Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4140 przypisów.
Janko muzykant — nowela Henryka Sienkiewicza z 1879 r.; jej tytułowym bohaterem jest chłopiec o imieniu Janko, wyróżniający się talentem muzycznym na tle innych dzieci ze wsi, który jednak swoją pasję przypłacił życiem; w utworze tym Sienkiewicz zwraca uwagę na problem związany z możliwością kształcenia uwarunkowaną pochodzeniem społecznym dzieci. [przypis edytorski]
jankor — prawdopodobnie zniekształcone łac. rankor: uraza, żal; wściekłość. [przypis edytorski]
Jankowska-Mendelson, Maria (1850–1909) — z domu Zaleska, 1° voto Jankowska, 2° voto Mendelsonowa, działaczka socjalistyczna, współzałożycielka kółek socjalistycznych w zaborze pruskim, publicystka i pisarka, współtwórczyni I Proletariatu (1882), finansowała „Przedświt” w okresie redagowania go przez Mendelsona. [przypis edytorski]
Jankowski, Antoni (1783–1831) — szwoleżer, weteran gwardii napoleońskiej, kampanii 1807 roku, walk w Hiszpanii, wojny z Austrią, wyprawy na Moskwę, kampanii roku 1813; generał Wojska Polskiego. [przypis edytorski]
Jan Kozłow (1779–1840) — poeta ros., tłumacz Sonetów Krymskich Mickiewicza. [przypis edytorski]
Jan Kropidło (ok. 1364–1421) — syn księcia strzeleckiego Bolka III, sprawował kolejno urzędy biskupie w wielu diecezjach. [przypis edytorski]
Janku — dziś popr. forma C.: Jankowi. [przypis edytorski]
Jan Kuraś z Wielowsi — jest to ojciec Ferdynanda Kurasia. Urodził się około r. 1843. Uczęszczał do szkół średnich w Tarnowie. Był czynny w powstaniu w r. 1863 jako kurier, co go do więzienia na 9 miesięcy na zamku w Krakowie zawiodło. Pisarzem w Dzikowie był w r. 1869. Posiadał wielkie zdolności. Rozumiał język niemiecki, ruski, francuski, łaciński, nawet hebrajszczyzna nie była mu obcą. W młodości pisał piękne, pełne polotu wiersze, które jednak bez śladu przepadły. Umarł w r. 1907 w Wielowsi. (Informacje pochodzą od rodziny śp. Kurasia, które i inni znający go w zupełności potwierdzają, podnosząc jego niezwykłe zdolności). [przypis autorski]
Jan Łomignat — Pierwowzoru tej szczególnie przez autora umiłowanej postaci szukali komentatorowie w wielu najwybitniejszych ludziach owego wieku: wedle jednych miał to być Luter, wedle innych Cezar Borgia, kardynał Odet de Châtillon, Jan du Bellay. Jeszcze raz trzeba tu powtórzyć, co zaznaczyliśmy w wielu miejscach, iż tego rodzaju wąskie i literalne „wykłady” raczej utrudniają niż ułatwiają zrozumienie ducha dzieła. Brat Jan, to przede wszystkim niezmiernie ciekawa projekcja ideału samego pisarza i tej jego dwoistości, którą podnosiliśmy we wstępie: to najbardziej energiczny, jaki może być pod słońcem, protest przeciw życiu zakonnemu, a zarazem „najszczerszy mnich, jaki od początku mnichostwa mniszył się kiedy pomiędzy mnichami”! [przypis tłumacza]
Jan Lorentowicz, który zbiorowi swych portretów literackich nadał tytuł „Młoda Polska” — J. Lorentowicz, Młoda Polska, t. 1–3, Warszawa 1908–1913. [przypis autorski]
Jan Ludwik Popławski w szkicu „O modernistach” (1899) (…) zalew kultury przez barbarzyńców — J. L. Popławski, Szkice literackie i naukowe, Warszawa 1910, s. 162–188. [przypis autorski]
Jan Luksemburski (1296–1346) — król Czech od 1310, zginął w bitwie pod Crécy. Źródła podają, że był wtedy niewidomy, a walczył przywiązany do dwóch rycerzy. [przypis edytorski]
Jan Maciej Karol Wścieklica — dramat Witkacego z 1925 r. odczytywany jako satyra na Wincentego Witosa, co znacznie wpłynęło na jego popularność. [przypis edytorski]
Jan Maria Michał — ks. Jan Kowalski (1871–1942); polski arcybiskup mariawicki, założyciel i zwierzchnik Kościoła Katolickiego Mariawitów, święty Kościoła Katolickiego Mariawitów; wiezień obozu koncentracyjnego w Dachau, zginął w komorze gazowej w obozie zagłady na zamku Hartheim. [przypis edytorski]
Jan Mateusz, właśc. Gian Matteo Giberti (1495–1543) — sekretarz kardynała Gulio de' Medici (późniejszego papieża Klemensa VII), ulubieniec Leona X, przez Klemensa VII mianowany datariuszem i biskupem Werony. Bardzo wpływowa postać na dworze papieskim; krytykowany przez Aretina; w lipcu 1525 jeden z jego ludzi dokonał zamachu na pisarza. [przypis edytorski]
Jan Medyceusz — prawdopodobnie Ludovico di Giovanni de' Medici (1498–1526), słynny wł. kondotier. [przypis edytorski]
Jan Nepomucen, św. — Czech, utopiony (1393) na rozkaz króla Wacława IV, ponieważ (według podania) nie chciał naruszyć tajemnicy spowiedzi; w Polsce dość pospolite są jego posągi, zazwyczaj nad strumykami. [przypis redakcyjny]
Janociana II, 14, p. 25. [przypis autorski]
Jan od Krzyża, hiszp. Juan de la Cruz, właśc. Juan de Yepes y Alvarez (1542–1591) — hiszpański zakonnik, teolog, autor poezji i pism mistycznych, reformator zakonu karmelitów; kanonizowany w 1726. [przypis edytorski]
Jan Odo — Jean Audeau, prawdopodobnie jakiś sąsiad albo dobry znajomy Rabelais'go. [przypis tłumacza]
Jan Olbracht (1459–1501) — syn Kazimierza Jagiellończyka, król Polski od 1492. [przypis edytorski]
Janosik — rozbójnik słowacki o imieniu Juraj (1688–1713), często występujący w legendach. [przypis edytorski]
Janosik, właśc. Juraj Jánošík (1688–1713) — przywódca (harnaś) grupy zbójników działający na terenie Karpatów, przy granicy węgiersko-polskiej; słowacki bohater narodowy; po jego śmierci popularność zyskały opowieści o zbójcy, który (jak Robin Hood) zabierał bogatym, by dawać biednym ludowym; w XIX w. postać Janosika weszła do folkloru w Beskidach, na Śląsku, Morawach, Węgrzech i w Ukrainie; na Podhalu rozpowszechniło się przekonanie, że szlachetny zbójnik był Polakiem i działał po polskiej stronie gór, a wersja ta została utrwalona przez Kazimierza Tetmajera w Legendzie Tatr (dzieli się ona na dwie części: Maryna z Hrubego i Janosik Nędza Litmanowski); podobnie Jalu Kurek w trylogii Janosik przedstawił tytułową postać jako polskiego ludowego bohatera, Janka Dziurę, z powiatu żywieckiego. [przypis edytorski]
Janoszyk a. Janosik — legendarny tatrzański rozbójnik, bohater podań ludowych i licznych tekstów popkultury. [przypis edytorski]
Janowice — wieś w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
Janowiec — miasteczko z zamkiem nad Wisłą, na płd.-zach. od Puław. [przypis redakcyjny]
janowiec — rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych, do najbardziej znanych odmian należy janowiec barwierski; niskopienny krzew występujący wśród suchych zarośli, w lasach w miejscach dostępnych dla słońca, na słonecznych wzgórzach, kwitnący od czerwca do sierpnia, o intensywnie żółtych kwiatach motylkowych. [przypis edytorski]
Jan Paweł Woronicz herbu Herburt (1757–1829) — prymas Królestwa Polskiego w latach 1828–1829, poeta; jego epos Lechiada, wzorowany na Eneidzie, mógł stanowić częściową inspirację przy tworzeniu Lilli Wenedy przez Słowackiego. [przypis edytorski]
Jan Pęczkowski ps. „Kamiński” (1923–1991) — w czasie okupacji w Kedywie, w powstaniu w stopniu starszego strzelca kolejno w Zgrupowaniu „Radosław”, batalionie „Miotła” i batalionie „Czata 49”, po wojnie mieszkał w Warszawie. [przypis edytorski]
Jan Piwnik ps. „Ponury” (1912–1944) — przed wojną służył w Policji Państwowej, uczestnik kampanii 1939 roku. W listopadzie 1941 roku zrzucony do Polski na spadochronie jako tzw. cichociemny, dowodził oddziałami partyzanckimi w Górach Świętokrzyskich i na Nowogródczyźnie. Wsławił się brawurowymi akcjami, popadając przy tym w konflikty z przełożonymi z AK. Poległ 16 czerwca 1944 roku w czasie walki z Niemcami pod wsią Jewłasze. [przypis edytorski]
Jan Prandota (ok. 1200–1266) — biskup krakowski, zwolennik Bolesława Wstydliwego, pozostawał w konflikcie z Konradem Mazowieckim. [przypis edytorski]
Jan Redzej — Jest w Warszawie i pracuje w P. Z. P. [przypis autorski]
Jan Redzej (w obozie Jan Retko, nr 5430), Edward Ciesielski (nr 12969) oraz moja osoba Witold Pilecki (TAP, nr 4859) — w ucieczce 27 kwietnia 1943 roku towarzyszyli Pileckiemu dwaj inni członkowie organizacji (Związek Organizacji Wojskowej): Jan Redzej (1904–1944), z zawodu nauczyciel, uczestnik kampanii wrześniowej, poległ w Powstaniu Warszawskim 3 sierpnia 1944 r. oraz Edward Ciesielski (1922–1962), aresztowany w Szydłowcu za działalność konspiracyjną (organizowanie punktów nasłuchu radiowego), trafił do więzienia w Radomiu, a następnie, w kwietniu 1941 roku do KL Auschwitz, brał udział w Powstaniu Warszawskim, ciężko ranny uciekł z transportu, walczył na Kielecczyźnie w Batalionach Chłopskich w oddziale Jana Sońty pseud. „Ośka”, po wojnie więziony we Wronkach, w Rawiczu i Sztumie w latach 1946–1954, pośmiertnie wydano jego wspomnienia oświęcimskie. [przypis edytorski]
Jan Rodowicz ps. „Anoda” (1923–1949) — harcerz, żołnierz ZWZ/AK, uczestnik akcji pod Arsenałem, w powstaniu warszawskim w Zgrupowaniu „Radosław”, kilkakrotnie ranny, po wojnie żołnierz Delegatury Sił Zbrojnych, po aresztowaniu zamordowany w niejasnych okolicznościach przez UB w styczniu 1949 r. [przypis edytorski]
Jan Romocki ps. „Bonawentura” (1925–1944) — harcerz, w konspiracji od 1941 roku, podchorąży AK, w powstaniu żołnierz Zgrupowania „Radosław”, 14 sierpnia awansowany do stopnia podporucznika, poległ 18 sierpnia. [przypis edytorski]
Jan święty, on tajemnic Bożych wykładacz, prorokował — Ap 9, 5-10. [przypis edytorski]
Jan Salomon Semler (1725–1791) — teolog w Jenie. Główne jego dzieło nosi tytuł Abhandlung von freier Untersuchung des Kanons (1771–1775). [przypis redakcyjny]
Jan Salwator Habsburg (1852–1890?) — arcyksiążę austriacki z bocznej linii dynastii, książę toskański, zdolny oficer; po śmierci arcyksięcia Rudolfa i jego kochanki, 16 października 1889 zrzekł się tytułów i przywilejów, opuścił dwór wiedeński, przyjął nazwisko „Orth” i poślubił tancerkę; w lipcu 1890 zaginął razem z żoną podczas rejsu swoim statkiem u wybrzeży Ameryki Płd.; oficjalnie uznano go za zmarłego w 1911. [przypis edytorski]
Jansen, Boudrillon, Wieland, Windaus — Barend Coenraad Petrus Jansen (1884–1962): chemik i biochemik holenderski, wspólnie z W. F. Donatem jako pierwszy wyizolował witaminę B1 w postaci krystalicznej (1926); Robert Benedict Bourdillon (1889–1971): angielski lekarz i naukowiec medyczny, opublikował kilka artykułów o witaminie D; Heinrich Wieland (1877–1957): chemik niemiecki, laureat niemiecki Nagrody Nobla (1927) za badania nad kwasami żółciowymi; Adolf Windaus (1876–1959): chemik niemiecki, laureat niemiecki Nagrody Nobla (1928) za badania nad witaminami. [przypis edytorski]
janseniści skupili się koło żeńskiego klasztoru Port-Royal — patrz: Pascal, Myśli, Od tłumacza. [przypis tłumacza]
janseniści — wyznawcy surowej doktryny Jansena, biskupa z Ypres (1585–1638), zacięci przeciwnicy jezuitów, zwanych molinistami od nazwiska jednego z ich teologów, Moliny (1535–1606). [przypis tłumacza]
janseniści — zwolennicy nurtu religijno-politycznego, rozwijającego się we Francji w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
jansenista — zwolennik jansenizmu, czyli potępionej przez Kościół doktryny religijnej, sformułowanej we Francji przez biskupa Ypres, Kornela Ottona Jansena (1585–1638). Doktryna koncentrowała się na znaczeniu Bożej łaski i przypominała poglądy protestanckie. [przypis edytorski]
jansenista — zwolennik jansenizmu, ruchu reformatorskiego w kościele katolickim, funkcjonującego w XVI- i XVII-wiecznej Francji i Niderlandach, inspirowanego pesymistyczną koncepcją natury ludzkiej zapożyczoną od św. Augustyna. Związany z tym ruchem był m.in. Blaise Pascal. [przypis edytorski]
jansenista — zwolennik jansenizmu, ruchu teologiczno-duchowego w Kościele katolickim funkcjonującego w XVII- i XVIII-wiecznej Francji i Niderlandach, zapoczątkowanego przez biskupa Kornela Ottona Jansena (1585–1638); jansenizm wyznawał zapożyczoną od św. Augustyna pesymistyczną koncepcję natury ludzkiej, skażonej przez grzech pierworodny, i koncentrował się na znaczeniu łaski Bożej; został kilkakrotnie potępiony przez Kościół katolicki. [przypis edytorski]
jansenistka — wyznawczyni nurtu teologicznego, głoszącego konieczność surowej ascezy wynikającej ze skażenia człowieka przez grzech pierworodny. [przypis edytorski]
jansenistyczny — przym. od rzecz. jansenizm: katolicki ruch teologiczny funkcjonujący we Francji w XVII–XVIII w., inspirowany pesymistyczną koncepcją natury ludzkiej i koncentrujący się na znaczeniu Bożej łaski, potępiony przez Kościół katolicki. [przypis edytorski]
jansenistyczny — taki jak w jansenizmie, katolickim ruchu duchowo-teologicznym funkcjonującym we Francji w XVII–XVIII w., inspirowanym pesymistyczną koncepcją natury ludzkiej. [przypis edytorski]
Janseniusz, właśc. Cornelius Jansen (1585–1638) — flamandzki teolog katolicki, biskup Ypres, twórca ruchu religijnego i społecznego zw. jansenizmem; autor wydanego po jego śmierci obszernego traktatu o teologii św. Augustyna pt. Augustinus (1840); przypisywane mu na podst. tej książki tzw. Pięć Twierdzeń zostały potępione przez Święte Oficjum w 1643 i 1653. [przypis edytorski]
jansenizm — katolicki ruch teologiczny funkcjonujący we Francji w XVII–XVIII w., inspirowany pesymistyczną koncepcją natury ludzkiej i koncentrujący się na znaczeniu Bożej łaski, potępiony przez Kościół katolicki. [przypis edytorski]
jansenizm — ruch reformatorski w kościele katolickim, funkcjonujący w XVI- i XVII-wiecznej Francji i Niderlandach, inspirowany pesymistyczną koncepcją natury ludzkiej zapożyczoną od św. Augustyna. Związany z tym ruchem był m.in. Blaise Pascal. [przypis edytorski]
jansenizm — ruch reformatorski w kościele katolickim, funkcjonujący w XVI- i XVII-wiecznej Francji i Niderlandach, inspirowany pesymistyczną koncepcja natury ludzkiej zapożyczoną od św. Augustyna. Związany z nim był m.in. Blaise Pascal. [przypis edytorski]
Jan się rzezał w koszu — ośmieszająca kara: winny, zawieszony w koszu nad rzeką lub błotem, chcąc się uwolnić musiał przeciąć sznury i wpaść wraz z koszem do wody. [przypis redakcyjny]
Jan Skolnus, Johannes Scolvus a. Scolnus — żeglarz, który ok. 1476, czyli przed Kolumbem, jako sternik w służbie duńskiego króla Christiana I miał dotrzeć do płn.-wsch. wybrzeży Ameryki. W XIX w. Joachim Lelewel uznał, że Johannes Scolnus był Polakiem, Janem z Kolna. [przypis edytorski]
Jan Słomka młodszy — syn wójta Dzikowa Jana Słomki (1842–1932), absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, nauczyciel gimnazjalny; przygotował do druku napisane przez ojca Pamiętniki włościanina (1912; wyd.2 1929). [przypis edytorski]
Jan Sobieski — ta postać została wcześniej zabita. [przypis edytorski]
Jan Stanisław Jankowski (1882–1945) — polityk Narodowej Partii Robotniczej i Stronnictwa Pracy, w latach 1943–1945 Delegat Rządu na Kraj, wyraził zgodę na rozpoczęcie powstania warszawskiego, w 1945 aresztowany przez NKWD i sądzony w tzw. procesie szesnastu, zamordowany w więzieniu. [przypis edytorski]
Jan Styka — malarz bardziej popularny niż ceniony przez artystów. [przypis redakcyjny]
Jan, syn Lewiego — p. II, XXI, 1 etc. [przypis tłumacza]
Jan — syn Sozasa, p. IV, IV, 2. [przypis tłumacza]
Jan Szkot Eriugena (810–877) — odebrał wykształcenie w Irlandii, działał jako przełożony i nauczyciel szkoły nadwornej (Schola Palatina) w Paryżu. Prócz dzieła De divisione naturae i przekładu dwóch pism Pseudo-Dionizjusza, zawdzięczamy mu przekład i objaśnienia pism Maksyma Wyznawcy (Maximus Confessor) i szereg rozpraw dotyczących kwestii predestynacji. [przypis autorski]
Jan Szkot Eriugena (833–886) — łac. Johannes Scotus Erigena, irlandzki filozof i teolog, mistyk, jeden z twórców scholastyki. [przypis edytorski]
Jan Szkot Eriugena był, jak wiemy, tego zdania, że prawdziwa filozofia i prawdziwa religia pozostają ze sobą zawsze w zgodzie. — zob. podrozdział Realizm (cz. 7. Wykładu trzeciego). [przypis edytorski]
Jantek (gw.) — Antek. Zachodzi tu prejotacja, czyli przed samogłoską w nagłosie pojawia się głoska j. [przypis edytorski]
Jan Torricelli (1608–1647) — uczeń Galileusza, był wynalazcą barometru r. 1643. [przypis redakcyjny]
Jantoś (gw.) — Antoś. [przypis edytorski]
Jan trzeci — właśc. Jan III Sobieski (1629–1696), król Polski i wielki książę litewski od 1674, hetman wielki koronny od 1668, hetman polny koronny od 1666, marszałek wielki koronny od 1665, chorąży wielki koronny od 1656. [przypis edytorski]
Jan — tu: Ewangelista; początek Ewangelii wg św. Jana brzmi: „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. (…) A Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1,1 i J 1,14). [przypis edytorski]
Janulka, córka Fizdejki — nawiązanie do tytułu wydanej w 1826 r. powieści Feliksa Bernatowicza (1786–1836) Pojata, córka Lezdejki, opisującej dzieje Litwy w XIV w. [przypis edytorski]
Janus (mit.) — jeden z najważniejszych bogów staroitalskich czczony w staroż. Rzymie; bóstwo początku i końca, opiekun przejść, drzwi i bram, patron umów. [przypis edytorski]
Janus (mit. rzym.) — bóg o dwóch twarzach, patron początków, bram i mostów; bramy jego świątyni zamykano w czasie pokoju, a otwierano w czasie wojny. [przypis edytorski]
Janus (mit. rzym.) — bóg o dwóch twarzach. [przypis edytorski]
Janus (mit. rzym.) — bóg początków, opiekun drzwi, bram i mostów, patron umów, układów sojuszniczych; tradycyjnie przedstawiany z dwiema twarzami, z kluczami i laską, co symbolizować miało władzę nad ziemią i niebem, czy też przeszłością i przyszłością. [przypis edytorski]
Janus (mit. rzym.) — bóg początków, opiekun drzwi, bram i mostów, patron umów, układów sojuszniczych; tradycyjnie przedstawiany z dwiema twarzami, z kluczami i laską, co symbolizować miało władzę nad ziemią i niebem, czy też przeszłością i przyszłością; bramy jego świątyni zamykano w czasie pokoju, a otwierano w czasie wojny. [przypis edytorski]
Janus (mit. rzym.) — bóg początków, przejść i zmian, opiekun drzwi, bram i mostów, przedstawiany z dwiema twarzami, jako patrzący w przeszłość i przyszłość. [przypis edytorski]
Janus (mit. rzym.) — bóg początków, przejść i zmian, opiekun drzwi, bram i mostów, zwyczajowo przedstawiany z dwiema twarzami. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Janus (mit. rzym.) — jedno z najważniejszych bóstw staroitalskich, bóg początków i momentów przejścia, utożsamiany niekiedy z bogiem poranków, Matutynem; od jego imienia pochodzi łac. nazwa miesiąca rozpoczynającego rok, stycznia: Ianuarius; patron umów i sojuszów; opiekun drzwi, bram i mostów; miał władzę nad przeszłością i przyszłością, niebem i ziemią; przedstawiany był zwyczajowo z dwiema twarzami, jego atrybutami były klucze i laska. [przypis redakcyjny]
Janus — w mit. rzym. bóg wszystkich początków, drzwi, bram, mostów. [przypis edytorski]
Janusz I Starszy (Warszawski) (ok. 1346–1429) — książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
Janusz Radziwiłł herbu Trąby (1612–1655) — hetman wielki litewski, wojewoda wileński. [przypis edytorski]
Janusz — w oryg. ang.: Jonas. [przypis edytorski]
Janusz Zebrzydowski karmił ulubioną wiewiórkę Zygmunta I — A. Przeździecki, Jagiellonki polskie w XVI wieku. [przypis autorski]
Jan Waleryusz — szlachcic z Wenecji, nieprzyjaciel kobiet. [przypis redakcyjny]
Jan Warneńczyk zdobył Wiedeń… — mówiący myli Władysława IV Warneńczyka z Janem III Sobieskim. [przypis edytorski]
Jan Witołdowicz, założyciel stowarzyszenia w Krożach pod nazwą Czarnych Braci (…) dla stosunków angielsko-rosyjskich w Afganistanie — Historyczne. [przypis autorski]
Jan Wuttke ps. „Czarny Jaś” (1921–1944) — harcerz, żołnierz AK, w powstaniu w stopniu podporucznika zastępca dowódcy kompanii w Zgrupowaniu „Radosław”, poległ 19 września. [przypis edytorski]
Jan XXI, Petrus Hispanus (Pedro Juliâo Rebello) — ur. 1226, późniejszy papież Jan XXI, um. 1277. Prócz dzieł medycznych napisał podręcznik logiki: Summulae logicales, złożony z 7 traktatów: 1) De enunciatione, 2) De universalibus, 3) De praedicamentis, 4) De syllogismo, 5) De locis dialecticis, 6) De fallaciis, 7) De terminorum proprietatibus. [przypis autorski]
Jan z Dukli (ok. 1414–1484) — święty Kościoła katolickiego, kaznodzieja franciszkański. [przypis edytorski]
Jan ze Stobnicy — uczeń Michała z Bystrzykowa, 1494 r. został bakałarzem, 1496 r. magistrem w uniwersytecie krakowskim; po śmierci Jana z Głogowa objął główną katedrę filozofii; zarządzał następnie akademickim gimnazjum Lubrańskiego w Poznaniu; porzuciwszy to stanowisko, wstąpił do klasztoru braci mniejszych w Krakowie, gdzie umarł w pierwszej połowie XVI w. Dzieła filozoficzne: Questiones veteris ac nove logice Michała z Paradyża, De predicationibus abstractorum ex sententia Scoti tam in creatis quam in divinis ac transcendentibus, Generalis doctrina de modis significandi grammaticalibus, Leonardi Aretini in moralem disciplinam introductio familiaris commentario explanata, Parvulus philosophiae naturalis. Pisał też dzieła kosmograficzne i geograficzne, oraz żywoty Chrystusa i św. Anny. [przypis autorski]
Jan z Głogowa — ur. w Głogowie na Śląsku, kształcił się w Akademii Krakowskiej, gdzie od 1470 r. był magistrem; na stanowisku tym rozwinął ruchliwą działalność i odegrał wielką rolę w życiu wewnętrznym uniwersytetu; od r. 1490 trudnił się wychowaniem księcia litewskiego Jana Gasztołda; 1490 r. został kanonikiem św. Floriana; um. w Krakowie 1507 r. Raczej matematyk niż filozof, pisał dzieła treści filozoficznej, gramatycznej, astronomicznej, astrologicznej i in. Dzieła filozoficzne: Liber posteriorum analeticorun (komentarz oparty na Albercie W., Tomaszu z Akwinu, Aegidiusie i Pawle z Wenecji), Exercitium nove Logice seu librorum priorum et elenchorum, Exercitium super omnes tractatus parvorum logicalium Petri Hispani, Questiones librorum de anima magistri Ioannis Versoris, Argumentum in librorum Porphyrii ysagogicum in kathegorias Aristotelis, także pt. Exercitium veteris artis, Aegidii Romani (…) Sancti Augustini in libros Aristotelis interpretatio fidelissima (…) repetita. Ponadto spoczywają w rękopisach Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego: Egidii Romani (…) Sancti Augustini in libros priorum analeticorum interpretatio fidelissima, Introductio pulchra in octo libros phisicorum Aristotelis, Introductio in primaro Philosophiam Aristotelis i in. [przypis autorski]
Jan z Kolna, łac. Johannes Scolvus a. Scolnus — żeglarz, który ok. 1476, czyli przed Kolumbem, jako sternik w służbie duńskiego króla Christiana I miał dotrzeć do płn.-wsch. wybrzeży Ameryki. W XIX w. Joachim Lelewel uznał, że Johannes Scolnus był Polakiem, Janem z Kolna. [przypis edytorski]
Jan z Oleśnicy (zm. 1413) — wielkorządca Litwy, starosta krakowski. [przypis edytorski]
Jan z Tarnowa (1367–1433) — wojewoda krakowski od 1409. [przypis edytorski]
Jan z Tenczyna — powieść J. U. Niemcewicza (1825). [przypis redakcyjny]
Jan z Tolomei, właśc. Jan Tolomei (1272–1348) — włoski teolog i założyciel kongregacji oliwetanów, stanowiącej odłam zakonu benedyktynów. Tolomei to nazwisko, nie jak w przypadku wymienionych wcześniej nazwa miasta; bardziej znany pod zakonnym imieniem Bernard. [przypis edytorski]
Jan Zumbach (1915–1986) — polski pilot wojskowy, od 1936 r. służył w Wojsku Polskim, w czasie wojny latając w szeregach Polski Sił Powietrznych osiągnął wynik 13 zwycięstw powietrznych, członek oryginalnego składu Dywizjonu 303, którym dowodził w 1942 r. Po 1945 r. był przemytnikiem i najemnikiem, uczestnicząc w konfliktach zbrojnych w Afryce, zmarł we Francji w niewyjaśnionych okolicznościach, najprawdopodobniej zamordowany. [przypis edytorski]
Ja okazałem się mężem dnia owego — słowa usprawiedliwionej i szlachetnej dumy. [przypis tłumacza]
Ja Paljak (ros., ukr.) — Jestem Polakiem. [przypis edytorski]
Ja państwo przewiozę — dziś raczej: Ja państwa przewiozę. [przypis edytorski]
Japet (mit. gr.) — jeden z synów Uranosa i Gai, jedyny oprócz Kronosa bóg z pokolenia tytanów wymieniony z imienia przez Homera jako uwięziony przez bogów olimpijskich w Tartarze (Iliada VIII, 478–481); wspominany też przez Hezjoda (Teogonia 132 i nast., 507 i nast.). [przypis edytorski]
