Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5677 przypisów.
doryckim czy też korynckim portykiem — portyk: popularny w staroż. architekturze greckiej i rzymskiej rodzaj otwartej frontowej części budowli z rzędem kolumn wspierających dach; dorycki i koryncki: antyczne style architektoniczne, wykształcone w Grecji, przejęte przez Rzymian; w Stanach Zjednoczonych budynki rządowe zbudowano w stylu klasycyzmu, odwołującym się do tradycji greckiej i rzymskiej. [przypis edytorski]
Dory — Dorowie, ostatnia fala migracji greckich (ok. 1100 p.n.e.). [przypis edytorski]
doryjski — dziś popr.: dorycki. [przypis edytorski]
Doryna — garderobiana Marianny, córki Orgona. [przypis edytorski]
dorżliśmy — popr. forma 1 os. lm: dorżnęliśmy. [przypis edytorski]
dorzecznemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: dorzecznymi. [przypis edytorski]
Do Rzeczypospolitej — W oryginale po prostu Ad navem, czyli „Do okrętu”; rozumienie statku jako alegorii państwa pozostawione było domyślności czytelnika. Bardziej szczegółowe interpretacje odnoszą wiersz do rzymskiej wojny domowej między zwolennikami republiki a cesarstwa. [przypis edytorski]
dość miejsca, żeby pohuśtać kota — idiom ang. not enough room to swing a cat, znaczący tyle co: nie ma gdzie się obrócić; jest bardzo ciasno. [przypis edytorski]
dość sobie w tych (…) ludziach podobał — popr. upodobać sobie w kimś. [przypis edytorski]
Dość spojrzeć na ten reklamowy portret, który stanowił radość artystów, a na którym Jan Apolinary tak łudząco podobny jest do króla Jana III-go z pudełka od zapałek. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Jan Apolinary Michalik. [przypis edytorski]
dość w czas (daw.) — wystarczająco wcześnie. [przypis edytorski]
dościem już napłakała — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: dość [się] już napłakałam. [przypis edytorski]
dościgło by mnie nieszczęście — Lot prosił: «Gdy byłem pośród ludzi Sedomu, to Bóg widział moje czyny [na tle] czynów ludzi tego miasta i wyglądałem na sprawiedliwego i wartego uratowania, ale gdy pójdę [do Abrahama], to przy takim sprawiedliwym będę [wyglądał] jak złoczyńca», zob. Raszi do 19:19. [przypis edytorski]
dościgły (daw.) — dojrzały (o owocu). [przypis edytorski]
dościgły (daw.) — dorosły, dojrzały. [przypis edytorski]
dościgły — tu: dojrzały. [przypis edytorski]
dościg — tu: dojrzewanie. [przypis edytorski]
doślipić (gw.) — wypatrzyć. [przypis edytorski]
do śmierci prowadzi obojej (starop.) — konstrukcja z formą daw. liczby podwójnej, dziś: prowadzi do obu [rodzajów] śmierci; tj. do śmierci cielesnej i duchowej. [przypis edytorski]
dośpiały (daw.) — dojrzały. [przypis edytorski]
dośpiały (gw.) — dojrzały. [przypis edytorski]
dośpieć (daw.) — dogrzać a. dojrzewać. [przypis edytorski]
dośpieć (daw., gw.) — dojrzeć. [przypis edytorski]
dośpik (gw.) — drzemka. [przypis edytorski]
doświadczenie Torricelliego — dotyczyło systemu naczyń połączonych; Evangelista Torricelli (1608–1647), wł. fizyk i matematyk, uczeń Galileusza, przeprowadził w 1643 r. doświadczenie, do którego użył metrowej długości probówki napełnionej rtęcią i szerokiego naczynia: odwróciwszy probówkę denkiem do góry, zanurzył ją w szerszym naczyniu z rtęcią, w wyniku parcia słupa rtęci w probówce, część jej przepływa do naczynia poniżej, a na górze probówki tworzy się próżnia (tzw. próżnią Torricellego), jednak część rtęci pozostaje w probówce, przy czym wysokość pozostającego słupa rtęci jest niezależna od długości rurki, lecz od ciśnienia atmosferycznego: normalne ciśnienie atmosferyczne równoważy ciśnienie hydrostatyczne wywierane przez 0,76 m słupa rtęci; dalsze doświadczenia przeprowadził Blaise Pascal (1623–1662) wykazując, że wysokość słupa rtęci zależy m.in. od wysokości, ponieważ im wyżej, tym powietrze jest rzadsze i jego ciśnienie spada; normalna ciśnienie mierzy się nadal w jednostkach nazwanych od nazwiska fr. uczonego i wynosi 1013 hektopaskali (hPa). [przypis edytorski]
doświadczona to (starop.) — tzn. jest to doświadczone; jest to potwierdzone doświadczeniem. [przypis edytorski]
Doświadczyński — tytułowy bohater pierwszej polskiej powieści p.t. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776), autorstwa Ignacego Krasickiego (1735–1801); wyspa Nipu, na którą trafia Doświadczyński stanowi obraz oświeceniowej utopii: rządzonego racjonalnie państwa oraz sprawiedliwego społeczeństwa. [przypis edytorski]
Doświadczyński — właśc. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776), powieść Ignacego Krasickiego; pierwsza polska powieść. [przypis edytorski]
do światła wiedzie nasza ścieżka — nawiązanie do utworu A. Asnyka Przodownikom: „Wy możecie zstępować bez trwogi,/ Gdzie noc, groza i zwątpienie mieszka,/ I piekielne nie zwiodą was bogi,/ Bo do światła wiedzie wasza ścieżka”. [przypis edytorski]
do świętego Michała — tj. do 29 września a. 21 listopada (daty wspomnienia św. Michała Archanioła w kalendarzu chrześcijańskim). [przypis edytorski]
doświtka — zabawa trwająca do świtu. [przypis edytorski]
do Świtnice — dziś popr. forma D.lp: do Świtnicy. [przypis edytorski]
dosadził — tu: dorzucił, dodał. [przypis edytorski]
do Salerny — dziś popr. forma: do Salerno; Salerno: miasto we Włoszech, w regionie Kampania, położone w zatoce Morza Tyrreńskiego. [przypis edytorski]
do Sambij — dziś popr. forma D.: do Sambii. [przypis edytorski]
do samej ziemie (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (…) ziemi. [przypis edytorski]
Do sankcji — do uznania. [przypis edytorski]
do Seiru — «Opisał mu wydłużoną drogę, bo miał zamiar dojść jedynie do Sukot, pomyślał: jeśli [Esaw] planuje zrobić mi coś złego, niech zaczeka, aż dojdę do niego [do Seiru]. Lecz wcale tam [Jakub] nie poszedł», zob. Raszi do 33:14. [przypis edytorski]
dosiąc — dziś: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiąc — dziś por.: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiąc (starop.) — dziś popr. forma: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiąc (starop. forma) — dziś: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiąc (starop. forma) — dziś popr.: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiądz — dziś: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiądz — dziś popr.: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiągł — dziś częściej: dosięgnął. [przypis edytorski]
dosiągnąć (daw. forma) — dziś: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dosiągszy (starop. forma) — dziś popr. forma imiesłowu przysł. uprzedniego: dosięgnąwszy. [przypis edytorski]
dosić — dość, dosyć. [przypis edytorski]
dosić — dość. [przypis edytorski]
do się (daw.) — dziś: do siebie. [przypis edytorski]
dosięże (daw.) — dosięgnie. [przypis edytorski]
dosięże — dziś: dosięgnie a. osiągnie. [przypis edytorski]
dosięże — dziś: dosięgnie. [przypis edytorski]
do siebie — dziś popr.: za siebie. [przypis edytorski]
do siego roku — do przyszłego roku. [przypis edytorski]
dosiekali — kończyli kosić. [przypis edytorski]
do siódmego potu — do całkowitego wyczerpania. [przypis edytorski]
do sipienia (daw. gwar.) — do sypiania. [przypis edytorski]
Dositheos (I w.) — przywódca religijny Samarytan, często uważany za gnostyka; podobno był uczniem Jana Chrzciciela i nauczycielem Szymona Maga. [przypis edytorski]
doskonałość peryklejska — chodzi o doskonałość sztuki powstającej w Atenach za rządów Peryklesa (495–429 p. n. e.), który przyczynił się do budowy Partenonu i Propylei, a także rozbudowy Pireusu, otaczał przyjaźnią i wsparciem Fidiasza, Anaksagorasa, Sofoklesa i Herodota; mówi się o wieku Peryklesowskim jako o okresie rozkwitu kulturalnego Aten. [przypis edytorski]
doskonaleście postąpił — doskonale postąpiliście. [przypis edytorski]
doskonne — dozgonne; trwające aż do skonania. [przypis edytorski]
doskwierzyć (daw.) — dokuczyć. [przypis edytorski]
doskwirczyć — dziś: doskwierać. [przypis edytorski]
dosłownie „Herr”, bez „mein” — przyjętą w jęz. niem. uprzejmą formą grzecznościową jest „mein Herr” (dosł: mój panie). [przypis edytorski]
do — słowo 'do' dodane przez Cylkowa, NIE ma go w oryginale. [przypis edytorski]
do Sopot — daw. ndm, dziś popr.: do Sopotu. [przypis edytorski]
do spożycia — u Cylkowa 'ku spożyciu'. [przypis edytorski]
do sprzętów i omłotów — do czasu zwiezienia plonów i wymłócenia zboża. [przypis edytorski]
dossier (fr.) — zbiór dokumentów dotyczących jakiejś osoby lub sprawy. [przypis edytorski]
dostąpić — dojść, dotrzeć. [przypis edytorski]
dostąpienie — tu: dostęp. [przypis edytorski]
dostąpił w Syrakuzach rangi pretora — pretor to wyższy urzędnik w Rzymie; Agatokles otrzymał wojskową rangę chiliarchy, dosł. tysiącznika. [przypis edytorski]
dostać (daw.) — dotrzymać pola w walce, wytrzymać. [przypis edytorski]
dostać (daw.) — tu: sięgnąć i wyjąć; wydobyć. [przypis edytorski]
dostać (daw.) — tu: wydobyć, wyciągnąć. [przypis edytorski]
dostać (daw.) — tu: wydostać, wydobyć, wyciągnąć. [przypis edytorski]
dostać (daw.) — wystarczyć. [przypis edytorski]
dostać — dosięgnąć. [przypis edytorski]
dostać dyscypliny — dostać cięgi, baty; zostać pobitym. [przypis edytorski]
dostać (…) języka — dowiedzieć się; zdobyć informacje. [przypis edytorski]
dostać języka — dowiedzieć się; zdobyć informacje. [przypis edytorski]
dostać języka — wypytać. [przypis edytorski]
dostać języka — wypytać się, dowiedzieć się. [przypis edytorski]
dostać komuś — sprostać komuś, dorównać komuś. [przypis edytorski]
dostać odkosza (daw.) — oświadczyć się i nie zostać przyjętym. [przypis edytorski]
dostać (starop.) — tu: dobyć (miecza). [przypis edytorski]
dostać szpady na kogoś — dobyć szpady. [przypis edytorski]
dostać — tu: dosięgnąć. [przypis edytorski]
dostać — tu: odnaleźć postrzeloną zwierzynę. [przypis edytorski]
dostać — tu: przeciwstawić się w walce. [przypis edytorski]
dostać — tu: utrzymać pozycje. [przypis edytorski]
dostać — tu: wydostać, wyjąć. [przypis edytorski]
dostać — tu: wytrwać stojąc, nie ustąpić, utrzymać pozycję. [przypis edytorski]
dostać — wytrwać. [przypis edytorski]
dostając (daw.) — tu: wyciągając, wydostając, wydobywając. [przypis edytorski]
dostałem się „Pod Blachę” — 1 października 1924 r. Stanisław Przybyszewski zamieszkał w pałacu „Pod Blachą” w Warszawie, uzyskawszy nominację na urzędnika kancelarii cywilnej Prezydenta R.P. [przypis edytorski]
dostał koń owsa… — w oryg. początek ang. przysłowia: While the grass grows, the steed starves (tj. podczas gdy trawa rośnie, rumak głoduje), odpowiadającego polskiemu: „Nim słońce wzejdzie, rosa oczy wyje”. [przypis edytorski]
dostał kupić — można było kupić. [przypis edytorski]
