Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5441 przypisów.
dominikanie — głównym zadaniem założonego w 1216 zakonu dominikanów była walka z herezjami; z ich grona pochodziła większość inkwizytorów, duchownych mianowanych przez papieża do wykrywania, nawracania i karania heretyków. [przypis edytorski]
dominikanie — katolicki zakon męski, założony w 1216 roku. [przypis edytorski]
Dominik — jeden z kryptonimów Stendhala. [przypis edytorski]
dominium absolutum a. absolutum dominium (łac.) — nieograniczona władza; termin używany przez szlachtę polską, by piętnować dążenia króla do wzmocnienia władzy monarszej. [przypis edytorski]
dominium — teren podlegający czyjejś władzy. [przypis edytorski]
dominium — wielkie posiadłości ziemskie lub leśne. [przypis edytorski]
domino — płaszcz maskaradowy z kapturem. [przypis edytorski]
domino — płaszcz z kapturem używany jako strój maskaradowy. [przypis edytorski]
domino — rodzaj płaszcza z kapturem. [przypis edytorski]
Dominos — Maskenkostüm, langer seidener Mantel mit weiten Ärmeln. [przypis edytorski]
domino — tu: przebranie karnawałowe. [przypis edytorski]
domino — tu: strój karnawałowy. [przypis edytorski]
domino (włos.) — płaszcz maskaradowy z kapturem; tu: osoba ubrana w taki płaszcz. [przypis edytorski]
Dominus regit me, nihil mihi deerit (łac.) — Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego; Psalm 23 (22). [przypis edytorski]
dominus sol (łac.) — pan słońce. [przypis edytorski]
Dominus Teco — w oryginale: dominsteco, mieszanina łac. (Dominus) i wł. (Teco): Pan z Tobą. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z tobą; zwyczajowe słowa powitania używane przez osoby duchowne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z wami. [przypis edytorski]
Dominus Wobiskum — fonetycznie zapisane łac. Dominus Vobiscum: Pan z wami; formuła używana podczas mszy katolickiej w obrządku łacińskim. [przypis edytorski]
domiseda, lanifica, pia (łac.) — w domu siedząca, przędąca, pobożna; cechy tradycyjnego wzoru kobiety rzymskiej. [przypis edytorski]
domku ustawionego w głąb podwórza — popr.: domku ustawionego w głębi podwórza. [przypis edytorski]
D. O. M. (łac. Deo Optimo Maximo) — Bogu Najlepszemu, Największemu; napis umieszczany na nagrobkach. [przypis edytorski]
Dom Lankastrów — w oryg. House of Lancaster. [przypis edytorski]
dom małych dzieci — przedszkole. [przypis edytorski]
Dom marzeń Ani (ang. Anne's House of Dreams) — wydana po raz pierwszy w 1917 r. piąta część cyklu powieściowego Lucy Maud Montgomery o Ani Shirley. W 1936 r. ukazała się powieść Anne of Windy Poplars (w polskim tłumaczeniu Ania z Szumiących Topoli a. Ania z Szumiących Wierzb), która opowiada dzieje bohaterki wcześniejsze od tych opisanych w Domu marzeń Ani. [przypis edytorski]
dom — metafora ciała jako domu była popularna w liryce staropolskiej. [przypis edytorski]
dom mój ruchomy/ Z wielbłądziej skóry — namiot. [przypis edytorski]
Dom na loterii — La maison en loterie, jednoaktowa komedia Picarda i Radeta z roku 1817. Jednym z jej bohaterów jest Riguadin, zdeformowany, garbaty urzędnik pracujący u notariusza; rolę tę odgrywał słynny Hugues Bouffé. [przypis edytorski]
domniemywać się — dziś: domyślać się czegoś a. domniemywać coś. [przypis edytorski]
Domnina z Aleppo i dwie jej córki — męczenniczki chrześcijańskie, zginęły w r. 310; uciekając przed żołnierzami, rzuciły się do rzeki i utonęły; wg Euzebusza pochodziły z Antiochii. [przypis edytorski]
domokrążny — chodzący po domach; zajmujący się akwizycją. [przypis edytorski]
domosko (gw.) — domisko, domiszcze; wielki, ponury dom. [przypis edytorski]
domostwy — dziś popr. forma N. lm: domostwami. [przypis edytorski]
do motja (gw. środ.) — do spółki. [przypis edytorski]
domotūras — namisėda. [przypis edytorski]
do motyla podobny na wozie — nawiązanie do bajki Ignacego Krasickiego Furman i motyl, w której motyl poczuwa się do odpowiedzialności za ugrzęźnięcie wozu, więc kierując się litością rezygnuje z przejażdżki. [przypis edytorski]
domowem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: domowym. [przypis edytorski]
domowe statki (daw.) — sprzęty domowe. [przypis edytorski]
domowi (daw.) — domownicy. [przypis edytorski]
domowi — domownicy. [przypis edytorski]
domowina (gw.) — trumna. [przypis edytorski]
Dom Pedro I (port.), pol. Piotr I (1798–1834) — cesarz Brazylii (1822–1831); jako syn króla Portugalii Jana VI i jego regent w kolonii w 1822 ogłosił niepodległość Brazylii i został jej pierwszym cesarzem. [przypis edytorski]
Dom Pedro (port.) — tu: Piotr II (1825–1891), drugi i zarazem ostatni cesarz Brazylii; w 1889 zmuszony do ustąpienia z tronu, udał się na wygnanie. [przypis edytorski]
„Dom profesorski” — Mieścił się on przy ulicy Brzozowej 12. [przypis edytorski]
dompteur (fr.) — poskramiacz dzikich zwierząt (r.ż., pogromczyni: dompteuse). [przypis edytorski]
dom Roeslera — kamienica Roeslera i Hurtiga przy ulicy Krakowskie Przedmieście 79 w Warszawie, wzniesiona l. 1784–1785 na dziedzińcu stojącego przy ul. Senatorskiej pałacu Małachowskich, z którym budynek był połączony przez oficyny; projekt obiektu wykonał Szymon Bogumił Zuga; kamienica stanowiła nowoczesny trzypiętrowy dom handlowo-mieszkalny ze specjalnie zaprojektowanymi witrynami wystawowymi na parterze oraz apartamentami właścicieli (byli to kupcy z Czech i Moraw, Jan Michał Roesler, Franciszek Leopold Roesler i Gaspar Hurtig), a także mieszkaniami czynszowymi na piętrach. [przypis edytorski]
do mszej (daw. forma D.) — dziś: do mszy. [przypis edytorski]
Dom ten ludzi i bogów przeraża… — Iliada XX 62–63. [przypis edytorski]
Dom Towarowy Braci Jabłkowskich — wielki warszawski dom towarowy, otwarty w 1914 przy ul. Brackiej 25; w 1950 odebrany rodzinie Jabłkowskich i upaństwowiony, w 1996 firmę reaktywowano i zwrócono jej budynek. [przypis edytorski]
dom — tu: ród. [przypis edytorski]
dom Tyszkiewiczów — pałac Tyszkiewiczów-Potockich w Warszawie, przy ul. Krakowskie Przedmieście 32. [przypis edytorski]
domu, który wyrósł na gruncie świata zepsutego czasów stanisławowskich — Należy zapewne zachować dystans wobec silnie wartościujących stwierdzeń Józefa Ujejskiego; doba stanisławowska przyniosła Polsce zgoła nie tylko i nie przede wszystkim zniszczenie, ale rozkwit kulturalny, który pozwolił Polakom przetrwać zabory, zachowując własną tożsamość. [przypis edytorski]
domus transitoria (łac.) — dom przechodni, nazwa pałacu Nerona. [przypis edytorski]
dom, w którym umarł Batory — Stary Zamek w Grodnie; siedziba książąt i królów, miejsce sejmów walnych I Rzeczypospolitej; zniszczony w 1708 podczas działań wojennych; prowizorycznie odbudowany, służył jako trybunał skarbowy; po upadku powstania styczniowego zamieniony na więzienie dla powstańców, później przebudowany na ros. koszary. [przypis edytorski]
Domy — dziś popr. forma N. lm: domami; Dom — tu: dynastia. [przypis edytorski]
domy — dziś popr. forma N. lm: domami; w wyd. z 1816 r.: jednodzierżami (tj. despotami). [przypis edytorski]
domyśliwam się (starop. forma) — dziś popr.: domyślam się. [przypis edytorski]
domyślnik — zwrot aluzyjny, coś, czego trzeba się domyślać, niedopowiedzenie. [przypis edytorski]
domyślnik — zwrot aluzyjny, coś, czego trzeba się domyślać. [przypis edytorski]
domy — tu: domy schadzek. [przypis edytorski]
dom, z którego wyleciał Emin Pasza po powrocie ze Stanleyem z Wadelai — po przybyciu ze Stanleyem znad jeziora Alberta do Bagamoyo Emin Pasza został przez Wissmanna powitany ucztą, podczas której spadł z balkonu i odniósł ciężkie obrażenia. [przypis edytorski]
Dońce — a. Dońcy; kozacy dońscy, których nazwa pochodzi od rzeki Don przepływającej przez ich terytorium; od XVI w. kozacy dońscy formowali oddziały jazdy uzbrojonej w szable, krótką broń palną i lance, a od XVIII w. stanowili regularne oddziały wchodzące w skład armii rosyjskiej, używane do szarż; cechą charakterystyczną ich stroju były wysokie futrzane czapy. [przypis edytorski]
Dońce — dziś popr. forma M. lm: Dońcy; Kozacy znad Donu, w XVIII i XIX w. żołnierze na służbie rosyjskiej; oddziały kozackie były używane m.in. do pacyfikowania demonstracji patriotycznych w Warszawie w XIX w. [przypis edytorski]
dońców — kozaków dońskich. [przypis edytorski]
dońcom — chodzi o kozaków zw. dońskimi (tereny ich osiedlenia w Imperium Rosyjskim leżały nad Donem na Ukrainie), którzy tworzyli doborową kawalerię wojska ros. [przypis edytorski]
Dońcy — Kozacy znad Donu, w XVIII i XIX w. żołnierze na służbie rosyjskiej; oddziały kozackie były używane m.in. do pacyfikowania demonstracji patriotycznych w Warszawie w XIX w. [przypis edytorski]
doń (daw.) — do niego. [przypis edytorski]
doń (daw.) — do niego; tu: mówi do niego. [przypis edytorski]
doń — do niego. [przypis edytorski]
dońdzie, dońście (gw.) — dojdzie, dojście. Półotwarta głoska j wymawiana jest jak półotwarta ń. [przypis edytorski]
doń — dziś: do niego. [przypis edytorski]
doń — skrócone: do niego. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
doń — skrócone: do niego; tu użyte błędnie zamiast: do niej. [przypis edytorski]
doń — skrót od: do niego. [przypis edytorski]
Dona Anna — córka Komandora, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]
donacja (z łac.) — darowizna. [przypis edytorski]
do naczalstwa (z ros.) — do dowództwa. [przypis edytorski]
Dona Elwira — porzucona kochanka Don Juana, postać z opery Don Giovanni (Don Juan). [przypis edytorski]
do naju (gw.) — do nas. [przypis edytorski]
dona nobis pacem (łac.) — obdarz nas pokojem. [przypis edytorski]
donatyści — zwolennicy poglądów biskupa Donata z Kartaginy, członkowie chrześcijańskiego ruchu kontestacyjnego w rzymskiej prowincji Afryki Prokonsularnej, zapoczątkowanego w następstwie prześladowania chrześcijan za cesarza Dioklecjana (303–305); przeciwstawiali się ponownemu przyjmowaniu do Kościoła tych, którzy odeszli od niego w czasie prześladowań, odmawiali ważności chrztom i święceniom dokonywanym przez „zdrajców”, którzy wydali władzom współwyznawców, święte księgi lub sprzęty liturgiczne; pomimo lokalnego poparcia donatyzm został potępiony na kilku synodach, od czasów Konstantyna był represjonowany przez władze cesarskie, zanikł w wyniku najazdu ariańskich Wandalów na Afrykę w V w. [przypis edytorski]
Donauweibchen — Oper von Ferdinand Knauer. [przypis edytorski]
don Basilio — postać opery buffa Gioacchina Rossiniego (1792–1868) Cyrulik sewilski (wł. Il Barbiere di Siviglia); rola nauczyciela muzyki przy użyciu głosu basowego; aktorem w premierze z 20 lutego 1816 r. był Zenobio Vitarelli; la calunnia (aria o plotce) to jedna ze składowych arii tej opery. [przypis edytorski]
Don Carlos (1545–1568) — odsunięty od władzy syn króla Hiszpanii Filipa II Habsburga; przez część historiografii przedstawiany jako chory umysłowo i zdeformowany; według legendy miał być szaleńczo zakochany w swej macosze, a Filipa II, który uwięził Don Carlosa, udaremniając próbę jego ucieczki z kraju, podejrzewano o zabicie syna (przez zagłodzenie); romantyczną interpretację losu królewicza hiszpańskiego stworzył Fryderyk Schiller (1759–1805) w dramacie Don Karlos, na podstawie którego powstała opera Giuseppe Verdiego (1813–1901) pod tym samym tytułem. [przypis edytorski]
doncella (z średn. łac.: domnicella; por. port. donzela, fr. demoiselle) — pani, panna. [przypis edytorski]
Donde es la capitania? (hiszp.) — Gdzie jest kapitanat? (kapitanat to kierownictwo portu, urząd zarządzający sprawami związanymi z ruchem statków w porcie; na czele kapitanatu stoi kapitan portu). [przypis edytorski]
Donec felix eris, multos numerabis amicos; tempora si fuerint nubila, solus eris. (łac.) — słowa Owidiusza, wypowiedziane na wygnaniu: „Dopóki będziesz szczęśliwy, będziesz miał wielu przyjaciół, gdy nastanie czas zły — zostaniesz sam”. [przypis edytorski]
Don Felipe el Discreto — Filip II Habsburg (1527–1598), król Hiszpanii w okresie jej największej potęgi, kiedy stanowiła stanowiła supermocarstwo obejmujące dużą część Europy, kolonie w Ameryce, na wybrzeżach Afryki, Indii i Azji Płd.-Wsch.; słynny z gorliwego katolicyzmu i zwalczania herezji; w czasie wojen religijnych we Francji wspierał finansowo stronnictwo Ligi Katolickiej przeciwko hugenotom (francuskim protestantom), nie akceptując objęcia tronu Francji przez hugenockiego króla Henryka IV. [przypis edytorski]
Don Feluccio — w oryginale: don Falcuccio. Znane jest rzymskie powiedzenie „rimanere come Don Falcuccio” (wł.): skończyć jak Don Falcuccio. Rzymski ksiądz zasłynął rozdaniem całego swojego majątku potrzebującym; pewnego ranka zbudził się i odkrył, że nie pozostała mu nawet koszula nocna. [przypis edytorski]
Don Garcia z Nawary — komedia heroiczna Moliera z 1660 roku. [przypis edytorski]
Don German y dos caballeros eran al comedor (hiszp.) — Pan Germanin i dwóch panów poszli do jadalni. [przypis edytorski]
don (hiszp.) — pan, zwrot grzecznościowy używany przed imieniem osoby. [przypis edytorski]
donia (hiszp. doña) — pani. [przypis edytorski]
donia — panna. [przypis edytorski]
donia — panna, tu: córka. [przypis edytorski]
donia Sol — postać z przełomowego w historii literatury francuskiej dramatu Wiktora Hugo Hernani: ukochana tytułowego bohatera, która razem z nim popełnia samobójstwo. [przypis edytorski]
donia (ukr.) — córeczka. [przypis edytorski]
donica — głęboka misa. [przypis edytorski]
Doniec — Kozak doński. [przypis edytorski]
do niepojęcia — nie do pojęcia. [przypis edytorski]
