Przypisy

dragan (z fr.) — żołnierz lekkiej jazdy. [przypis edytorski]

draga — pogłębiarka. [przypis edytorski]

draga — rodzaj ciągnionego narzędzia sieciowego do połowu ryb lub zbierania próbek fauny i flory dennej. [przypis edytorski]

dragées (fr.) — drażetki. Niewielkie cukierki, czekoladki lub orzechy w kolorowej polewie. [przypis edytorski]

dragées (fr.) — drażetki, pastylki. [przypis edytorski]

dragoman (z arab.) — bliskowschodni tłumacz i przewodnik. [przypis edytorski]

dragoman (z arab.) — bliskowschodni tłumacz i przewodnik. [przypis edytorski]

dragoński — przymiotnik od rzeczownika dragon, oznaczającego żołnierza formacji poruszającej się konno, a walczącej z reguły pieszo. [przypis edytorski]

dragonady — prześladowania hugenotów w XVII w. we Francji, polegające na tym, że u innowierców kwaterowano oddział dragonów, którzy niszczyli dom i uprzykrzali życie mieszkańcom. [przypis edytorski]

dragonady — wprowadzony przez Ludwika XIV terror wobec rodzin hugenockich, mający zmusić je do przejścia na katolicyzm. [przypis edytorski]

dragon — dawniej żołnierz lekkiej jazdy; potocznie także potężna, energiczna kobieta. [przypis edytorski]

dragon — daw. żołnierz lekkiej jazdy; poruszać się jak dragon: zamaszyście, energicznie, bez wdzięku. [przypis edytorski]

dragon (daw.) — żołnierz lekkiej jazdy. [przypis edytorski]

dragonia — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]

dragonia — żołnierze formacji zwanej dragonią, wojska walczącego pieszo, a poruszającego się konno. [przypis edytorski]

dragonica (ros.) — smoczyca. [przypis edytorski]

dragoni — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]

dragoni — wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. Za panowania Ludwika XIV w celu zmuszenia hugenotów do przejścia na katolicyzm organizowano tzw. dragonady: w domach hugenockich na koszt gospodarzy kwaterowano brutalnych dragonów, którzy na różne sposoby nękali i prześladowali domowników, dopuszczając się gwałtów, kradzieży i niszczenia dobytku. [przypis edytorski]

dragoni — w XIX w. formacja jazdy pośredniej między ciężkimi kirasjerami a lekkimi huzarami i ułanami; pierwotnie wojsko walczące pieszo, a poruszające się konno. [przypis edytorski]

dragoni — żołnierze walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis edytorski]

dragon — żołnierz dragonii, walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis edytorski]

dragon — żołnierz, który walczy pieszo, a przemieszcza się konno. [przypis edytorski]

dragon — żołnierz lekkiej jazdy. [przypis edytorski]

dragon — żołnierz walczący pieszo, a poruszający się konno. [przypis edytorski]

drajkenig — gatunek tytoniu. [przypis edytorski]

Drake, Francis (1540–1596) — angielski kaper (licencjonowany pirat), żeglarz i polityk brytyjski, jako pierwszy Anglik opłynął kulę ziemską. [przypis edytorski]

Drake, Francis (1540–1596) — angielski żeglarz, korsarz i admirał; walczył przeciwko flotom i portom hiszpańskim w Ameryce Łacińskiej; w wielkiej ekspedycji opłynął kulę ziemską (1577–80); w 1588 jako wiceadmirał floty angielskiej brał udział w odparciu tzw. Niezwyciężonej Armady, floty inwazyjnej hiszpańskiego króla Filipa II. [przypis edytorski]

drakoński — surowy, bezwzględny; od imienia Drakona, prawodawcy ateńskiego. [przypis edytorski]

Drakon (VII w. p.n.e.) — na wpół legendarny prawodawca ateński, któremu zlecono reformę praw; tradycja przypisuje jego przepisom niezwykłą surowość. [przypis edytorski]

Drakon (VII w. p.n.e.) — prawodawca ateński, twórca pierwszego pisanego kodeksu, zbierającego i porządkującego istniejące wcześniej prawa zwyczajowe; imię Drakona stało się synonimem surowości prawa (por. „drakońskie kary”). [przypis edytorski]

Drakon (VII w. p.n.e.) — prawodawca ateński, twórca pierwszego pisanego kodeksu, zbierającego i porządkującego istniejące wcześniej prawa zwyczajowe; imię Drakona stało się synonimem surowości prawa (por. „drakońskie kary”); pełnił urząd archonta (jednego z dziesięciu najwyższych urzędników w staroż. Atenach) w 621 r. p.n.e. [przypis edytorski]

drała (daw. pot.) — tu: biegnijmy. [przypis edytorski]

drałła (daw.) — dziś popr. 3.os. lp cz.ter.: drałuje (pot.: biegnie, pędzi). [przypis edytorski]

drałować (pot.) — pędzić, biec; tu: uciekać. [przypis edytorski]

drałować — uciekać. [przypis edytorski]

Dramas-Ehrenstuhl (niem.) — honorowe miejsce w teatrze, wśród dramatopisarzy. [przypis edytorski]

dramatami (…) ponieważ ludzi działających naśladują — słowo „dramat” (gr. δράματα) etymologicznie pochodzi od czasownika δρᾶν (dran), z greckiego dialektu doryckiego: działać, czynić. [przypis edytorski]

dramatis personae (łac.) — osoby dramatu. [przypis edytorski]

dramatis persona (łac.) — osoba dramatu; określenie zwykle występujące w lm (dramatis personae) jako używany dawniej nagłówek listy postaci występujących w danej sztuce teatralnej, umieszczanej na początku tekstu, przed utworem. [przypis edytorski]

dramat satyrowy — staroż. grecki typ krótkiej sztuki teatralnej, w której chór składał się z satyrów, przedstawiający w sposób humorystyczny motywy i postacie mitologiczne; podczas ateńskich Dionizjów każdy z autorów zwyczajowo brał udział w konkursie, wystawiając cztery sztuki: trzy tragedie oraz dramat satyrowy, grany na końcu lub pomiędzy drugą a trzecią tragedią trylogii. [przypis edytorski]

dramat satyryczny — dziś popr.: dramat satyrowy, staroż. grecki typ krótkiej sztuki teatralnej, w której chór składał się z satyrów, przedstawiający w sposób humorystyczny motywy i postacie mitologiczne; podczas ateńskich Dionizjów każdy z autorów zwyczajowo brał udział w konkursie, wystawiając cztery sztuki: trzy tragedie oraz dramat satyrowy, grany na końcu lub pomiędzy drugą a trzecią tragedią trylogii. [przypis edytorski]

dramatu, jaki się tu (…) odegrał — dziś: (…) rozegrał. [przypis edytorski]

dramatyka (daw.) — twórczość dramatopisarska; dramat. [przypis edytorski]

dramidło (pogard.) — kiepski dramat. [przypis edytorski]

drań (daw., r.ż.) — o rzeczach: lichota, rupiecie, graty, gałgany. [przypis edytorski]

Drang nach Osten (niem.: dążenie na wschód) — hasło głoszone w XIX w. przez nacjonalistów niemieckich, postulat ekspansji gospodarczej Niemców na ziemie słowiańskie. [przypis edytorski]

dranica — deska z drzewa iglastego, używana do krycia dachów. [przypis edytorski]

dranice — drewniane deseczki służące do pokrycia dachu, wykonywane ręcznie z drewna drzew iglastych. [przypis edytorski]

dranicowy — zrobiony z dranic; dranice: cienkie deseczki służące do pokrycia dachu, wykonywane ręcznie z drewna drzew iglastych. [przypis edytorski]

drapać się — tu daw.: wdrapywać się. [przypis edytorski]

drapać się — tu: wdrapywać się. [przypis edytorski]

drapać się — tu: wdrapywać się; wspinać się. [przypis edytorski]

drapać — tu: wdrapywać się. [przypis edytorski]

drapacz (gw.) — tu zapewne: stara miotła. [przypis edytorski]

drapacz nieba (ang. skyscraper) — drapacz chmur, bardzo wysoki wieżowiec, wysokościowiec. [przypis edytorski]

drapanos — drabužiai. [przypis edytorski]

Draper, Buckle, Smiles — John William Draper (1811–1882), amerykański przyrodnik i historyk, pionier fotografii, autor popularnej książki History of the Conflict between Religion and Science (Dzieje stosunku wiary do rozumu, 1874); Henry Thomas Buckle (1821–1862), brytyjski filozof, historyk kultury, socjolog, autor dzieła History of Civilization in England (Historia cywilizacji w Anglii, 1857–1861), w którym przedstawił koncepcję obiektywnych praw procesu dziejowego; Samuel Smiles (1812–1904), szkocki pisarz, autor książki Self-Help (Samopomoc, 1859), w której promował oszczędność i twierdził, że ubóstwo jest powodowane w dużej mierze przez nieodpowiedzialne nawyki. [przypis edytorski]

Draper, Henry (1837–1882) — amerykański astronom, przyrodnik, lekarz; profesor uniwersytetu w Nowym Jorku, pionier spektrografii, jako pierwszy sfotografował widmo gwiazdy z liniami absorpcyjnymi, konstruował instrumenty pomiarowe, teleskopy, astrografy. [przypis edytorski]

draperia — dekoracyjna fałda. [przypis edytorski]

draperia — tkanina ułożona w dekoracyjne fałdy. [przypis edytorski]

draperie — dekoracyjne fałdy na tkaninie. [przypis edytorski]

Draper, John William (1811–1882) — amerykański uczony, filozof, przyrodnik i historyk. [przypis edytorski]

draperyj — dziś D. lm: draperii; draperia: tkanina ułożona w dekoracyjne fałdy. [przypis edytorski]

drapichrust — łobuz. [przypis edytorski]

drapichrust (pot.) — włóczęga, łobuz. [przypis edytorski]

drapiestwo (daw.) — grabież, rozbój. [przypis edytorski]

drapieżniki — dziś popr. N. lm: drapieżnikami. [przypis edytorski]

drapła — dziś popr.: drapnęła; tu: celowo niepopr., „ludowa” forma języka mówionego. [przypis edytorski]

drapnięcie — ucieczka; por. daw. pot. drapnąć: uciec, dać nogi za pas. [przypis edytorski]

drapować — dosł. układać tkaninę w dekoracyjne fałdy; drapować się: przen. stroić się, przebierać. [przypis edytorski]

drapować — dosł. układać tkaninę w dekoracyjne fałdy; drapować się: przen.: stroić się, przebierać. [przypis edytorski]

drapować — dosł. układać tkaninę w dekoracyjne fałdy, przen. uwznioślać a. ubierać. [przypis edytorski]

drapować się — okrywać się zebraną w fałdy tkaniną. [przypis edytorski]

drapować się — stroić, przebierać, zakładać maskę. [przypis edytorski]

drapować się — tu: stroić się. [przypis edytorski]

drapowanie — dosł. układać tkaninę w dekoracyjne fałdy, przen. uwznioślać. [przypis edytorski]

draśniętym — skrót od: draśnięty jestem. [przypis edytorski]

drasło — dziś popr. drasnęło. [przypis edytorski]

dratwa — mocna nić szewska. [przypis edytorski]

dratwa — mocna nić, używana m.in. przez szewców. [przypis edytorski]

draugkareiviai — bendrakareiviai, bendražygiai. [przypis edytorski]

Drawid — członek ludu zamieszkującego południowe Indie i północną Sri Lankę. [przypis edytorski]

drawing room (daw. ang.) — salon, pokój, w którym przyjmuje się gości; wagon salonowy. [przypis edytorski]

draźnić — dziś: drażnić. [przypis edytorski]

drażniąca — Najbardziej pokrewnym typem w literaturze polskiej wydaje mi się ów tak świetnymi rysami skreślony przez Sienkiewicza Bogusław Radziwiłł z Potopu. [przypis edytorski]

drażnić — w oryginale niem. necken, tj. tu raczej: przekomarzać się. [przypis edytorski]

dręczon — dręczony (dawna krótka forma przym.). [przypis edytorski]

Drętwa — patrz: Blaski i nędze życia kurtyzany. [przypis edytorski]

drętwa (poet.) — drętwota, odrętwienie. [przypis edytorski]

drętwa — ryba morska posiadająca po bokach głowy narządy wytwarzające napięcie elektryczne służące do polowania i obrony. [przypis edytorski]

drętwia — dziś: odrętwiałość. [przypis edytorski]

dreadnought (ang.) — drednot, określenie generacji pancerników budowanych w latach 1906–1922. [przypis edytorski]

dreadnought (ang.) — pancernik. [przypis edytorski]

drednout — okręt bojowy; nazwa pochodzi od imienia kilku kolejnych okrętów marynarki brytyjskiej Dreadnought. Imię to nadawano brytyjskim statkom już w XVI w., ale najsłynniejszym był pancernik wybudowany w 1906 r. o długości 160 m i wyporności ponad 20 tys. ton. [przypis edytorski]

dreibeinigten Tiere — Galgen. [przypis edytorski]

drei-kenig — gatunek tytoniu. [przypis edytorski]

Dreikönigstag — die Schlacht von Nancy fand am 5. Januar 1577 statt. [przypis edytorski]

Drei Monate, und weist nicht (…) schon gesessen? (niem.) — Trzy miesiące i nie wiesz, że palenie zakazane! W areszcie już siedziałeś? [przypis edytorski]

drejdl — bąk w kształcie czworoboku, którego boki oznaczono literami N, G, H, Sz; dzieci bawią się nim w święto Chanuka. [przypis edytorski]

drelich — gruba tkanina bawełniana lub lniana, używana do szycia ubrań roboczych. [przypis edytorski]