Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 449 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 119308 przypisów.
Bolingbroke, Henry Saint-John (1678–1751) — angielski polityk i filozof. [przypis edytorski]
Bolivar, Simón (1783–1830) — polityk i dowódca wojskowy, przywódca walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów, dążył do stworzenia federacji wszystkich państw byłej hiszpańskiej Ameryki; czczony jako rewolucjonista i wyzwoliciel. [przypis edytorski]
Bolko II Mały (ok. 1310–1368) — książę świdnicki. [przypis edytorski]
Boller, Ludwig (1862–1896) — niemiecki malarz-pejzażysta, autor krajobrazu Panoramy Racławickiej. [przypis edytorski]
bolnica (ros.) — szpital. [przypis edytorski]
bolów — dziś: bólów. [przypis edytorski]
Bolonia — miasto w płn. Włoszech, stolica regionu Emilia-Romania. [przypis edytorski]
Bolonia — miasto w północnych Włoszech, stolica regionu Emilia-Romania. [przypis edytorski]
bolsze niczewo (ros.) — nic więcej. [przypis edytorski]
bolszewictwo rosyjskie dumnie wkroczyło do Genui, zaproszone przez Europę do „braterskiej współpracy” w sprawie odbudowy życia gospodarczego — mowa o światowej konferencji gospodarczej w Genui (10 kwietnia–19 maja 1922), gdzie doszło do nawiązania stosunków dyplomatycznych i przerwania izolacji Rosji Radzieckiej na arenie światowej. Podczas jej trwania, 16 kwietnia 1922, podpisano tzw. układ w Rapallo, pomiędzy Rzeszą Niemiecką a Rosją Radziecką, w którym obie strony zrzekały się wzajemnych zobowiązań terytorialnych i finansowych. [przypis edytorski]
bolszewizm (polit. hist.) — filozofia działania politycznego stworzona na pocz. XX w. przez Włodzimierza Lenina, obejmująca utworzenie scentralizowanej i zdyscyplinowanej partii rewolucyjnej, obalenie istniejącego ustroju społeczno-politycznego, przejęcie władzy i ustanowienie „dyktatury proletariatu” w celu budowy społeczeństwa komunistycznego. [przypis edytorski]
bolszoj durak (ros.) — wielki głupiec. [przypis edytorski]
bolu — dziś: bólu. [przypis edytorski]
bolu — dziś popr. pisownia: bólu. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Bolzano a. Bozen — miasto i gmina we Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga. [przypis edytorski]
Bo mądry, słuchając, mędrszym zostanie i rozumnym do rządów będzie — Prz 1, 5. [przypis edytorski]
bomażka (z ros.) — papierek; tu: banknot. [przypis edytorski]
Bombaj a. Mumbaj — stolica indyjskiego stanu Maharasztra. [przypis edytorski]
Bombaj — dziś: Mumbaj, największy port morski Indii. [przypis edytorski]
Bombaj — ob. Mumbaj, największy port morski Indii. [przypis edytorski]
bomba kalorymetryczna — szczelne naczynie z kwasoodpornej stali nierdzewnej o wzmocnionych ściankach, umożliwiające spalenie umieszczonego w nim paliwa i pomiar wydzielonego ciepła. [przypis edytorski]
bombaks — wełniak (łac. Bombax), rodzaj tropikalnych drzew, stanowiących źródło lekkiego drewna i kapoku (lekkiego puchu nasiennego). [przypis edytorski]
bombarda — działo o szerokiej i krótkiej lufie, używane do burzenia fortyfikacji. [przypis edytorski]
bombardier (z fr.) — daw. żołnierz obsługujący działo. [przypis edytorski]
bombast — przesadny patos stylistyczny, nienaturalność językowa. [przypis edytorski]
bombastyczność — przesadna wzniosłość, napuszoność, pompatyczność. [przypis edytorski]
bombax (biol., łac.) — wełniak, rodzaj drzew występujących w tropikalnej części Afryki, Azji i Australii. [przypis edytorski]
bombazynowy — zrobiony z bombazynu, dekatyzowanej tkaniny półwełnianej niskiej jakości. [przypis edytorski]
bombiasty — kształtem podobny do kuli. [przypis edytorski]
bombiks — jedwabnik. [przypis edytorski]
bombiz — duchowny protestancki. [przypis edytorski]
bombramreja — piąta, licząc od pokładu, reja masztu. [przypis edytorski]
bom była — dziś: bo byłam. [przypis edytorski]
bom była — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo byłam. [przypis edytorski]
bom dia (port.) — dzień dobry. [przypis edytorski]
bom dziecko — dziś: bo jestem dzieckiem. [przypis edytorski]
bom — dziś: bo odgadywałem. [przypis edytorski]
bom go sobie (…) ułożył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo go sobie ułożyłem. [przypis edytorski]
Bo miałam spędzić noc, no z jakimś. / — O zwierzętach w kibucu — w źródle pomiędzy tymi dwiema kwestiami Batii brak wypowiedzi Piotrusia. [przypis edytorski]
Bo mieliśmy i wrogów. Jednym z najzaciętszych był Wilhelm Feldman — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Wilhelm Feldman, wróg Zielonego Balonika. [przypis edytorski]
bom jedna — dziś: bo jestem jedna. [przypis edytorski]
bom kochał — dziś: bo kochałem. [przypis edytorski]
bom łobuz — dziś: bo jestem łobuzem. [przypis edytorski]
bom nie potrafił — dziś: bo nie potrafiłem. [przypis edytorski]
bom — pozioma belka zamocowana jednym końcem do masztu, służąca do przymocowywania dolnej krawędzi żagla. [przypis edytorski]
bom rad — skrócone od: bo [jeste]m rad. [przypis edytorski]
bom się (…) śpieszył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo się spieszyłem. [przypis edytorski]
bom się zawsze pod przysięgą być uważał — bo nadal uważałem, że jestem związany przysięgą (zachowania tajemnicy). [przypis edytorski]
bom smutny i sam pełen winy — Słowacki, Grób Agamemnona. [przypis edytorski]
bomzyn, bombaz a. bombazyn (daw.) — dziś: bombazyna, tkanina jedwabna lub wełniana o skośnym splocie. [przypis edytorski]
bom zziąbł (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo zziębłem. [przypis edytorski]
Bończa-Stępiński, Leonard (1876–1921) — aktor. [przypis edytorski]
bona (daw.) — domowa wychowawczyni małych dzieci. [przypis edytorski]
bona (daw.) — opiekunka do dzieci w zamożnych rodzinach. [przypis edytorski]
bona (daw.) — opiekunka, prywatna nauczycielka. [przypis edytorski]
bona (daw.) — wychowawczyni małych dzieci w bogatych rodzinach. [przypis edytorski]
bona (daw.) — wychowawczyni małych dzieci w zamożnych rodzinach. [przypis edytorski]
Bona Dea (mit. rzym.) — Dobra Bogini, patronka płodności i kobiet. [przypis edytorski]
bona fide (łac.) — w dobrej wierze. [przypis edytorski]
Bonafides — imię znaczące: łac.: dobrej wiary. [przypis edytorski]
bona — niania, wychowawczyni małych dzieci, pracująca dawniej w zamożnych rodzinach. [przypis edytorski]
bona — opiekunka do dzieci. [przypis edytorski]
bona — opiekunka do małych dzieci. [przypis edytorski]
bona — opiekunka nad małymi dziećmi. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon (1769–1821) — francuski wojskowy i polityk, głowa I Cesarstwa Francuskiego jako cesarz Francuzów. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon (1769–1821) — pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie Cesarz Francuzów (jako Napoleon I) w l. 1804–1814 i w 1815 r. (podczas tzw. Stu Dni Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona); swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych takich jak zdobycie Tulonu (1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania włoska (1796–97) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów Polacy wiązali wielkie nadzieje z osobą Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego swoją wizję polit., kierującego się ideami demokratycznymi i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek społ.-polit. świata (idea napoleońska). [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon (1769–1821) — pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie cesarz Francuzów (jako Napoleon I) w l. 1804–1814 i w 1815 r. (podczas tzw. Stu Dni Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona); swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych, takich jak zdobycie Tulonu (1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania włoska (1796–97) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów Polacy wiązali wielkie nadzieje z postacią Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego swoją wizję polit., kierującego się ideami demokratycznymi i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek społ.-polit. świata (idea napoleońska); przeceniano często zaangażowanie fr. władcy w sprawy polskie (m.in. w związku z utworzeniem Księstwa Warszawskiego w 1807 r.); postawa wiążąca rachuby polityczne z przywódczą rolą Napoleona Bonaparte (a później członkami jego rodziny, księciem Reichstadtu i Napoleonem III) zyskała miano bonapartyzmu. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon (1769–1821) — pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie cesarz Francuzów (jako Napoleon I) w l. 1804–1814 i w 1815 r. (podczas tzw. Stu Dni Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona); swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych takich jak zdobycie Tulonu (1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania włoska (1796–97) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów Polacy wiązali wielkie nadzieje z postacią Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego swoją wizję polit., kierującego się ideami demokratycznymi i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek społ.-polit. świata (idea napoleońska); przeceniano często zaangażowanie fr. władcy w sprawy polskie (m.in. w związku z utworzeniem Księstwa Warszawskiego w 1807 r.); postawa wiążąca rachuby polityczne z przywódczą rolą Napoleona Bonaparte (a później członkami jego rodziny, księciem Reichstadtu i Napoleonem III) zyskała miano bonapartyzmu. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon a. Napoleon I (1769–1821) — francuski mąż stanu, dowódca wojskowy i przywódca polityczny; cesarz Francuzów. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoleon (1769–1821) — francuski mąż stanu, dowódca wojskowy i przywódca polityczny. [przypis edytorski]
Bonaparte — Napoleon Bonaparte (1769–1821), francuski wódz, a następnie cesarz; wśród Polaków pod zaborami uchodził za sympatyka sprawy odzyskania niepodległości przez Polskę. [przypis edytorski]
Bonapart, własc. Napoleon Bonaparte (1769–1821) — cesarz fr. w latach 1804–1814 i 1815. Jeden najwybitniejszych mężów stanu, przywódców, strategów, reformatorów ustroju państwowego i prawa. W polskiej tradycji w okresie zaborów z jego osobą wiązano ogromne nadzieje na odzyskanie niepodległości. [przypis edytorski]
Bona Sforza d'Aragona (1494–1557) — królowa Polski i wielka księżna litewska, żona Zygmunta Starego, matka Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki. [przypis edytorski]
Bonawentura z Bagnoregio, właśc. Giovanni Fidanza (ok. 1217–1274) — włoski franciszkanin, teolog, filozof scholastyk; święty katolicki. [przypis edytorski]
bonbons diaboliques (fr.) — diabelskie cukierki. [przypis edytorski]
bonczuk — buńczuk, turecki a. tatarski znak wojskowy wykonany z końskiego włosia. [przypis edytorski]
bonczuk — buńczuk, znak wojskowy turecki a. tatarski wykonany z końskiego włosia. [przypis edytorski]
bonczuk — buńczuk, znak wojsk tureckich a. tatarskich, wykonany z końskiego włosia. [przypis edytorski]
bonczuk — buńczuk, znak wojsk tureckich a. tatarskich wykonany z końskiego włosia. [przypis edytorski]
bonczuków — buńczuk, turecki a. tatarski znak wojskowy, wykonany z końskiego włosia. [przypis edytorski]
bondar (ukr.) — bednarz. [przypis edytorski]
Bondy — miejscowość i gmina we Francji; przedmieście Paryża. [przypis edytorski]
bon enfant (fr.) — dobre dziecko. [przypis edytorski]
Boney — pseudonim nadany Napoleonowi Bonaparte przez Brytyjczyków. [przypis edytorski]
bon (fr.) — dobrze. [przypis edytorski]
bon (fr.) — dobrze. [przypis edytorski]
bon gré mal gré (fr.) — chcąc nie chcąc. [przypis edytorski]
bon Henri (fr.) — dobry Henryk. [przypis edytorski]
Bonheur, Rosa (1822–1899) — malarka francuska; znana gł. z prac przedstawiających zwierzęta. [przypis edytorski]
Bonheur, Rosa, właśc. Marie-Rosalie Bonheu (1822–1899) — francuska malarka i rzeźbiarka, przedstawicielka naturalizmu; najsławniejsza malarka XIX w. [przypis edytorski]
Bo nie bez przyczyny to powiadają — Cyceron, Paradoxa Stoicorum IV. [przypis edytorski]
bo nie spuścił [jeszcze] — u Cylkowa 'nie spuścił też'; hebr. כי (ki): 'bo, ponieważ' Cylkow oddaje jako 'też'. [przypis edytorski]
Bonifacy IX (ok. 1350–1404) — papież od 1389, poparł Polskę, gdy walczyła z Krzyżakami. [przypis edytorski]
bonifratry — dziś popr. bonifratrzy (z łac. bonus frater: dobry brat), katolicki zakon szpitalny założony przez św. Jana Bożego, znany szczególnie z zajmowania się ziołolecznictwem oraz opieki nad chorymi umysłowo. [przypis edytorski]
bonifratrzy — katolicki zakon prowadzący opiekę nad chorymi, w tym umysłowo; trąci bonifratrami: aluzja do szpitala prowadzonego przez bonifratrów przy kościele pod wezwaniem św. Jana Bożego w Warszawie, w którym w 1862 otwarto klinikę psychiatryczną. [przypis edytorski]
bonifratrzy — zakon opiekujący się umysłowo chorymi. [przypis edytorski]
bonifratrzy — zakon prowadzący szpitale i opiekujący się chorymi psychicznie; u bonifratrów: tu: w szpitalu prowadzonym przez bonifratrów przy kościele pod wezwaniem św. Jana Bożego w Warszawie. [przypis edytorski]
bonifratrzy — zakon szpitalny, zw. także Zakonem Braci Miłosierdzia a. zakonem św. Jana Bożego, prowadził opiekę nad chorymi, w tym umysłowo. [przypis edytorski]
Boni, Giaccomo (1859–1925) — włoski archeolog, od 1888 kierownik wykopalisk na Forum Romanum w Rzymie, od 1907 również na Palatynie. [przypis edytorski]
boni patris familias (łac.) — dobrego ojca rodziny. [przypis edytorski]
