Przypisy

głużyć — gaworzyć; tu: plotkować. [przypis edytorski]

głużyć — gaworzyć, wydawać nieartykułowane dźwięki. [przypis edytorski]

Gladiator konający — oryginalna rzeźba powstała prawdopodobnie w latach 230–220 p.n.e. Rzymska kopia znana jest jako „Umierający Gal” lub „Umierający gladiator”. Obecnie znajduje się w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie. [przypis edytorski]

Gladiator — tradycyjna nazwa starożytnej rzeźby Umierający Gal. [przypis edytorski]

gladiatory (daw. forma) — dziś: gladiatorzy. [przypis edytorski]

gladiatory (daw. forma) — dziś: gladiatorzy. [przypis edytorski]

glajchszaltować (z niem.) — ujednolicać, zrównywać na siłę. [przypis edytorski]

glamać (gw.) — mlaskać. [przypis edytorski]

Glamis hath murdered sleep, and therefore Cawdor shall sleep no more! — Macbeth shall sleep no more (ang.) — Glamis sen zabił, dlatego też Kawdor / Nie zaśnie; Makbet nigdy nie zaśnie (Shakespeare, Makbet, akt II, sc. 3, tłum. Józef Paszkowski). [przypis edytorski]

glanc (daw., z niem. Glanz) — blask. [przypis edytorski]

glanc — niem. blask, połysk. [przypis edytorski]

glanc — tu: blask. [przypis edytorski]

glancunek — sprzątanie do połysku. [przypis edytorski]

glanc (z niem. Glanz) — połysk, blask. [przypis edytorski]

glanc (z niem.) — połysk, blask. [przypis edytorski]

glanc (z niem.) — połysk. [przypis edytorski]

glansować — nadawać połysk. [przypis edytorski]

glans — połysk. [przypis edytorski]

Glanvill, Joseph (1638–1680) — ang. filozof i demonolog. [przypis edytorski]

glasa — błyszcząca tkanina. [przypis edytorski]

glasa (fr.) — tkanina bawełniana, błyszcząca z jednej strony, z drugiej matowa. [przypis edytorski]

Glaser — Christoph Glaser, aus Basel stammend, lebte in Paris, war in die Giftaffäre verwickelt. [przypis edytorski]

Glasgow — największe miasto Szkocji. [przypis edytorski]

Glass, Stefan (1895–1932) — polski matematyk i poeta; przyjaciel S. I. Witkiewicza, autor publikacji nt. nieeuklidesowych geometrii Cayleya-Kleina i specyficznej geometrii płaskiej (Sur les géometries de Cayley et sur une géométrie plane particulière, 1926). [przypis edytorski]

Glastonbury — miasto w płd.-zach. Anglii, znane m.in. z mitów związanych z Józefem z Arymatei, Graalem i legendami arturiańskimi; mnisi tamtejszego, założonego w VIII w., benedyktyńskiego opactwa po pożarze w 1184 roku w celu pozyskania środków od pielgrzymów ogłosili, że Glastonbury to legendarna wyspa Avalon i że odkryli grób króla Artura i Ginewry. [przypis edytorski]

glaubig — gläubig. [przypis edytorski]

glauki (gr.) — barwy morza. [przypis edytorski]

Glaukon — być może komentator Homera wspomniany w Poetyce Arystotelesa. [przypis edytorski]

Glaukos (mit. gr.) — rybak z Beocji, który po zjedzeniu magicznego ziela zyskał nieśmiertelność, jednak jego ciało stało się na wpół rybie, przemienił się w bóstwo morskie. [przypis edytorski]

Glaukos — przodek Glaukosa walczącego w wojnie trojańskiej. [przypis edytorski]

Glauk — syn władcy Likii, potężny sprzymierzeniec Trojan. [przypis edytorski]

Glaukus a. Glaukos (mit. gr.) — człowiek, który zdobył nieśmiertelność i stał się bóstwem morskim, wieszczkiem. Brał udział w wyprawie Argonautów jako budowniczy statku i sternik. [przypis edytorski]

Glaukus, Glaukos — miasto portowe czasów hellenistyczno-rzymskich, nad Morzem Śródziemnym, ok. 100 km na zachód od Aleksandrii. [przypis edytorski]

Glaukus — rybak beocki, przemieniony po utonięciu w bożka morskiego. [przypis edytorski]

glazura — typ szkliwa służącego do pokrywania wyrobów ceramicznych. [przypis edytorski]

glebae adscriptae (łac.) — dosł. przypisani ziemi. [przypis edytorski]

glebae adscripti (łac.) — dosłownie: przypisani do ziemi; dzierżawcy gruntów. [przypis edytorski]

glebae adscriptus (łac.) — przypisany do ziemi. [przypis edytorski]

gleczerowych — lodowcowych (z niem. der Gletscher — lodowiec). [przypis edytorski]

gleczer (z fr.) — lodowiec. [przypis edytorski]

Gleichnis (niem., daw.) — przenośnia, porównanie; alegoria, symbol. [przypis edytorski]

gleichschaltet (niem.) — ujednolicone. [przypis edytorski]

Gleichschaltung (niem.) — ujednolicenie. [przypis edytorski]

Gleisbauer (niem.) — pracownik torowy. [przypis edytorski]

glejta — czerwonożółta lub żółta odmiana tlenku ołowiu, używana na polewy garnków, do wyrobu kitu oraz jako barwnik do farb. [przypis edytorski]

glejt (daw.) — „list żelazny”, wystawiona przez władze przepustka, pozwalająca podróżować przez dane terytorium. [przypis edytorski]

glejt — dokument wystawiony przez jakąś władzę zezwalający osobie, która go posiada, na przejazd przez dane terytorium i zapewniający jej bezpieczeństwo. [przypis edytorski]

glejt — dokument wystawiony przez władze, zezwalający posiadaczowi na przejazd przez podległe im terytorium i zapewniający mu bezpieczeństwo osobiste; inaczej: list żelazny, list bezpieczeństwa. [przypis edytorski]

glejt — dosł.: wydany przez władze dokument, zapewniający bezpieczeństwo osobiste przy przejeździe przez dany teren. [przypis edytorski]

glejt — zezwolenie na przejazd. [przypis edytorski]

glejt (z niem. Geleit: konwój) — list żelazny, dokument wystawiany przez władzę, zapewniający swobodę poruszania się po podlegającym jej terenie. [przypis edytorski]

glejt (z niem. Geleit: konwój) — przepustka, list żelazny, dokument zezwalający na przejazd. [przypis edytorski]

gleń — glon, glonek; kromkę. [przypis edytorski]

gleń (gw.) — duża kromka, pajda. [przypis edytorski]

gleń, zdr. glonek (daw.) — duża kromka, kawałek chleba. [przypis edytorski]

glewia — broń drzewcowa z grotem w formie jednosiecznego noża. [przypis edytorski]

glewia — broń drzewcowa z grotem w formie jednosiecznego noża; tu: kopia. [przypis edytorski]

glewia (daw.) — klinga. [przypis edytorski]

gliceryna (chem.) — organiczna, bezbarwna ciecz, tłusta w dotyku, produkowana z tłuszczy roślinnych i zwierzęcych; ze względu na bardzo wysoką skłonność do łączenia się z wodą stosowana przy produkcji kremów i in. produktów kosmetycznych; wykorzystywana także do produkcji płynów hamulcowych i chłodniczych. [przypis edytorski]

glid (z niem. Glied) — rząd, szereg. [przypis edytorski]

glina fajkowa — dawna potoczna nazwa plastycznej gliny wypalającej się na biało, używanej do produkcji fajansu, statuetek, cegieł ogniotrwałych itp. [przypis edytorski]

glinda — utėlės kiaušinėlis. [przypis edytorski]

gliniane kogutki — gwizdki zrobione z gliny. [przypis edytorski]

Gliniane nogi podnoszą wartość złotego posągu — odniesienie do biblijnego obrazu posągu z głową ze złota, coraz niższymi częściami ciała z pośledniejszych metali, stojącego na glinianych stopach (Dn 2, 31–35). [przypis edytorski]

glinianka — zbiornik wodny w miejscu dawnego wyrobiska gliny; staw. [przypis edytorski]

Glinka, Michaił Iwanowicz (1804–1857) — rosyjski kompozytor; jako pierwszy zyskał szerokie uznanie w swoim kraju, uważany za twórcę narodowej opery rosyjskiej, łączącej tradycyjny folklor Rusi z nowymi prądami muzycznymi zachodniej Europy; autor m.in. powstałej na podstawie pieśni ludowej popularnej uwertury symfonicznej Kamarynskaja (1848), która stała się wzorem dla kolejnych kompozytorów szkoły rosyjskiej. [przypis edytorski]

Glinkowę — dziś forma B.lp: Glinkową. [przypis edytorski]

gliptoteka — zbiór kamiennych rzeźb. [przypis edytorski]

glisada — tu: ślizg; w lotnictwie: figura akrobacji, zejście lotem ślizgowym nisko nad ziemię. [przypis edytorski]

Glissander — nazwisko utworzone od fr. glisser: ślizgać się. [przypis edytorski]

glissez (fr.) — tu: ślizgaj się pan. [przypis edytorski]

glisty marnymi — dziś popr. forma N.lm: glistami (…). [przypis edytorski]

Gliwice — podobóz KL Auschwitz-Birkenau w Gliwicach na Górnym Śląsku. [przypis edytorski]

glob (daw.) — kula, kulisty przedmiot. [przypis edytorski]

globėti — globoti, rūpintis. [przypis edytorski]

globetrotter (ang.) — słownik. [przypis edytorski]

globowy (daw.) — dotyczący globu ziemskiego, ogólnoświatowy. [przypis edytorski]

globowy — tu: ziemski. [przypis edytorski]

globtroter (z ang. globetrotter) — turysta, podróżnik. [przypis edytorski]

glob — tu: globus. [przypis edytorski]

globus (łac. globus hystericus) — objaw chorobowy polegający na odczuwaniu dławienia, zatykania gardła. [przypis edytorski]

globus (łac. pełna nazwa: globus histericus) — kula histeryczna; daw. nazwa znanego objawu zaburzeń nerwicowych polegającego na uczuciu utrudniającego przełykanie i oddychanie ucisku w przełyku. [przypis edytorski]

Globus — właśc. The Globe, teatr działający w Londynie w latach (1599–1642). Jednym z jego udziałowców był Shakespeare. [przypis edytorski]

glon chleba (gw.) — kromka chleba. [przypis edytorski]

glonek (gw.) — kawałek. [przypis edytorski]

glon (gw.) — pajda, kromka. [przypis edytorski]

glon, zdr. glonek (daw. a. gw.) — kromka. [przypis edytorski]

gloria — chwała, sława otaczająca kogoś. [przypis edytorski]

gloria Dei (łac.) — chwała Boga. [przypis edytorski]

Gloria, Gloria, Gloria in excelsis Deo (łac.) — Chwała, chwała, chwała na wysokościach Bogu. [przypis edytorski]

Gloria in excelsis deo (łac.) — chwała na wysokościach Boga. [przypis edytorski]

gloria in excelsis Domino (łac.) — chwała na wysokości Bogu. [przypis edytorski]

gloria — krąg rozproszonego światła otaczający postać świętego lub bóstwa na obrazie; tu: wielobarwna poświata wokół księżyca. [przypis edytorski]

gloria (łac.) — chwała; krąg rozproszonego światła otaczający postać świętego lub bóstwa na obrazie. [przypis edytorski]

gloria (łac.) — chwała; tu skrót od Gloria in excelsis Deo: chwała na wysokości Bogu. [przypis edytorski]

gloria mundi (łac.) — chwała świata. [przypis edytorski]

Gloria (…) tantum est — por. Iuvenalis, Satirae, VII, 81. [przypis edytorski]

Gloria tibi Domine (łac.) — Chwała Tobie, Panie. [przypis edytorski]

gloria — zjawisko optyczne: wielobarwne kręgi poświaty wokół postaci; chwała, sława otaczająca kogoś. [przypis edytorski]

glorieux — chlubny, dumny; tu: żądny sławy. [przypis edytorski]