Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11155 przypisów.
koturny — obuwie o podwyższonej podeszwie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów, stąd przen.: podniosłość, patos. [przypis edytorski]
kot — w gwarze myśliwskiej: zając. [przypis edytorski]
kotwiach — poprawiony przez Nehringa błąd druku: kotwicach. [przypis redakcyjny]
kotwica zawozowa a. kotwica zawoźna — stosunkowo lekka kotwica służąca do ściągania statku z mielizny. [przypis edytorski]
koty igrawają — drą koty, zadzierają z kimś; kłócą się. [przypis edytorski]
kotylion (fr. cotillon) — przypinana do piersi ozdoba naśladująca order, mająca formę rozetki lub bukieciku, używana podczas zabawy tanecznej zwanej również kotylionem. Pary jednakowych kotylionów są rozdzielane między tancerzy i tancerki, posiadacze jednakowych kotylionów mają odnaleźć się na sali i tańczyć w parze. [przypis edytorski]
kotylion — ozdoba, przypinana na bal; taniec z figurami, w którym uczestniczą pary z takimi samymi ozdobami. [przypis edytorski]
kotylion — ozdoba przypinana uczestnikom balu; osoby z takimi samymi kotylionami miały ze sobą tańczyć. [przypis edytorski]
kotylion — przypinana do piersi ozdoba naśladująca order, mająca formę rozetki lub bukieciku, używana podczas zabawy tanecznej zwanej również kotylionem. Pary jednakowych kotylionów są rozdzielane między tancerzy i tancerki, posiadacze jednakowych kotylionów mają odnaleźć się na sali i tańczyć w parze. [przypis edytorski]
kotylion — rozetka ze wstążki przypinana do stroju; tu: wianuszek. [przypis edytorski]
Kotyora — staroż. miasto greckie na płd. wybrzeżu M. Czarnego; ob. Ordu w płn. Turcji. [przypis edytorski]
kotyra (gw.) — gruda ziemi. [przypis edytorski]
Kotys I — król trackiego szczepu Odrysów (383–359), teść ateńskiego wodza, Ifikratesa, przyjaciel Aten do 367 r., potem w wojnie z nimi aż do swej śmierci. [przypis tłumacza]
Kotzebue, August Friedrich Ferdinand von (1761–1819) — pisarz i dramaturg niem., autor komedii sentymentalnych popularnych w epoce w Niemczech oraz bardziej znanej awanturniczej sztuki o losach Maurycego Beniowskiego Graf Benjowsky oder die Verschwörung auf Kamtschatka (Hrabia Beniowski, czyli spisek na Kamczatce; 1795); August Kotzebue był konsulem generalnym Rosji; zginął w wyniku zamachu z ręki studenta teologii Karla Ludwiga Sanda, który czyn swój tłumaczył przekonaniem, że jego ofiara była rosyjskim szpiegiem. [przypis edytorski]
kować (daw.) — dziś: kuć, wykuwać. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć; przykować: przykuć. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć; tu: zakuć w kajdany, zniewolić. [przypis edytorski]
kować (daw.) — podkuwać. [przypis redakcyjny]
kować — dziś: kuć; wykuwać. [przypis edytorski]
kować — kuć; tu: skuć (w kajdany). [przypis edytorski]
kować — kuć, wykuwać. [przypis edytorski]
kować (przestarz.) — kuć. [przypis edytorski]
kować — zakuwać. [przypis edytorski]
kowacz — rzemieślnik zajmujący się wykuwaniem przedmiotów z metalu. [przypis edytorski]
kowa — dziś: skuwa, zniewala. [przypis edytorski]
Kowale — wieś w pow. białostockim, w gm. Suraż. [przypis edytorski]
Kowalewska, Sofja Wasiljewna (1850–1891) — rosyjska matematyczka zajmująca się funkcjami analitycznymi, równaniami różniczkowymi i mechaniką; pierwsza Europejka z doktoratem w dziedzinie matematyki (1874), pierwsza na stanowisku profesora (1889); była także autorką kilku powieści. [przypis edytorski]
Kowalewska, Sofja Wasiljewna (1850–1891) — rosyjska matematyczka zajmująca się funkcjami analitycznymi, równaniami różniczkowymi i mechaniką; pierwsza Europejka z doktoratem w dziedzinie matematyki (1874), pierwsza na stanowisku profesora (1889); była także autorką kilku powieści. [przypis edytorski]
Kowalewska, Zofia (1850–1891) — wybitna matematyczka rosyjska; miała szerokie zainteresowania literackie i sama pisała powieści, dramaty i poezje. [przypis redakcyjny]
Kowalewska, Zofia, właśc. Sofja Wasiljewna Kowalewska (1850–1891) — matematyczka ros. (doktorat 1874, profesura 1884) pochodzenia pol.-niem. (po ojcu z Korwin-Krukowskich, po matce wnuczka astronoma Theodora von Schuberta), żona paleontologa Władimira Kowalewskiego, dziekan Wydziału Matematycznego na Uniwersytecie w Sztokholmie; jej prace dotyczą gł. głównie równań różniczkowych (m.in. równań ruchu bryły sztywnej) oraz mechaniki i optyki; była również autorką wierszy, dramatów i powieści (m.in. Nihilistka, 1928). [przypis edytorski]
kowal (gw.) — kowal. Wymowa gwarowa kowol, czyli a jest wymawiane jako o. Zjawisko to określane jest jako ścieśnienie wymowy, podwyższenie i zwężenie. Jest charakterystyczna dla gwar małopolskich, kurpiowskich, mazurskich i wyspowo dla innych regionów Polski. Stanowi pozostałość po długiej samogłosce a, która występowała obok a krótkiego, i już w średniowieczu przybrała brzmienie o, a wcześniej — pośrednią á. Zob. https://encenc.pl/a-pochylone/, dostęp: 10.11.2017. [przypis edytorski]
kowalik, Sitta (biol.) — niewielki ptak wróblowaty zamieszkujący lasy półkuli północnej, zjadający owady, larwy, orzechy i nasiona, które chowa w szczelinach kory. [przypis edytorski]
kowalów — dziś popr. forma D.lm: kowali. [przypis edytorski]
kowalowę (daw.) — dziś popr. forma D.lp: kowalową. [przypis edytorski]
kowal — rzemieślnik wykuwający przedmioty z żelaza, podkuwający konie. [przypis edytorski]
kowal — tu w znaczeniu: kujon. [przypis edytorski]
kowal w Bolonii, a Fosko w Faency — Pierwszy był Lambertucio, który z kowala stał się wielkim panem; drugi także pochodzący z gminu, człowiek cnotliwy i własną zasługą uszlachcony. [przypis redakcyjny]
kowanie (daw.) — kucie. [przypis edytorski]
kowanie — dziś popr.: kucie. [przypis edytorski]
kowany (daw.) — kuty, wykuty. [przypis edytorski]
kowany — dziś: kuty. [przypis edytorski]
kowany — dziś: kuty; wykuty (w kamieniu). [przypis edytorski]
kowany — dziś popr.: kuty. [przypis edytorski]
kowany — kuty. [przypis edytorski]
kowany — kuty, wykonany metodami kowalskimi. [przypis edytorski]
kowany — tu: podkuty. [przypis edytorski]
kowboj — w gwarze obozowej: żołnierz amerykański. [przypis edytorski]
kowerkot (z ang. covercoat) — gęsta tkanina wełniana lub półwełniana, używana na płaszcze i kostiumy. [przypis edytorski]
Koyatabu — the mountain on the North shore of Fergusson, Kamsareta, the highest hill on Domdom, in the Amphletts; Koyava'u — the mountain opposite Dobu island, on the North shore of Dawson Straits; Gorebubu — the volcano on Dobu island. [przypis redakcyjny]
Koźle — miasto nad Odrą na Śląsku; pożar Koźla mógł mieć miejsce w 1106 r. [przypis edytorski]
koźliny — skrzyżowane drągi na szczycie strzechy wzmacniające poszycie dachu. [przypis edytorski]
Koźma Medici, dziś: Kosma I Medyceusz (wł. Cosimo de' Medici, 1389–1464) — władca Florencji. [przypis edytorski]
Koźma — właśc. Kosmas. [przypis edytorski]
Koźmian, Kajetan (1771–1856) — wybitny polski poeta okresu klasycyzmu, autor m.in. poematu Ziemiaństwo polskie (wyd. 1839), opisującego pracę na roli i uroki wiejskiego życia. [przypis edytorski]
Koźmianowska epoka w Krakowie — chodzi o lata 1865–1885, czyli mniej więcej czas kierowania teatrem krakowskim przez Stanisława Skorupkę i powstałą wówczas tzw. szkołę gry krakowskiej. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — polityk konserwatywny, jeden z przywódców obozu „Stańczyków”; współpracował ze stronnictwem Hôtel Lambert od 1860 r., wziął udział w powstaniu styczniowym, od 1 grudnia 1863 był członkiem Rządu Narodowego na obszarze Galicji; po latach wydał krytyczną, obszerną publikację na temat powstania (Rzecz o roku 1863, wyd. 1895); wieloletni redaktor (wraz z Pawłem Popielem) krakowskiego „Czasu”, założyciel (wraz z Józefem Szujskim i Stanisławem Tarnowskim) „Przeglądu Polskiego” (1866), poseł do Sejmu Krajowego (1869–1870) i deputowany do wiedeńskiej Rady Państwa; był też reżyserem i krytykiem teatralnym, w latach 1866–1868 kierownikiem artystycznym, a od 1873 r dyrektorem Teatru Krakowskiego. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — polski polityk, czołowy publicysta konserwatystów galicyjskich, reżyser, krytyk teatralny; autor trzytomowej pracy Rzecz o roku 1863 (1894–1895), poświęconej postaniu styczniowemu. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — polski polityk, czołowy publicysta konserwatystów galicyjskich, reżyser, krytyk teatralny. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — reżyser, krytyk teatralny, publicysta, polityk. [przypis edytorski]
Koźmian — Stanisław Koźmian, dyrektor Teatru Krakowskiego w latach 1866–1885. [przypis edytorski]
kožna — kiekviena. [przypis edytorski]
Koźniewski, Kazimierz (1919–2005) — reportażysta, literat. [przypis edytorski]
Kožnoj — kiekvienoje. [przypis edytorski]
kożdy w swą — niedopowiedzenie: „każdy w swą stronę uciekał”. [przypis redakcyjny]
koza — areszt (bądź przypominające go pomieszczenie w szkole). [przypis edytorski]
Kozackie dzieci rosną niechrzczone (…) Opustoszały cerkwie zamknięte — z powodu prześladowań wyznawców prawosławia w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]
kozactwo a. kozaczyzna (daw.) — oddział wojska złożony z Kozaków. [przypis edytorski]
Kozacy — członkowie wieloetnicznej grupy ludności; pochodzący z terenów Ukrainy i południowo-wschodniej Rosji. [przypis edytorski]
kozacy dońscy — zamieszkujący terytorium wokół rzeki Don, wpadającej do M. Czarnego. [przypis edytorski]
kozacy — konni żołnierze carscy. [przypis edytorski]
Kozacy „nieposłuszni” — wolni, nie znajdujący się na niczyjej służbie. Wolni Kozacy mieszkali w XVII w. na Zaporożu w dolnym biegu Dniepru (dziś płd.-wsch. Ukraina). [przypis edytorski]
kozacy orenburscy — kozacy wchodzący w skład Kozackiego Wojska Orenburskiego, zamieszkujący prowincję orenburską w czasach Imperium Rosyjskiego, potomkowie osiedleńców z czasów założenia w XVIII w. miasta Orenburg, na granicy Europy oraz Azji. [przypis edytorski]
Kozacy regestrowi — Kozacy zaporoscy, którzy zostali wpisani do tzw. wykazu żołnierzy, a co za tym idzie, wzięci na żołd Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]
kozacy — tu: konni żołnierze carscy. [przypis edytorski]
kozacy — tu: konny oddział ros. wojska. [przypis edytorski]
kozacy — tu: oddział lekkiej jazdy w wojsku rosyjskim. [przypis edytorski]
kozacy — żołnierze lekkiej jazdy złożonej z Kozaków. [przypis edytorski]
kozaczek — kazaczok, ukr. i ros. taniec ludowy, bardzo żywy i stopniowo przyspieszający. [przypis edytorski]
Kozaczyzna — kraj zamieszkały przez Kozaków: płd.-wsch. Ukraina. [przypis edytorski]
kozaczyzna — tu: kozactwo, oddział Kozaków. [przypis edytorski]
Kozaczyzna — tu: kraj kozacki. [przypis edytorski]
koza (daw.) — areszt. [przypis edytorski]
koza (daw.) — kara polegająca na zatrzymaniu ucznia w szkole po lekcjach. [przypis edytorski]
koza (daw., pot.) — areszt. [przypis edytorski]
koza (daw., pot.) — młoda i głupia dziewczyna. [przypis edytorski]
koza (daw.) — tu: areszt. [przypis edytorski]
koza (daw., żart.) — więzienie, areszt. [przypis edytorski]
koza (daw.) — zarówno pomieszczenie w szkole, w którym zatrzymywano ucznia za karę, jak i kara polegająca na zatrzymaniu ucznia w szkole po lekcjach. [przypis edytorski]
Kozakiewicz, Bronisław (1856–1924) — syn polskiego emigranta, zamieszkały w Paryżu działacz kulturalny, tłumacz literatury polskiej na język francuski. [przypis edytorski]
kozak — na terenach dawnej Rzeczypospolitej, Rosji i Turcji: żołnierz lekkiej jazdy. [przypis edytorski]
kozako-powieściarz — autor utworów o tematyce ukraińskiej, np. Antoni Malczewski (1793–1826), Seweryn Goszczyński (1801–1876), Michał Czajkowski (1804–1886), Michał Grabowski (1804–1863). [przypis edytorski]
Kozak Sawa — Józef Sawa-Caliński, wybitny dowódca konfederacji barskiej. [przypis edytorski]
kozak — tu: ludowy taniec ukraiński. [przypis edytorski]
kozak — tu: służący Ukrainiec, lokaj. [przypis edytorski]
kozak — tu: służący z Ukrainy. [przypis edytorski]
kozak — tu: uzbrojony jeździec, wróg. [przypis edytorski]
kozak — tu: zbrojny służący. [przypis edytorski]
kozak — ukraiński taniec ludowy, popularny wśród szlachty polskiej od lat 80. XVIII w. do połowy XIX w. [przypis edytorski]
koza, paka (pot.) — areszt; tu: kara polegająca na konieczności pozostania po lekcjach w szkole w zamkniętym pomieszczeniu. [przypis edytorski]
