Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7498 przypisów.
boczyć się — tu: pozostawać na uboczu, stronić od kogoś. [przypis edytorski]
boczyć — tu: ustępować na bok. [przypis redakcyjny]
Bodą lenistwo słowami (…) sycylijski piękny ląd postrzegli — Tu następują przykłady złych następstw lenistwa duchowego. Żydzi, którzy po przejściu Morza Czerwonego wymarli wszyscy aż do Jozuego i Kaleba, nim doszli do ziemi obiecanej, za karę lenistwa w wypełnieniu przykazań bożych. Przykład drugi. Trojanie, którzy zmęczeni trudami, jakie wycierpieli pod przewodnictwem Eneasza, opuściwszy swojego wodza, sami w Sycylii pozostali. [przypis redakcyjny]
Bodajby dom twój, Kadmie, nie doznał strapienia / Przez tego utrapieńca — imię Pentheus łączy się z gr. penthos: cierpienie, smutek. [przypis edytorski]
Bodaj ci złe dni (starop.) — Bodaj (pierwotne: „Bóg daj”) ci się źle powodziło! [przypis redakcyjny]
bodaj czy również twardą się nie okaże tobie, gdy ci wyjawi swoje — w późn., wyd. popr. tłumaczenie na: „bodaj, czy również twardą się nie okaże tobie, gdy jej wyjawisz swoje”. [przypis edytorski]
bodajem — bodaj żebym, bodajbym. [przypis edytorski]
bodajem — bodaj żebym. [przypis edytorski]
bodajem tylko lubiła — skrócone: bodaj żebym tylko lubiła. [przypis edytorski]
bodajem tylko — żebym tylko. [przypis edytorski]
bodajeś — forma skrócona pochodząca od: Bóg daj, żebyś, czyli: daj Boże, żebyś; inaczej: bodaj byś. [przypis edytorski]
bodajeś — obyś (od: niech Bóg da, abyś). [przypis edytorski]
bodaj mię był zabit odcinał — bodaj by mnie odciął wtedy zabitego. [przypis edytorski]
bodaj — niech, oby. [przypis edytorski]
bodaj — pierwotne: Bóg daj. [przypis edytorski]
bodaj — podobno, chyba. [przypis edytorski]
bodajś — forma skrócona; inaczej: bodaj byś. [przypis edytorski]
bodajsta (gw.) — bodajście; bodaj byście. [przypis edytorski]
bodaj — tu: przynajmniej. [przypis edytorski]
bodajżebych (starop.) — pochodzi od: Bóg daj, żebym, czyli: daj Boże, żebym. [przypis redakcyjny]
bodajże — wzmocnione „bodaj”, tu: bodaj byś. [przypis edytorski]
bodėti — nemėgti, nekęsti. [przypis edytorski]
Bodeau — francuski opat (brak innych informacji). [przypis edytorski]
Bodeniusza — Jan Bodin, autor dzieła O Republice, zmarły w r. 1596. Montaigne ma tu na myśli inne jego dzieło, Methodus ad facilem historiarum cognitionem, wydane w r. 1566 i przełożone na język francuski. [przypis tłumacza]
Bodenstedt, Friedrich Martin von (1819–1892) — niem. poeta i podróżnik; w 1851 opublikował Die Lieder des Mirza Schaffy, tomik przedstawiony jako tłumaczenie wierszy, jakie ustnie wygłaszał przy nim azerski poeta Mirza Shafi Vazeh; po śmierci Vazeha Bodenstedt stwierdził, że były to jego własne wiersze. [przypis edytorski]
bodiak (daw.) — bodziak, oset. [przypis edytorski]
bodiaki od. budiaki — eine Art Disteln, bedecken ungeheure Strecken der Ukraine. Sie blühen dunkel-rosarot. [przypis tłumacza]
bodiak (reg.) — gatunek ostu. [przypis edytorski]
bodiak (reg.) — oset. [przypis edytorski]
bodiak — roślina stepowa o kolczastych łodygach i liściach. [przypis edytorski]
bodiak (ukr.) — oset. [przypis edytorski]
bodiak (ukr.) — oset. [przypis redakcyjny]
bodiak (z ukr.) — kolczasty chwast stepowy. [przypis edytorski]
bodiak (z ukr.) — roślina kolczasta [rodzaj wielkich krzaków ostu]. [przypis redakcyjny]
Bodin, Jean (1530–1596) — fr. polityk i demonolog. [przypis edytorski]
Bodinus, właśc. Jean Bodin (1530–1597) — autor świeckiej teorii prawa wyłożonej w dziele Six livres de la Republique (Sześć ksiąg o republice, 1576); w dialogu Heptaplomeres (1593) zrównywał chrystianizm, judaizm i mahometanizm, jako różne odmiany monoteizmu, przeciwstawiając im deistyczną religię opartą na racjonalizmie filozoficznym. [przypis edytorski]
bodnia — beczka. [przypis edytorski]
bodnia (daw.) — duża beczka (por. bednarz). [przypis edytorski]
bodnia — duża drewniana beczka; od jej nazwy pochodzi określenie zawodu osoby zajmującej się wyrobem takich i podobnych naczyń, bednarza. [przypis redakcyjny]
bodnia — rodzaj beczki z wiekiem do przechowywania zboża lub kapusty. [przypis edytorski]
bodniarz — bednarz; rzemieślnik zajmujący się wyrobem beczek, cebrów, balii i in. naczyń i pojemników z deszczułek drewnianych. [przypis edytorski]
Bodniarze — nazwa miejscowości od zajęcia mieszkańców, bednarzy, zajmujących się wyrobem beczek, cebrów itp. [przypis edytorski]
Bodo, Eugeniusz — właśc. Bohdan Eugène Junod (1899–1943) aktor rewiowy, teatralny i filmowy, w późniejszym okresie także scenarzysta, reżyser i producent filmowy. [przypis edytorski]
bodor — oścień. [przypis autorski]
Bodo, właśc. Bodø — miasto portowe i gmina leżąca w norweskim regionie Nordland. [przypis edytorski]
Bodrog — rzeka w dorzeczu Dunaju, dopływ Cisy; przepływa przez wsch. Słowację i płn,-wsch. Węgry, a także miejscowość położona nad tą rzeką. [przypis edytorski]
Bodue — właśc. ks. Gabriel Piotr Baudouin (1689–1768), misjonarz francuski osiadły w Polsce od r. 1717, filantrop, twórca szpitala Dzieciątka Jezus, wzniesionego w Warszawie dzięki jego wysiłkom w latach 1754–1762 między dzisiejszymi ulicami Marszałkowską, Świętokrzyską i Przeskok. [przypis edytorski]
bodziak a. bodiak (reg.) — oset; niekiedy także: rzepy, tj. suche, kłujące i czepliwe owoce ostu, ostrożnia lub łopianu. [przypis edytorski]
bodziak (z ros. бодяк) — oset a. ostrożeń. [przypis edytorski]
bodziak (z ros. бодяк) — oset a. ostrożeń; tu: rzepy, tj. suche, kłujące i czepliwe owoce ostu, ostrożnia lub łopianu. [przypis edytorski]
Bodziawołos — zegar. [przypis autorski]
bodziec — tu: oścień, spiczasty kij do popędzania bydła. [przypis edytorski]
bodzie — dręczy. [przypis redakcyjny]
bodzionki — węgorze. [przypis autorski]
Bodzolo — Fryderyk Gonzaga, tak nazwany od zamku Bozolo pomiędzy Kremoną a Mantuą, słynny wojownik. [przypis redakcyjny]
Böcklin Arnold (1827–1901) — malarz szwajcarski, zażywający kultu w epoce Młodej Polski. [przypis redakcyjny]
Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz symbolista, malował nastrojowe, fantastyczne pejzaże, często z istotami mitologicznymi: nimfami, najadami, trytonami. [przypis edytorski]
Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz symbolista, malował nastrojowe, fantastyczne pejzaże, często z istotami mitologicznymi: nimfami, najadami, trytonami. [przypis edytorski]
Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz uznawany za prekursora symbolizmu, chętnie malujący oniryczne sceny z udziałem stworzeń mitologicznych. [przypis edytorski]
Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz uznawany za prekursora symbolizmu, wysoko ceniony w epoce Młodej Polski; obraz Siehe, es lacht die Au (Spójrz, łąka się śmieje) stworzył w 1887. [przypis edytorski]
Böcklin, Arnold (1827–1901) — wybitny szwajcarski malarz i rzeźbiarz; w dziełach swych łączył naturalistyczne środki wyrazu z mitologiczną tematyką (np. w słynnym obrazie „Wyspa umarłych”). [przypis edytorski]
boę — dziś popr. forma nieodm.: boa. [przypis edytorski]
Böhm, Arno (1913–1962) — niemiecki więzień funkcyjny, jeden z pierwszych uwięzionych w obozie koncentracyjnym Auschwitz. [przypis edytorski]
Böhme, Jakob (1575–1624) — niemiecki mistyk, gnostyk i filozof religii; uważany za pierwszego filozofa piszącego po niemiecku, a nie po łacinie. [przypis edytorski]
Böhme, Jakob (1575–1624) — niemiecki mistyk i filozof religii. [przypis edytorski]
Böhme, Jakob (1575–1624) — niem. mistyk, gnostyk i filozof religii; uważany za pierwszego filozofa piszącego po niemiecku, a nie po łacinie, jego najważniejszym dziełem jest Aurora. [przypis edytorski]
Böhme, Jakub (1575–1624) — mistyk i filozof religii, jego najważniejsze dzieło to Aurora. [przypis edytorski]
Böhme, Jakub — teozof i mistyk, był z fachu szewcem. Ur. w r. 1575 z biednych wieśniaków. W r. 1610 napisał: „Aurora czyli wschodząca zorza poranna, tj. źródło lub matka filozofii…. Dzieło to wywołało, szczególnie w kołach klerykalnych, wielkie oburzenie i sprawiło mu wiele przykrości. Mimo wymuszonego na nim przyrzeczenia, że nie będzie już nic pisał, wydał jeszcze następujące prace: O trzech zasadach boskiego życia, 1610; Czterdzieści pytań o duszy, czyli Psychologia vera, 1620; Mysterium magnum. Zm. w r. 1624. Böhme jest w historii filozofii zajmującym zjawiskiem, bardziej zajmującym niż Hans Sachs w historii literatury, chociażby dlatego, że szewc-filozof rzadziej się trafia niż szewc-poeta. Następnie dlatego, że jest rzeczywiście samodzielnym myślicielem, nieposiadającym zgoła ani oczytania, ani wykształcenia. Zdaje się, że prócz pism Paracelsusa, mistycznych pism Schwenckfelda i Weigela nic nie czytał. Zapewne, że już to wystarczyło, Wraz ze zdarzeniami współczesnymi, szczególnie zaś religijnymi, z którymi się zapoznał w czasie swoich wędrówek, żeby nadać jego myśleniu pewien kierunek, zawisły od ducha czasu i wyrażający go poniekąd. Ale samodzielność, a co za tym idzie, głębokość jego myślenia sprawiły, że także wyprzedził swój czas. Do tego przyłącza się obcowanie z przyrodą, które się odbija w jego pismach, przystosowanych zresztą do mistycznej treści swoją formą i dziwacznym nieraz stylem. Böhme był przeciwnikiem uczoności. Świat można poznać tylko z siebie, z człowieka, który jest „mikrokosmem”. Ale to samopoznanie musi być religijne, musi obejmować przeciwstawienie dobrego złemu, jako zasadniczy rys ludzkiej istoty, gdyż zapełnia ono cały świat. Podstawą tego dualizmu jest konieczność, z jaką Bóg sam siebie objawia: z ciemnej pra-otchłani wychodzi popęd, czyli wola, a proces świata jest walką tej woli między dobrem i złem. Filozoficzne opracowanie znalazły myśli Böhmego w dziełach Schellinga. Do tego faktu odnosi się uwaga Schopenhauera. [przypis tłumacza]
Bölsche, Wilhelm (1861–1939) — niemiecki autor, wydawca i publicysta; popularyzator nauk przyrodniczych, zwolennik Lebensreform, ruchu społecznego propagującego powrót do „naturalnego sposobu życia”, zdrową żywność, naturalne medykamenty, nudyzm i wyzwolenie seksualne. [przypis edytorski]
Bölsche, Wilhelm (1861–1939) — pisarz niemiecki; pod wpływem Haeckla propaguje darwinizm; autor broszur przyrodoznawczych i utworów o treści filozoficzno-przyrodniczej, np. Miłość w przyrodzie (1898–1902). [przypis edytorski]
Börne, Ludwig (1786–1837) — właśc. Löb Baruch, niemiecki dziennikarz, publicysta, związany z organizacją Młode Niemcy, stworzoną na wzór Młodych Włoch powołanych przez Mazziniego. [przypis edytorski]
Börne Ludwik (1786–1837) — wybitny demokratyczny poeta i krytyk niemiecki. [przypis redakcyjny]
Boëthius — Boëthius Anicius Manlius Torquatus Severinus, ur. 480 w Rzymie, kształcił się w Atenach u filozofa neoplatońskiego Proklosa, zajmował u boku Teodoryka bardzo wpływowe stanowisko, lecz podejrzany o spisek został uwięziony i stracony w r. 525. Był bardzo płodnym pisarzem; spod jego pióra wyszły liczne przekłady łacińskie, komentarze i rozprawy oryginalne. Tłumacząc logiczne pisma Arystotelesa, zapoznał z ich treścią filozofów średniowiecznych, nie znających języka greckiego. Wielki wpływ na całą filozofię średniowieczną wywarł komentarzem do łacińskiego przekładu wstępu (Eisagoge), który Porfiriusz, uczeń Plotyna, napisał do rozprawy Arystotelesa o kategoriach. W tym komentarzu bowiem formułuje pytanie, które stało się osią sporu o universalia (Prima est quaestio, utrum genera ipsa et species verae sint an in solis intellectibus nuda inaniaque fingantur). Ogromnie pilnie czytywano w wiekach średnich także traktat, który napisał w więzieniu De consolatione philosophiae. Niektórzy twierdzą, ze Boëthius był chrześcijaninem. [przypis autorski]
Boecjusz, właśc. Anicius Manlius Torquatus Severinus Boëthius (ok. 480–ok. 535) — rzymski logik, filozof i teolog, tłumacz Arystotelesa; święty katolicki; oskarżony przez króla Ostrogotów Teodoryka Wielkiego o udział w spisku, uwięziony i stracony; w więzieniu napisał dialog O pocieszeniu, jakie daje filozofia. [przypis edytorski]
Boecklin (właśc. Böcklin), Arnold (1827–1901) — malarz szwajcarski, którego twórczość odwołująca się do mitologii, przepełniona oniryzmem pejzaży, wywarła znaczący wpływ na rozwój symbolizmu; autor m.in. obrazów Pan w trzcinach (1858), Polowanie Diany (1862), Walka centaurów (1872), Autoportret ze śmiercią grającą na skrzypcach (1872), Wyspa Umarłych (1880; kilka wersji), Odyseusz i Kalipso (1883), Bawiąc się w falach (1883). [przypis edytorski]
Boehme, Jakub (1575–1624) — niem. teolog luterański i filozof-mistyk, rodem ze Śląska, szewc-samouk; w dziele Aurora (1610) rozwija antyscholastyczną, dialektyczną filozofię przyrody. [przypis edytorski]
Boekan — miasto na wyspie w Zatoce Perskiej. [przypis redakcyjny]
Boemund — syn księcia Apulii, Guiskarda, władca Antiochii w 1111 r. [przypis redakcyjny]
Boerowie a. Burowie — potomkowie holenderskich osadników w Afryce, stoczyli dwie wojny z Brytyjczykami w latach 1880–1881 i 1899–1902. [przypis edytorski]
Boetos (gr.) — Hetepsechemui (ok. 2850 p.n.e.), założyciel II dynastii faraonów egipskich. [przypis edytorski]
Boetycz Etonej — Etoneus, syn Boethosa. [przypis edytorski]
Bo Fredro dydaktyzmu, na szczęście, nie lubił — „Komedia wyłącznie tendencyjna nic nie nauczy, nikogo nie poprawi; więcej zawsze w niej złości niż prawdy”. (Zapiski starucha). [przypis autorski]
bogać (gw.) — gdzieżby. [przypis edytorski]
bogać (gw.) — gdzież tam! [przypis edytorski]
Bogać tam! (daw.) — Gdzie tam! [przypis edytorski]
bogać tam (daw.) — gdzie tam. [przypis edytorski]
bogać tam (daw., gw.) — gdzie tam. [przypis edytorski]
bogacie (starop. forma) — dziś: bogato. [przypis edytorski]
boga, co niebem się opiekuje — tekst łaciński pomylony, może brzmiał: co dwór niebieski zamieszkuje. [przypis redakcyjny]
Bogactwem moim jedna złota sztuka, bogactwem moim są trzy miary wina — Każdy przyjęty do bractwa tajnych sędziów powinien wkupić się jedną sztuką złota i trzema miarami wina. [przypis autorski]
(…) bogactwo, stanowisko, formy — wszystko jest wręcz przeciwnie we Francji a we Włoszech. Na przykład bogactwo, urojenie, wychowanie skłaniają do miłości z tamtej strony Alp, oddalają zaś od niej we Francji. [przypis autorski]
bogactwo w ziemi — echo teorii ekonomicznej „fizjokratów” (Quesnay, w Polsce Popławski, Stroynowski i in.). [przypis redakcyjny]
bogactwy — dziś popr. forma N. lm: bogactwami. [przypis edytorski]
bogactwy — dziś popr. forma N.lp: bogactwami. [przypis edytorski]
bogacze (…) wydawszy trochę w obronie wielkich zasobów, jakie posiadają chwalebnie — w obliczu niebezpieczeństwa uprawiali Ateńczycy stale politykę koalicyjną. [przypis tłumacza]
bogaczów — dziś popr. forma: bogaczy. [przypis edytorski]
Boga dla (starop.) — dla Boga; z powodu Boga, ze względu na przykazania pobożności. [przypis edytorski]
boga, który strzały ciska — tj. Apolla. [przypis edytorski]
Boga, który, według zdania pewnych ludzi, nie jest nawet jestestwem rozumowym (…) — Aluzja do autora Historii naturalnej duszy, czyli de la Mettriego. [przypis tłumacza]
Bogam (…) naznaczył (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: Boga naznaczyłem. [przypis edytorski]
