małżonkowi, Don Antoniowi de Orpega, zgasłemu w najwyższej rozkoszy, żona. [przypis autorski]
Alsyrat, podług mitologii wschodniej, jest to most, tak wąski jak nitka pajęcza; na tym moście będą musieli Turcy przechodzić do raju; zamiast rzeki, ciągnie się u spodu przepaść piekielna. Do tego przejścia można by zastosować ów Wirgiliusza facilis descensus awerni. Pod tym mostem pajęczym, ma być drugi jeszcze węższy, dla chrześcian i żydów. Persowie szczególnie boją się owego mostu: „Jeżeli biedny Pers (powiada Chardin) poniesie krzywdę której dochodzić na tym świecie nie widzi sposobu, wtenczas appelluje ciemiężyciela na sąd straszny; odpłacisz ty, woła, na moście Pal Serho; tam ci podstawię nogę, albo uczepię się do poły twoich sukien. Widziałem nie raz, że ciemiężyciel lękając się takiego aresztu, przepraszał pokrzywdzonego; i sam nie raz używałem skutecznie podobnej groźby, etc.” [przypis autorski]
alszbant (daw., z niem. Halsband) — naszyjnik. [przypis edytorski]
alszbant (daw., z niem.) — naszyjnik. [przypis edytorski]
alszbant (z niem.) — naszyjnik, taśma ozdobiona klejnotami a. naszywany klejnotami gorset kobiecy. [przypis edytorski]
Altama — rzeka w południowey Ameryce. [przypis autorski]
Altamor — bohater egipski. [przypis redakcyjny]
altarie, kanonie i doktory — tu: uposażenie altarysty, kanonika i doktora teologii. [przypis redakcyjny]
altarysta — tu: sługa kościelny zajmujący się ołtarzem w kościele; zakrystian. [przypis edytorski]
altarysta (z łac.) — ksiądz, opłacany z zapisu na utrzymanie ołtarza, pomocnik plebana. [przypis redakcyjny]
Altarywa — zamek Hauterive we Francji. [przypis redakcyjny]
altarzysta a. altarysta — ksiądz pobierający prebendę (pensję) za opiekę nad jednym z ołtarzy w dużym kościele. [przypis edytorski]
Alta (ukr. Ільтиця, daw. Альта) — rzeka w środkowo-wsch. części Ukrainy; także imię kobiece. [przypis edytorski]
Altdorf, Neustadt — nazwy miejscowości w południowych Niemczech użyte na oznaczenie zapadłej prowincji niemieckiej. [przypis redakcyjny]
altération de la personnalié (fr.) — upośledzenie (uszkodzenie) osobowości. [przypis edytorski]
Altea (…) porodziła głownię (mit. gr.) — Altea, królowa kalidońska, otrzymała we śnie proroctwo, według którego jej nowonarodzony syn, Meleager, miał żyć tak długo, póki nie spali się głownia, płonąca wówczas w domowym ognisku. Altea schowała więc głownię, ale kiedy po latach Meleager wdał się w spór z jej bratem, włożyła żagiew w ogień, powodując śmierć syna, po czym popełniła samobójstwo. Proroczy sen o urodzeniu płonącej głowni miała natomiast Hekabe, królowa Troi, w związku z czym swojego syna, Parysa-Aleksandra, kazała porzucić na pustkowiu. Wychowany przez pasterzy, Parys przyczynił się potem rzeczywiście do upadku Troi, porywając Helenę. [przypis edytorski]
alte bobe (jid.) — prababka. [przypis edytorski]
alteja — malwa. [przypis edytorski]
altembas — jedwabna tkanina przetykana nićmi ze złota. [przypis edytorski]
altembas — kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego. [przypis edytorski]
