Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4990 przypisów.
garbować skórę — preparować skórę zwierzęcą tak, by była odporniejsza na warunki pogodowe; tu przen.: pobić. [przypis edytorski]
garbowanie — proces poddawania surowych skór zwierzęcych działaniu garbników, w celu nadania im miękkości, elastyczności i trwałości, stanowiący najważniejszą część działań prowadzących do otrzymania skóry wyprawionej. [przypis edytorski]
García Lorca, Federico (1898–1936) — wybitny hiszpański poeta i dramatopisarz; zamordowany przez bojówkę nacjonalistów na początku hiszpańskiej wojny domowej. [przypis edytorski]
Garcia, Levasseur — Manuel del Pópulo Vincente Garcia (1775–1832): hiszpański śpiewak (tenor) i kompozytor; Nicolas Prosper Levasseur (1791–1871): francuski śpiewak (bas), związany szczególnie z rolami w operach Rossiniego. [przypis edytorski]
Garcia, Manuel del Pópulo Vicente Rodriguez (1775–1832) — hiszpański śpiewak operowy (tenor), kompozytor i nauczyciel śpiewu. [przypis edytorski]
Garcilasso de la Vega (1503–1536) — hiszp. poeta i żołnierz. [przypis edytorski]
Garcilasso de la Vega, Inca (1530–1568) — historyk hiszpański, autor Komentarzy królewskich o pochodzeniu Inków (1609–1616) i Historii powszechnej Peru (1616). [red. WL: (1539–1616, ur. w Cuzco, zm. w Kordowie; historyk peruwiański]. [przypis tłumacza]
Garcinda — w oryg. tytuł tej noweli brzmi Geoffroy und Garcinde (pod takim tytułem nowela była drukowana w 1871 r. w „Westermann's illustrirte deutsche Monats-Hefte”, nr 79/1871). [przypis edytorski]
garcu — poprawnie: garncu; od garniec: naczynie o określonej mierze. [przypis redakcyjny]
Garczyński, Stefan (1805–1833) — polski poeta, przedstawiciel romantyzmu, powstaniec listopadowy, przyjaciel Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
gardas — miestas. [przypis edytorski]
garden party (ang.) — przyjęcie w ogrodzie. [przypis edytorski]
garderoba duszy — [Komentarz autora z Uwag.] Przykłady w Pałubie: postępowanie Oli [w rozdziale VI: „Gasztold poznawał się na mimowolnej taktyce sercowej Strumieńskiego i starał się demaskować go przed Olą, zupełnie jednak bezskutecznie, gdyż Ola właśnie korzystała z tych demaskowań, aby Gasztolda (…) »przestać lubić«”]; całkiem analogiczny fakt [w rozdziale IX: „solidaryzowanie się Oli z Mossorową wygląda tak, jakby jej szło o poniżenie Strumieńskiego, o ściągnięcie go z pewnego piedestału. Tak energia zazdrości przepłynęła u Oli w coś całkiem przeciwnego”]; najwybitniejszy przykład [w rozdziale XII: „Gasztold (…) Czuł, że w życiu rzeczywistym były jeszcze jakieś inne, dalsze, nieznane lub bardzo zawikłane czynniki, które sprawiały, że ani Ola nie rzucała mu się w ramiona, ani Strumieński nie był takim, jakim go w powieści opisał” itd.] Taktyka Strumieńskiego wobec X-ów [w rozdziale VIII: „Ten moment rzekomej dobrej wiary i przygotowywania sobie zawczasu rzetelnych motywów powtarza się w historiach wielu oszustw” itd.]. Pretekst [w rozdziale VII: „Zgodził się już na wszystko: na wizytę u pp. X-ów i na wyjawienie jej celu swoich tajemnych wycieczek, bo uznał za rzecz samą przez się zrozumiałą, że jej szło także i o to. Więc gdy przechodzili koło muzeum Angeliki (…)” itd.] Przesunięcie się pobudek u Oli [w rozdziale XV: „Zawsze w mężu lubiła pewien patos, o ile był do niej skierowany, teraz (…) myślała nad tą sprawą głębiej. To, że on kochał i ukrywał Angelikę tak długi czas, wywołało jej podziw, poruszyło w niej strunę romantyzmu”] itd. Cały rozdział IX, traktujący o kontrabandzie psychicznej, ma moim zdaniem ogromną doniosłość praktyczną. Zdawałoby się, że mówię rzeczy znane powszechnie. Rzeczywiście chodzi mi o fakty najpospolitsze, najcodzienniejsze, powtarzające się od wieków: lecz podczas gdy bada się ruchy najdalszych gwiazd, wykrywa się cudowne włókienka i gruczołki w organizmie ludzkim, kompleks trzeci, kompleks α, β, γ… o ile dotyczy spraw międzyludzkich, praktycznych, pozostawiony jest na pastwę najdowolniejszej fuszerki. Ujmijmy od razu wołu za rogi. Istnieje np. we Lwowie pisemko „Monitor”, oparte na doskonałej zasadzie: nie bawi się bowiem w ogólnikową politykę, ale sprawy indywidualizuje, wdziera się w stosunki prywatne, to znaczy w te atomy, z których się buduje życie publiczne. Dobrze; olbrzymie zadanie. Lecz jakież orientacje ma ten wentylator cnót obywatelskich? Te same co ci, których piętnuje, a więc używa obficie nazw takich jak: „złodziej, oszust, łotr, sprzedawczyk, głupiec…” i posługuje się odpowiednią do tych kategorii metodą śledczą. W połowie wypadków może to nawet wystarczać i być w pewnym stopniu pożyteczne, ale zwykle tego rodzaju ryczałtowe załatwianie się z ludźmi nie dorównuje skomplikowaniu faktów i dlatego bywa płytkim, mylnym, stwarza nowe koło błędów, a co najważniejsza nie przekonywa tych, na których uderza. Nikt nie pozwoli się napiętnować łotrem, skoro czuje, że nim nie jest, bo w ogóle bardzo rzadko przeciętne sumienie człowieka zdolne jest świadomie udźwignąć poczucie popełnionego łotrostwa, zwykle wysnuwa ono ze siebie chronicznie jakiś płaszczyk ochronny, podobnie jak ślimak stale otacza swoje miękkie ciało piękną skorupą. Musiałoby się i tę skorupę rozbić, i wykazawszy komuś na materiale obiektywnym, że jest takim a takim, należałoby potem zaatakować go od strony subiektywnej, wykurzyć go z jego ostatniego azylum, zniszczyć jego argumenty. A że, jak Holzapfel stara się wykazać we Wszechideale, trudności etyczne redukują się już to do kwestii techniki pożycia ludzi ze sobą, już to do kwestii wykształcenia, więc moim zdaniem, zbadanie geografii duszy (kompleksu α, β, γ…) jest tu konieczne. Wreszcie, ponieważ summum ius summa iniuria [summum ius summa iniuria (łac.): szczyt prawa to szczyt bezprawia; red. WL] i robiąc z kogoś preparat kryminalny, wyrządza mu się krzywdę bez względu na korzyść tzw. „ogółu”, przeto skalpel powinien zawierać moc leczniczą, badanie samo powinno być kapłaństwem, które by nikogo nie oszczędzało, nawet samego badania. To są wszystko praktyczne utopie, ale chciałem pokazać to, co się znajduje na końcu idealnego przedłużenia linii zawartych w tej sieci rozumowej, którą pokryta jest Pałuba. Skoro Lutosławski usiłuje ściągnąć Królestwo Boże na ziemię za pomocą filologii i sentymentalnej szczerości, to ja sądzę, że szczerość bez narzędzi szczerości to nie taka łatwa historia, jak się z zewnątrz wydaje; wiadomość o prawach nim rządzących wejść musi wpierw w krew ogółu: i dlatego to może za jakie tysiąc lat Pałuba naprawdę wyjdzie w szkolnym wydaniu jako próbka psychologii z kamiennej epoki ludzkości. [przypis autorski]
garderobiana — służąca zajmująca się garderobą swoich państwa (dziś: osoba odpowiedzialna za kostiumy w teatrze). [przypis edytorski]
garderobianna — dziś: garderobiana. [przypis edytorski]
garderobiannie — dziś popr. forma: garderobianej. [przypis edytorski]
gardes d'honneur (fr.) — gwardziści honorowi. [przypis edytorski]
gardła — tj. życia. [przypis edytorski]
gardła unosić — ratować życie, uciekać. [przypis edytorski]
gardłem karać — karać śmiercią. [przypis edytorski]
gardłem — tj. śmiercią. [przypis edytorski]
gardłko — zdr. od: gardło; dziś: gardełko. [przypis redakcyjny]
gardło (daw.) — kara śmierci. [przypis edytorski]
gardło pasie — napełnia gardło (dziś mówi się: pasie brzuch). [przypis redakcyjny]
Gardło ściskał mi lęk (…) wieloznaczny i niezniszczalny — fragment dopisany. [przypis tłumacza]
gardło — w oryg. niem. Lungen: płuca. [przypis edytorski]
gardło wziąć — zabić. [przypis edytorski]
gardł swoich (starop.) — życia swego. [przypis redakcyjny]
gardlany (daw.) — gardłowy; tu: karany śmiercią; domagający się kary śmierci. [przypis edytorski]
gardlany — dziś popr.: gardłowy. [przypis edytorski]
gardząc (…) postrach — dziś: gardząc postrachem. [przypis edytorski]
gardziciel — człowiek, który czymś (lub kimś) gardzi. [przypis edytorski]
gardziel (daw.) — r.m., tj. ten gardziel; dziś popr.: r.ż., tj. ta gardziel. [przypis edytorski]
gardziel (daw.) — r.m. [tj. ten gardziel]. [przypis redakcyjny]
gardziel — dziś rodz. ż.; forma N.lp: gardzielą. [przypis edytorski]
gardzielem — dziś popr. forma: gardzielą. [przypis edytorski]
Gare à qui nous attaque! (fr.) — Strzeżcie się, którzy nas atakujecie! [przypis edytorski]
garełko (z ukr.) — gardziołko. [przypis edytorski]
Garfein-Garski, Stanisław (1867–1928) — polski filozof. [przypis edytorski]
Gargamela — W myśl tego samego wytrwałego komentatorstwa Gargamela byłaby w takim razie Anną, córką Franciszka II, księcia Bretanii, obłożonego klątwą i dlatego nazwanego tu królem kacerzy (parpaillos). Nazbyt obfite raczenie się flakami ma, zdaniem uczonych komentatorów, wyrazić wybujały apetyt miłosny królowej. [przypis tłumacza]
Gargantua — chodzi o całość lub którąś z pięciu części satyryczno-groteskowej powieści François Rabelais'go (1493?–1553) Gargantua i Pantagruel. [przypis redakcyjny]
Gargantua i Pantagruel — satyryczno-fantastyczna powieść François Rabelais'go (ok. 1494–1553). [przypis edytorski]
Gargantua — olbrzym, bohater powieści Gargantua i Pantagruel François Rabelais'go. [przypis edytorski]
Gargantua — olbrzym, bohater powieści Gargantua i Pantagruel Francois Rabelais'go. [przypis edytorski]
Gargantua Rabelais'go — chodzi o olbrzyma, bohatera pięcioczęściowej satyryczno-groteskowej powieści François Rabelais'go (1493?–1553) Gargantua i Pantagruel, epatującej sprośnością i obrzydliwościami. [przypis redakcyjny]
Gargara — miasto na południe od Troi, w starożytności znane z obfitych zbiorów. [przypis edytorski]
Gargar — jeden z wierzchołków Idy. [przypis edytorski]
gargas (z lit.) — chłopiec. [przypis redakcyjny]
gargota, właśc. garota (z hiszp. garrote) — broń wykorzystywana od czasów starożytności przez zabójców do szybkiego duszenia ofiar: kawałek dość cienkiego, lecz wytrzymałego materiału (takiego jak szalik, sznurek, żyłka, drut, kabel), służącego do uchwycenia oburącz i zaciskania na szyi ofiary, często używana przy ataku od tyłu. [przypis edytorski]
gargota, właśc. garota (z hiszp. garrote) — broń wykorzystywana od czasów starożytności przez zabójców do szybkiego duszenia ofiar: kawałek dość cienkiego, lecz wytrzymałego materiału (takiego jak szalik, sznurek, żyłka, drut, kabel), służącego do uchwycenia oburącz i zaciskania na szyi ofiary, często używana przy ataku od tyłu. [przypis edytorski]
gargulec — rzygacz, ozdobne zakończenie rynny w kształcie głowy zwierzęcej bądź ludzkiej. [przypis edytorski]
gargul — gargulec, rzygacz, ozdobne zakończenie rynny w kształcie głowy zwierzęcej bądź ludzkiej. [przypis edytorski]
Garibaldi agituje we Włoszech — z początkiem kwietnia 1879 r. Garibaldi przybył z Caprery do Rzymu i rozpoczął działalność propagandową na rzecz wyzwolenia Triestu spod panowania austriackiego i wprowadzenia we Włoszech republiki. [przypis redakcyjny]
Garibaldi, Cavour, Wiktor Emanuel — znani ówcześnie politycy włoscy. [przypis edytorski]
Garibaldiego, Giuseppe (1807–1882) — wł. żołnierz, rewolucjonista, uważany za bohatera narodowego, przywódca walk o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch, generał. [przypis edytorski]
Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — rewolucjonista włoski, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch. [przypis edytorski]
Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski rewolucjonista, żołnierz i polityk, działacz i bojownik na rzecz zjednoczenia Włoch. [przypis edytorski]
Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski rewolucjonista, żołnierz i polityk, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch. [przypis edytorski]
Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski rewolucjonista, żołnierz i polityk, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch, bohater narodowy Włoch. [przypis edytorski]
Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski rewolucjonista, żołnierz i polityk, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch, bohater narodowy Włoch. [przypis edytorski]
Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski rewolucjonista, żołnierz i polityk, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch, bohater narodowy Włoch. Działalność polityczną rozpoczął od wstąpienia do tajnej organizacji Młode Włochy oraz udziału w w nieudanym powstaniu sabaudzkim pod wodzą Mazziniego (1834). [przypis edytorski]
Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski żołnierz, rewolucjonista, uważany za bohatera narodowego, przywódca walk o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch, generał. [przypis edytorski]
Garibaldi Józef (1807–1882) — rewolucjonista włoski, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch. [przypis redakcyjny]
garibaldino (wł.) — garibaldczyk, żołnierz-ochotnik walczący o niepodległość i zjednoczenie Włoch pod dowództwem Giuseppe Garibaldiego (1807–1882). [przypis edytorski]
Garis — anglosaskie nazwisko, częściej występujące w pisowni Garris. [przypis edytorski]
Garis — Γάρις, dziś nieznane. [przypis tłumacza]
Garis — Γάρις (N), Γαρσίς (D), miejscowość dziś nieznana. [przypis tłumacza]
garkuchnia — jadłodajnia. [przypis edytorski]
garkuchnia — podrzędna, tania jadłodajnia. [przypis edytorski]
garkuchnia — podrzędna, tania jadłodajnia; tu lekceważąco o zakładzie chemii przemysłowej. [przypis edytorski]
garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem. [przypis edytorski]
garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem. [przypis edytorski]
garłacz — broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem. [przypis redakcyjny]
garłacze koronni — opoje sławni na całą Koronę. [przypis redakcyjny]
garłacz-granatnik (wojsk.) — granatnik nasadkowy, indywidualna broń strzelecka z nasadką do wystrzeliwania granatów. Dawną formą granatnika nasadkowego był garłacz karabinowy, którego nazwa nawiązywała do garłacza, odprzodowej broni palnej z charakterystycznym rozszerzeniem u wylotu lufy. [przypis edytorski]
garłacz — odprzodowa broń palna o lufie rozszerzonej u wylotu. [przypis edytorski]
garło (daw.) — dziś popr.: gardło. [przypis edytorski]
garło (gw.) — dziś popr.: gardło. [przypis edytorski]
garłowanie — gruchanie. [przypis edytorski]
garło (z rus.) — gardło. [przypis edytorski]
Garłuch — Gerlach, liczący sobie 2655 m n.p.m., najwyższy szczyt Tatr oraz całych Karpat, położony w bocznej grani Tatr Wysokich, należący do Korony Europy oraz Wielkiej Korony Tatr. [przypis edytorski]
„Garłuch” — Zob. przyp. 4. [przypis edytorski]
garmatka — polewka dość gęsta z wody i tartego chleba lub z chleba, piwa i żółtka. [przypis redakcyjny]
garmondy, borgisy, ronda — kroje czcionek drukarskich. [przypis edytorski]
Garncarski — Keramejkos (z gr. kéramos: glina), dzielnica staroż. Aten na płn-zach. od Akropolu, którą zamieszkiwali głównie rzemieślnicy wyrabiający artykuły ceramiczne. [przypis edytorski]
Garncarz jest zły na garncarza i śpiewak nie znosi śpiewaka… — Hezjod, Prace i dnie, w. 25. [przypis edytorski]
garncówka — właśc. półgarncówka: naczynie o objętości pół garnca. [przypis edytorski]
garnczek — garnuszek. [przypis edytorski]
garniec — daw. jednostka objętości ciał płynnych i sypkich, w XIX w. wynosiła ok. 4 litry; 32 garnce składały się na korzec, 48 garncy składało się na beczkę; korzec dzielił się na 4 kwarty (ok. 1 litr) a. 16 kwaterek (ok. ćwierć litra). [przypis edytorski]
garniec — daw. jednostka objętości ciał płynnych i sypkich, w XIX w. wynosiła ok. 4 litry. [przypis edytorski]
garniec — daw. jednostka objętości, stosowana w Europie od średniowiecza; garniec (nazwa pochodzi od glinianego naczynia) w Polsce przedrozbiorowej stanowił 1/32 korca i dzielił się na 4 kwarty i stanowił odpowiednik od 2 do niemal 4 litrów (zależnie od regionu kraju i okresu), zaś jako miara płynów garniec stanowił 1/72 beczki; w XIX w. garniec liczył 4 l. [przypis edytorski]
garniec — dawna jednostka objętości ciał płynnych i sypkich, w XIX w. wynosiła ok. 4 litry. [przypis edytorski]
garnirowany — ozdobny. [przypis edytorski]
garnitur — komplet. [przypis edytorski]
garnitur — tu: komplet. [przypis edytorski]
garnitur — tu: zestaw przedmiotów służących do jednego celu i stanowiących pewną całość. [przypis edytorski]
garnizonu — oddziału wojska. [przypis redakcyjny]
garnizon (wojsk.) — oddział wojskowy stacjonujący w danym mieście lub twierdzy. [przypis edytorski]
garnki jej zapłacić — dziś popr.: za garnki jej zapłacić. [przypis edytorski]
garnkotłuk (pogardl.) — pomoc kuchenna. [przypis edytorski]
