Przypisy

przestrony (starop.) — przestronny, obszerny. [przypis edytorski]

przestrożny — dający przestrogę; ostrzegawczy. [przypis edytorski]

przestrzegam, jako człowiek bez interesu kochający swoją Ojczyznę — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]

przestrzeń możliwości wszystkich geometrii, razem ze zdegenerowaną (…) przestrzenią Euklidesa — A. Cayley i F. Klein odkryli w XIX wieku, że geometrie euklidesowe i nieeuklidesowe można uznać za struktury matematyczne w przestrzeni metrycznej, i podzielili je na eliptyczne i hiperboliczne, w zależności od sposobu zakrzywienia przestrzeni, na której dana geometria została określona. Geometria euklidesowa jest szczególnym przypadkiem występującym dla „płaskiej” przestrzeni. [przypis edytorski]

przestrzeńszy (daw.) — bardziej rozległy. [przypis edytorski]

przestrzeńszy (starop.) — przestronniejszy, szerszy. [przypis edytorski]

przestrzeń zostawiajcie — Jakub wyprawił ich o dzień drogi przed sobą, a każdy rodzaj zwierząt miał stanowić «oddzielne stado, oddalone od siebie jak daleko okiem można było sięgnąć, by nasycić [chciwe] oko złoczyńcy [Esawa] i aby zadziwić go wielkością podarunku», zob. Raszi do 32:17. [przypis edytorski]

przestrzeżenia — hebr. משמרתי (miszmarti), to odnosi się do dodatkowych dekretów, których celem jest oddalenie ryzyka złamania praw Tory, jak np. dodane przez rabinów obostrzenia praw Szabatu, zob. Raszi do 26:5. [przypis edytorski]

przestwór — przestrzeń. [przypis edytorski]

przestwór — rozległa przestrzeń. [przypis edytorski]

przestwór — rozległa przestrzeń, tu: niebo. [przypis edytorski]

przestworny (daw.) — obszerny. [przypis edytorski]

przestworny — przestronny; od rzeczownika: przestworze. [przypis edytorski]

przestydło — wystygło. [przypis edytorski]

przesuć — przesypać. [przypis edytorski]

przesuwając wałek maszyny — wałek maszyny do pisania z nawiniętym arkuszem papieru, umieszczony na tzw. wózku, który w trakcie pisania przesuwa się względem korpusu maszyny, tak żeby kolejne wprowadzane z klawiatury znaki linijki drukowane były z przesunięciem. [przypis edytorski]

przesypan (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

przesypywano kopce — kopce oznaczały granice posiadłości ziemskich. [przypis edytorski]

przeszcia (starop. forma) — dziś: przejścia. [przypis edytorski]

przeszcia (starop. forma) — przejścia; przeszcia pozwalały: umożliwiały przejście. [przypis edytorski]

przeszcie (starop. forma) — dziś popr.: przejście; ostateczne przeszcie: przejście od życia doczesnego do życia wiecznego, śmierć. [przypis edytorski]

przeszcie (starop. forma) — przejście; przeszcia bronić: nie pozwalać przejść. [przypis edytorski]

przeszcie (starop. forma) — przejście. [przypis edytorski]

przeszcie (starop.) — przejście. [przypis edytorski]

przeszedłeś (daw.) — tu: prześcignąłeś, przewyższyłeś. [przypis edytorski]

przeszedł szybko z „vous” na „tu” — przeszedł szybko z „pan” na „ty”, mówiąc po francusku. [przypis edytorski]

przeszedszy (starop. forma) — przeszedłszy. [przypis edytorski]

przeszkadzał do wojska — przeszkadzał w utworzeniu wojska. [przypis edytorski]

przeszkodny (daw.) — przeszkadzający. [przypis edytorski]

przeszłego — dziś raczej: zeszłego. [przypis edytorski]

przeszłonocny — z minionej nocy. [przypis edytorski]

przeszłoroczny — zeszłoroczny. [przypis edytorski]

przeszłości płacze — płacze z tęsknoty za przeszłością. [przypis edytorski]

Przeszło, za pośrednictwem siostry księcia Henryka, do domu Kondeuszów — książę Henryk II de Montmorency, ceniony dowódca wojskowy, przyłączył się do przeciwników kardynała Richelieu, głównego ministra Ludwika XIII, został jednak pokonany, ujęty i stracony (1632); tytuł przeszedł na jego siostrę, Charlotte Marguerite, która wyszła za mąż za Henryka II Burbona, księcia de Condé (Kondeusza). [przypis edytorski]

przeszły — tu: forma imiesłowowa; znaczenie: ten, który przeszedł. [przypis edytorski]

przeszły w stan folgi — sens: osłabiły się. [przypis edytorski]

przeszle (daw.) — dziś: prześle. [przypis edytorski]

przeszle — dziś popr.: prześle. [przypis edytorski]

przeszpilony — przekłuty, przebity. [przypis edytorski]

przeszwarcować (daw., z niem.) — przemycić; wywieźć „na czarno”. [przypis edytorski]

przeszwarcować się (daw., pot.) — przedostać się nielegalnie („na czarno”, z niem. schwarz: czarny). [przypis edytorski]

przetak — duże sito. [przypis edytorski]

przetak — rodzaj dużego, okrągłego sita. [przypis edytorski]

przetak — rodzaj sita. [przypis edytorski]

przetak — rodzaj sita sito o średniej wielkości otworach, używanego zwykle do oczyszczania ziarna zbóż. [przypis edytorski]

przetak — rodzaj sita z dużymi otworami. [przypis edytorski]

przetak — sito. [przypis edytorski]

przetak — sito z dużymi otworami. [przypis edytorski]

przetłomaczyć — dziś popr.: przetłumaczyć. [przypis edytorski]

przetnijcie sznurówkę — mowa o sznurówce od gorsetu, używanego przez kobiety w czasach Szekspira, ale nie w starożytności. [przypis edytorski]

przetoć dano ty księgi (starop.) — po to dano ci te księgi. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — dlatego. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — przez to, dlatego; z tego powodu, zatem. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — przez to, z tego powodu, dlatego. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — przez to, z tego powodu. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — więc, dlatego. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — więc. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — wobec tego. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — w związku z tym. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — zatem, dlatego. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — zatem. [przypis edytorski]

przeto (daw.) — zatem, więc. [przypis edytorski]

przeto — dlatego. [przypis edytorski]

przetom gotowa — skrót od: przeto jestem gotowa; więc jestem gotowa. [przypis edytorski]

przetom (…) nie zwierzę — skrócone: przeto nie [jeste]m zwierzę. [przypis edytorski]

przetom (…) odpowiedział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: przeto odpowiedziałem. [przypis edytorski]

przetom (…) się borykał — przeto się borykałem; dlatego a. po to się borykałem. [przypis edytorski]

przeto — spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie, które przedstawia skutek tego, o czym była wcześniej mowa lub wniosek wynikający z treści poprzedniego zdania. [przypis edytorski]

przeto (starop.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

przeto (starop.) — zatem, a więc. [przypis edytorski]

przeto — więc. [przypis edytorski]

przeto — więc, zatem. [przypis edytorski]

przetowłosy (daw.) — jasnowłosy. [przypis edytorski]

przetowłosy (daw.) — z niezwiązanymi i niczym niezakrytymi włosami. [przypis edytorski]

przeto wojny swoje wojnami Bożymi zwał — 1. Krn 5, 22. [przypis edytorski]

Przetoż Cyrus mówił: „Daj mi takie poddane, które się na bojaźń Bożą oglądają: tacy i sami sobie, i mnie złego nic czynić nie mogą” — źródła tego cytatu nie udało się ustalić. [przypis edytorski]

przetoż (daw.) — a więc; dlatego właśnie. [przypis edytorski]

przetoż (daw.) — czy dlatego. [przypis edytorski]

przeto — zatem, więc. [przypis edytorski]

przetranslokować — przemieścić. [przypis edytorski]

przetrząśniono — dziś popr.: przetrząśnięto. [przypis edytorski]

przetrzebić — tu: przeszukać, przetrzepać. [przypis edytorski]

prze — tu: chociaż. [przypis edytorski]

przetwór — tu: przeróbka. [przypis edytorski]

przetyczka — rodzaj zawleczki. [przypis edytorski]

przewaga (daw.) — zaleta, cnota. [przypis edytorski]

przewaga (daw.) — zaleta. [przypis edytorski]

przewaga (daw.) — zaleta; tu iron.: czyn chwalebny. [przypis edytorski]

Przewalski, Nikołaj (1839–1888) — rosyjski wojskowy, geograf i podróżnik. [przypis edytorski]

przewara (daw.) — wada; przygana. [przypis edytorski]

Przeważali Żydzi, lecz byli również Czesi, Niemcy i inni — w Brzezince w komorach gazowych ginęli wyłącznie Żydzi; nieścisła jest również podana liczba ofiar: w tym wypadku zawyżona. [przypis edytorski]

przeważa w nim pierwiastek czynny, forma, istota rzeczy nad pierwiastkiem biernym, materią — zob. podrozdział Pierwiastek czynny i bierny w cz. 5. Wykładu pierwszego. [przypis edytorski]

przeważna część — dziś: przeważająca część. [przypis edytorski]

przeważna ilość (daw.) — przeważająca ilość, większość. [przypis edytorski]

przeważne pole — doniosła bitwa. [przypis edytorski]

przeważne — tu: o bardzo ważnych; o odważnych. [przypis edytorski]

przeważny (daw.) — dziś: przeważający. [przypis edytorski]

przeważny (daw.) — dziś: przeważający; większa część. [przypis edytorski]