Przypisy

cień, która (…) staje się odmienną — dziś: r.m. ten cień. [przypis edytorski]

cienić — rzucać cień, zasłaniać przed słońcem. [przypis edytorski]

cieniów — dziś popr. forma B. lm.: cieni. [przypis edytorski]

cieniów — dziś popr. forma D.lm: cieni. [przypis edytorski]

cieniów — dziś raczej: cieni. [przypis edytorski]

cieniuchny — tu: delikatny. [przypis edytorski]

cieniu (daw. forma D.lp) — dziś popr.: cienia. [przypis edytorski]

cieniu —dziś: cienia. [przypis edytorski]

cieniu — dziś popr. forma D. lp: cienia. [przypis edytorski]

cienki (pot.) — mało aromatyczny. [przypis edytorski]

cienki — tu: subtelny (rusycyzm). [przypis edytorski]

cienkość — tu: rozrzedzenie. [przypis edytorski]

ciepać (gw., pot.) — rzucać; uderzać. [przypis edytorski]

ciepać się (gw.) — wiać. [przypis edytorski]

cieplik — niezniszczalna, niewidzialna i nieważka substancja, którą wg teorii panującej w nauce do połowy XIX w. miało być ciepło. [przypis edytorski]

ciepnąć (gw.) — rzucić. [przypis edytorski]

ciepnąć — rzucić. [przypis edytorski]

ciernistymi igły — dziś popr. forma N. lm: ciernistymi igłami. [przypis edytorski]

cierpcem — cierpieniem. [przypis edytorski]

cierpiałka (daw.) — przydrożny krzyż. [przypis edytorski]

Cierpiał za całą Litwę wszystkimi jej bole — cierpiał za całą Litwę i za wszystkie jej bóle. [przypis edytorski]

cierpić — dziś: cierpieć. [przypis edytorski]

cierpieć nie mogąc rzecz zdrożną — dziś popr. składnia: ścierpieć nie mogąc rzeczy zdrożnej. [przypis edytorski]

cierpieć — tu: znosić. [przypis edytorski]

cierpieli od bąków i komarów — dziś: cierpieli z powodu bąków i komarów. [przypis edytorski]

cierpiemy — dziś popr.: cierpimy. [przypis edytorski]

cierpienieć to było — skrót od: cierpienie ci to było; ci: partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

cierpienióm — dziś popr. forma C. lm: cierpieniom. [przypis edytorski]

cierpisz (daw.) — pozwalasz. [przypis edytorski]

cierpisz mię przeciwnym sobie (daw.) — znosisz mnie, choć się tobie sprzeciwiam. [przypis edytorski]

cierpi z powodu utraconej sławy oraz że żal jej ojca — w oryginale niem.: [Sie] bange wegen des Stolzes und der Bekümmernisse ihres Vaters: cierpi z powodu dumy i niepokoju swojego ojca. [przypis edytorski]

Cierplikowski, Antoni, pseud. Antoine (1884–1976) — polski mistrz fryzjerski i stylista, który po otwarciu swojego zakładu w Paryżu zyskał międzynarodową sławę. [przypis edytorski]

cierpnąć — odczuwać mrowienie, dreszcze na skutek strachu, zimna itd. [przypis edytorski]

cierzpiący (gw.) — cierpiący. [przypis edytorski]

cieśla — rzemieślnik obrabiający drewno. [przypis edytorski]

cieśla tyryjski — Tyr był staroż. miastem i portem fenickim; Fenicjanie stanowili potęgę w zakresie żeglugi i handlu dzięki swemu budownictwu okrętowemu, a więc niejako dzięki kunsztowi swych cieśli. [przypis edytorski]

cieśń — ciasna przestrzeń; ciasnota. [przypis edytorski]

cieśń — tu: ciasne miejsce. [przypis edytorski]

cieśniej (starop. forma) — dziś: ciaśniej. [przypis edytorski]

cieśnina Beringa — cieśnina pomiędzy Azją a Ameryką Północną. [przypis edytorski]

cieśnina Gadesu — właśc. Cieśnina Gibraltarska, oddzielająca Europę od Afryki; łac. Gades: Kadyks, miasto w płd.-zach. Hiszpanii, w Andaluzji, położone na półwyspie oddzielającym odnogę Zatoki Kadyksu od Oceanu Atlantyckiego. [przypis edytorski]

Cieśnina Kimeryjska (łac. Bosporus Cimmerius) — dziś: Cieśnina Kerczeńska; płytki, wąski przesmyk między Płw. Kerczeńskim a Płw. Tamańskim, łączący Morze Azowskie z Morzem Czarnym; jego długość wynosi ok. 40 km, szerokość 15–4 km, przy głębokości od 13 do zaledwie 3 m. [przypis edytorski]

Cieśnina Wiatrów — cieśnina oddzielająca wyspy Kuba i Haiti, łącząca Morze Karaibskie z Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]

ciesą (starop. forma) — ciosają. [przypis edytorski]

ciesali — dziś popr.: ciosali. [przypis edytorski]

Ciesielczuk, Stanisław (1906–1945) — poeta, członek grupy literackiej „Kwadryga”. [przypis edytorski]

ciesielka — też: ciesiołka a. ciesielstwo; nazwa daw. rzemiosła, sztuki ręcznej obróbki drewna i budowy konstrukcji drewnianych, domów, ogrodzeń i mostków. [przypis edytorski]

ciesielski — przymiotnik od słowa „cieśla”: rzemieślnik budujący z drewna. [przypis edytorski]

ciesiołka — ciesielstwo; kunszt obróbki i budowy z drewna znany cieślom. [przypis edytorski]

ciesoriška kariuomenė — cariška kariuomenė. [przypis edytorski]

ciesorius (lenk., brus.) — monarcha, imperatorius. [przypis edytorski]

ciesząc (starop.) — tu: pocieszając. [przypis edytorski]

Cieszkowski, August (1814–1894) — działacz społeczny, filozof mesjanizmu polskiego. [przypis edytorski]

Cieszkowski, August (1814–1894) — herbu Dołęga, filozof, działacz społeczny, ekonomista, współtwórca mesjanizmu polskiego. [przypis edytorski]

Cieszkowski, August (1814–1894) — polski filozof, działacz społeczny, ekonomista, współtwórca mesjanizmu polskiego. [przypis edytorski]

Cieszkowski, August (1814–1894) — polski filozof, współtwórca Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Krytykował idealizm dialektyczny Hegla, ponieważ uważał, że zasadą bytu jest czyn, i że to on tworzy historię. Był przekonany o mesjanistycznym przeznaczeniu narodu polskiego, który miał wg niego przyczynić się do społecznej i moralnej przebudowy świata. Akcentował rolę kościoła katolickiego i zapowiadał nastąpienie epoki Ducha Świętego. [przypis edytorski]

Cieszkowski, Zyzio hr. — prawdopodobnie chodzi o hrabiego Zygmunta Cieszkowskiego, działacza kulturalnego, sekretarza Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (w latach 1887–1894). [przypis edytorski]

cieszony (starop.) — tu: pocieszany. [przypis edytorski]

cieszyć (daw.) — tu: pocieszać. [przypis edytorski]

cieszyć kogoś (daw.) — tu: pocieszać kogoś. [przypis edytorski]

cieszyć kogoś — dziś: pocieszać. [przypis edytorski]

cieszyć kogo (starop.) — pocieszać kogo. [przypis edytorski]

cieszyć się Jopem a obietnicami Pańskimi, iż Pan Bóg wziął, Pan Bóg dać może i wszytko nagrodzić wedle wolej swojej — tj. cieszyć się jak Hiob, bohater biblijnej Księgi Hioba, ciężko doświadczony na skutek zakładu między Bogiem a diabłem zawartego w celu wypróbowania jego wiary. Skutkiem zakładu było zesłanie na Hioba trądu, śmierć jego rodziny i pozbawienie go bogactwa. Mimo namów przyjaciół, nie zwątpił w Boga, za co został nagrodzony późniejszym zdrowiem, nowymi dziećmi i ponownym bogactwem. [przypis edytorski]

cieszyć się (starop.) — tu: pocieszać się. [przypis edytorski]

cieszyć słowy (daw.) — pocieszać słowami. [przypis edytorski]

cieszyć (starop.) — pocieszać. [przypis edytorski]

cieszyć — tu: pocieszać. [przypis edytorski]

cieszyć we smutku — dziś: pocieszać w smutku. [przypis edytorski]

Cieszyło go to, że on, szlachcic, zajmując stanowisko handlowe, poświęcał swoje przesądy szlacheckie, przyczyniał się do postępu i brał udział w reformie kraju, szukającego nowych dróg do powiększenia ogólnej zamożności — wyraz światopoglądu pozytywistycznego. [przypis edytorski]

Cieszyn — w spisie treści wiersz występuje jako tęcza mundurów. [przypis edytorski]

ciewy (gw.) — a niech to; a to dopiero; też coś. [przypis edytorski]

ciewy (gw.) — a niech to. [przypis edytorski]

ciewy (gw.) — a to dopiero; też coś. [przypis edytorski]

ciewy (gw.) — też coś; a to dopiero. [przypis edytorski]

ciewy (gw.) — też coś. [przypis edytorski]

ciewy (gw.) — też coś, to dopiero (wykrzyknik, wyraz emocji). [przypis edytorski]

cigarillo (hiszp.) — papieros. [przypis edytorski]

cigarittas, popr.: cigarritas (hiszp.) — papierosy. [przypis edytorski]

cigęź a. cigęć — cień. [przypis edytorski]

cigęź a. cigęć (gw.) — cień. [przypis edytorski]

Ci-gît Piron, qui ne fut rien — Pas même académicien (fr.) — Tu spoczywa Piron, który nikim nie był, nawet członkiem Akademii Francuskiej [przypis edytorski]

Ci już do prawodawstwa należeć nie będą. Senatorowie wybieranymi być nie mogą, tylko przez samą szlachtę i z samej szlachty; urodzenia i oddzielne prawo do wszystkich w kraju godnośći; samej — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]

ciklopas — senovės graikų mitologijoje vienakis milžinas. [przypis edytorski]

ci, którzy dawniej z nim maszerowali w głąb kraju — mowa o 300 hoplitach dowodzonych przez Parrazyjczyka Kseniasa, towarzyszących Cyrusowi w wyprawie wspomnianej w ks. I, 1. [przypis edytorski]

ci, którzy świętych młodzianków za Herodowym ordynansem wycinali — wg Biblii, po usłyszeniu proroctwa Trzech Króli, że narodził się nowy król żydowski, król Herod kazał swoim żołnierzom zabić wszystkich małych chłopców; Maria i Józef uratowali wówczas nowonarodzonego Jezusa Chrystusa dzięki anielskiemu ostrzeżeniu i ucieczce do Egiptu. [przypis edytorski]

ciła usianaja (z ukr.) — cała zasiana. [przypis edytorski]

Cimarosa, Domenico (1749–1801) — kompozytor włoski z okresu klasycyzmu. [przypis edytorski]

Cimarosa, Domenico (1749–1801) — włoski kompozytor klasycystyczny. [przypis edytorski]

Cincinnati — miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Ohio. [przypis edytorski]

cinda (jęz. wenecki) — pas, pasek. [przypis edytorski]

Cino da Pistoia (1270–1336 a. 1337) — pisarz i prawnik włoski, przyjaciel Guido Cavalcantiego i Dantego Alighieri, z którymi korespondował; jako poeta zaliczany do nurtu dolce stil nuovo. [przypis edytorski]

Cinq-Mars — Henri Coiffier de Ruzé, markiz de Cinq-Mars (1620–1642), faworyt Ludwika XIII Burbona, króla Francji, zorganizował spisek przeciwko kardynałowi Richelieu, został ujęty i ścięty. Plotkowano o jego romansie z Marią Ludwiką Gonzagą i o tym, jakoby ich nieślubną córką miała być dama dworu Marii Ludwiki, Maria Kazimiera d'Arquien, późniejsza żona Jana III Sobieskiego. [przypis edytorski]

cinquecento (wł.) — wiek XVI. [przypis edytorski]

cinquecento (wł.) — XVI wiek; kultura włoska XVI wieku. [przypis edytorski]

Cinquo millreis! Tres!… Dois para persona! (port.) — Pięć milrejsów! Trzy!… Dwa za osobę! [przypis edytorski]

Cinti i Pasta — Laura Cinti-Damoreau , właśc. Laura Cinthie Montalant (1801–1863): francuska sopranistka, sławna z ról w operach Rossiniego; Giuditta Pasta (1797–1865): włoska sopranistka, znana z występów w Paryżu. [przypis edytorski]

ciocia Rosia — tu przen.: Rosja. [przypis edytorski]

ciocia Wikta — tu: brytyjska królowa Wiktoria (1819–1901) lub przen.: Wielka Brytania. [przypis edytorski]

ciołak a. ciołek (gw.) — cielę. [przypis edytorski]

ciołak (daw.) — ciołek, młody byk. [przypis edytorski]