Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24152 przypisów.
łaski godne — godne serdeczności, życzliwości, miłości. [przypis redakcyjny]
Łaski (trzy Gracje) były służebnicami Wenus i Apollina. [przypis redakcyjny]
łaszt — dawna miara towarów sypkich, równa około 3840 l. [przypis redakcyjny]
łaszt — miara Gdańska w przedaży pszenicy 20 do 30 korcy wynosząca. [przypis redakcyjny]
łatwie (daw.) — dziś: łatwo. [przypis redakcyjny]
Łatwiej szaloną Wisłę nakierować (starop.) — w oryginale: volubil' onda presso Caridi. [przypis redakcyjny]
Łatwo jest wprowadzić ten system w stanie rycerskim, jeżeli będzie się przestrzegało, by jego członkowie posuwali się wszędzie stopniami… — Mably nie rozwija projektu zmiany systemu wojskowego. Uważa on, że dotychczasowa stopa wojska koronnego (50 000) powinna Polsce wystarczyć. Radzi tylko nadać temu wojsku lepszą organizację, wyćwiczyć je i udyscyplinować według współczesnych wzorów. Poza tym stałym wojskiem powinno się utrzymać pospolite ruszenie szlachty, ale należy znieść ograniczenia czasu służby w razie powołania, należy szlachtę do tej służby przygotować, kształcić ją wojskowo, przyzwyczajać do karności wojskowej, odbywać co roku przeglądy i ćwiczenia pod kierunkiem wojewodów i kasztelanów. [przypis redakcyjny]
ławnik — w miastach lokowanych na prawie niemieckim był obierany spośród rajców i sprawował m. in. władzę sądowniczą na czele sądu wójtowskiego wraz z ławnikami, którzy mieli prawo sprzeciwu wobec jego wniosków; sądom tym w mieście podlegały ważniejsze sprawy cywilne i kryminalne. [przypis redakcyjny]
Łazienki — znany park warszawski w południowej części miasta, ulubione miejsce przechadzek. Nazwa pochodzi od pałacu z końca XVII wieku, przeznaczonego początkowo na łazienki. Pałac został całkowicie przebudowany w stylu klasycznym za czasów Stanisława Augusta. Wypalony przez Niemców po powstaniu warszawskim, został odrestaurowany i udostępniony zwiedzającym. [przypis redakcyjny]
łęgoński traktat — 31 lipca 1666. [przypis redakcyjny]
Łęgonice — wieś nad Pilicą k. Nowego Miasta. [przypis redakcyjny]
Łęka — wieś nad Wisłą w pobliżu Nowego Miasta Korczyna. [przypis redakcyjny]
łęk — łuk, wierzchnie wygięcie kulbaki; tu rodzaj siodła. [przypis redakcyjny]
łęk — podwyższona część siodła z przodu a. z tyłu, kula. [przypis redakcyjny]
łęk — przednia część siodła. [przypis redakcyjny]
łęk — przednia lub tylna, zwykle podwyższona część siodła. [przypis redakcyjny]
łęk — przednia, podwyższona część siodła. [przypis redakcyjny]
łęk — tu ogólnie: siodło. [przypis redakcyjny]
łepskość — od łeb; łebskość, dzielność. [przypis redakcyjny]
łódź płynąc widziała — [daw. forma imiesłowu] zamiast: płynącą. [przypis redakcyjny]
łót a. lut (niem. Loth) — część 1/12 funta. [przypis redakcyjny]
Łodzią Piotrową sterować — To znaczy: Kościołem. [przypis redakcyjny]
Łodzia, herb — Łódź złota o czterech deskach w polu czerwonym, jakby po krwi nieprzyjacielskiej płynąca, bez żaglów i masztu, na wzór barki zrobiona; w hełmie pawie pióra z wyobrażeniem podobnejże łodzi. Jedni aż do czasów żeglugi po złote runo początek tego herbu chcą odnosić, inni go widzą w użytej na pieniądzach rzymskich łodzi, ci z Czech do Polski ją wprowadzają, owi z Danii; to wszakże pewną jest rzeczą, że do najstarożytniejszych herbów polskich należy, i kiedy w najdawniejszych świątyń murach w Gnieźnie, Krakowie, Trzemesznie, Wrocławiu, dawnym obyczajem na tablicach kamiennych umieszczone herby, snać obecnych dobroczyńców kościoła, wśród jaśniejących Toporów, Jastrzębców i Łodzie spostrzegamy. Szczycili się tym klejnotem, że innych pominę: Baranowscy, Bnińscy, Broccy, Czarnieccy, Górkowie, Górscy, Iwanowscy, Kobylińscy, Kossowscy, Łabęccy, Moszyńscy, Opalińscy, Ordęgowie, Ponińscy, Powodowscy, Rogalińscy, Rzeczyccy, Śmigielscy, Smogorzewscy, Sulkowscy, Tomiccy, Wyganowscy i Zakrzewscy. [przypis redakcyjny]
łodzie czernią na wodzie — zam. czernią się. [przypis redakcyjny]
łogosz (starop., z węg. lógós) — koń obok wprzężony; łagoszem spięte cztery jednoroszcze: [wprzęgnięte] wpobocz. [przypis redakcyjny]
łojek — bielidło, maść do twarzy. [przypis redakcyjny]
łokieć — dawna miara długości, łokieć warszawski — ok. 58 cm. [przypis redakcyjny]
łokieć — dawna miara długości. [przypis redakcyjny]
łomać źrebięcia — por. II 50: każdy „łamie” przed czasem źrebię, nim dorośnie (przysłowie). [przypis redakcyjny]
łom — tu: łamanie. [przypis redakcyjny]
łoński (starop.) — przeszłoroczny. [przypis redakcyjny]
łono (łac. sinus) — zatoka. [przypis redakcyjny]
łono. [przypis redakcyjny]
łono — (sinus) [tu:] zatoka. [przypis redakcyjny]
łono (z łac. sinus) — zatoka. [przypis redakcyjny]
łopian — ziele z szerokim liściem, głuszące pożyteczniejsze rośliny. [przypis redakcyjny]
łoś — [tu:] łosoś. [przypis redakcyjny]
Łosice — miasteczko w powiecie konstantynowskim (woj. lubelskie). [przypis redakcyjny]
łotoć — rodzaj kaczeńca. [przypis redakcyjny]
łotrowskie (starop.) — po łotrowsku. [przypis redakcyjny]
łowczyna (daw. forma) — łowczyni, myśliwa. [przypis redakcyjny]
Łowicz — miasto nad Bzurą ok. 80 km. od Warszawy w kier. na Sochaczew. [przypis redakcyjny]
łożna choroba — tyfus. [przypis redakcyjny]
łożów — dziś popr. forma D. lm: łóż; łoże — podstawa działa. [przypis redakcyjny]
łoza — rodzaj krzewu z rodziny wierzbowatych; wierzba szara. [przypis redakcyjny]
łozina — gałązki wierzbowe; często bywają używane do wyplatania różnych sprzętów (koszyków, mebli itp.). [przypis redakcyjny]
łub drewniany — twarda skóra drzewa; tutaj: obkładka drewniana. [przypis redakcyjny]
łubianych — zrobionych z łubu, czyli twardej kory; tu: sanki z budką lubianą. [przypis redakcyjny]
łubie — pokrywa łuku. [przypis redakcyjny]
łubka — kawałek kory. [przypis redakcyjny]
Łucja — [imię] Lucia [od:] lux a luce [łac.]: łaska oświecająca. [przypis redakcyjny]
Łucja — Św. Łucja, męczenniczka rodem z Syrakuzy, w średnich wiekach odbierała cześć powszechną we Włoszech jako patronka ślepych i chorujących na oczy. Tu wyobraża ją poeta jako szafarkę światła i wiary oświecającej wątpliwości rozumowe i ciemności sumienia. [przypis redakcyjny]
Łucja — symbol oświecenia łaską bożą. [przypis redakcyjny]
„Łucja z Lamermooru” (1835) — opera Donizettiego (1797–1848). [przypis redakcyjny]
łuczyć (starop.) — trafiać, ugadzać, dosięgać; [strzelać z łuku]. [przypis redakcyjny]
łudarka (starop.) — zwodnica; [oszustka]. [przypis redakcyjny]
Ługa — rzeka w Rosji o długości 353 km, płynąca przez obwód leningradzki i nowogrodzki. [przypis redakcyjny]
łuk dawny Tella — z którego bohater szwajcarski zestrzelił jabłko z głowy syna. [przypis redakcyjny]
Łunna — wieś w pobliżu Grodna, znana Orzeszkowej z pobytu wakacyjnego. [przypis redakcyjny]
łupaki — drobne monety. [przypis redakcyjny]
łupież (daw.) — skóra (złupiona ze zwierzęcia). [przypis redakcyjny]
łuszczybochenek — darmozjad. [przypis redakcyjny]
Łużecki, Karol Stanisław — w r. 1682 wojewoda podolski. [przypis redakcyjny]
łyczek (daw., pogard.) — mieszczanin. [przypis redakcyjny]
łykanie (starop.) — łkanie. [przypis redakcyjny]
łykanie — [tu:] łkanie. [przypis redakcyjny]
łyko — tkanka drzew i krzewów tworząca pod korą włóknistą, lekko wilgotną warstwę. [przypis redakcyjny]
łyk — pogardliwie: mieszczanin. [przypis redakcyjny]
łyścowie (starop.) — starcy łysi. [przypis redakcyjny]
Łysobyki — miasteczko nad Wieprzem niedaleko Lublina. [przypis redakcyjny]
łysta — łydka. [przypis redakcyjny]
łysty (daw.) — łydki. [przypis redakcyjny]
Łyszczyński, Kazimierz — podsędek brzeziniański, oskarżony złośliwie przez swego dłużnika, Jana Brzoskę, cześnika bracławskiego, o ateizm, został skazany wyrokiem sądu sejmowego 5 marca 1689 r. na spalenie. Król złagodził wyrok i Łyszczyński został tylko ścięty na rynku Starego Miasta Warszawy 30 marca tego roku. „Sekty” Łyszczyńskiego oczywiście nie było; Pasek powtarza tylko, co słyszał w Warszawie, plotkę fanatyków. [przypis redakcyjny]
łyżki — myśliwska nazwa uszu łosi, jeleni i sarn. [przypis redakcyjny]
łża zadać (starop.) — kłamstwo zadać. [przypis redakcyjny]
łzam (starop. forma C. lp. rodz. ż.) — łzom. [przypis redakcyjny]
łzawnica a. łzawica — naczynie, w którym poganie mieli rzekomo przechowywać łzy wylewane na pogrzebach. [przypis redakcyjny]
łzy Heraklitowe — Heraklit z Efezu (ok. 540–480 r. p.n.e.), filozof gr., w swoich dziełach często rozpaczał nad ludzkim losem. [przypis redakcyjny]
łzy krokodylowe — przysłowiowe łzy fałszywego współczucia. [przypis redakcyjny]
łzy winorośli — wino. [przypis redakcyjny]
la bande infernale (fr.) — gromada piekielna. [przypis redakcyjny]
la bande infernale (fr.) — zgraja piekielna. [przypis redakcyjny]
labefactari (łac.) — osłabnąć. [przypis redakcyjny]
labefactata (łac.) — nadwerężona. [przypis redakcyjny]
la belle au bois dormant (fr.) — śpiąca królewna. [przypis redakcyjny]
labet (z fr.) — hazardowa gra w karty. [przypis redakcyjny]
labirować — lawirować, płynąć w zakosy. [przypis redakcyjny]
labirynt — [tu:] kłopot, położenie bez wyjścia. [przypis redakcyjny]
labirynt — w starożytności nazwa budowli zawierającej mnóstwo sal i krętych korytarzy, a tylko jedno wejście i tak zagmatwany plan wnętrza, że osoby obce musiały w nim błądzić. Według legendy greckiej bohater ateński Tezeusz wydostał się z labiryntu na Krecie dzięki rozwiniętej nici, która wskazała mu drogę powrotną. [przypis redakcyjny]
labirynty — tu: trudności. [przypis redakcyjny]
laborant (łac.) — pracują. [przypis redakcyjny]
labour (ang.) — praca. [przypis redakcyjny]
Lacaenae (łac.) — Spartanki. [przypis redakcyjny]
Lacedemon — Sparta. [przypis redakcyjny]
Lacerna — por. lacernula. [przypis redakcyjny]
Lacernula — płaszcz bez rękawów, opończa. [przypis redakcyjny]
Lachesis — jedna z trzech Parek, bogiń snujących i przecinających nić ludzkiego żywota. [przypis redakcyjny]
Lachowice — miasteczko pomiędzy Słonimem a Nieświeżem, daw. najsilniejsza twierdza na Litwie, własność Sapiehów. [przypis redakcyjny]
Lach — Polak. [przypis redakcyjny]
laconice (łac.) — lakonicznie, krótko. [przypis redakcyjny]
