Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7498 przypisów.
bydlę, co wciąż szczeka (oblatratricem) — niechęć do małżeństwa i pomawianie żon o wszystkie możliwe i niemożliwe przywary, a zwłaszcza o gadatliwość i kłótliwość, jest rysem charakterystycznym dla komedii Plautowskiej (por. Wstęp do Braci, s. XXIV i nast.). Tyrada Periplektomenusa należy do najokazalszych pod tym względem ustępów. [przypis tłumacza]
bydlęty — dziś popr. forma N. lm: bydlętami. [przypis edytorski]
bydlęty — dziś popr. forma N.lm: bydlętami. [przypis edytorski]
bydlić (daw.) — mieszkać, przebywać. [przypis edytorski]
By dokładnie wyrazić swoją syntezę (…) rymu pełnego ukrytej płynności etc. — P. Martino, Parnasse et symbolisme, Paris 1930, s. 151–152. [przypis autorski]
bydom (gw.) — będą. [przypis edytorski]
bydź — dziś popr.: być; autor stosuje obie formy zamiennie. [przypis edytorski]
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
bydź (starop. forma) — dziś popr. (po ubezdźwięcznieniu): być. [przypis edytorski]
bydź (starop. forma ort.) — być. [przypis edytorski]
bydź (starop. forma ort.) — dziś: być. [przypis edytorski]
bydzie (gw.) — będzie. [przypis edytorski]
bydziema (gw.) — będziemy. [przypis edytorski]
Bygmester Solness — Budowniczy Solness, sztuka Henryka Ibsena, opublikowana w grudniu 1892 r. w Kopenhadze, wystawiona w 1893 r. w Berlinie. [przypis edytorski]
by God! by God! (ang.) — Na Boga! Na Boga! [przypis edytorski]
(…) by go wyleczyć z przywar dziwnych — po tym zdaniu opuszczone: Ich mußte ihn anbeten, so tief er auch alle meine Empfindungen kränkte. [przypis edytorski]
By go zachować od nieczystości, nie palono umarłych. Dziób ptaków unosił ich do nieba — wyznawcy zoroastryzmu, by uniknąć skażenia ziemi i ognia, pozostawiają zwłoki zmarłych na żer ptakom w specjalnych budowlach, tzw. wieżach milczenia. [przypis edytorski]
By ich męczeństwem (…) bramy — w wersji ze Śpiewów nabożnych polskich: „Cierniem męczeństwa uwieńczyli skronie,/ A nam wolności otworzyli bramy”. [przypis edytorski]
by i (daw.) — choćby i; choćby nawet. [przypis edytorski]
By — jakby, niby. [przypis edytorski]
by — jakby, niby. [przypis edytorski]
by — jak, jakby. [przypis edytorski]
by — jak. [przypis edytorski]
by jeden — choćby jeden. [przypis edytorski]
by jedno (starop.) — byleby, byleby tylko. [przypis redakcyjny]
By jego poseł, jak Krywejty goniec — u starożytnych Litwinów był rząd po części teokracki. Kapłani wielki wpływ mieli. Najstarszy z nich zwał się Kriwe Kriwejto lub Kirwejto. Kronikarze, którzy Litwę od Rzymian lub Greków wyprowadzać chcieli, upatrywali w tytule kapłana wyraz grecki Κυρίος, Κυρίοτατος. Mieszkanie tego naczelnika religijnego było niedaleko miasta Romowe w Prusach, gdzie potem wieś Heiligenbeil. Tam pod świętym dębem odbierał ofiary i stamtąd ogłaszał swoją wolę, rozsyłając po kraju wajdelotów i sygonotów uzbrojonych laską na znak pełnomocnictwa wielkiego kapłana. Ob.[acz] Guagnini Alexandri: Rerum Polonicarum tomi III, Francofurti 1584, v. II. p. 107 i w zbiorze Elzewirów p. 321; Kotzebue, t. I, p. 81; Cromeri Martini, Polonia sive de originibus et rebus gestis Polonorum libri XXX, Coloniae Agrippinae, a. MDLXXXIX (libro III, p. 42). [przypis autorski]
By jeszcze nam nie wierzyć… — Tartufe dobrze przewidywał: Elmira starała się otworzyć mężowi oczy. [przypis tłumacza]
By Jove (ang.) — na Jowisza. [przypis edytorski]
by kąska niemiło — ani trochę nie jest przyjemnie. [przypis redakcyjny]
by — kad tik. [przypis edytorski]
byka — porcja suszonego, twardego mięsa. [przypis edytorski]
by każdy obywatel był całkowicie niezależny od wszystkich innych, krańcowo zaś zależny od państwa; co osiąga się zawsze za pomocą tych samych środków; jedynie bowiem siła państwa tworzy wolność jego członków — im bardziej wszyscy obywatele są uzależnieni od państwa, tym bardziej są uniezależnieni wzajemnie od siebie: środki stosowane do osiągnięcia jednego z tych celów będą służyć równocześnie do sprowadzenia drugiego. Według Russa całkowite, krańcowe podleganie jednostek państwu nie niszczy ich wolności, o ile są zachowane podstawowe zasady prawności społeczeństw. [przypis tłumacza]
by każdy z niewolników taką pracę, do której przywykł, pełnił — mowa o ludziach niedawno wziętych do niewoli. [przypis edytorski]
Byk, cap i baran, pies, kogut i gawron — kogut i gawron zaliczone do czwórnogich, ale to nie razi „mistrza”, który zważa tylko na formy gramatyczne. [przypis tłumacza]
byk Falarysa — narzędzie kaźni; wykonany w VI w. p.n.e. na rozkaz tyrana sycylijskiego miasta Akragas Falarisa wydrążony byk z brązu, do którego wnętrza wrzucano skazańców, a następnie podpalano ogień pod figurą; jako pierwszy miał zginąć w ten sposób wykonawca byka, Perilaos; pierwotnie byk miał być rodzajem wymyślnego instrumentu. [przypis edytorski]
byki czarne — zwierzęta o czarnej maści Grecy ofiarowywali bóstwom podziemnym, a także Posejdonowi, bogu morskich głębin. [przypis edytorski]
Byk, Orion, Pies Mały… — nazwy gwiazdozbiorów. [przypis redakcyjny]
bykowiec (daw.) — bicz wykonany z rzemienia. [przypis edytorski]
bykowiec — skórzany bicz. [przypis edytorski]
byk święty — wzmianka o świątkach „Dipolia” — na cześć Zeusa — które w dawnych czasach obchodzono, a w stuleciu oświaty wydawały się czymś dziecinnie śmiesznym. Podprowadzano byczka od pługa do ołtarza Zeusa, aby się pokusił jeść leżące tam jarzyny: za to zabijał go kapłan siekierą — i uciekał — jakby zbrodnię popełnił, gdyż nie wolno było zabijać bydła roboczego; nad siekierą odbywano sąd i rzucano na nią klątwę. [przypis tłumacza]
byk (starop.) — rodzaj tarana. [przypis redakcyjny]
Byk — w oryginale stary stelmach i jego syn noszą imię Bigre. [przypis tłumacza]
byłabym chciała — daw. konstrukcja w czasie zaprzeszłym, wyrażająca pragnienie „chciałabym” odczuwane dawniej. [przypis edytorski]
byłabym się połapała — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: połapałabym się wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
byłabym zbyt szczęśliwą, gdyby kresem mego życia była środa 1-go czerwca — jest to, jak się zdaje, aluzja do usiłowanego samobójstwa po otrzymaniu wieści o śmierci pana de Mora. [przypis tłumacza]
byłaby pośpieszyła — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość; dziś: pospieszyłaby. [przypis edytorski]
byłaby przybrała — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
byłaby się (…) rozeszła — przykład użycia daw. czasu zaprzeszłego, oznaczającego czynność (zjawisko, zdarzenie itp.) wcześniejszą od opisywanych w czasie przeszłym; znaczenie: rozeszłaby się wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
byłaby wystąpiła — przykład użycia konstrukcji tzw. czasu zaprzeszłego, w tym przypadku wyrażającego niezrealizowaną możliwość; dziś: wystąpiłaby. [przypis edytorski]
byłaby (…) zaczęła — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
byłać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą „ci”, skróconą do „-ć”. [przypis edytorski]
Była córką arcykapłana Jochanana — zgodnie z Księgą Judyty, Judyta była córką Merariego (Jdt 8,1). Postać arcykapłana Jochanana nie występuje w Biblii. [przypis edytorski]
Była godzina, w której żeglarzowi tęsknota serca pamięć dnia odnowi (…) — Poeta opisuje tu zmrok wieczorny. W następnych wierszach czytelnik niech przypomni sobie, co w uprzedniej pieśni powiedziano o świetle i ciemności. [przypis redakcyjny]
Była inna zbrodnia, którą zwłaszcza uważano za niebezpieczną, kiedy te ludy zatraciły w cywilnym rządzie nieco swego ducha swobody i kiedy królowie starali się wprowadzić w państwie lepszy porządek; tą zbrodnią było nie chcieć dać lub nie chcieć przyjąć zadośćuczynienia — Patrz w Grzegorzu z Tours (VII, 47) szczegóły procesu, gdzie strona traci połowę przyznanego jej okupu za to, iż sama sobie wymierzyła sprawiedliwość, zamiast przyjąć zadośćuczynienie, bez względu na to, jakich wybryków doznała później. [przypis redakcyjny]
Była już na grabinię z dawna przeznaczona — chodzi tu o żartobliwą grę słów: grabibi, czyli hrabina, zbliża się dźwiękowo do określenia grabiny, czyli drewna z grabu. [przypis edytorski]
była kochała — konstrukcja czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: kochała wcześniej (uprzednio). [przypis edytorski]
Była krótka przerwa, w której próbowałem się ogłuszać (…) a poza tym nie dochodziłem nigdy do żadnej pewności — Z. Krasiński, Pisma, Kraków 1912, VIII (cz. 2), s. 227–228 (Dziennik umierającego). [przypis autorski]
była lękana — raczej: lękano się jej. [przypis edytorski]
byłali — czasownik z partykułą -li; znaczenie: czy była, czyżby była. [przypis edytorski]
byłam jeszcze z Matyldą jakiś czas w Strzeleckim ogrodzie — wracając z Ludzimierza, Narcyza zatrzymała się w Krakowie; [ogród a właśc. Park Strzelecki: miejski park w Krakowie w obrębie dzisiejszych ulic Rakowickiej, Topolowej, Bosackiej i Lubicz, należący niegdyś do bractwa kurkowego]. [przypis redakcyjny]
Byłam niemądrą, choć Sapią mię zwano — W oryginale jest gra słów z imienia i ze znaczenia wyrazu: Sapia to jest: mądra. Ta Sapia urodzona w Sienie, zaplątana wypadkami wojny domowej mieszkała na wygnaniu w Kolii. Gdy tam florentczycy sieneńczyków pobili, nie mogła ukryć wielkiej radości z porażki ziomków swoich, których nienawidziła. [przypis redakcyjny]
byłam wtedy usposobienia jakiegoś dziwnie ociężałego (…) ospała — Były to, zdaje się, następstwa przebytej w dzieciństwie choroby, zapalenia mózgu. [przypis autorski]
Byłam zajęta „Katinatem” — pan de Guibert napisał Pochwałę Katinata (znakomity wódz), którą zamierzał przedstawić Akademii. [przypis tłumacza]
była nie weszła — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: nie weszła (wówczas, wcześniej). [przypis edytorski]
była nie wyrosła (starop.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: wyrosła wcześniej, uprzednio (kiedyś) itp. [przypis edytorski]
była niezmordowaną pracowniczką pióra — Opowiadają, iż raz, skończywszy jednej nocy powieść przed upływem zwyczajnej ilości godzin pracy, natychmiast rozpoczęła drugą, czyniąc tylko tyle przerwy, ile było potrzeba na zapakowanie rękopisu i położenie na nim adresu wydawcy. [przypis tłumacza]
była oblaną — dziś popr.: była oblana. [przypis edytorski]
była obrazem — Kościoła. [przypis tłumacza]
była o nich mowa obszernie w wydanych rozprawach — Mowa o dziele O poetach. Cały zresztą rozdział ten powinien być pomieszczony dopiero po rozdziale XVI, jak się z rozkładu rzeczy okazuje. W rozdz. XVI mowa jest o poznaniu, a zatem o jednej z trzech części fabuły, a dopiero po ukończeniu rzeczy o fabule przychodzi kolej na rozbiór charakterów. Nadto spodziewalibyśmy się po ukończeniu rozbioru pathosu i poznania jeszcze rozprawy o przełomie, której w dzisiejszym tekście już nie ma. [przypis tłumacza]
była (…) padła (starop.) — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: padła wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
była (…) pobrała (starop. forma) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: pobrała wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
była powiedziała — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: powiedziała wówczas, powiedziała wcześniej. [przypis edytorski]
była prysła — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: prysnęła wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia). [przypis edytorski]
była przysłała — forma daw. czasu zaprzeszłego, dziś: posłała (dawniej, wcześniej, uprzednio). [przypis edytorski]
była przyszła — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, tj. wyrażająca czynność wcześniejszą od tej wyrażonej zwykłym czasem przeszłym. [przypis edytorski]
była rozlaną (daw.) — dziś z M.: była rozlana. [przypis edytorski]
była ruszyła — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym. [przypis edytorski]
byłaś w Egipcie i Troi — wg niektórych poetów greckich, np. w tragedii Eurypidesa Helena, Hermes uniósł rzeczywistą Helenę do Egiptu, Parys zaś porwał tylko jej cień. [przypis edytorski]
była się zgromadziła (starop. forma) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zgromadziła się wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
była spadła — daw. czas zaprzeszły; znaczenie: spadła uprzednio, wcześniej. [przypis edytorski]
Była to czwarta rodzina — Tą rodziną czwartą jest czwarta planeta: Słońce, gdzie poeta wstępując, znajduje znów duchy błogosławione, które Bóg jak Ojciec dzieci karmi oglądaniem w prawdzie i w Duchu swojej Trójcy Przenajświętszej. [przypis redakcyjny]
była to jego wyznaczona godzina — zapaśnicy i gimnastycy zachowywali bardzo ścisły tryb życia według przepisów higieny, podobnie jak i dziś japońscy nauczyciele dżiu-dżitsu wymagają przede wszystkim stosowania się do ich reguł higienicznych. [przypis tłumacza]
… była to pieśń Rygi. — Sławny hymn powstańców, napisany przez Rygę, zaczyna się od słów: Deute, paides ton Hellenon. [przypis autorski]
była Troja — przysłowiowe. [przypis edytorski]
była ubraną (daw.) — dziś z M.: była ubrana. [przypis edytorski]
była uciekła — daw. formy czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: uciekła (wcześniej). [przypis edytorski]
była widziała — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, tj. wyrażająca czynność wcześniejszą od tej wyrażonej zwykłym czasem przeszłym. [przypis edytorski]
była Wola Boża, a (…) nie było wolej bożej — gra słów: Wola Boża (tj. Boża Wola, wieś w wianie panny) oraz wola boska. [przypis redakcyjny]
była w reputacji — była uważana za. [przypis redakcyjny]
była wymowa — dziś: była mowa. [przypis edytorski]
byłażby — daw. konstrukcja z partykułą -że-, skróconą do -ż-; znaczenie: czy byłaby, czyżby była. [przypis edytorski]
byłażby — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy byłaby, czyżby była. [przypis edytorski]
byłażeś — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy byłaś. [przypis edytorski]
byłaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
byłaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, pełniącą funkcję wzmacniającą; znaczenie: czyż była, czy była. [przypis edytorski]
była żyła — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, tj. wyrażająca czynność wcześniejszą od tej wyrażonej zwykłym czasem przeszłym. [przypis edytorski]
była zajęła (daw.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zajęła wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
była zapomniała (daw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: „zapomniała”. [przypis edytorski]
była zaprowadziła — daw. czas zaprzeszły. [przypis edytorski]
była zbielała (daw., gw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zbielała (wcześniej w stosunku do innych zdarzeń i działań wyrażonych w czasie przeszłym). [przypis edytorski]
była znużoną (daw.) — dziś: była znużona. [przypis edytorski]
