Przypisy

Omsk — miasto w Rosji, na Nizinie Zachodniosyberyjskiej, przy ujściu rzeki Om do Irtysza; ok. 600 km na płd.-wsch. od Tobolska. [przypis edytorski]

omyk — w gwarze myśliwskiej: ogon zająca. [przypis edytorski]

omylać (daw.) — mylić. [przypis edytorski]

omylić (starop.) — tu: zawieść. [przypis edytorski]

omylić — tu: zawieść, nie spełnić oczekiwań, nie przybyć na czas. [przypis edytorski]

omylni bogowie (starop.) — bogowie niewłaściwi, nieprawdziwi. [przypis edytorski]

omża — mżawka; drobny deszcz. [przypis edytorski]

oń (daw.) — o niego. [przypis edytorski]

oń (daw.) — skrócone wyrażenie przyimkowe, używane wyłącznie dla zaimka rodzaju męskiego: o niego; por.: doń (do niego), zeń (z niego), odeń (od niego); tu użyte błędnie, gdyż powinno być: o nie (rodz. niejaki). [przypis edytorski]

oń (daw.) — skr.: o niego. [przypis edytorski]

oń — skrót od: o niego. [przypis edytorski]

oń (starop. forma) — o niego. [przypis edytorski]

oń (starop. forma) — skrót od: o niego. [przypis edytorski]

oną (starop. forma) — tą, ową. [przypis edytorski]

onać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci (skróconą do -ć). [przypis edytorski]

onać przystoi — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci (skróconą do -ć). [przypis edytorski]

onać — tu: właśnie ona. [przypis edytorski]

onać — zaimek ona z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

onać — zaimek „ona” z partykułą wzmacniającą „-ci”, skróconą do „-ć”. [przypis edytorski]

ona (daw.) — owa, ta. [przypis edytorski]

ona (daw.) — ta, owa. [przypis edytorski]

ona (daw.) — ta. [przypis edytorski]

Ona, do kuli z ołowiu podobna, zapadła w głębiny… — Iliada XXIV 80–82. [przypis edytorski]

on a écrit (fr.) — pisali o tym. [przypis edytorski]

onager, osioł azjatycki, Equus hemionus (biol.) — dziki ssak z grupy osłów, zamieszkujący pustynie Mongolii, Iranu, Pakistanu i Indii. [przypis edytorski]

ona (gw.) — ta. [przypis edytorski]

ona hołota — czyli: ta hołota. [przypis edytorski]

onania (daw.) — onanizm, masturbacja; mniej więcej do połowy XX wieku obwiniany o prowadzenie do groźnych dla zdrowia konsekwencji, od ogólnego osłabienia do ślepoty. [przypis edytorski]

onania — onanizm, masturbacja. [przypis edytorski]

Onan — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, patrz felieton Autorytety. [przypis edytorski]

ona, onej, one, onych (daw.) — ta, tej, te, tych. [przypis edytorski]

On arcydobro — Bóg; on (daw.): ten. [przypis edytorski]

Ona [Rosja] przyjęła wiarę w Konstantynopolu — Rosja jest sukcesorką Rusi Kijowskiej, której książę, Włodzimierz I, w 988 roku przyjął chrzest i poślubił siostrę cesarza Bizancjum, po czym uczynił z chrześcijaństwa wschodniego rytu oficjalną religię państwową. [przypis edytorski]

O naśladowaniu Chrystusa (łac. De imitatione Christi) — niezwykle popularny w XIX w. poradnik życia chrześcijańskiego, którego autorstwo przypisuje się Tomaszowi à Kempis; książka została napisana prawdopodobnie przed 1427 r. [przypis edytorski]

ona (starop. forma) — ta, owa. [przypis edytorski]

ona (starop. forma) — tu: ta, owa. [przypis edytorski]

on aurait fort à dire (fr.) — wiele dałoby się powiedzieć. [przypis edytorski]

onaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; por. któż, cóż, gdzież itp. [przypis edytorski]

onaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy ona. [przypis edytorski]

On broni się przeciw duchowi jak Jakub (…) prędzej czy później łaska go napełni i przez niego spłynie na drugich — Lucjan Siemieński, Religijność i mistyka w życiu i poezyach Adama Mickiewicza, Kraków 1871, s. 66. [przypis edytorski]

On brzmi — Wiedzą, że jest tylko jeden bóg, sprawca błyskawic i pan wszystkich; ofiary składają mu w wołach i we wszystkich zwierzętach (domowych). Fatum nie znają, ani przyznają mu wpływu na ludzi; ale gdy śmierć im grozi, albo wśród chorób, albo podczas wojny, w takim razie ślubują bogu za uratowane życie uczynić ofiarę, jak tylko śmierć ich ominie, a gdy uszli śmierci, dotrzymują co obiecali; wierzą bowiem, że ślubowanej ofierze zawdzięczają życie. Czczą oprócz tego rzeki i rusałki i inne duchy i przynoszą ofiary tym wszystkim; przy tych ofiarach czynią także wróżby. (tłum. Wojciech Kętrzyński). [przypis edytorski]

on by umarł — «Jeśli [chłopak] opuści swego ojca, obawiamy się, żeby nie umarł w drodze, bo faktycznie jego matka zmarła po drodze», zob. Raszi do 44:22. «Jego ojciec [przez to] umrze», zob. Raszbam do 44:22. [przypis edytorski]

onci (starop., gw.) — ten ci, ten właśnie. [przypis edytorski]

Onclek — w oryginale ang.: Ontzlake. [przypis edytorski]

On, co w tworzenia niebie… — w całym powyższym fragmencie mamy do czynienia z koncepcją Boga wiecznie stwarzającego, a przy tym jednocześnie zawierającego się w świecie stworzonym, jak i wobec niego transcendentnego. Jest to odmiana panteizmu, zwana niekiedy panenteizmem, w romantyzmie rozwijana przez niektórych polskich filozofów, ale także poetów, np. Z. Krasińskiego, do którego idei Kasprowicz chętnie w wielu swych utworach sięga. [przypis edytorski]

on (daw.) — dziś: ten. [przypis edytorski]

on (daw., gw.) — ów, tamten. [przypis edytorski]

on (daw.) — ów, tamten; tu forma D. onego: owego, tamtego. [przypis edytorski]

on (daw.) — ten; ów. [przypis edytorski]

on (daw.) — ten, ów. [przypis edytorski]

on (daw.) — ten. [przypis edytorski]

on dirait bien des choses (fr.) — byłoby za wiele gadania. [przypis edytorski]

On dort chez nous comme cela (fr.) — u nas się w ten sposób śpi. [przypis edytorski]

ondulacje — falowane bądź kręcone włosy. [przypis edytorski]

Ondyna (ang. Undine) — romantyczna baśń Friedricha Fouque o wodnej rusałce; wydana w 1811, posłużyła za libretto oper E.T.A. Hoffmana i A. Lortziga oraz zainspirowała H. Ch. Andersena do napisania Małej syrenki. [przypis edytorski]

ondyna — boginka wodna. [przypis edytorski]

Ondyna (niem. Undine) — wodna rusałka, tytułowa bohaterka romantycznej baśni Friedricha Fouque (1777–1843) z 1811, która posłużyła za libretto oper E.T.A. Hoffmana i A. Lortziga oraz zainspirowała H. Ch. Andersena do napisania Małej syrenki. [przypis edytorski]

ondyna — w mitologii słowiańskiej boginka wabiąca mężczyzn w tonie rzek i jezior. [przypis edytorski]

ondzie (daw.) — tam. [przypis edytorski]

ondzie (starop.) — w onym miejscu; tam. [przypis edytorski]

on — dziś: ów, ten. [przypis edytorski]

onę — dziś popr. forma B. lp r.ż.: ją. [przypis edytorski]

onę (gw.) — ją. [przypis edytorski]

onę (starop.) — dziś: tę. [przypis edytorski]

onę (starop. forma) — ją. [przypis edytorski]

onę (starop. forma) — tę. [przypis edytorski]

onę (starop.) — ową, tą. [przypis edytorski]

onę (starop.) — tę, ową. [przypis edytorski]

onę — tę, ową. [przypis edytorski]

onęż (daw.) — tę właśnie. [przypis edytorski]

oneć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; one ci. [przypis edytorski]

one (daw.) — owe, te. [przypis edytorski]

one (daw.) — tamte, owe. [przypis edytorski]

one (daw.) — tamte. [przypis edytorski]

one (daw.) — te, owe. [przypis edytorski]

one (daw.) — te. [przypis edytorski]

one (daw.) — tu: te. [przypis edytorski]

one dwie osobie (starop. forma) — te dwie osoby. [przypis edytorski]

one — dziś popr. forma B. lp r.n.: ono, tj. to. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, jakiś czas temu. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, kiedyś. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, kiedyś. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, kiedyś, raz. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, kiedyś; tu prawdopodobnie: wczoraj. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — kiedyś. [przypis edytorski]

onegdaj — dawniej, kiedyś; przedwczoraj. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj; dziś w znaczeniu: niegdyś, dawno. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj; również ogólnie: dawniej. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj; także: kiedyś. [przypis edytorski]

onegdajszej (daw.) — przedwczorajszej. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — dosł. przedwczorajszy; przen. dawniejszy, niegdysiejszy. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — poprzedni, zeszły. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — poprzedni, zeszły (rok). [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — przedwczorajszy. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — wczorajszy. [przypis edytorski]

onego chrześcijańskiego króla, który (…) na chorągwi swojej namalować kazał ptaka, który swoją krwią ptaszęta od węża zarażone ożywia, dając znać, iż za swój lud rad umrzeć chce, sobie śmierć, a im żywot obierając — wizerunek pelikana rozrywającego sobie dziobem pierś i własną krwią karmiącego swoje młode był średniowiecznym symbolem najwyższego poświęcenia, a w kontekście religijnym znakiem ofiary Jezusa. W herbie używał go m.in. portugalski król Jan II Doskonały (1455–1495), w połączeniu z dewizą „Pola Lei e pola grey” (daw. port.: przez prawo i przez lud). Na marginesie wydania źródłowego Kazań sejmowych przy tym fragmencie widnienie adnotacja: „Joannes 2. Lusitaniae rex. Orosius lib. 1.”, jednak w popularnej kronice Pawła Orozjusza, który pochodził z terenów dzisiejszej Portugalii, nie może być podobnej wzmianki, gdyż żył w V wieku. [przypis edytorski]

Onego czasu wszystkie członki ciała… — wg źródeł starożytnych bajkę o żołądku Meneniusz Agryppa opowiedział ludowi podczas tzw. pierwszej secesji plebejuszy (494 p.n.e.), kiedy oburzeni postawą senatu w sprawie długów opuścili miasto i udali się na Świętą Górę koło Rzymu, odmawiając służby wojskowej w obronie interesów bogatych patrycjuszy. Przemowa Meneniusza, stojącego na czele delegacji senatu, oraz obietnica stworzenia urzędu trybunów ludu doprowadziły do zawarcia zgody. Plutarch rozróżnia dwa wystąpienia ludu, różnej wagi: jedno z powodu zdzierstwa wierzycieli oraz drugie, po zdobyciu Korioli, z powodu klęski głodu, podczas gdy Szekspir łączy je w jedno wydarzenie. [przypis edytorski]

onego — daw., (gwarowe) jego, tamtego. [przypis edytorski]

onego mordercę — chodzi o Bolesława II Śmiałego a. Szczodrego (1042–1081/1082), króla Polski w latach 1076–1079. [przypis edytorski]